به نقل از «پارسینه»

در انتخاب کتاب کودک چه عواملی موثر است؟

تاریخ انتشار: ۱۸ تیر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۹۵۷۹۳۶۳

 
کتاب، به‌عنوان یکی از انگیزه‌های بیرونی می‌تواند بر رشد ذهنی و انقلاب درونی کودکان تأثیر به‌سزایی داشته باشد. مطابق دیدگاه افلاطون، دیویی، پیاژه، اریکسون و بسیاری از روان‌شناسان معاصر، ایفای چنین نقش مهمی مستلزم آن است که کتاب با مراحل رشد ادراکی، عاطفی و اجتماعی و نیازهای هر مرحله از رشد کودک تناسب داشته باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این عقیده وجود دارد که قصه‌های فانتزی (خیال‌انگیز) از جمله قصه‌های پریان، اسطوره‌ها و حماسه‌ها، کودک را در مواجه با بحران‌های رشد و غلبه‌‌ بهتر بر آنها یاری می‌کند. قدرت، جادو، اکتشاف، ماجرا و حادثه، هوشیاری و تیزبینی و در نهایت قهرمانی و فداکاری، از عناصر اصلی قصه‌های فانتزی هستند. این عناصر با تجارب و عواطف کودک در گذر از بحران‌های رشد تطابق دارد. قصه‌ها با ارائه‌ نمونه‌های شخصیتی روان‌کاوی شده، پیام‌های مهمی را به سطوح خودآگاه، نیمه‌آگاه و ناخودآگاه ذهن با هر درجه‌ای از رشد که باشد، انتقال می‌دهند. در عصر ما کودک نیازمند یک تربیت اخلاقی است تا به‌طور غیرمستقیم به ‌او ثمره‌ یک رفتار اخلاقی نشان داده شود؛ بنابراین قصه ابزار تربیتی مهمی برای کودکان است.


گروه های سنی کودکان
در یک تقسیم‌بندی کلی، می‌توان کودکان را به چهار گروه سنی تقسیم‌ کرد:
الف) پیش‌دبستانی (2 تا 6 ساله)
ب) سال‌های نخست دبستان (7 تا 9 ساله)،
ج) سال‌های پایان دبستان (10 تا 12 ساله)
د) دوران نوجوانی (13 تا 16 ساله)


کتاب های گروه سنی الف
کودکان در گروه سنی الف، ذهن تحلیل ندارند و داوری آنها درباره خوب و بد، متکی به تشویق‌ها و تنبیه‌های والدین و اطرافیان است. در این سن واقعیت و تخیل در ذهن کودک با هم درهم ‌آمیخته می‌شود. کودک در این سن، سخن گفتن حیوانات، گیاهان و اشیاء را می‌پذیرد و حتی می‌تواند خودش را جای آنها بگذارد. به همین دلیل در این دوره به داستان‌های فانتزی، افسانه‌ها و قصه حیوانات و وقایع و حوادث جادویی به‌شدت علاقه دارد. در واقع این داستان‌ها به رشد تخیل، تعقل و قوه استدلال و اکتشاف کودک در بزرگسالی به شکل مطلوبی کمک می‌کند بنابراین نباید از خواندن این‌گونه کتاب‌ها و گفتن این‌گونه قصه‌ها برای کودک کوتاهی کرد.


کتاب های گروه سنی ب
در گروه سنی ب، توانایی تمرکز بر یک موضوع و درک مفهوم زمان در کودک مشاهده می‌شود. حس اخلاقی کودک شروع به رشد می‌کند و می‌داند کدام عمل خوب و کدام عمل بد است و نسبت به داستانی که در آن قهرمان ضعف نشان می‌دهد و حق به‌ حق­دار نمی‌رسد واکنش اعتراض‌آمیز نشان می‌دهد. کودکان در این سن همچنین می‌توانند شوخی‌های کلامی و موقعیت‌های طنزآمیز را درک کنند و در بدبیاری دیگران نکات خنده‌دار ببینند. کتاب‌های دانستنی‌های علمی و آشنایی با آداب ‌و رسوم و فرهنگ‌های قومی و ملی و داستان‌های پریان و حتی داستان‌های واقع‌گرایانه که به مسائل موجود در محیط آنها مانند خانه، مدرسه، کوچه و جمع همبازی‌ها پرداخته باشد، توجه آنها را جلب می‌کند.


