به نقل از «ایکنا»

حقوق شهروندی در سیره امام (ره)؛ حاکم اسلامی خادم ملت و مکلف به برپایی عدالت در جامعه است

تاریخ انتشار: ۳۱ خرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۹۲۹۰۶۷۲

به گزارش ایکنا، در همایشی که روز گذشته با عنوان «انقلاب اسلامی در منظومه فکری امام خمینی (ره) از نظریه تا عمل» در سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد، محمود عباسی، دانشیار و رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به ارائه مقاله‌ای با عنوان «حقوق شهروندی در اندیشه و سیره حضرت امام خمینی (ره)» پرداخت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی با بیان اینکه حقوق شهروندی یکی از مباحث محوری حقوق معاصر است، اظهار کرد: برخی از پژوهشگران، پیشینه آن را در اعلامیه استقلال آمریکا و اعلامیه حقوق بشر ردیابی می‌کنند و معتقدند برای تتبع در چیستی حقوق شهروندی، باید این مفهوم را در ادبیات حقوقی کشور‌هایی که داعیه رسیدن به بلوغ دموکراتیک را دارند، کنکاو کرد، اما مفاهیم حقوق شهروندی در معنای عام خود شاید از زمانی که انسان از شکل ابتدایی زندگی بیرون آمد، همواره مورد توجه بوده است. از این‌رو به نظر می‌رسد برای تعمق و تدبر در مورد گستره مفهوم حقوق شهروندی، باید به متون اصیل دینی مراجعه کرد.
وی افزود: بحث در مورد مفهوم حقوق شهروندی و حقوق ناشی از آن در قرآن و سنت از اهمیت خاصی برخوردار است. با مطالعه در قرآن و بررسی سیره و کلام معصومین و بزرگان دین رعایت حقوق شهروندی و حقوق انسانی بدون توجه به قوم، قبیله و مذهب کاملا مشهود و به آن توصیه فراوان شده است و از نظر دین اسلام مورد توجه و تاکید واقع شده است. این در حالی است که عدم آگاهی از حقوق شهروندی سبب خلل در روابط و تعاملات و باعث ایجاد مشکلاتی در مشارکت می‌شود. بنا بر این تا زمانی که مفهوم شهروندی و حقوق ناشی از آن و سیر تاریخی آن تبیین نشود و افراد با حقوق واقعی خویش در خصوص شهروندی آشنا نشوند، نمی‌توان انتظار داشت که حقوق شهروندی به طور کامل رعایت شود.
عباسی گفت: امام خمینی (ره) به عنوان بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران نظرات جامعی درباره حقوق مشتق از وضعیت شهروندی ارائه داده‌اند. ایشان در رابطه با حقوق شهروندان دارای دیدگاه‌های بنیادین است و رویکرد نظری ایشان بر مبنای حقوق امت استوار شده است. ایشان حاکم اسلامی را خادم ملت و مکلف به برپایی عدالت در جامعه می‌دانند. بیانات ایشان در ارتباط با حقوق ملت هم راستا با مسائل مطرح در حوزه حقوق شهروندی و حقوق بشر است.
رئیس مرکز تحقیقات اخلاق و حقوق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یادآور شد: حضرت امام در صحیفه خود، پس از واژه اسلام، بیشترین واژه‌ای که به کار برده‌اند واژه ملت است و از آنجایی که مفهوم ملیت در درون‌مایه شهروندی نهفته است، این امر نشانگر اهتمام ایشان به حقوق شهروندان است. مصادیق حقوق شهروندی از دیدگاه حضرت امام متعدد است و می‌توان آن‌ها را در سه بعد مدنی، سیاسی و اجتماعی تقسیم‌بندی کرد؛
حقوق مدنی شهروندان از دیدگاه حضرت امام (ره)
امنیت و عدالت و آزادی شهروندان، با حق حیات آن‌ها ارتباط ناگسستنی دارد. حق حیات به این معناست که انسان حق ریشه‌ای برای زندگی کردن دارد و حقوق انسان‌ها منوط به زنده بودن آن‌ها است. این حق بر سایر حقوق اولویت دارد و در سایه آن شهروندن از سایر حقوق خود برخوردار می‌شوند، زیرا بدون حیات سایر حقوق ارزش و کاربردی ندارند.
