به نقل از «نماینده»

کنترل بحران ارزی، منوط به مدیریت داخلی است

تاریخ انتشار: ۴ تیر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۹۳۵۴۰۸۸

ماهنامه «نماینده» / طغیان دلار که از واپسین ماه‌های سال گذشته آغاز شد، با وجود تمامی تلاش‌های دولت برای رام کردن آن بی‌اثر ماند و دلار ۵ هزار تومانی سرکش سال قبل را به بیش از ۷ هزارتومان رساند؛ این درحالی بود که اصلاحات نرخ ارزی دولت از بیستم فروردین ماه امسال جاری و ساری شده است. واقعیت آن است که بازار آزاد از سیاست‌های مالی دولت تمکین نکرد و به تعبیری «ارز زیرزمینی» با اعتباری بیشتر از ارز رسمی به‌سرعت تاخته تا هیجان بازار دلار را به اوج خود برساند، هیجانی که گفته می‌شود محصول دست‌های پشت پرده یا مضطرب موضع‌گیری برجام بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حال با خروج آمریکا از برجام، «محمدرضا پورابراهیمی» نماینده مردم کرمان و رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس دهم معتقد است، خروج آمریکا از برجام هیچ تغییری در اقتصاد و بازار ارزی ما ایجاد نخواهد کرد بلکه این موضوع وابسته به مدیریت ارزی داخل کشور است.

متن کامل این گفت‌وگو در زیر می‌آید:

*عدم پایبندی رئیس‌جمهور آمریکا نسبت به برجام چه آثاری در بازار ارزی ما برجای خواهد گذاشت؟

از آنجا که انتقال پول ایران در سیستم بانکی تغییری نکرده و در این زمینه گشایش ویژه‌ای اتفاق نیفتاده، با خروج آمریکا از برجام و لغو آن نیز تغییری در شرایط به‌وجود نمی‌آید یعنی حال  اقتصاد کشور ما به فرجام برجام وابسته نبوده و نیست. این رئیس‌جمهور آمریکاست که خواسته با  دستاویز قرار دادن برجام - به مثابه چماقی بالای سر ایران - به سایر دستاوردهای چند دهه گذشته ایران صدمه وارد کند و به بهانه‌های واهی راه تعامل آزاد ایران با دنیا را ببندد. بر همین اساس، باید موضع‌گیری شفاف دولت برای همگان مشخص شود. یک نکته مسلم است؛ پایبندی و عدم پایبندی آمریکا به برجام با شرایط کنونی، تغییری در اقتصاد ایران نخواهد داشت. آنچه باید در عمل صورت گیرد، مدیریت بازار مالی و ارزی خودمان است.

*گواهی هم برای این ادعا وجود دارد؟

باید واقعیت‌ها را ببینیم. در سال‌های پس از برجام، فضا برای مانور ایران در بازارهای بین‌المللی تاحدودی آماده شد، اما هرگز به مرحله عمل نرسید و همچنان با تصویب تحریم‌های پی‌درپی، مشکلات اقتصادی ایران برای حضور در بازارهای بین‌المللی استمرار یافت؛ بر همین اساس، خروج آمریکا از برجام هم تغییری ایجاد نمی‌کند. این را باید برای مردم شفاف و روشن بازگو کرد.

*چرا تصمیمات ارزی دولت به نتیجه نرسید و همچنان شیب صعودی دلار ادامه دارد؟

مهم‌ترین دلیل آن، اشتباه بودن تصمیم دولت بود، یعنی یکسان سازی نرخ ارز به‌صورت یک‌باره اقدام مؤثر و درستی نبود بلکه ارز تک نرخی باید به‌تدریج در بازار پیاده می‌شد. از سوی دیگر ناهماهنگی میان بدنه دولت را نیز باید دلیل عدم توفیق ارز تک نرخی دانست، چنان‌که هم‌اکنون برخی از مشاوران دولت از واقعی بودن قیمت دلار دفاع می‌کنند؛ اما سمت‌وسوی دولت چیز دیگری است.

*در حال حاضر، مهم‌ترین مشکلات در ساماندهی بازار ارز چیست؟

هرچند به شکل کلی اقدامات دولت برای مهار التهابات بازار ارز مورد توافق مجلس است اما معتقدم تفاوت دیدگاه‌هایی در برخی حوزه‌ها نظیر خدمات فنی و مهندسی، حمل‌ونقل وجود دارد، به‌نظر می‌رسد مشخص نبودن وضعیت بازار سکه در ساماندهی صورت گرفته و منابع ارزی که در دست مردم وجود دارد و همچنین تعیین تکلیف صرافی‌ها از جمله مهم‌ترین خلاء‌های ساماندهی بازار ارز بوده است.

