به نقل از «تسنیم»

فارس روی خط قرمز کم‌آبی؛ کاهش ۶۵ درصدی بارش‌ها

تاریخ انتشار: ۱ تیر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۹۳۰۶۸۵۵

میانگین بارندگی استان در سال زراعی جاری ۱۳۶ میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال زراعی گذشته که ۳۸۵.۶ میلی‌متر بوده ۶۵ درصد کاهش یافته است. ۰۱ تير ۱۳۹۷ - ۱۷:۱۵ استانها فارس نظرات

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، کم شدن بارش های ایران به معنای کاهش منابع تجدیدشونده آب کشور است. ایران سالانه از 130 میلیارد مترمکعب منابع آب تجدیدشونده برخوردار بود، اما در 20 سال گذشته منابع آب تجدیدشونده به 110 میلیارد مترمکعب و در 6 سال گذشته به حدود 100 میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از یک سو کم شدن بارش های کشور دسترسی به منابع آب سطحی را برای سال جاری کاهش داده و از سوی دیگر با برداشت بیش از ظرفیت، از منابع آب زیرزمینی در طی دو سه دهه اخیر، شاهد هستیم که از تعداد 609 دشت کشور، 355 دشت با کاهش شدید سطح منابع آب زیرزمینی مواجه شده و به اصلاح دشت ممنوعه است. در سال 1347 تنها 15 دشت ممنوعه در کشور وجود داشت که این تعداد امروز به 355 دشت ممنوعه افزایش پیدا کرده است.

استان فارس یکی از استان‌های کشور که با کمبود شدید بارش‌ روبه‌رو است، عبدالکریم جامع، مدیرکل هواشناسی استان فارس در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: وقتی به آمار 60 سال گذشته استان فارس نگاه کنیم اگر برای بارندگی‌ها یک خط نرمال رسم کنیم تغییرات بارندگی در سال‌های مختلف حالت سینوسی پیدا می‌کند تقریبا 3 الی 4 سال بالای خط نرمال بارندگی هستیم و 3 الی 4 سال پایین این خط قرار داریم.

وی با بیان اینکه متاسفانه در 12 سال گذشته بارندگی‌های فارس همه زیر خط نرمال بوده و فقط سال 92 میزان بارندگی 12 درصد بالای نرمال رفت اما دوباره پایین آمد، می‌افزاید: با وجود کمبود بارش در این در این 12 سال برداشت آب ما یا ثابت بوده یا بیشتر شده است و در مصرف آب هیچ صرفه‌جویی نکرده‌ایم.

جامع می‌افزاید: هرچند بارندگی کم شده اما سطح زیر کشت کشاورزیما تغییر چندانی نکرده است و در بعضی موارد حتی سطح زیرکشت محصولات بالاتر هم رفته است و مصرف آب زیاد شده  و این عوامل شبب که خشکسالی خودش را نشان ندهد.

وی با بیان اینکه 4 نوع خشکسالی تحت عنوان خشکسالی هواشناسی، خشکسالی کشاورزی، خشکسالی هیدرولوژی و خشکسالی اجتماعی و اقتصادی وجود دارد، عنوان می‌کند: وقتی بارندگی ما زیر نرمال می‌شود به آن خشکسالی هواشناسی می‌گوییم، اگر دو یا سه سال این کمبود بارش‌ها تداوم یابد بر روی کشاورزی، کشت دیم و غیره اثر می‌گذارد خشکسالی کشاورزی رخ داده است.

مدیرکل سازمان هواشناسی فارس می‌افزاید: اگر در سال‌های دیگر این کمبود بارش ادامه پیدا کند روی سطح آب سدها، سطح آب‌های زیر زمینی نیزاثر می‌گذارد که در این صورت خشکسالی هیدرولوژی بروز کرده است، در حال حاضر در برخی مناطق مثل جهرم و زرین‌دشت به دلیل کف‌شکنی‌های متوالی عمق چاه‌ها به بالای 490 متر رسیده است  پس استان فارس این مرحله از خشکسالی را هم رد کرده است و الان به خشکسالی اجتماعی و اقتصادی رسیده‌ است.

وی می‌گوید: با بروز خشکسالی هیدرولوژی کشاورز آبی برای آبیاری ندارد و دامدار آبی برای پرورش دام ندارد بنابراین کشاورز مجبور به رها کردن زمین و دامدار نیز مجبور به فروش دام خود می‌شود و برای امرار معاش مجبور به سکونت در حاشیه شهرهای بزرگ  می‌شوند که این موضوع معضلات اجتماعی زیادی به دنبال دارد.