حقوق سیاسی شهروندان از منظر امام خمینی (ره)
۱- حق اعتراض
از نظر حضرت امام انتقاد و اعتراض باعث رشد و بالندگی جامعه می‌شود. ایشان معتقدند که انتقاد هدیه‌ای الهی است که خداوند به انسان‌ها ارزانی داشته و در صورتی که با توجه به مبانی اخلاقی و اسلامی و به دور از اهداف توطئه‌گرانه و انتقام‌جویی صورت پذیرد، از هر کسی جایز است. اما بر این نکته نیز تاکید دارند که نباید در انتقاد و اعتراض‌ها از دایره انصاف و عدالت خارج شد و از آن، جهت توطئه بهره جست. ایشان همواره از طرح انتقاد‌ها و مخالفت‌ها استقبال می‌نمودند و این امر در سیره عملی ایشان به خوبی نمایان بود.
۲- حق رأی
حق رأی از جمله حقوق شهروندی است که حضرت امام همواره بر آن تاکید داشتند. جمله معروف ایشان که می‌فرمودند: «میزان رأی ملت است»، نمونه بارزی از اهتمام ایشان به حق شهروندان در تعیین سرنوشت خویش است و نمایانگر این است که ایشان بر این عقیده بودند که شهروندان باید خود سرنوشت سیاسی خود را تعیین کنند. ایشان نه تنها رأی دادن را حق شهروندان می‌داند، بلکه آن را تکلیفی می‌داند که وظیفه شهروندان است.
۳- آزادی احزاب
از منظر امام خمینی (ره) آزادی احزاب در چارچوب قانون رسمیت دارد و تا زمانی که اجزاب قصد توطئه یا جاسوسی نداشته باشند می‌توانند آزادانه فعالیت کنند. ایشان همواره بر این نکته تاکید داشتند که احزاب مادامی که در چارچوب نظام سیاسی فعالیت می‌کنند، می‌توانند آزادانه اظهار نظر کنند. حضرت امام یکی از اهداف اساسی انقلاب اسلامی را آزادی تشکیل اجتماعات و مشارکت شهروندان در صحنه‌های سیاسی اجتماعی می‌دانستند.   حقوق اجتماعی شهروندان از منظر حضرت امام (ره)
وی با بیان اینکه برخورداری از فرصت‌های برابر اجتماعی شهروندان در یک جامعه به معنای مقابله با هر گونه نابرابری اجتماعی است، گفت: البته این نابرابری‌های اجتماعی می‌تواند متعدد باشد؛ ثروت، قدرت، رنگ، نژاد، قومیت، زبان، سن و عوامل دیگر. بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام نشانگر این است که همواره ایشان بر ریشه‌کنی نابرابری‌ها اهتمام داشته‌اند. از این رو ایشان حساسیت خاصی نسبت به شکاف طبقاتی داشتند و همواره مسئولین را به برطرف کردم این پدیده شوم تشویق می‌کردند. ایشان توجه به شیوه ثروت‌اندوزی و نظارت دولت بر فعالیت‌های اقتصادی و توزیع درآمد حاصل از مالیات‌ها بین اقشار آسیب‌پذیر جامعه را به عنوان راهکاری جهت برخورداری همه شهروندان از امکانات برابر به مسئولان متذکر می‌شدند.
عباسی افزود: حضرت امام داشتن یک زندگی خوب و مرفه را حق همه مردم می‌دانستند و معتقد بودند که در جمهوری اسلامی همه باید در رفاه زندگی کنند. ایشان همچنین بر این امر تاکید داشتند که مسلمان، مسیحی، یهودی یا پیروان هر مذهب دیگر فرقی ندارند و همه باید در رفاه زندگی کنند. ایشان فقر و اختلاف طبقاتی را خطری برای جامعه اسلامی و باعث مایوس شدن مردم از اسلام و حکومت اسلامی می‌دانستند.   انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: ایکنا دانشگاه جهاد دانشگاهی همایش حقوق شهروندی محمود عباسی انقلاب اسلامی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۲۹۰۶۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شناساندن حضرت حجت(عج) به جهانیان؛ اولین گام ظهور