* طرح مجلس چگونه می‌تواند مشکلات بازار ارز را ساماندهی کند؟

ایجاد بازار متشکل با مکانیزم عرضه و تقاضا و همچنین راه‌اندازی نظارت منابع و مصارف ارزی براساس یک سامانه اطلاعاتی و ایجاد حساب سپرده‌های ارزی از مهم‌ترین محورهای این طرح است. همچنین در این طرح تلاش شده  ساماندهی پرداخت‌ها و همچنین تعهد صادرکنندگان غیرنفتی به ارائه ارز در حوزه صادرات به‌جز آنهایی که در بخش خصوصی فعال هستند،   مورد توجه قرار گیرد .

از سوی دیگر، الزام بانک مرکزی به ارائه تضمین برای تسویه سپرده‌های ارزی از طریق بانک‌های دولتی، یکی از موارد پیش‌بینی شده در این طرح است، به این ترتیب که چند بانک را مبنا قرار داده شود تا  مردم ارزهای‌ خود را به جای خانه در بانک سپرده‌گذاری کنند و در صورت تمایل با نرخ رسمی تعریف شده ریال‌شان را به ارز تبدیل کرده یا به صورت ارزی نگهداری و سود رسمی دریافت کنند. ساماندهی صرافی‌ها از دیگر ارکان این طرح است، چراکه صرافی‌ها اصلی‌ترین عامل مبادلات ارزی کشور محسوب می‌شوند و باید سامانه خرید و فروش ارز در کشور شفاف باشد.

*سرانجام اختلاف‌نظرهای بین کمیسیون و بانک مرکزی پیرامون ساماندهی بازار مالی چه شد؟

بانک مرکزی معتقد است در ساماندهی مبادلات ارزی، مکانیزم بانکی را باید در دستور کار قرار دهیم اما به نظر می‌رسد این موضوع به صلاح اقتصاد کشور ما نباشد؛ چراکه بانک‌های ما تحریم بوده و با این سیاست، تنها مبادلات ارزی کشور را دچار عارضه خواهیم کرد.

از سوی دیگر، هزینه نقل و انتقالی که بانک‌ها البته بانک‌هایی که امکان نقل‌وانتقال را دارند هم اکنون چندین برابر هزینه نقل و انتقال صرافی‌هاست و نباید فرآیندی لحاظ شود که نتیجه آن تحمیل هزینه به فعالان اقتصادی کشور باشد. ساماندهی صرافی‌ها در طرح  مجلس نیز وجود دارد و ایجاد شفافیت را در این زمینه ضروری دانسته است، اما اینکه صرافی‌ها حذف شده و بانک‌ها جای آنها را بگیرند، در شرایط کنونی صحیح نیست.

*این اختلاف‌نظرها در حوزه درآمدهای نفتی هم وجود دارد؟

بله. در این مورد هنوز با دولت به اجماع نرسیده‌ایم. در واقع اختلاف ما در یک عدد ۳۰درصدی است.

اعتقاد کمیسیون این است که درآمد ناشی از فروش نفت صددرصد در اختیار دولت است. درآمد صادرات غیرنفتی هم که سالانه حدود ۴۵ میلیارد دلار برای اقتصاد کشور ارزآوری دارد. در سال جدید هم به دلیل افزایش قیمت‌ها در سطح جهانی این میزان به چندین برابر افزایش پیدا کرده، برآورد ما این است که ۷۰ درصد ارز ناشی از صادرات غیرنفتی به‌صورت غیرمستقیم در اختیار دولت قرار گیرد. به‌عنوان مثال درآمد پتروشیمی‌ها متعلق به سازمان تأمین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری و سرمایه‌گذاری غدیر که زیرنظر وزارتخانه‌های رفاه و دفاع است، به این معنی که با یک یا دو واسطه به وزیر رسیده و او در مورد این شرکت‌ها تصمیم می‌گیرد. بنابراین صددرصد ارز حاصل از درآمدهای نفتی و ۷۰ درصد از ارز ناشی از صادرات غیرنفتی در اختیار خود دولت است و اینکه ۳۰ درصد دیگر را ملزم کنیم که از طریق بانک‌ها کار مبادلات ارزی را انجام دهند، موضوعی است که مورد اختلاف ما و دولت است و هنوز درباره آن به اجماع نرسیده‌ایم.

