Web Analytics Made Easy - Statcounter
به نقل از «فرارو»
2024-04-25@13:29:39 GMT

برجام؛ تجربیات و رویکردها

تاریخ انتشار: ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۸۶۵۲۴۴۸

دکتر نبی‌الله رشنو*؛ بطور معمول معاهدات و توافقات بین المللی با هدف تآمین بهینه و متناسب منافع مطلوب کشور‌ها در حوزه‌های مدیریت روابط خارجی و نیز اثرگذاری موثر آن بر رشد و توسعه ملی، پیگیری و منعقد میگردند. توافق برجام نیز برای طرفین و بویژه برای جمهوری اسلامی ایران و برنامه هسته‌ای آن که در سال‌های اخیر مورد هجمه گسترده قدرت‌های غربی قرار گرفته است، برای تحقق همین هدف و در راستای اجرای استراتژی تعامل سازنده بین المللی دولت تدبیر و امید پیگیری و منعقد گردید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

  توافق برجام که در یک ماراتن دیپلماتیک و بخصوص با حضور مستقیم آمریکا و هدایت پیدا و پنهان جریان مقابل از سوی آمریکا در اردیبهشت ۱۳۹۴ به سرانجام رسید و علیرغم تمام فراز و فرود‌های جاری در نهان و آشکار آن، ضمن بارور نمودن امید جهانیان به احیای عقلانیت در دیپلماسی بین المللی که طی دهه‌های متمادی تحت هدایت هژمون جاری قدرت‌ها صورت می٬گرفت، بطور طبیعی یک تجربه ماندگار در دیپلماسی نوین جامعه جهانی و بویژه برای کارگزاران، تصمیم سازان و تصمیمگیران در حوزه‌های سیاست خارجی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است.   اما با خروج یکجانبه آمریکا از توافق برجام، ادامه حیات این توافق اکنون با، اما و اگر‌ها و نیز باید و نباید‌های فراوانی مواجه شده است. مجموعه فرآیند‌های گام به گام توافق برجام و بخصوص حضور تمام قد آمریکا در یکماهه منتهی به تنظیم متن و بیانیه پایانی این توافق که در لوزان سوئیس ابلاغ گردید، گویای اهدافی بود که آمریکائی‌ها فراتر از توافق برجام از ایران طلب می‌کنند تا در یک سیکل زمانی مدون بستر‌های تحقق آن فراهم گردد؛ بنابراین روند تصویب تا اجرای نیم‌نفس برجام بیانگر وجود خلاء‌های سه گانه حقوقی، اجرایی و ژئوپلیتیکی در این توافق است که عملا منجر به عدم تحقق مطالبات ترسیم شده جمهوری اسلامی ایران مطابق جدول زمانبندی مورد نظر در اجرای برنامه جامع اقدام مشترک گردیده است.   بلحاظ حقوقی و براساس بند‌های ۳۶ و ۳۷ توافقنامه برجام در صورت عدم توجه هریک از طرفین به تعهدات مربوطه، مجموعه پیگیری‌های طرف زیان‌دیده عملا به صحن سازمان ملل و بویژه شورای امنیت آن سازمان ختم می‌شود؛ لذا بطور طبیعی، چون یک‌طرف معاهده ایران است و طرف‌های اصلی و پاسخگو کشور‌های دائم عضو شورای امنیت هستند، این امر زمینه‌ای را فراهم کرده تا شکایت احتمالی ایران با کم توجهی و اما شکایت احتمالی طرف مقابل عملا با اجماع لازم مواجه گردد.   در بعد اجرایی علی‌رغم آنکه ایران به مجموعه تعهدات خود بویژه در حوزه برنامه هسته‌ای با یازده دوره بازرسی‌های ادواری IAEA عمل نموده است، اما بسیاری از اهداف و برنامه‌های زمانبندی شده مورد تعهد طرف مقابل در حوزه‌های پولی، مالی و اقتصادی، برای طرف ایرانی محقق نشد و این بلاتکلیفی را هیچ مرجع معتبری هم پاسخگو نبوده است.   بلحاظ ژئوپلیتیکی با توجه به تنگنا‌های بین المللی که قدرت‌های غربی به بهانه برنامه هسته‌ای برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده‌اند، توافق برجام باید ایجاد گشایش مورد انتظار در عرصه‌های روابط بین المللی و بسترسازی‌های لازم جهت کنشگری موثر و متناسب پتاسیل‌های متعدد ملی و منطقه‌ای را برای دولت ایران به ارمغان آورد. اما آنگونه که ذکر شد با توجه به اهداف انحصاری غیرمدون و هژمونیک آمریکا در برجام (با تدارک نوعی سیاست فرسایش تدریجی) نه تنها فضای بازیگری و نقش آفرینی مطلوب ایران در عرصه‌های بین‌المللی فراهم نشد بلکه با گسترش دامنه تعارضات علیه جمهوری اسلامی ایران بویژه حوزه‌های نفوذ طبیعی ایران را در سطوح منطقه‌ای به موضوع جدیدی در تریبون‌های بین المللی تبدیل نمودند.   با این وضعیت ایران برای دفاع از منافع مطلوب ملی و بین المللی خود در موضوع برجام و نیز حرکت بسوی تثبیت جایگاهی متناسب از سطوح تعاملات بین المللی، به نظر میرسد که باید بر رویکرد‌های دوگانه زیر تمرکز نماید.

