به نقل از «الف»

سئوالات چهار گزینه ای کنکور یا سئوالات تشریحی امتحانات نهائی/ کدام استاندارد است؟

تاریخ انتشار: ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۸۳۸۱۷۹۸

 یکی از بهانه های سازمان سنجش در اجرا نکردن قانون حذف کنکور این است که مدعی است سئوالات امتحانات نهائی که آموزش و پرورش در سال سوم متوسطه و پیش دانشگاهی برگزار می کند استاندارد نیست.

در پاسخ این ادعا باید گفت اولا- مرجع تصویب استاندارد بودن سئوالات امتحانات نهائی مطابق ماده یک قانون، بر عهده شورای عالی آموزش و پرورش است؛ بنابراین، اظهار نظر رئیس سازمان سنجش یا هر مقام دیگر در این زمینه نظر شخصی محسوب می شود و توجیه قانونی ندارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ثانیا- با این که خانه از پای بست ویران است ، خواجه در بند نقش ایوان است، آزمون های چهار گزینه ای کنکور از کمترین ویژگی استاندارد های آموزشی برخوردار است؛ با این حال سازمان سنجش و مافیای کنکور هر روز به امتحانات آموزش و پرورش و سابقه تحصیلی می تازند و از استاندارد نبودن این سئوالات دم می زنند.

برای روشن شدن بیشتر موضوع، لازم است ابتدا تعاریف، مفاهیم، مزایا و معایب هر یک از دو نوع آزمون (چهار گزینه ای و تشریحی) را از دیدگاه متخصصان مختلف (به ویژه نظرات بنجامین بلوم و ریچارد شیولسون که همراه نظرات دکتر علیرضا کیامنش توسط ایشان ترجمه شده) و برای تطبیق با حوزه بحث، نگارنده آن را ویرایش کرده است، مرور می کنیم:

آزمون‌های چهارگزینه‌ای(عینی) پیشرفت ‌تحصیلی(مثل: کنکور سراسری درایران):

این آزمون ‌ها همانگونه که در عنوان آمده به آزمون های عینی مشهور اند و در کنکوری که همه ساله در ایران برگزار می شود از محتوای ‌آموزشی کتاب ‌های درسی دوره متوسطه تهیه و تدوین می‌ گردد و همواره با چهار پاسخ ارائه می ‌شود که معمولاً یک پاسخ آن صحیح است.

الف - مزایای آزمون‌های چهارگزینه‌ای(عینی)

دخالت کم انسان در تصحیح و نمره‌ گذاری. نمره‌ گذاری آن سریع‌ تر و آسان‌ تر از آزمون‌ های تشریحی است. به سبب فراوانی سوالات، مقدار بیش ‌تری از محتوا را پوشش می ‌دهد.

ب –  معایب آزمون‌های چهارگزینه‌ای(عینی)

تهیه این آزمون‌ ها نسبتاً دشوار و زمان ‌بر است. حدس ‌زدن را تشویق می‌ کند. عادت ‌های ناصحیح مطالعه و حفظ ‌کردن را تشویق می‌ کند. سطوح پایین یادگیری را (با تاکید بر دانش حفظ کردنی و ترفند های تست‌ زنی) می ‌سنجد و در نتیجه به کاهش سطح‏ یادگیری دانش ‏آموزان منجر می‌ شود. این شیوه آزمون حاصل تئوری رفتارگرایی است. اختصاص‌ دادن وقت مفید آموزش در کلاس مدرسه به تدریس‏ سوال‌ های محتوای آزمون. بی‏ توجهی به تدریس مطالب مهم و عدم‏ ایجاد بینش عمیق و همه‏ جانبه در دانش‏ آموزان. مانع یادگیری سطوح یادگیری پیشرفته در دانش ‌آموزان است. این نوع آزمون فرصت بهره‌ گیری از آزمایشگاه ها و کسب انواع مهارت‌ های پیشرفته (اجتماعی، ارتباطی، تربیتی، زندگی، فنی و حرفه ‌ای و هنری و آمادگی برای ورود به بازار کار، شناخت رشته های تحصیلی، مشاغل و حرف و ... )را سلب می ‌کند. یاد گیرنده را با نقص اساسی در یادگیری قطره ‏قطره و به شکل‏ مهارت‌ های جزئی و مستقل از یکدیگر و جدا از زمینهء اصلی مطلب و مفهوم مواجه می‌ کند (اتمیستیک کردن علم). بی‌اعتنایی به اصالت و عمق اطلاعات.

 

آزمون‌های‌تشریحی(ذهنی) پیشرفت‌تحصیلی(که در امتحانات‌ نهایی دوره متوسطه

استفاده می‌شود):

این آزمون ‌ها همان گونه که در عنوان آمده متکی به ذهن مخاطب است و در امتحانات نهائی پایه سوم متوسطه و پیش دانشگاهی که همه ساله در ایران برگزار می شود از محتوای ‌آموزشی کتاب‌ های ‌درسی دوره متوسطه تهیه و تدوین می‌ گردد و بدون پاسخ  است. بنابر این داوطلب بایستی پاسخ هر سوال را با استفاده از فعالیت‌ های ذهنی خود کشف، خلق و تشریح نماید.