*با تک نرخی کردن ارز موافق بودید؟

خیر. به‌نظرم، اعلام نرخ ثابت ارزی تصمیم اشتباهی بود؛ در واقع این نرخ ثابت ۴۲۰۰ تومان برای ارز بدترین تصمیمی بود که می‌توانست در مدیریت بازار ارز در داخل کشور اتخاذ شود. هرچند معتقدم  نرخ ارز ما عددی در محدوده ۴۲۰۰ تومان است ولی پیاده‌سازی و اجرای آن توسط دولت اشتباه شد. به‌نظر می‌رسد دولت باید منافع و مصارف ارزی را به‌گونه‌ای مدیریت کند که موضوع بحث رسیدن به نرخی که مدّنظر دولت است از عددهای بالا به این میزان برسد. ما معتقدیم بازار باید از بالا به پایین حرکت کند؛ نه اینکه ما عددی را ثابت نگه داریم و بخواهیم همه عوامل را با آن تنظیم کنیم.

*این موضوع(تک نرخی شدن ارز) چه مشکلاتی را ایجاد می‌کند؟

اینکه نرخ ارز شناور مدیریت شده، به نرخ ارز ثابت تبدیل شود، باعث تشکیل بازار زیرزمینی شده که بدون توجه به نرخ رسمی، فعالیت‌های اقتصادی را میزبانی و مدیریت می‌کند و البته پر واضح است که دولت هیچ نقشی در کنترل و مدیریت آن نداشته و نخواهد داشت.

از سوی دیگر، تک نرخی کردن یعنی اینکه اعلام شود نرخ ارز ۴۲۰۰ تومان است می‌تواند خود، منشأ فسادهای دیگری بشود. وقتی می‌گوییم درها باز است، هر کس هر چه ارز می‌خواهد از بانک‌های دولتی بگیرد، عملاً برای کسانی هم که تقاضایی برای ارز ندارند، جذابیت ایجاد می‌شود یعنی دچار یک تقاضای کاذب می‌شوند و در نتیجه تمایل به خرید دلار ۴۲۰۰ تومانی پیدا می‌کنند تا در فرصت مناسب آن را در بازار گران‌تر به فروش برسانند. ثابت نگه داشتن قیمت ارز به این ترتیب به تقاضای کاذب در بازار ارز دامن می‌زند و در شرایط کنونی؛ این کار، یعنی تحریک تقاضا و تحریک تقاضا به‌معنای افزایش قیمت در بازار آزاد خواهد بود. متأسفانه اتفاقی که دیدیم در حال وقوع است.»

*نرخ سود بانکی هم در ایجاد تنش در بازار ارز مؤثر بود؟

بله. بدون شک بر مشکلات ما افزوده است. تصمیماتی که دولت در ماه‌های آخر سال ۹۶ در خصوص سود بانکی یعنی افزایش سود بانکی از ۱۵ درصد به ۲۰ درصد اتخاذ کرد، خیانت به سیستم اقتصادی کشور بود. مطمئن باشید مجلس از این موضوع هم عبور نمی‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد این تصمیم ۱۵ هزار میلیارد تومان برای نظام بانکی کشور هزینه ایجاد کرده و نه‌تنها تأثیر مثبت بر بازار ارز نداشت، بلکه بازار پولی و سرمایه‌ ما را  نیز دچار عارضه کرد  و بر مشکلات نظام بانکی ما افزود.

*توضیح بیشتر می‌فرمایید؟

با این سیاست‌گذاری ۲۳۰ تا ۲۴۰ هزار میلیارد تومان منابع سپرده‌های کوتاه‌مدت بانک‌ها آزاد و با جابه‌جایی حساب، تبدیل به سپرده‌های ۲۰ درصد شد. در نتیجه این مابه‌التفاوت به ۱۵ تا ۱۲ هزار میلیارد تومان رسید. اما این سیاست نه تنها توفیقی در تغییر مثبت بازار ارز نداشت، بلکه این همه هزینه برای نظام اقتصادی کشور به جا گذاشت. ما از این مسئله نمی‌گذریم و به موقع خودف ورود خواهیم کرد.