اولین شرط انتظار؛ معرفت است تا انسان میهمان خود را نشناسد و از خصوصیات خوب او مطلع نباشد منتظر او نخواهد شد. تنها هنگامی انسان در انتظار کسی می‌نشیند که او را خوب بشناسد اما اگر انسان کسی را نشناسد و بداند که آن شخص خواهد آمد برایش اهمیتی نخواهد داشت و منتظر او نخواهد ماند. در مورد انتظار امام زمان (عج) هم چنین است. کسانی که آن حضرت را نمی‌شناسند مانند کفار و یا اهل ادیان دیگر، هرگز انتظار او را نمی‌کشند اما کسانی که او را می‌شناسند و ارزش او را می‌شناسند و مقام او را می‌دانند منتظر او می‌مانند.

کسانی که امام زمان را نمی‌شناسند اگر چه به ظاهر مسلمان باشند چنانچه در این حال بمیرند در حال جاهلیت از دنیا رفته‌اند. چنانکه پیامبر اکرم(ص) فرمود: «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میته جاهلیه؛ هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مردن جاهلیت از دنیا رفته است».

بنابراین اولین شرط انتظار، ایجاد معرفت در مورد امام زمان است و طبیعی است که هر مقدار معرفت انسان نسبت به امام زمان بیشتر باشد انسان ارزش او را بیشتر درک خواهد کرد و به عظمت او بیشتر پی خواهد برد و بیشتر تشنه وجود آن حضرت خواهد شد. در حالی که افراد جاهل و ناآگاه به ارزش آن حضرت هرگز احساس تشنگی و عطش نسبت به وجود مقدس آن حضرت نخواهند داشت و بدین جهت از زمره منتظران بیرون هستند. 

البته شناخت امام زمان دو گونه است. گونه اول شناخت تاریخی وجود آن حضرت است مانند اینکه امام دوازدهم است و تاریخ ولادتش در چه سالی است و مانند آن. اما گونه دیگر شناخت امام زمان(ع)، شناخت مقام نورانیت آن حضرت است که این شناخت کار هر کسی نیست و ظرفیت و لیاقت زیادی می‌خواهد. و در حقیقت اصحاب خاص امام زمان(ع) کسانی هستند که آن حضرت را به مقام نورانیت شناخته‌اند برای آگاهی از مقام عظیم امامت رجوع به زیارت جامعه کبیره و تأمل در معانی عمیق و عجیب آن توصیه می‌ شود. همچنین خواندن کتب معتبری که در مورد امام زمان(ع) نوشته شده است می‌تواند انسان را تا حدی به مقام و عظمت امام زمان(ع) آشنا سازد. 

در عصر غیبت امام عصر(عج) هم طبق سفارش آن حضرت باید به مجتهد عادل جامع الشرایط که حافظ دین خداست و امور را نظام می بخشد رجوع کرد که تبعیت از چنین فردی تبعیت از امام عصر(عج) شمرده می‌شود. چنانکه امام عصر(عج) در یکی از توقیعات خود می فرماید: «و اما در رویدادهایی که پیش می‌آید، به راویان حدیث مراجعه کنید، زیرا آن‌ها حجت بر شما هستند و من حجت خدا بر ایشان».