الف - مزایای آزمون‌های تشریحی

تهیه آزمون ‌های تشریحی از آزمون‌ های عینی آسان ‌تر است. آزمون شونده می ‌تواند پاسخ‌ ها را در ذهن خود بپروراند و نتیجه را خلق کند. این آزمون ‌ها توانایی پاسخ ‌دادن به سوال ‌ها را می ‌سنجد نه توانایی انتخاب پاسخ را. آزمون‌های تشریحی سطوح پیشرفته یادگیری (مثل: درک مفهوم، کاربرد، تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی، خلاقیت و نوآوری) را می‌سنجند. از طریق آزمون‌های تشریحی می‌توان علاوه بر آموخته های حیطه شناختی، آموخته های حیطه عاطفی (علائق، رغبت‌ها، انگیزش، هوش، استعداد، شخصیت و نگرش) را سنجید. از طریق آزمون ‌های تشریحی انواع مهارت ‌های پیشرفته را (که قبلاً زمینه یادگیری آن فراهم شده) می ‌توان سنجید.

ب - معایب آزمون‌های تشریحی

تعداد سوالات امتحانی و پوشش محتوای آموزشی در سوالات تشریحی کمتر از سوالات عینی است. تصحیح برگه های امتحانی این آزمون ‌ها (بدون استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات و روش‌ های جدید) دشوارتر و زمان ‌بر تر است. در تصحیح اوراق امتحانی (اگر از روش ‌های نوین و کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده نشود) احتمال خطای انسانی وجود دارد. تفکیک و تمیز نمرات امتحانات ‌نهایی و سراسری (در صورت عدم استفاده از روش ‌های‌ جدید) دشوار است. برگزاری امتحانات ‌نهایی با سوالات تشریحی یکسان در سراسر کشور (به سبب تعدد امتحانات در دروس و پایه ها و روزهای مختلف) از برگزاری کنکور سراسری (در یک روز و حدود 4 ساعت) دشوارتر است.

توضیح: یادآوری می ‌شود: «امروزه با استفاده از روش‌ های نوین و کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات می ‌توان دخالت انسان و خطای تصحیح اوراق امتحانی این‌ گونه سوالات را به حداقل ممکن کاهش داد.»

پس از آشنائی با تعاریف، مفاهیم و مزایا و معایب آزمون های چهار گزینه ای (مشهور به تستی و عینی) و آزمون های تشریحی (مشهور به ذهنی)، اکنون توجه مخاطبان این یادداشت را به ویژگی های سئوال استاندارد و میزان برخورداری هر یک از دو نوع آزمون از این ویژگی ها جلب می نماید:

از دیدگاه علم سنجش آموزش و ارزشیابی آموزشی، سئوال استاندارد سئوالی است که قبلا در باره گروه نمونه افراد مورد نظر آزمون شده باشد و با دو مشخصه علمی: 1- روایی (Validity) و 2- اعتبار (Reliability) معرفی شود. این نوع سئوال بر اساس دستورالعمل خاص و به شیوه یکسان اجرا، نمره گذاری و تفسیر می شود. برای تفسیر نمره آزمودنی در آزمون استاندارد شده لازم است هنجار هایی بر اساس عملکرد گروه وسیعی از آزمودنی ها فراهم شود. بدیهی است چنین آزمونی با آزمون های معلم ساخته که فاقد هنجار محاسبه شده برای مقایسه عملکرد آزمودنی ها است، تفاوت دارد.

در حال حاضر آموزش و پرورش بانک سئوالات استانداردی دارد که بارها برای دانش آموزان پایه سوم و پیش دانشگاهی اجرا و هنجار یابی شده است. البته در امتحانات نهائی دیده شده از آزمون های معلم ساخته نیز استفاده شده است، علت این است که آموزش و پرورش این نگرانی را دارد که اگر تنها از آزمون های استاندارد استفاده کند، نمرات امتحانی دانش آموزان کاهش می یابد و سبب اعتراض افراد زیادی خواهد شد، اما اگر سابقه تحصیلی محور ورود به دانشگاه باشد دیگر نباید از آزمون های معلم ساخته استفاده کند.

در چنین شرایطی لازم است اولا – برای جلوگیری از افت تحصیل، 10 تا 12 نمره در مقیاس 20 نمره از سئوالات امتحانات نهائی در سطح دانش آموزانی که دارای بنیه علمی ضعیف یا متوسط هستند طراحی شود و بقیه سئوالات از نوع آزمون های استاندارد نظیر TIMSS و PIRLS و آزمون های المپیاد های بین المللی در امتحانات نهائی مبتنی بر ذهن داوطلبان استفاده شود تا به ندرت دانش آموزی بتواند به معدل 19 دست یابد چه رسد به معدل 20. البته استفاده از آزمون های معلم ساخته به این معنی نیست که مثلا به یکی از دبیران در هر رشته مثل: شیمی، فیزیک و یا ادبیات بگویند سئوال امتحان نهائی درس ... را تهیه کند و عین همان سئوال در امتحان نهائی ارائه شود، بلکه از تعداد زیادی از دبیران با تجربه در هر رشته نمونه سئوال دریافت می شود و در نهایت ترکیبی از سئوالات چند نفر که به سئوال استاندارد نزدیک است، به عنوان سئوال امتحان نهائی در آن درس انتخاب می شود.

