به نقل از «تقریب»

​معرفی کتاب «روش شناسی دانش سیاسی در تمدن اسلامی»

تاریخ انتشار: ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۸۵۹۲۳۱۳

اثر حاضر محصول تلاش فکری جمعی از استادان و پژوهش گران فرهیخته در حوزه علوم سیاسی است که با هدف آشنایی با روش شناسی اندیشه سیاسی و فهم ماهیت معرفت شناسی مسلمانان در دوره میانه نگارش یافته است. این اثر متشکل از مجموعه مقالاتی درباره «روش شناسی اندیشه سیاسی در نظام تمدنی اسلام است». ازیک سو کوشش برای فهم ماهیت معرفت شناسی مسلمانان در دوره میانه تاریخ اسلام، و از سوی دیگر ماهیت سیاست و اندیشه سیاسی در این دوره، درآمدی ضروری بر مطالعه روش شناسی اندیشه سیاسی در اسلام دوره میانه است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 
کتاب «روش شناسی دانش سیاسی در تمدن اسلامی از دوازده مقاله تشکیل شده است:

در مقالۀ اول به «روش شناسی اندیشه سیاسی در دورۀ میانۀ تمدن اسلامی» پرداخته می شود. دکتر فیرحی، نویسنده مقاله، معتقد است که روش شناسی ها بر بنیاد معرفت شناسی ها استوارند و به اعتبار تمایز و تحوول در هندسۀ معرفت شناسی ها، آنها نیز دستخوش تفاوت و تغییر می شوند. دکتر فیرحی معتقد است که نخستین و مهمترین نقطۀ عزیمت دانش سیاسی دورۀ میانه، «انسان شناسی» این دانش است که آن را از بنیاد با بسیاری از معرفت شناسی ها و دانش های سیاسی دیگر متمایز می سازد.

دکتر سید صادق حقیقت در مقالۀ «طبقه بندی دانش سیاسی در جهان اسلام» بر این عقیده است که مهمترین معیار در تقسیم دانش سیاسی اسلام در دوران قدیم نسبت عقل و نقل است. به طور کلی، مبانی فکری اندیشمندان اسلامی در نوع طبقه بندی علوم نزد ایشان انعکاس دارد. بر این اساس، هر متفکری بر اساس مبانی اندیشه ای خود و بر اساس تصوری که از نسبت بین عقل و نقل دارد، علوم را طبقه بندی کرده است.

منصور میراحمدی در مقالۀ «روش شناسی فقه سیاسی اهل سنت» به بنیادهای روش شناختی فقه سیاسی می پردازد. و همچنین، با توجه به برجستگی دیدگاه های شافعی، در این مقاله بر آرای وی بیشتر تأکید می کند.

نجف لکزایی در مقالۀ بعدی به «روش شناسی فقه سیاسی شیعه» می پردازد و معتقد است که روش شناسی فقه سیاسی شیعه برای پاسخ به پرسش های فقه سیاسی شیعه، به ویژه در پاسخ به «حوادث واقعه»، در چالش با روش شناسی فقه سیاسی اهل سنت شکل گرفت و خود دچار چالش های روش شناختیِ داخلی شد. از مهمترین چالش های روش شناختی می توان به چالش اصولی ها و اخباری هاو چالش گروه های مختلف اصولی با یکدیگر اشاره کرد.

یکی دیگر از حوزه های مطالعاتی اندیشۀ سیاسی اسلام «کلام سیاسی» است که غلامرضا بهروزلک در مقالۀ «روش شناسی کلام سیاسی» به انواع کلام سیاسی نظیر کلام سیاسی خوارج، کلام سیاسی شیعه و کلام سیاسی اهل سنت می پیردازد.

محمد پزشگی نیز در مقالۀ «روش شناسی سیاسی در حکمت مشاء» به دانش سیاسی در حکمت مشاء می پردازد و به منابع دانش سیاسی و شرع و عقلی بودن آن در حکمت مشاء می پردازد.

در مقالۀ «روش شناسی در حکمت اشراق» دربارۀ منابع شناخت سیاسی و اصول روش شناسی سیاسی در حکمت اشراق بحث می شود و به کابرد روش شهودی در دانش سیاسی پرداخته می شود.