جامع می‌افزاید: همین اطراف و حاشیه شهر شیراز چقدر از این کشاورزان و دامداران ساکن هستند که به دلیل خشکسالی مجبور به مهاجرت به شهر شده‌اند.

وی معتقد است که تنها کاری که برای گذر از این بحران باید انجام داد مدیریت همین آب موجود است و باید در تمام بخش‌های کشاورزی، صنعت و شرب حداقل 25 تا 30 درصد صرفه‌جویی انجام شود اگر مصرف آب مدیریت نشود وضعیت روز به روز بدتر می‌شود.

مدیرکل سازمان هواشناسی فارس می‌افزاید: حتی اگر  4 سال آینده بارندگی استان فارس بالای نرمال باشد این کمبود آب جبران نمی‌شود چون ما خیلی برداشت آب داریم و تعداد چاه‌های مجاز و غیرمجاز که آب برداشت می‌کنند خیلی زیاد است.

وی در مورد وضعیت بارش‌های فارس در سال زراعی جاری می‌گوید: میانگین بارندگی استان در سال زراعی جاری 136 میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال زراعی گذشته که 385.6 میلی‌متر بوده 65 درصد کاهش یافته است و نسبت به میانگین بلند مدت که 280 میلی‌متر بوده 50 درصد کاهش یافته است.

جامع می‌افزاید: در بین شهرستا‌ن‌های فارس فسا با 88 درصد، جهرم با 88 درصد و قیر و کارزین با 87 درصد کاهش بارندگی نسبت به مدت مشابه سال گذشته رو‌‌به‌رو بوده‌اند. علاوه بر این فسا با 75 درصد، جهرم با 74 درصد و استهبان با 70 درصد کاهش بارندگی نسبت به میانگین بلند مدت مواجه بوده‌اند.

وی می‌گوید: شیراز نیز با 55 درصد کاهش بارندگی نسبت به مدت مشابه سال گذشته و 51 درصد کاهش بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت روبه‌رو بوده است.

مدیرکل سازمان هواشناسی فارس با بیان اینکه همه شهرهای فارس با کاهش بارندگی روبه‌رو بوده‌اند ، می‌افزاید: کمترین کاهش بارندگی مربوط به صفاشهر با 25 درصد و بیشترین کاهش مربوط به فسا با 75 درصد کاهش بوده است.

گزارش از ثریا ستاری

انتهای پیام/ ت

R41382/P1336/S6,61/CT16

منبع: تسنیم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۳۰۶۸۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ذخیره غیر اصولی آب به خاطر ترس از خشکسالی 

به گزارش قدس خراسان، در بیست و سومین جلسه قرارگاه آب شهرستان مشهد که طی هفته گذشته در محل شرکت آب و فاضلاب این شهرستان برگزار شد، فرماندار مشهد با توجه به بارش‌های پایان فروردین و تفاوت آن با همین بازه زمانی در سال گذشته، گفت: آمار و بازدیدهای میدانی نشان‌دهنده افزایش حجم بارش‌ها در چند روز اخیر در مشهد نسبت به مدت مشابه سال گذشته است و این پرسش مطرح می‌شود چرا با وجود اینکه حجم بارش‌ها افزایش یافته و کار سدها کنترل و جمع‌آوری رواناب‌ها و سیلاب‌هاست، آب ورودی به سدها تغییر چشمگیری نداشته است. بنابراین برای رسیدن آب به سدها باید مشکلات و موانعی که در مسیر وجود دارد برطرف شود.

برای بررسی این موضوع و پاسخ به این پرسش، در ابتدا نیازمند آمار دقیق بارش‌ها در شهر هستیم که در این زمینه سید جواد رسولی رئیس گروه تحقیقات هواشناسی کاربردی اداره‌کل هواشناسی خراسان رضوی گفت: میزان بارش‌ها در فروردین ۱۴۰۳در مشهد ۱۹/۹ میلیمتر و در فروردین سال گذشته ۵/۹ میلیمتر بوده که در مقایسه با عدد ۵۲/۴ میلیمتر در دوره آماری ۳۰ساله در همین مدت زمان در شهر مشهد شاهد کاهش بارندگی بوده‌ایم؛ اما در مقایسه این دو سال با یکدیگر، شاهد افزایش میزان بارندگی‌ها هستیم.

