خاکستر نشسته بر چهره «شجریان» را دوباره آتش نزنید!
تاریخ انتشار: ۳ خرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۸۷۴۷۵۵۰
نگاهی به تازه ترین مستند موسسه سوره که به تخریب زندگی و فعالیت های هنری استاد محمدرضا شجریان پرداخته است. آفتابنیوز : از روز دوشنبه 31ام اردیبهشت ماه مستندی با نام "شجریان؛ از سپیده تا فریاد" در برخی سرویس های وی او دی از جمله نماوا، فیلم نت و آیو به نمایش درآمد. این مستند با حمایت موسسه سوره و به کارگردانی مهدی طوسی، با هدف روایت زندگی هنری و سیاسی محمدرضا شجریان ساخته شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
روایت های مستند از زندگی بزرگانی که با فعالیت های علمی، ورزشی، فرهنگی یا هنری شان به شاخصه ای اجتماعی تبدیل شده اند، همواره با جذابیت خاصی همراه بوده است. اما درست زمانی که رسالت این مستندها نشان دادن زوایای حقیقت محور از زندگی این افراد است، مرزهای نمایش واقعیت تحت تاثیر اهداف سیاسی قرار می گیرد و به طور شاخص آنچه از محمدرضا شجریان در این مستند روایت می شود، در نهایت بیننده را با این سوال مواجه می کند که شجریان واقعی کجاست؟ بیننده ای که از محمدرضا شجریان 78 ساله، حداقل یک بار تصنیفی را شنیده و بخش بزرگی از خاطره جمعی موسیقیایی جامعه ای که در آن زندگی می کند را مدیون اوست.
بیننده هوشیاری که در همان دقایق ابتدایی این مستند به تحسین هنر اعلا شجریان تشویق می شود اما نمی داند که آرام آرام قرار است با تصویری سیاست زده و مخرب به تماشای مستند پایان دهد. مستندی که معلوم نیست با چه هدفی تصمیم به دوباره آتش زدن خاکسترهای نشسته بر چهره استاد آواز ایران گرفته است. آن هم در شرایطی که او بیشتر از همیشه نیاز به آرامش دارد و اتفاقا بخاطر محدودیت های سیاسی که برایش ایجاد شده است، جامعه بیشتر از قبل نگران و همراه او است. اینجاست که باید گفت هنر نه تنها به خدمت هنر در نیامده، بلکه دست به تخریب سال ها فعالیت داخلی و بین المللی محمدرضا شجریان با هدف کسب درآمد زده و خجالت آورتر اینکه دایه داران فرهنگ سازی در فضای آنلاین هم با آن همراه شده اند. صحبت اصلی دقیقا با سرویس های ارایه دهنده خدمت وی او دی مانند نماوا، فیلم نت و آیو است که بر روی محتواهای عرضه شده خود هیچ نظارتی ندارند و تنها برای فروش یک محصول، آن هم محصولی که عواطف جمعی را نسبت به شخصیت بزرگی چون محمدرضا شجریان جریحه دار می کند، تبلیغ می کنند. حال سوال اصلی اینجا مطرح می شود که آیا هنر از فرهنگ جداست و آیا با به زیر کشیدن و تخریب کردن مفاخر هنری می توان دایه دار فرهنگ بود؟ البته تناقض اصلی همانجاست که این مستند در دقایق ابتدایی خود شواهدی را مبنی بر جدا کردن هنر از سیاست اراِئه می کند و چهره ای از شجریان را به تصویر می کشد که نشان می دهد او هنرش را با سیاست در هم نمی آمیزد. اما اشکال اصلی آنجاست که بدون ارزش قایل شدن برای سرمایه اجتماعی ای که یک هنرمند در جامعه به وجود می آورد، در نقطه اوج مستند به فعالیت های مردمی او از جمله همراه کردن جامعه در جریان زلزله بم اشاره می کند، و درست چند دقیقه بعد او را بخاطر حمایت از همان مردم در سال 88 به بدترین القاب سیاسی متهم می کند. تضادها در این روایت مستند البته پایانی ندارند و هر چقدر هم که کارگردان تلاش کرده تا با صحبت با نزدیکان و همکاران شجریان نظرات آنها را با خود همراه کند باز هم به جایی می رسد که حسین علیزاده همراه محمدرضا شحریان در بسیاری از کنسرت ها می گوید: «قطعا من تن به مصاحبه اي نمي دهم که به يک نتيجه سياسي برسيم که همه تقصيرها را به گردن شجريان بندازيم. ما همچين قصدي نداريم.»