۱- آنگونه که دولت هم بعنوان برنامه اولویت دار خود بیان نموده است، بکارگیری مجموعه تلاش‌ها و تجربیات برای حفظ و اجرای کامل برجام در یک توافق تضمین شده با سایر طرفین باقی مانده در برنامه جامع اقدام مشترک، پیگیری موثر این فرآیند بهتر است بعنوان اولویت فکری و اجرایی ایران باشد. بگونه‌ای‌ که در میان طرفین اروپایی برجام حضور موثر آلمانی‌ها بیشتر مد نظر قرار گیرد. روس‌ها باید از روابط راهبردی نسبی با ایران بسمت روابط راهبردی پایدار حرکت کنند. با چین باید به اعتماد متقابل و پایدار در حوزه‌های اقتصادی بیندیشیم. این گفتمان جدید با طرفین باقیمانده در برجام ابتدا باید با استدلال و تضمین‌های قوی بطور دوجانبه و جداگانه پیگیری و قطعی گردد تا سپس در نشست‌های جمعی هدف گذاری‌های مربوطه تصویب و ابلاغ گردند.   این رویکرد باید در گام اول پیگیر حقوق معوقه و اجرای فوری تکالیف انجام نشده طرف مقابل در بازه زمانی دوساله اخیر باشد و نیز مانع از هرگونه پیوست یا ضمیمه الحاقی مازاد بر تعهدات مندرج در توافق لوزان گردد. این رویکرد بطور طبیعی و در صورت موفقیت می‌تواند بیانگر ظرفیت‌های گفتمانی جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های نظام بین الملل باشد و علی‌رغم هجمه‌های فراوان مخالفین منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای می‌تواند بستر‌های ورود موثرتر ابعاد فکری و ادارکی نظام سیاسی ایران را در فضا‌های حاکم بر سیاست و تحولات جهانی فراهم نماید.

۲- بازگشت بدون قید و شرط به تدابیر و اقدامات قبل از برجام در حوزه‌های برنامه هسته‌ای و تمرکز بر توانمندسازی کشور در ابعاد استراتژیکی مدیریت سیستماتیک سیاست داخلی و سیاست خارجی با تقویت محور مقاومت ..

*استاد دانشگاه و پژوهشگر مسائل بین المللی

منبع: فرارو

کلیدواژه: برجام چالش های منطقه ای ایران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۸۶۵۲۴۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آمریکا: در حال مذاکره مستقیم با ایران درباره برجام نیستیم

«ودانت پاتل» معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با خودداری از اظهارنظر درباره کانال‌های ارتباطی میان واشنگتن – تهران گفت: در حال مذاکره مستقیم با ایران درباره برجام نیستیم.