کتاب های گروه سنی ج
در گروه سنی ج، میزان استقلال کودک از پدر و مادر افزایش می‌یابد و به گروه همسالان توجه بیشتری می‌کند. در این سن توجه کودکان به داستان‌های عامیانه از قبیل افسانه‌ها و داستان‌های حیوانات و قصه‌های پندآموز کم می‌شود و برعکس به واقعیات زندگی اجتماعی و مسائل علمی علاقه‌مند می‌شوند. بچه‌های این گروه، کم‌کم به حادثه‌جویی گرایش پیدا می‌کنند و برخلاف گروه سنی قبل، از داستان‌های ماجرایی، حماسی، تاریخی و کتاب‌هایی که درباره‌ عجایب سرزمین‌های دیگر است، لذت می‌برند. کودکان در این سن قادرند برای یافتن پاسخ پرسش‌های خود از دایرة‌المعارف‌ها و فرهنگ‌نامه‌ها استفاده کنند و بیش از گروه پیشین به کتاب‌های دانستنی‌های علمی علاقه نشان می‌دهند. در این سن تفاوت میان دختر و پسرها آشکار می‌شود و بین سلیقه‌ مطالعه‌ آنها، تمایز ایجاد می‌شود. دختران به کتاب‌های ماجرایی توجه زیادی نشان نمی‌دهند و کم‌کم به کتاب‌های احساسی گرایش پیدا می‌کنند. در این دوره، با رشد تعقل و شناخت منطقی، قدرت تفکر انتزاعی و درک مفاهیم فلسفی در کودک پدیدار می‌شود.

لازم به ذکر است که شوق مطالعه در کودکان این گروه سنی کاهش می‌یابد و این موضوع نباید برای والدین نگران‌کننده باشد، زیرا تکالیف درسی، تماشای تلویزیون، ورزش و بازی با همسالان، بخش مهمی از اوقات فراغت آن‌ها را پر می‌کند.


کتاب های گروه سنی د
در گروه سنی «د»، نوجوان خودش را بین دنیای بزرگسالی و کودکی معلق می‌بیند. درک او از زمان و مکان بسیار گسترش‌ یافته و می‌کوشد در دنیای فراتر از محدوده‌ خانه، مدرسه و محیط برای خود هویتی بجوید. او در این سن به شدت مجذوب روابط شخصی است و دوستی‌های زیادی را بنا می‌کند. در این دوره تمایل به استقلال فکری با نگاهی انتقادی به بزرگ‌ترها وجود دارد.


عوامل موثر در تمایل به کتاب‌خوانی
پژوهشگران، به غیر از سن، سه عامل جنسیت، هوش و شرایط اجتماعی را در انتخاب کتاب توسط کودک و نوجوان و تمایل او به کتاب‌خوانی مؤثر دانسته‌اند:


جنسیت و تاثیر آن در انتخاب کتاب
دختران نوجوان بیشتر به کتاب‌های احساسی، رمانتیک و خانوادگی، به ‌ویژه داستان‌هایی در مورد مشاغل مختلف زنان که قهرمانان آن پزشک، پرستار و آموزگار زن هستند علاقه نشان می‌دهند. نوجوانان پسر بیش از دخترها به دانستنی‌های علمی علاقه نشان می‌دهند. در کتاب‌های داستانی، پسرها بیشتر به داستان‌های پرماجرا، سرشار از حادثه و درگیری، اسرار و اکتشاف علاقه‌مند هستند. آنها می‌خواهند قهرمان داستان، فاقد هرگونه ضعف جسمی و روحی باشد؛ در حقیقت قهرمان‌پرستی یکی از ویژگی‌های دوران بلوغ است.