جالب اینجاست سازمان سنجش در حالی انگ غیر استاندارد بودن سئوالات امتحانات نهائی را بر وزارت آموزش و پرورش وارد می کند که آزمون های عینی چهار گزینه ای کنکور متکی بر حافظه و سطوح  نازل یادگیری است و غالبا از کمترین ویژگی سئوال استاندارد برخوردار است (بخاطر ایجاد رقابت سخت میان داوطلبان، با توجه به چهار پاسخ آماده شده، از محتوای مبهم و تردید آمیز برخوردارند و به منظور گمراه ساختن داوطلب طراحی می شوند، لذا کمترین درجه روائی و اعتبار  را دارند) و در بسیاری از موارد می توان از طریق ترفند های گوناگون بدون خواندن سئوال، پاسخ صحیح را از میان چهار گزینه تشخیص داد (که این ویژگی اعتبار سئوالات را مورد تردید قرار می دهد). اما سئوالات تشریحی امتحانات نهائی سطوح مختلف یادگیری را در بر می گیرد و پاسخ آن متکی به ذهن افراد است، زیرا بایستی پاسخ توسط داوطلبان خلق شود بنابراین ترفند ناپذیر است.

با توجه به توضیحاتی که در ماهیت دو نوع سئوال دادم، در اینجا لازم است به نکته مهمی اشاره شود؛ با این که در سنجش پیشرفت تحصیلی داوطلبان، سئوالات چهار گزینه ای کنکور از نظر علمی دارای ارزش پائین تر از سئوالات تشریحی امتحانات نهائی است ولی سازمان سنجش هم اکنون به سئوالات کنکور ضریب 70 تا 100 می دهد و به سئوالات سابقه تحصیلی ضریب 30 یا صفر (غالبا صفر، زیرا بخاطر شرط تاثیر مثبت به ندرت از سابقه تحصیلی استفاده می شود). که این تبعیض فاحش و استفاده ناصحیح از قانون مغایر روح و محتوای قانونی است که هدفش کاهش ضریب تاثیر کنکور بوده است. متاسفانه همه این ناروائی ها در حالی رخ می دهد که از لحاظ زمان، کنکور چهار ساعته معادل زمان دو درس در امتحانات نهائی است؛ در حالی که سئوالات امتحانات نهائی همه ساله برای 15 درس (11 درس پایه سوم و 4 درس پایه چهارم (پیش دانشگاهی)) طراحی و در مدت حدود دو هفته برگزار می شود و در مقایسه با سئوالات کنکور از ویژگی های استاندارد بالاتری برخوردار است.

* پژوهشگر حوزه تعلیم و تربیت

منبع: الف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۸۳۸۱۷۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۲۵ تقلب با دستگاه‌های الکترونیکی در کنکور کشف شد

به گزارش «تابناک» به نقل از خبرگزاری صدا و سیما، عبدالرسول پورعباس رئیس سازمان سنجش آموزش کشور دیروز در حاشیه مراسم نکوداشت اساتید نمونه کشوری در گفتگو با خبرنگاران گفت: کنکور ۱۴۰۳ یکی از ایمن‌ترین آزمون‌های سراسری بود و با صحت کامل برگزار شد. واقعاً مردم خیلی خوب با سازمان سنجش همراهی کردند و فریب بازی شبکه‌های زیرزمینی که داوطلبان را اغفال می‌کنند نخوردند.

وی ادامه داد: در مجموع ۲۵ مورد تقلب در ابتدای جلسه آزمون روز پنجشنبه صبح (۶ اردیبهشت) شناسایی شد که داوطلبان تلاش کرده بودند دستگاه‌های الکترونیکی با خود داخل جلسه ببرند و در لحظه شناسایی شدند.

پورعباس گقت: این دستگاه‌ها در حد دستگاه‌های جاسوسی و پیچیده بود ولی تلاش‌های ما در مسیر اعمال امنیت به ثمر نشست، این افراد به نیروی پلیس امنیت تحویل داده شدند.

رئیس سازمان سنجش آموزش کشور بدون اشاره به اینکه داوطلبان از کدام شهرستان‌ها یا استان‌ها بودند یا جنسیت داوطلبان متقلب چه بود، گفت: این افراد به هیئت‌های بدوی و هیئت‌های تجدید نظر ارجاع می‌شوند و معمولاً برای این داوطلبان محرومیت کمتر از ۵ سال نداریم.

وی در مورد زمان برگزاری مجدد آزمون سراسری نوبت اول برای آن دسته از داوطلبان سیل‌زده روز پنجشنبه گذشته نیز توضیح داد: آزمون فقط صبح روز پنجشنبه برای این شهرستان دوباره برگزار می‌شود.