 «ودانت پاتل» معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز سه شنبه به وقت محلی در نشستی خبری در پاسخ به پرسشی درباره برخی گزارش‌ها درباره احیای مذاکرات رفع تحریم‌ها و مذاکرات مستقیم میان تهران – واشنگتن گفت: «من در مورد راه‌های ارتباط خود با ایران اظهار نظر نمی‌کنم، اما باید بگویم ما در حال مذاکره مستقیم با ایران در نیویورک یا هر جای دیگری در مورد برجام نیستیم.»

پیش از این، یک منبع آگاه در گفتگو با ایرنا درباره برخی ادعا‌ها درخصوص مذاکرات مستقیم نمایندگان ایران و آمریکا گفت: هیچ مذاکره مستقیمی بین ایران و آمریکا برقرار نیست و تبادل پیام‌ها صرفا در چهارچوب تعریف شده در جریان می‌باشد.

وی تاکید کرد: مذاکرات رفع تحریم با کشور‌های عضو برجام توسط علی باقری کنی به عنوان مذاکره کننده ارشد هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دنبال می‌شود.

«ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز سوم اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ درخصوص وضعیت مذاکرات رفع تحریم‌ها گفت: جمهوری اسلامی ایران برای تأمین حقوق ملت، به ویژه در موضوع رفع تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ملت ایران همواره از همه ظرفیت‌های دیپلماتیک خود استفاده کرده است.

او تصریح کرد: کسی که زیر میز دیپلماسی زد، نه جمهوری اسلامی ایران، بلکه آمریکا بود. شرکای آمریکا در توافق برجام هم نتوانستند به تعهدات خود عمل کنند و خلاء خروج غیر قانونی آمریکا از توافق برجام را جبران کنند.

سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت: لذا جمهوری اسلامی ایران مطابق خط مشی حکیمانه‌ای که مقام معظم رهبری تبیین و امر فرمودند، در مسیر بی اثر سازی تحریم‌ها حرکت کرده و در این مسیر توفیق‌های زیادی به دست آورده است.

کنعانی ادامه داد: موضوع رفع تحریم‌های ظالمانه در حاشیه نشست‌های بین‌المللی و در دیدار با طرف‌هایی که در موضوع برجام و مذاکرات رفع تحریم‌های ظالمانه می‌توانند ایفای نقش کنند یا نقش تعریف شده و سازمانی دارند مطرح می‌شود، دیدگاه‌ها شنیده می‌شود و دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران ارائه می‌گردد.

منبع: ایرنا

باشگاه خبرنگاران جوان بین‌الملل ایران

دیگر خبرها

  • آمریکا : مذاکره مستقیم برجامی با ایران نداریم؛ نه در نیویورک و نه در هیچ کجای دیگر / درباره روش‌های ارتباطمان با ایران نظری نمی‌دهیم
  • واکنش رسمی آمریکا در خصوص مذکرات احیای برجام | مذاکره مستقیم در حال انجام است؟
  • آمریکا: در حال مذاکره مستقیم با ایران درباره برجام نیستیم
  • گروسی: ایران با داشتن اورانیوم غنی‌شده چند هفته با ساخت بمب اتم فاصله دارد نه چند ماه
  • گروسی : ایران چند هفته با در اختیار داشتن اورانیوم غنی شده کافی برای ساختن بمب اتم فاصله دارد نه چند ماه
  • گروسی: ایران باید بیشتر با آژانس همکاری کند/ قصد دارم به زودی به ایران بروم
  • ایران با ساخت بمب اتم "چند هفته، نه چند ماه" فاصله دارد
  • اظهارنظر گروسی درباره هسته‌ای شدن ایران/ به تهران می‌روم
  • گروسی: ایران چند هفته با در اختیار داشتن اورانیوم غنی‌شده کافی برای ساختن بمب اتم فاصله دارد
  • گروسی به ایران می آید؟ | پیام جدید مدیرکل آژانس به تهران | واکنش به تهدید حملات هسته‌ای