زمین خشک، باران را می‌بلعد

رئیس پژوهشکده آب و محیط زیست دانشگاه فردوسی در تشریح دلایل نرسیدن آب به پشت سدها اظهار کرد: یک رژیم طبیعی بارش داریم که این رژیم طبیعی نوسان دارد و کم و زیاد می‌شود. وقتی زمین در سال‌های خشک میزان رطوبت طبیعی خود را از دست می‌دهد، در سال‌های بعد بارش‌ها باید این میزان کمبود را جبران کند تا زمین میزان رطوبت طبیعی خود را بدست بیاورد و طبیعی است وجود چاه‌ها و استخرها در مسیر سدها مانع رسیدن آب شود.

کامران داوری گفت: باید پرسید متولی آب چه سازمانی است که پاسخ آن این است «آب منطقه‌ای». آیا آب منطقه‌ای نظارت دارد و متولی جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز هم آب منطقه‌ای است؟ می‌دانیم نظارت دارد و این وظیفه را هم انجام می‌دهد. آیا این سازمان برای گشت و بازرسی هزینه می‌کند که اتفاقاً این کار را هم انجام می‌دهد و آیا متوجه می‌شوند این برداشت‌های غیرمجاز اتفاق می‌افتد؟ باید متوجه شوند چون اگر متوجه نشوند، جای سؤال است؛ اما این پرسش اساسی مطرح است که چرا تاکنون جلو این آب‌دزدی‌ها و برداشت‌های غیرمجاز گرفته نشده تا شاهد این نتایج نباشیم. 

آب؛ زیربنای توسعه

وی آب منطقه‌ای و منابع طبیعی را مسئول حفظ این منابع دانست و افزود: وقتی جایی سرسبز است، حتماً نباید دنبال کشف استخر یا چاه باشیم. هر توسعه و سرسبزی یعنی آب در حال استفاده است. اگر در کوه و یا دامنه آن قبلاً توسعه‌ای نبوده و تازه اتفاق افتاده؛ یعنی یک منبع تأمین آب وجود دارد و در مورد ایجاد این مکان‌ها ابتدا باید منابع طبیعی پاسخ بدهد که چطور این اتفاق افتاده و سپس آب منطقه‌ای باید درباره تأمین آب این محل‌ها پاسخگو باشد. 

عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد ضمن ارائه راهکاری عملی برای شناسایی این مناطق تأکید کرد: طرح این مسئله و پاسخ به پرسش‌ها با آب منطقه‌ای است. در تابستان هر جایی سرسبز است؛ یعنی آب در حال استفاده است. با عکس‌برداری ماهواره‌ای و مقایسه دوره‌ای به راحتی می‌توان تشخیص داد چه محل‌هایی جدید ایجاد شده‌اند و مجوزهای داده شده توسط آب منطقه‌ای برای حفر چاه و ساخت استخر هم مشخص است. بنابراین به سادگی می‌توان فهمید برداشت آب به صورت غیرمجاز در حال وقوع است یا خیر و باید پیش از حاد شدن مسئله با توجه به کمبود منابع، جلو این‌گونه توسعه‌ها به سرعت گرفته شود تا شاهد از بین رفتن منابع و ذخایر طبیعی نباشیم.

ذخیره غیر اصولی آب به خاطر ترس از خشکسالی 

در تحلیل بیشتر این گفته، عضو هیئت مدیره انجمن ناجیان آب در گفت‌وگو با قدس خراسان عنوان کرد: در مدت زمانی که بارندگی سیلابی نداریم، بخش عمده‌ای از بارش‌ها جذب زمین می‌شود که عمده بارندگی‌های سال آبی امسال به شکل نرم و با شدت کم بود و آب فرصت کافی برای جذب در زمین داشته  و با توجه به تشنگی شدید زمین، این آب جذب شده است.

محمود طباطبائی گفت: خیلی از افراد طی سال‌ها برای اینکه با مشکل خشکسالی مواجه نشوند، اقدام به ساخت استخر کرده‌اند که در برخی مناطق مانند اسفراین کاملاً مشهود است؛ یعنی مردم آب جاری در نهرها را به استخرها هدایت می‌کنند و همین موجب شده آب به پشت سدها نرسد و باید گفت گاهی ابعاد این استخرها خیلی زیاد است. 