محسن مهاجرنیا در مقالۀ «روش تفکر سیاسی در حکمت متعالیه» با این فرض که دانش مقدم بر روش است و دانش ها روش های خود را تولید می کنند، سعی می کند به این پرسش ها پاسخ دهد: آیا حکمت متعالیه گونۀ مستقلی از فلسفه سیاسی، با اضلاع معرفتی نوین است؟ آیا حکمت متعالیه قرائتی شالوده شکنانه از فلسفه های پیشین است؟ آیا حکمت متعالیه نوع تکامل یافتۀ یکی از مکاتب فلسفی پیشین است؟

مرتضی یوسفی راد در مقالۀ «روش شناسی سیاست نامه نویسی» بر این باور است که سیاست نامه نویشان، عمدتاً دربارۀ نحوۀ کسب قدرت سیاسی و شیوه نگه داری و استمرار آن بحث می کنند. دغدغۀ آنان چگونگی برخورد با شورشیان و طاغیان، و نحوۀ به اطاعت وادار کردن آنان بود. بنابراین، محور اساسی تحلیل سیاست نامه ها «فرمانروا» و «حاکم» است.

محمد پزشگی در مقالۀ «روش شناسی در جامعه شناسی سیاسی (ابن خلدون و ابن ازرق)» درصدد توضیح کوشش متفکران مسلمان دورۀ میانه برای تدوین دانش اجتماعی تجربی است. این نوشته بر دیدگاه های این خلدون و ابن ازرق تأکید دارد. چرا که در دوران مدرن، کارهای این دو دستمایه های اولیه جامعه شناسی به طور عام و جامعه شناسی به طور خاص تلقی شده است.

در مقالۀ دیگری از کتاب روش شناسی دانش سیاسی در تمدن اسلامی، مرتضی یوسفی راد به «مکتب تاریخ نگاری مسعودی» می پردازد و دربارۀ روش های مختلف نقل حوادت تاریخی بحث می کند.

در اخرین مقاله نیز دکتر فیرحی به «روش شناسی اندیشه سیاسی در فلسفۀ غرب تمدن اسلامی» می پردازد. این مقاله تلاش می کند تا به سوالات زیر پاسخ دهد: آیا فلسفۀ سیاسی فیلسوفان غرب تمدن اسلامی (ابن باجه، ابن طفیل و ابن رشد)، از لحاظ روش شناختی، امتداد طبیعی فلسفه سیاسی در نزد کندی، فارابی و ابن سینا است، یا نه، اصولاً تکرار و توضیح فلسفه شرق است؟ به عبارتی، آیا می توان از نظر روش شناختی، فلسفۀ سیاسی اسلام را به رو گرایش شرق و غرب تمدن اسلامی تقسیم مرد؟ آیا دو نوع فلسفه، صرف نظر از تفاوت مکانی فیلسوفان، بنیاد روش شناختی واحدی ندارند؟

مشخصات کتاب:
[به کوشش] داود فیرحی، روش شناسی دانش سیاسی در تمدن اسلامی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

​

منبع: تقریب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.taghribnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تقریب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۸۵۹۲۳۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مقیمی: سابقه دانشگاه جندی‌شاپور به دانشگاه تهران منضم شد

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا،  سید محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران در آستانه سالروز شهادت استاد شهید مرتضی مطهری و روز معلم در جمع اساتید و دانشجویان دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، با اشاره به قرارگیری در آستانه نودمین سالگرد تأسیس دانشگاه تهران، گفت: ویژگی متفاوتی که آئین نود سالگی دانشگاه تهران نسبت به برنامه‌های هفتاد و هشتاد سالگی دارد، این است که تلاش کردیم قدمت نهاد علم در ایران را به سابقه دانشگاه تهران ضمیمه کنیم.

رئیس دانشگاه تهران به سابقه سنت دانشگاهی در ایران از جندی‌شاپور تا دانشگاه تهران اشاره کرد و افزود: این سابقه حتی در بین دانشگاهیان هم مغفول مانده و کمتر به آن توجه می‌کنیم. از این رو در سال ۱۴۰۲ طی مکاتبه‌ای رسمی به شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد شد تا این سابقه به نوعی به تاریخ و قدمت دانشگاه تهران ضمیمه شود. جندی‌شاپور نماد نهاد‌های علم در ایران بوده و در سال ۲۰۱۷ میلادی از سوی یونسکو به‌عنوان قدیمی‌ترین دانشگاه جهان با ۱۷۵۰ سال سابقه معرفی شده است که البته این رکورد پیش از آن متعلق به دانشگاه بولونیا در ایتالیا با نزدیک به ۱۲۰۰ سال قدمت بوده است.