*برخی معتقدند بانک مرکزی در تصمیم‌گیری‌ها مستقل عمل نمی‌کند. با این عقیده موافق‌ هستید؟

آنچه می‌توان به‌صراحت اعلام کرد، غیرکارشناسی بودن بدنه این نهاد تأثیرگذار در حوزه اقتصاد است یعنی تصمیماتی که بانک مرکزی درباره بازار ارزی و پولی کشور می‌گیرد، نشان می‌دهد از بدنه کارشناسی لازم برخوردار نیست. البته برداشت دیگری هم وجود دارد که استقلال بانک مرکزی را زیر سؤال می‌برد بدین معنا که بانک مرکزی اصلاً، خود، تصمیم‌گیر نیست و تصمیمات در جای دیگری گرفته می‌شود. بانک مرکزی هم این تصمیمات را اجرا می‌کند که خطر این از نداشتن بدنه کارشناسی بدتر است. اشکالاتی هم به رئیس بانک مرکزی وارد است. از آن جمله انتصاباتی غیرکارشناسی و استفاده از افراد فاقد تجربه در حوزه معاونت ارزی است، جایی که به بالاترین تجربه – به خصوص در شرایط بحرانی کنونی – نیاز دارد.

منبع: نماینده

کلیدواژه: ارز اقتصاد پور ابراهیمی دولت مجلس نماینده

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت namayande.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «نماینده» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۳۵۴۰۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بوی گشایش ارزی از ریاض می‌آید

داده‌های خبری نشان می‌دهد که کشور‌های منطقه بعد از تحرکات ضد اسرائیلی ایران در صدد نیستند که روابط اقتصادی خود را با تهران محدود کنند بلکه آن‌ها تمایل دارند که حتی به ایران نزدیک‌تر ازگذشته شوند.

به گزارش آرمان ملی، اقدامات تهران علیه اسرائیل اگر چه از منظر رسانه‌ای بازتاب گسترده‌ای پیدا کرد، اما به این علت که موافقان اسرائیل و مخالفان تهران در چهار سوی جهان درصدد هستند که خطر موشکی و پهپادی ایران را زنده نگاه دارند، همواره این تحلیل وجود دارد که بعد از اقدام اخیر تهران؛ غربی‌ها و حتی کشور‌های همسایه در ارتباط با تهران به این سمت حرکت خواهند کرد که فشار اقتصادی بیشتری به ایران وارد شود؛ اما این مورد ظاهر قضیه است، چرا که داده‌های خبری نشان می‌دهد که کشور‌های منطقه بعد از تحرکات ضد اسرائیلی ایران در صدد نیستند که روابط اقتصادی خود را با تهران محدود کنند بلکه آن‌ها تمایل دارند که حتی به ایران نزدیک‌تر ازگذشته شوند. در گزارش زیر تلاش خواهد شد داده‌های مختلف در این ارتباط بررسی شود.

پالس مذاکرات هسته‌ای

هر چند در خبر‌ها آمد که مذاکرات هسته‌ای که با پا درمیانی کشور‌های عربی آغاز شده بود بعد از عملیات ۷ اکتبر متوقف شده است، اما بعد‌ها مشخص شد که شاید مذاکرات در حد و وسعت گذشته نبوده است، اما همواره پالس‌هایی دو طرفه برمبنای همان مذاکرات قبلی بین طرفین وجود داشته است اخیرا هم که اعلام شده گروسی مدیرکل آژانس به تهران خواهد آمد.

همچنین آژانس در این مدت قطعنامه‌ای علیه ایران تصویب نکرده و دورنمای همکاری بین ایران و این نهاد نیز اگر چه روشن نیست، اما به تاریکی هم نگراییده است. تمامی این موارد نشان می‌دهد غربی‌ها قصد توافق با ایران را دارند و حوادث اخیر در خاورمیانه نیز تردیدی در آن‌ها برای توافق در زمینه هسته‌ای ایجاد نکرده است. ضمن اینکه آنها، چون قدرت موشکی ایران را دیده‌اند تمایل دارند که ایران، هسته‌ای نشود چرا که در این صورت شرایط برای آن‌ها سخت‌تر خواهد شد. از این رو تمایل به توافق با ایران را بیش از گذشته می‌توان در غربی‌ها شاهد بود.

پالس‌های ارزی

از سوی دیگر به علت اینکه تنش‌ها بین ایران و اسرائیل بالا گرفته بود این تنش‌ها به بازار ارز منتقل شد، اما با فروکش کردن زمینه‌های تنش موجب شد به یکباره شاهد کاهش قیمت دلار باشیم. در این معنا که حتی این امکان وجود داردکه قیمت دلار به پایین‌تر از قیمت تنش بین ایران و اسرائیل هم برسد. چرا که ایران به اثبات رساند که آمادگی هرگونه مقابله با دشمن را دارد و خاک تهران نیز قابل دسترس برای دشمنان نیست. از این منظر نوعی امنیت روانی در اقتصاد ایران ایجاد شده است و به همین علت دلار تمایل به کاهندگی بیشتر را فریاد می‌زند.