وی در خصوص نرسیدن آب به دو سد ارداک و کارده توضیح داد: در محدوده سدهای ارداک و کارده بعید به نظر می‌رسد استخرهای بزرگی باشد که مانع رسیدن آب باران به سدها شود؛ چون منطقه کوهستانی است و زمین باز در آنجا وجود ندارد. ساخت استخرها در مناطقی که حالت دشت دارند مانند دشت کاشمر، دشت قوچان و سبزوار بیشتر میسر است که در این مناطق این قبیل استخرها را به وفور می‌توان دید  یا در شاخه‌هایی که آب به کشف‌رود می‌ریزد مانند فریزی، شاندیز و اخلمد چون آب به دشت وارد می‌شود تا سپس به کشف‌رود بریزد، در این شرایط می‌توان آب را به استخرها و مخازن هدایت کرد.  

عضو هیئت مدیره انجمن ناجیان آب در ادامه تشریح کرد: در سال‌های گذشته هم به دلیل اینکه چاه‌ها برداشت زیاد داشته‌اند و سطح آب را پایین برده‌اند، زمین بیشتر تشنه است و همین عامل سبب شده رواناب ایجاد نشود و ممکن است وجود چاه‌های غیرمجاز هم نرسیدن آب به سدها را تشدید کند.

وی ضمن اشاره به بازدیدهای میدانی از منطقه کارده ادامه داد: در این مناطق به دلیل نظارت آب منطقه‌ای ساخت هرگونه بند توسط مردم غیرممکن است مگر اینکه در منطقه طرح‌های آبخیزداری اجرا شود. براساس بازدیدهای میدانی انجام شده از سد کارده تا سرشاخه‌های آن، مسیر کاملاً کوهستانی و دارای شیب تند است و ناهمواری بسیاری دارد و در کارده امکان زدن بند وجود ندارد؛ اما در شاخه‌های فرعی آن ممکن است ساخت بند یا استخر و حفر چاه غیرمجاز اتفاق بیفتد.

آب زیربنای هرگونه توسعه‌ای به شمار می‌رود. کمبود منابع آب سطحی در مشهد استفاده از آب چاه‌ها و قنات‌ها را تشدید کرده تا کمترین چالشی برای تأمین آب در راستای نیازهای اولیه ایجاد نشود. در کنار اینکه هرگونه صرفه‌جویی باید از سوی مردم مدنظر باشد، این پرسش مطرح می‌شود چرا با کسانی که از منابع آبی استفاده غیرمجاز می‌کنند، به صورت جدی‌تر برخورد صورت نگرفته است؟ آیا داشتن توان مالی و ارتباطی در نتیجه نگرفتن این اقدام‌ها تأثیر دارد؟

طبق اظهار شاهدان عینی در برخوردهای آب منطقه‌ای با کسانی که آب را به صورت غیرمجاز بهره‌برداری می‌کنند، این افراد می‌گویند برخی چاه‌ها به دلایلی پس از بررسی، پر نمی‌شوند و چاه‌هایی که پر می‌شوند هم پس از رفتن مأموران و بعد از چند روز، دوباره در یک نقطه دیگر حفر می‌شوند که عملاً نشان‌دهنده بی‌فایده بودن این‌گونه برخوردهاست. 

هر چند برخورد با کسانی که به بیت‌المال دست‌اندازی دارند، باید جدی‌تر از گذشته دنبال شود؛ اما با دقیق شدن در این موضوع می‌توان نتیجه گرفت که عواقب برداشت غیرمجاز و استفاده بی‌رویه از منابع آبی و حساسیت به وجود آمده هنوز به اندازه کافی برای همه مردم ایجاد نشده و باید تأکید کرد کار فرهنگی، کارگشای مدیریت همه منابع آبی است. هزینه‌ها، برخوردها، ساختن سدها و بندها زمانی معنا پیدا می‌کند که هر شخص در هر جایی با حساسیت درباره آب بتواند تصمیم‌گیری کند وگرنه هر روز شاهد بلعیده شدن منابع آبی و طبیعی به دلیل منافع شخصی و گروهی هستیم. تا لحظه‌ای که هر فرد خود را نگهبان آب نداند، همین آش است و همین کاسه.

خبرنگار: طاهره فجر داودلی

طاهره فجرداودلی