آنچه در پایان بار دیگر لازم است به کارگردان و تهیه کننده این اثر و همچنین به فروشندگان این محتوا یادآور شد این است که در همه ادوار سیاسی و اقتصادی یش از هر چیز سرمایه های اجتماعی ارزشمند بوده و بیش از هر چیز روی برگرداندن مردم باعث سقوط یک فعالیت سیاسی و اقتصادی شده است. پس چه بهتر که به قول سهراب سپهری «جای مردان سیاست بنشانیم درخت» و با فروش مفاخر و سرمایه های اجتماعی به فکر رونق فعالیت های خود نباشیم. کد خبر: ۵۲۵۲۴۷ تاریخ انتشار: ۰۳ خرداد ۱۳۹۷ - ۱۷:۵۱
منبع: آفتاب
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۸۷۴۷۵۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تمرین نخستین رفتارهای تشکیلاتی و سیاسی در مساجد/مسجد باید جامعه را تربیت کند
به گزارش قدس خراسان، مساجد از صدر اسلام نقش اساسی در پیشبرد اهداف فرهنگی، علمی و سیاسی اسلام داشتند و پایگاهی برای فعالیتهای سیاسی و اجتماعی بودهاند، این نقش مساجد در پیش از انقلاب نیز رونق خاصی در برخی مساجد شاخص شهر مشهد داشت که در نتیجه این فعالیتها در مساجد انقلاب به بلوغ خود رسیده و در سال ۵۷ به پیروزی رسید.
مساجد پس از انقلاب نیز به روند رو به رشد ادامه دادند اما با افزایش جمعیت و تأسیس بیشتر مساجد در مشهد کمکم این فعالیتها در برخی مساجد کمرنگ شده و کارکردهای سیاسی و اجتماعی مساجد به حاشیه رفته است، به گونهای که در برخی مساجد تنها نمازجماعت اقامه میشود و هیچ فعالیت دیگری صورت نمیگیرد.
برای بررسی علمی و دقیق این موضوع به سراغ هادی وکیلی، دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد رفتیم تا نظر او را در این باره جویا شویم.
وکیلی اظهار کرد: از زمان تأسیس مسجد در صدر اسلام و در زمان پیامبر اکرم(ص) مسجد یک کاربرد اساسی و بنیادی داشت که مبتنی بر آن تعریف کاربردهای متفاوتی از آن تحت نظارت شارع و رهبر دین به میدان میآمد و عمل میشد.
استاد تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه کاربرد اصلی مسجد محل عبادت است و مشخصاً کلمه مسجد از سجده و سجود میآید به این معنا که مسجد محل نماز خواندن است، گفت: نماز و سجده عالیترین مرتبه نماز است، اما با توجه به اینکه در دین اسلام نماز بسیار توصیه شده و عمود دین خوانده شده است، مسجد به عنوان عالیترین مکان عبادت در نظر گرفته شده، اما قرآن و سیره پیامبر(ص) نمیگوید در مسجد فقط نماز بخوان چون عالیترین سطح عبادت است؛ چرا که دیگر مناسک شرعی نیز عبادت است و در مساجد انجام میشده و عبادت به معنای اعم در مسجد به عنوان پایگاه اصلی انجام میشده است.
توجه به عبادت و مسجد به معنای اعم کلمه در صدر اسلام
وی افزود: برنامههای عبادی همچون اعتکاف و پرداخت صدقه و زکات نیز در مسجد انجام میشده، این موارد نشاندهنده این است که در مسجد عبادات خاص و مناسک شرعی نیز انجام میشده، به عنوان مثال در آیه ولایت، امیرالمؤمنین(ع) در حال رکوع نماز زکات دادهاند، بنابراین مسجد را نباید به یک حکم فقهی و نماز محدود کرد.
وکیلی درباره معنای عبادت در اسلام نیز گفت: عبادت در اسلام یک معنای اعم دارد، همان طور که حضرت محمد(ص) فرمودهاند: «یک ساعت تفکر از ۷۰سال عبادت بدون تفکر ارزشمندتر است»، امام رضا(ع) نیز در این باره میفرمایند: «عبادت به فراوانی نماز و روزه نیست؛ عبادت واقعی، تفکر در کار خدای جلیل است». با این معنا بقیه عبادات مانند گفتوگوهای علمی نیز در مسجد انجام میشده است.
این استاد دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه مسجد در زمان پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) محل تدریس و بحث و گفتوگوی علمی بوده و جایگاه فرهنگی و علمی داشته است، عنوان کرد: اکنون نیز برخی مسجد و مجتمع فرهنگی میسازند که در واقع همان گستره مفهوم مسجد است؛ چرا که باید در مسجد کار فرهنگی خوب انجام شود همان کارکردی که در صدر اسلام نیز از آن استفاده میشده است.