آن جا که رهبر معصوم وجود دارد و رهبریِ مصون از خطا و لغزش منحصر به امام است؛ از این رو پیروی کردن از مدعیان رهبری در برابر رهبری معصوم، برخلاف عقل و منطق است؛ زیرا با وجود رهبر معصوم، پیروی از رهبران غیر معصوم، به هیچ وجه قابل توجیه نیست.

حجت‌الاسلام علی الوندی، کارشناس مهدویت و پژوهشگر مؤسسه کلامی احیا در همدان  اظهار کرد: نشانه‌هایی در خصوص ایام قیام و ظهور در روایات بیان شده است، تطبیق دادن جنگ اسرائیل و غزه با روایات پیش از ظهور کار درستی نیست، چرا که ممکن است تا سال‌های سال هم ظهور رخ ندهد و آن زمان ممکن است که جامعه نسبت به قضیه ظهور دلسرد شود، لذا باید بدانیم که ظهور باید مراحل خود را طی کند.

همانطور که مطابق با گفته رهبر انقلاب نزدیک بودن ظهور، نزدیک بودن زمانی نیست بلکه معنوی می‌باشد، یعنی اگر جامعه جهانی از لحاظ معنوی به آمادگی برسد، ظهور اتفاق می‌افتد.

پیرامون یک سری تطبیقات و گره زدن نشانه‌ها به یکدیگر باید دقت کنید که علائم حتمی ظهور حضرت قائم(عج) ۵ علامت است نه بیشتر نه کمتر و سایر نشانه‌ها و علامت‌ها اگر اعتبار داشته باشند، نهایتاً علائم غیر حتمی می‌شوند لذا در این زمینه دقت داشته باشیم که خیل علائمی که برای ظهور بیان می‌شود و برخی نادانسته یا دانسته به آن دامن می‌زنند، علائم غیر حتمی است، ثانیاً تطبیقش بسیار کار دشوار و محتاطانه‌ای است و به راحتی نمی‌شود هر پدیده‌ای را به روایاتی هر چند صحیح تطبیق داد که متأسفانه در عموم مذهبی‌ها و عموم سرورانی که مطالعات تخصصی و دقیق در مباحث مهدویت ندارند، این موضوع به وفور به چشم می‌خورد.

بر اساس دکترین انقلاب و اندیشه‌های امام(ره) و مقام معظم رهبری، هدف انقلاب مهیاسازی مقدمات ظهور امام زمان(عج) است، لذا حتی اگر ناخواسته توجه مردم فلسطین به مهدویت هم نباشد، این دلگرمی مردم فلسطین به انقلاب اسلامی آن‌ها را به سمت قضیه مهدویت هدایت می‌کند چرا که خمیر مایه و غایت انقلاب اسلامی، جریان مهدویت است.

اینجاست که جریانات فلسطین با مهدویت و ظهور و قیام حضرت حجت(عج) گره می‌خورد و این انقلاب اسلامی است که نقش گره را ایفا می‌کند. از آنجایی که اسرائیل دشمنی است که از نگرش و بینش صحیح نسبت به مباحث معرفتی و دین حق به دور است طبیعتاً نابودی آن زمینه‌سازی قوی برای ظهور خواهد بود. البته علاوه بر روایات همچنان که گفته شده در ابتدای سوره اسراء وعده نابودی یهودیان در آستانه ظهور و یا همراه با ظهور مهدی موعود داده شده است.

متأسفانه ما هنوز در بدیهیات گفتمان‌سازی جهانی مهدویت مانده‌ایم که یک هدف جهانی هم است، اولین وظیفه فضای نخبگانی ما این است، در شرایط ناآرامی جهانی و بریدن ملت‌ها از نظام لیبرال، مهدویت را به گونه‌ای در جهان ترویج دهند که جهانیان بدانند ما یک حضرت مهدی(عج) داریم، یعنی اولین گام برای پیشبرد قضیه مهدویت، شناساندن حضرت به مردم جهان است که اصلا بفهمند حضرت مهدی(عج) هست، او چه کسی است و چه شاخصه‌هایی دارد؟ و بدانند ما در عصر غیبت قرار داریم و باید خودمان را برای ظهور آماده کنیم.