هوش و تاثیر آن در انتخاب کتاب
همراه با رشد سنی سلیقه‌ نوجوانان متحول می‌شود و میزان بهره هوشی در کتاب‌هایی که برای خواندن انتخاب می‌کنند نقش دارد. به این صورت که بچه‌های باهوش‌تر، زودتر از همسالان خود به کتاب‌های خاص علاقه‌مند می‌شوند.


شرایط اجتماعی و تاثیر آن در انتخاب کتاب
شرایط اجتماعی و اقتصادی نوجوان همراه با زمینه فرهنگی خانواده عامل مؤثر دیگری است که می‌تواند در علاقه‌مندی کودک در انتخاب کتاب موثر باشد. رویاهای کودک و آنچه در تخیلات او شکل می‌گیرد، در ارتباط مستقیم با رویدادهایی است که در محیط پیرامون او شکل می‌گیرد.


اهمیت کتاب خوانی کودکان
هنگامی‌ که نوجوان ما دچار خطا یا اشتباه می‌شود، می‌توان از افسانه‌ها استفاده کرد، زیرا از مقصر به اسم دیگری انتقاد می‌شود و بدون اینکه به ‌او بربخورد، متوجه اشتباهش می‌شود. نوجوانی که در کودکی برایش کتاب نخوانده‌اند، شعرهای کودکانه نیاموخته، به قصه‌های عامیانه گوش نداده و در سال‌های کودکی تشویق به کتاب‌خوانی نشده است نسبت به فردی که از همه‌ این امتیازات برخوردار بوده، تفاوت زیادی دارد. تا آنجا کهاگر یک فرد بزرگسال در دوران کودکی با قصه آشنا نشده باشد، ممکن است رؤیاهایش از نظر محتوا دارای اهمیت کمتری باشد و استعداد او را چندان توانا نسازد که بتواند زندگی را اداره کند.   منبع: سیمرغ 

منبع: پارسینه

کلیدواژه: کتاب خوانی کتاب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.parsine.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «پارسینه» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۵۷۹۳۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مصونیت از آسیب‌های اجتماعی با ویدئو کتاب‌های مهارتی برای کودکان

به گزارش خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، به تازگی مجموعه ویدئو کتاب‌های بندانگشتی توسط موسسه شمیم و با همکاری انتشارات دال برای کودکان سه تا هشت سال منتشر شده است.

این مجموعه به موضوعاتی از قبیل مهارت گوش‌دادن، مهارت نه‌گفتن، کنترل هیجان، عزت نفس، هوش عاطفی، امیدواری، خوش‌بینی،‌ مدیریت خشم و حس ارزشمندی می‌پردازد. مجموعه «ویدئوکتاب‌های سلامت اجتماعی» مهارت‌هایی را مورد توجه قرار داده است که منجر به تربیت کودکانی با رشد همه‌جانبه شده و از آنها در افتادن به دام آسیب‌های اجتماعی محافظت می‌کند.

بخش جالب و قابل توجه کتاب که در کتاب‌های دیگر نیست این است که مخاطبان می‌توانند با اسکن کیوآرکدی که در صفحۀ شناسنامۀ کتاب آمده است، انیمیشن کتاب‌ها را نیز در تلفن همراه مشاهده کنند.

این مجموعه که در 9 جلد توسط انتشارات دال منتشر شده و در دسترس علاقمندان قرار گرفته است، اهمیت ویژه‌ای در حوزه آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان دارد و به همین جهت گفت‌وگویی کوتاه با میلاد چخماقی مسئول آموزش موسسه شمیم داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

اهمیت آموزش مهارت‌های مختلف اجتماعی به کودکان این رده سنی چیست؟

در رابطه با جایگاه آموزش برای کودکان و نوجوان از این مقدمه باید شروع کنم که در حوزه پیشگیری متاسفانه به خاطر ناکارآمدی روش‌های مختلف در گرایش به بزه در سنین جوانان به بالا و بزرگسالان، عموماً تمرکز به سمت کودک و نوجوان است که دلایل خیلی مختلفی دارد که اینجا جایگاه باز کردن این قضیه نیست ولی مهمترین بحث تأثیر همتایان، تأثیرپذیری از محیط، تأثیر رسانه‌ها و... است.