وی ادامه داد: در عرصه سیاسی نیز پیامبر(ص) بسیاری از مشاورههای سیاسی و نظامی را در مسجد انجام میدادند، همچنین بسیاری از خطبهها درباره امور سیاسی و کشورداری را در مسجد ایراد میکردند، بنابراین مسجد محل انجام عبادات به معنای کامل است.
وکیلی با اشاره به سیره پیامبر اسلام(ص) بیان کرد: در سیره پیامبر(ص) به لحاظ گروههای اجتماعی انحصاری وجود نداشت و در مسجد مردان و زنان در همه ردههای سنی، همچنین فقرا و اغنیا میتوانستند حضور داشته باشند.
استاد تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: اگر امروز بخواهیم الگوی درستی برای تمدن نوین اسلامی از مسجد داشته باشیم و عرضه و احیا کنیم، باید مسجد با تمامی کارکردهایش احیا شود، اگر مسجد را تنها به محلی برای خواندن نماز جماعت تبدیل کنیم، درِ مسجد نیم ساعت پیش از اذان باز شود و یک ساعت پس از اقامه نماز بسته شود و کارکرد دیگری برای این فضای معنوی و الهی تعریف نشود، این کار تناسبی با کارکردهایی که در صدر اسلام و در سیره معصومین(ع) در مسجد انجام میشده، ندارد.
وی درباره پیشینه فعالیتهای مساجد در پیش از انقلاب گفت: در سالهای ۲۰ تا ۵۷ و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی مسجد محل توجه و بهرهبرداری از ابعاد چندگانه خودش شد، یعنی متدینان و عالمان دینی به این موضوع بیشتر اهمیت دادند که مسجد نباید تنها محل نماز باشد، بلکه باید محلی برای تربیت جامعه و نسل جوان باشد، به همین دلیل در دهههای ۴۰ و ۵۰ در مساجد مهمی در شهر مشهد فعالیتهای دیگری گزارش و دیده شده، از جمله در مسجد کرامت، مسجد امام حسن مجتبی(ع)، مسجد بناها، مسجد حوض لقمان، مسجد فیل و مسجد صاحب الزمان(عج) کارکردهای چندگانهای همچون کارکردهای اجتماعی، امور خیریه، تربیتی، آموزش قرآن و معارف و کلاسهای معارف و احکام فقهی انجام میشده است.
تمرین نخستین رفتارهای تشکیلاتی و سیاسی در مساجد
وکیلی افزود: در این مساجد فعالیتها و کنشهای سیاسی نیز به صورت محسوس و نامحسوس در پیش از انقلاب انجام میشد، فعالان سیاسی در مساجد مشهد با یکدیگر آشنا میشدند و نخستین رفتارهای تشکیلاتی برای حرکتهای سیاسی را تمرین میکردند. همچنین انجام فعالیتهای فرهنگی، برگزاری کلاسهای آموزشی و اردو و کوهنوردی از پایگاههای مساجد در پیش از انقلاب آغاز شد، به ویژه مساجد کرامت و امام حسن مجتبی(ع) که رهبر معظم انقلاب کلاسهای آموزشی داشتند، نقش مهمی در آن زمان ایفا کردند و در پس از انقلاب نیز این برنامهها اجرا میشد.
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: خوشبختانه پس از انقلاب نیز مساجد با همین کارکرد جلو آمدند اما متأسفانه در برخی از مساجد این کارکردها مورد توجه قرار نمیگیرد؛ چرا که اکنون فعالیت برخی مساجد مشهد به همان ساعات نماز جماعت محدود شده و این مکان بزرگ با سیستمهای گرمایشی و سرمایشی و هزینههایی که برای ساخت آنها صرف شده است، گاهی اوقات صبح تا ظهر یا بعد از ظهر و شبها تنها به مجلس ترحیم اختصاص پیدا میکند، در حالی که برخی مساجد دیگر جلسات بصیرتی، دورههای تربیتی و کلاسهای درسی برای همه گروههای سنی و جنسی برگزار میکنند.
وی با بیان اینکه باید کاری کنیم سه مکان مهم مسجد، مدرسه و خانه به هم پیوند بخورند و دارای کارکردهای مشترک باشند، گفت: بخشی از کارکردهای مدرسه را باید مسجد بر عهده بگیرد و برعکس برخی کارکردهای مسجد مانند اقامه نماز جماعت را مدرسه اجرا کند، خانواده نیز باید به گونهای با مسجد و مدرسه در ارتباط باشد تا این سه مکان مکمل یکدیگر باشند، اگر بتوانیم اینها را به درستی با یکدیگر مرتبط کنیم و خانوادهها کودکانشان را درون این مثلث تربیت کنند، نتایج خوب فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حاصل میشود.
خبرنگار: فریده خسروی