توافقات ایران و عربستان

البته از سوی کشور‌های منطقه نیز نگاه جدیدی نسبت به ایران ایجاد شده است. در این معنا که آن‌ها تمایلات خود را برای افزایش سطح تعاملات اقتصادی با ایران افزایش داده‌اند. اخیر اجلاسی به مناسبت پنجاهمین سال تاسیس بانک مرکزی عربستان در ریاض برگزار شده که مقامات اقتصادی ایران نیز به آن دعوت شده‌اند.

خاندوزی، وزیر اقتصاد و محمد رضا فرزین، مدیر کل بانک مرکزی ایران برای شرکت در این اجلاس به عربستان سفر کرده‌اند.

احسان خاندوزی روز گذشته با انتشار تصویری از جلسه با همتای عربستانی اعلام کرد: گفت‌وگوی بسیار سازنده‌ای انجام شد و فیصل ابراهیم با هر ۵ پیشنهاد ایران موافقت کرد و بر تدوین نقشه‌راه همکاری‌های اقتصادی بخش دولتی - خصوصی و سرعت در اجرای آن تاکید کرد.

براساس این گزارش، محسن کریمی معاون بین‌الملل بانک مرکزی هم اعلام کرد: در حاشیه اجلاسیه بانک توسعه اسلامی، زمینه‌ای فراهم شد تا با مقامات و بانک‌های مرکزی کشور‌های مختلف گفتگو شود. در نتیجه این مذاکرات، اتفاقات خوبی در خصوص گشایش منابع مسدود شده صورت پذیرفت که درآینده خبر‌های خوبی ارائه می‌شود.

وی ادامه داد: با پیگیری بانک مرکزی، ارز حج سال جاری از محل منابع مسدود‌ شده ارزی ایران، پرداخت و منتقل شد. همچنین روابط پایدار پولی - بانکی ایران و عربستان در دستور کار تهران و ریاض قرار گرفت البته این مورد تنها یکی از مواردی است که تهران و ریاض در مورد آن توافق کردند. قطعا ۴ توافق قبلی هم می‌تواند به اندازه این توافق که نیاز ارزی ایران را کم می‌کند بر وضعیت بازار ارز در ایران اثر‌گذار باشد.

کورسوی امید

تمامی نشانه‌های فوق بیانگر آن است که کورسویی از امید برای کاهش فشار‌های اقتصادی و ارزی در حال نمایان شده است و به رغم برخی بدبینی‌ها که بر اساس آن حتی پیش بینی می‌شد بعد از وقایع اخیر به تهران فشار خواهند آورد، ظاهرا اینگونه نشده چرا که اگر حتی آمریکا می‌خواست فشار‌ها را بر ایران افزایش دهد حداقل مانع توافقات ایران با عربستان می‌شد؛ لذا می‌توان پیش بینی کرده آینده بهتری در پرتوی تعاملات منطقه‌ای در انتظار تهران است.

عربستان به دنبال منافع خود

البته بهبود رابطه ایران و عربستان و کاهش تحریم‌های تهران نفع زیادی برای ریاض دارد. عربستان قصد دارد با اسرائیل رابطه برقرار کند و در پس این تلاش هم به دنبال نفع اقتصادی خود است. ریاض در موضوع فلسطین به دنبال پیاده‌سازی دکترین ملک عبدا... است و اخیرا هم صراحتا اعلام کرده که تا زمانی که طرح دو کشور به نتیجه نرسد در ارتباط با رابطه با اسرائیل تصمیم نخواهد گرفت.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا روز دوشنبه در ریاض گفت آمریکا به مراحل پایانی توافق امنیتی با عربستان سعودی نزدیک است و اگر عربستان روابط خود با اسرائیل را عادی کند، این توافق امنیتی به عربستان پیشنهاد می‌شود.

بلینکن فاش کرد که قرار بود در ‍۱۰ اکتبر سال گذشته میلادی در عربستان سعودی و اسرائیل حضور داشته باشد تا به طور خاص بر بخش فلسطینی توافق عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل تمرکز کند چرا که این بخش یک جزء اساسی از آن است. اما این اتفاق به دلیل حملات ۷ اکتبر (۱۵ مهر) حماس به اسرائیل رخ نداد. در اینجا به نظر می‌رسد عربستان با نیت‌هایی که در سر دارد از واکنش تهران در ارتباط با طرح دو کشور و ارتباطش با اسرائیل نگران است لذا هیچ بعید نیست برای اینکه ارتباطش با تهران تحت شعاع ارتباط با اسرائیل قرار نگیرد بخواهد به تهران در ارتباط با شرایط نگاه مثبت اقتصادی پالس‌های مثبت بفرستد.