استاد دانشگاه تهران ادامه داد: افتخار بزرگ تعلق گرفتن پایه‌گذاری سنت دانشگاهی به ایران، در حالی مورد اذعان جهانیان است که خودمان کمتر در خصوص این داشته‌ها و هویت ایرانی- اسلامی مطالعه کرده و کمتر بر روی آن تبلیغ و فعالیت‌های ترویجی انجام داده‌ایم و جوانان ما کمتر از این سرمایه‌های ملی شناخت دارند. از دانشگاه تهران انتظار می‌رود که به‌عنوان دانشگاه پیشگام و نوآور بیشتر به این موضوع توجه داشته باشد و به تقویت هویت ایرانی-اسلامی برای دستیابی به تمدن نوین اسلامی از طریق دانشگاه تمدن ساز که در گام دوم انقلاب اسلامی مورد توجه ویژه قرار گرفته است، بپردازد؛ و بدون شک آثار ارزشمند علامه شهید مطهری منبع بسیار ارزشمندی برای حرکت در این مسیر است.

مقیمی با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری بر تمدن سازی دانشگاه، فراز‌هایی از کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران اثر شهید مطهری درباره نقش تمدن سازی نهاد علم در ایران از جندی‌شاپور و اذعان ویل دورانت که جندی‌شاپور را محور تمدن ایران در دوره ساسانی می‌داند را یادآوری کرد و بیان داشت: اینکه بگوییم دانشگاه تهران با قدمت ۹۰ ساله، نماد آموزش عالی ایران است، با واقعیت خیلی فاصله دارد. درست است که ۹۰ سال از قدمت مجموعه ساختمان‌های فعلی نماد آموزش عالی کشور که در سال ۱۳۱۳ ساخته شده است می‌گذرد؛ ولی وقتی به سیر تکامل و زنجیره چرخه عمر دانشگاه تهران به‌عنوان نماد آموزش عالی ایران را بررسی می‌کنیم، در مرحله قبلی به دارالفنون می‌رسیم و هر چه که به گذشته برمی‌گردیم به نهاد‌های آموزش عالی همچون ربع رشیدی، نظامیه‌ها و در نهایت به جندی‌شاپور می‌رسیم.

وی افزود: بر اساس مصوبه اولین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۴۰۳ که با حضور رئیس‌جمهوری برگزار شد، سابقه دانشگاه جندی‌شاپور به دانشگاه تهران منضم شد و شورای عالی انقلاب فرهنگی مأموریتی به دانشگاه تهران سپرد تا برای اینکه دانشگاه‌ها به‌ویژه دانشگاه تهران نقش محوری تمدن سازی را ایفا کنند، طرح جامعی ارائه شود و برای ارتقای فرهنگ و تمدن ایرانی-اسلامی بر محور نهاد علم تلاش شود. اساتید، دانشجویان و پژوهشگران دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران می‌توانند نقش‌آفرینی ویژه‌ای در این زمینه داشته باشند.

رئیس دانشگاه تهران ادامه داد: وقتی به سیره نظری و عملی شهید مطهری نگاه می‌کنیم، ملاحظه می‌شود که ایشان استاد و معلمی در تراز دانشگاه تمدن ساز است و شخصیتی است که نقش تمدن سازی را به اندازه چند نهاد علمی ایفا کرده است؛ لذا انتظار می‌رود اساتید دانشگاه همین نقش را ایفا کنند تا بتوانیم به اهداف تمدن سازی دانشگاه نائل شویم. آثار و نوشته‌های شهید مطهری همان چیزی است که نیاز امروز ما است و هیچ وقت کهنه نمی‌شود. یکی از مهم‌ترین منابع ما در زمینه مطالعه تمدن سازی دانشگاه، آثار شهید مطهری است که باید به سهم خودمان در تقویت این مجموعه تلاش کنیم.

مقیمی در پایان از برگزاری بزرگداشت ۱۷۵۷ سال سنت دانشگاهی در ایران زمین هم‌زمان با نود سالگی دانشگاه تهران خبر داد و گفت: بر اساس آثار شهید مطهری، دانشگاه جندی‌شاپور نقطه عطفی است که وجوه مشترکی را برای تمدن اسلامی و ایرانی ایجاد کرد. امروز اگر می‌خواهیم به تمدن نوین اسلامی ایرانی دست یابیم، دانشگاه باید یکی از مهم‌ترین کانون‌های توجه ما باشد؛ لذا امروز به شدت به آثار شهید مطهری نیاز داریم تا با رویکرد دانشگاه تمدن ساز بتوانیم آثار مورد نیاز درباره قدمت نهاد علم در ایران را استخراج و نقشه راهی بر اساس اندیشه شهید مطهری تنظیم کنیم.

انتهای پیام/