متأسفانه ما نتوانستیم پایه‌ای‌ترین مباحث مهدویت را در ذهن مردم جهان تثبیت کنیم، یعنی ابتدا باید گفتمان‌سازی وجود حضرت را در ذهن جهانیان تبیین کنیم، تا وقتی مردمان جهان اسم آن حضرت را می‌شنوند سؤال در ذهن آن‌ها ایجاد شود که اصلاً حضرت مهدی کیست.

بر طبق آیات موجود در قرآن، تعبیری وجود دارد که می‌گوید دشمنان اسلام می‌خواهند نور دینی که خداوند روشن کرده است را خاموش کنند، اما اراده خدا بر این است که این نور به اتمام برسد، ولی دشمنان ممکن است که ازین قضیه خشنود نشوند و بخواهند سدسازی کنند؛ «یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ»(صف، آیه۸)؛ آنان تصمیم دارند که نور خدا را با دهان‌های خود خاموش کنند، در حالی که خداوند کامل کننده نور خویش است، هرچند کافران ناخشنود باشند.

این آیه شریفه نشان می‌دهد که قبل از ظهور نوری وجود خواهد داشت که خداوند اراده کرده تا به نقطه تاریخی خودش برسد لذا این تعبیر بدان معنا نیست که آن جورها باید به سر حد نهایی خود برسند تا ظهور اتفاق بیفتد، درست است که ممکن است ظلم و فساد در جهان گسترش یابد، اما در کنار گسترش ظلم و فساد، نوری وجود دارد که در دالان تاریخ توأم با ظلم، رو به صعود خواهد بود. به همین سبب قبل از ظهور صلاح و خیر به نقطه صفردرصدی نخواهد رسید بلکه با تفکیک دو جبهه حق و باطل، جبهه نورانیت نیز پیوسته شدت خواهد یافت.

انقلاب اسلامی در نقطه‌ای ظهور کرد که نظریه‌پردازان غربی به این نتیجه رسیده بودند که دین دیگر کارایی خود را از دست داده است و بشر نمی‌تواند با دین به سعادت خود برسد، اما انقلاب اسلامی این نگاه را به طور کلی عوض کرد و به مردم جهان ثابت کرد که نگاه اشتباهی به آن‌ها القا شده است.

انقلاب اسلامی همان نوری است که در در اوج ناامیدی مردم دنیا به ظهور رسید و آن دین‌گرایی خالی از تحریف حول محور جمهوری اسلامی به جهان تزریق شد، ناگفته نماند مقاومت‌ها و بیداری‌هایی که برای مقابله با ظلم و جور به وجود می‌آیند، تحت تأثیر آن نوری (انقلاب اسلامی) که در وسط قرار گرفته به وجود آمده‌اند و اگر نبود این تکیه‌گاه معرفتی و معنوی و مقاومت پویا و زنده در میدان، مقاومتی در سطح کلان در مقابله با نظام سلطه غرب شکل نمی‌گرفت.

لذا مهم‌ترین وظیفه‌ای که می‌توان برای عموم مردم بیان داشت اولاً آشنایی کامل با گفتمان انقلاب اسلامی و ثانیاً صدور انقلاب اسلامی به هرکس که در توانشان هست. شاهد این هستیم مقام معظم رهبری برخی کلیدواژه‌ها را مورد استفاده قرار می‌دهند مثل آتش به اختیار، جنگ روایت‌ها، جهاد تبیین و ...؛ اینها همه ناظر به این موضوع می‌تواند تعریف خاص داشته باشد و وظیفه خاصی را به دوش رهروان قرار بدهد.

منبع: ایکنا (خبرگزاری بین‌المللی قرآن)