درباره نوجوانان و قشری که ما به عنوان کودک از آنها نام می‌بریم این امیدواری وجود دارد که تأثیرپذیری از رویکردهای آموزشی و مهارت افزایی بالاتر باشد و آنها را از آسیب‌ها مصون کند و همین باعث شده که ناشران به سمت تولید کتاب‌های مهارتی سوق پیدا کنند و این رویکرد، رویکردی جهانی است و در ایران هم سالها است که در حوزه‌های مختلف من جمله بحث آسیب‌های اجتماعی تمرکز به سمت مهارت افزایی و تا حدی دانش افزایی و آگاهی بخشی برود. البته نکته مهم این است که در این حوزه نوجوانان و کودکان با رعایت محدوده و حریم‌هایی که وجود دارد، باید گام برداشت.

درباره این محدوه و حریم‌ها بیشتر توضیح می‌دهید؟

یعنی خطوط قرمز آموزش به کودک و نوجوان رعایت شود، زود آموزی و پرآموزی نشود و کتاب از خطوط قرمز عبور نکند. به شکل کلی اهمیت جایگاه این کتاب‌ها برای کودکان مشخصاً بحث مهارت‌ها و آگاهی بخشی‌هایی است و ما متمرکز می‌شویم روی حوزه‌هایی که به عنوان اصول پایه یا مهارت‌های پایه زندگی از آنها می‌شود نام برد. اما آن چیزی که در حوزه آسیب‌ها مشخصاً جلوگیری از آسیب اعتیاد مد نظر ناشر و موسسه بود، مهارت‌های به خصوصی مثل کنترل خشم، عزت نفس، امید به آینده و کمک طلبی و توجه به خود و دیگران و بحث دوست یابی یا انتخاب دوست است که اینها به عنوان مهارت پایه و اولیه مطرح می‌شوند و خیلی می‌توانند برای پیشگیری ازآسیب‌هایی در آینده کودک و نوجوان کمک کننده باشند.

در کشورهای دیگه این سبک کتاب‌ها چه جایگاهی داره؟

همان طور که عرض کردم در ادبیات جهانی این حوزه سالهاست که درباره آن کتاب منتشر می‌شود و مشخصاً در کشورهای آمریکای شمالی وعموم کشورهای اروپایی به این رویکردها خیلی توجه کرده‌اند و کشورهایی که با آسیب‌هایی از جمله مباحث آسیب اجتماعی بیشتر سر و کار داشته‌اند، جایگاه و ضرورت این مسئله را بیشتر در نظر گرفته و تولیدات بیشتری داشته‌اند.

کتاب‌های ساده و دوستدار خانواده

نوع چاپ این کتاب‌ها متفاوت است، درباره چرایی این گونه چاپ کتاب‌ها به شکل آکاردئونی هم توضیح می‌دهید؟

در رابطه با فرمت یا حالا اصطلاحاً گونه و فرم کتابی هم که ناشر انتخاب کرده است ملاحظات ما این بود که سبک مینیمال و ساده شده وجذابی باشد که اصطلاحاً دوستدار خانواده است؛ به این معنی که کتاب به خاطر محتوایش نیازمند این هست که در خانواده، پدر و مادر یعنی والدین یا برادر و خواهر بزرگتر در کنار کودک باشند که با هم بخوانند و با هم درگیر کتاب شوند. از طرفی فرمت کتاب جذابیت‌های بصری و فیزیکی دارد که خود کودک را درگیرکند از طرف دیگر بحث هزینه‌هایی که بار می‌شد برای قطع کلاسیک مثل خشتی، گالینگور و حالا سبک‌های مختلف، ناشر رو به این سمت توجه داد تا برای اینکه بتواند کتاب‌ها را کمی بیشتردر بازار و به اصطلاح سبد خرید فرهنگی خانوار قرار بدهد و در این فرمت جدید به عنوان بروشوری و آکاردئونی چاپ کند که با هزینه حداقلی تولید را به دست مخاطب برساند.

ویدئو دار بودن کتاب‌ها چه قدر به آموزش این مهارت‌ها به کودکان کمک می‌کند؟

در رابطه با بحث ویدیو کتاب بودن، شاید این ناشر به عنوان اولین ناشر ویدیو کتاب نباشد و از قبل هم ناشرهای دیگری بودند که سعی کردند درکنار کتاب، سی دی کتاب، یا قبل‌ترها نوار کاست کتاب، ویدیو کتاب و... را هم تولید کنند اما الان خیلی کم کتاب در بازاروجود دارد که به قالب کیو آرکد و به شکل آنلاین و برخط، هم تیزر کتاب هم خود محتوای کتاب را به شکل ویدیو آهنگین ساخته باشد و نریشن روی آن داشته باشد. متاسفانه به خاطر وضعیت بد بازار کتاب و تغییر ماهیت مسئله نشر در ایران و البته به شکل کلی در جهان، استفاده از رسانه‌ها یا چند رسانه‌ها را بسیار زیاد شده و مشخصاً تکنولوژی وی آر آر VRR ناشران را به این سمت برده که بتواند ازاین فرصت استفاده کند و از بستر مدیا بیشترین بهره را ببر k د و جذابیت را به نحو بیشتری به مخاطب منتقل کند. مشخصاً مخاطبان کودک و نوجوانی که ما در نظر داریم این محتوا به آنها منتقل شود، شرایط یکسانی از نظر هوشی ندارند و بهره هوشی متفاوتی دارند و از نظر گیرایی یا به اصطلاح روانشناسی سبک‌های یادگیریشان متفاوت است؛ بعضی بصری هستند، بعضی سمعی هستند، بعضی فعال هستند و بعضی در حین رفتارهای پویا می‌توانند یادگیری را داشته باشند و این‌ها باعث شده تا از ظرفیت ویدیو بیشترین بهره را ببریم و در همه این اقشار با همه تفاوت‌هایی که دارند، تاثیرگذار باشیم. مضافاً اینکه اگر کودکان دارای محدودیت‌های فیزیکی و جسمی یا ذهنی را هم لحاظ کنیم، آن‌ها هم می‌توانند به وسیله ویدیو کتاب‌ها و بهره از یکی از ویژگی آنها یعنی حداقل به شنیداری خام یا تصویری خام تا حدی بهره ببرند و در نتیجه این سبک ویدیو کتاب انتخاب خوبی خواهد بود.

این کتاب‌ها چه طور برای ترجمه گزینش شدند؟

در رابطه با بحث گزینش کتاب اولین چیزی که برای ناشر مهم بود وموسسه روی آن تمرکز و توجه ویژه داشت بحث سلامت اجتماعی و مشخصاً آموزش‌ها و دانش افزایی هایی است که به حوزه آسیب‌های اجتماعی و مشخصاً بحث اعتیاد توجه دارند تا بتوانیم به مهارت پایه کودکان ارتباط پیدا کند. نکته بعدی بحث سبک و فرم مینیمال و ساده برای کتاب بوده که اصطلاحاً حداقل متن را داشته باشد تا برای جامعه بیشتری از مخاطبان کودک و نوجوان جذاب باشند اصطلاحاً کتاب‌های تصویری و بدون قصه که حجم متن کمی دارند. این مجموعه کتاب هم جزء این دسته است. نکته بعدی بحث تنوع و جذابیت‌های گرافیکی کار هست که از رنگها و قالب‌های جذابی استفاده کند و البته خیلی سعی شد تا بتواند مخاطب کودک و نوجوان ایرانی را درگیر کند. البته این نکته را هم باید یادآوری کنم که این عناوینی که گردآوری شده به شکل بسته کتاب است. در بازار کتاب قبلاً تعدادی از این‌ موضوعات بود و توسط ناشران مختلفی ترجمه و توزیع شده بود اما گردآوری یک مجموعه کتاب به شکل بسته‌های ویدیو کتاب توسط انتشارات دال وموسسه شمیم برای نخستین بار است.

انتهای پیام/