به نقل از «ایکنا»

سرزمین یک میلیون حافظ، مکتبخانه‌های قرآن و چراغ‌های روبه افول/ وقتی حلاوت تلاوت تلخ می‌شود

تاریخ انتشار: ۲۰ تیر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۹۶۱۲۰۰۳

به گزارش ایکنا؛ سومالی شرقی‌ترین کشور قاره آفریقا است که بیش از ۹۸٪ جمعیت آن مسلمان است. اسلام در قرن اول هجری قمری وارد این کشور شد. بیشتر مسلمانان این کشور، شافعی و بخشی نیز شیعه هستند.سومالی شرقی‌ترین کشور قاره آفریقا است که بیش از ۹۸٪ جمعیت آن مسلمان است. اسلام در قرن اول قمری وارد این کشور شد.
کشور سومالی در قسمت شاخ آفریقا در شرقی‌ترین بخش این قاره قرار گرفته و از شمال غربی با جیبوتی، از غرب با اتیوپی و از جنوب غربی با کنیا همسایه است و در شمال با خلیج عدن و در شرق با اقیانوس هند مرز ساحلی دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تنگه راهبردی «باب‏‌المندب» که رابط میان خلیج عدن و دریای سرخ است، در شمال این کشور قراردارد.
واقع‏ شدن این کشور در مجاورت دریای سرخ و اقیانوس هند، موقعیت استراتژیکی برای آن رقم زده است. پس از افتتاح کانال سوئز که دریای مدیترانه را از طریق دریای سرخ و تنگه عدن به اقیانوس هند متصل‏ می‏‌ساخت، بر اهمیت این کشور افزوده شد. این کشور با ۳۳۳۰ کیلومتر خط ساحلی، طولانی‏‌ترین خط ساحلی را در قاره آفریقا داراست. بر اساس برآوردهای سازمان c.i.a در سال ۲۰۱۷ جمعیت سومالی ۱۱.۰۳۱.۳۸۳ نفر بوده است.
 حفظ و قرائت قرآن کریم از اهمیت والایی نزد مسلمانان سومالی برخوردار است و به همین خاطر مکتب‌خانه‌های سنتی آموزشی قرآن که از آن‌ها با نام «الدکسی» یا «الخلوة» در سومالی نام برده می‌شود، از اهمیت و جایگاه والایی نزد مردم این کشور برخوردار است.
در همین راستا، «یوسف حسن محمود»، پژوهشگر حوزه مطالعات اجتماعی در سومالی با انتشار مقاله‌ای با عنوان «ضياع خلاوي القرآن الكريم فى الصومال»(نابودی مکتب‌خانه‌های سنتی آموزش قرآن در سومالی) در پایگاه خبری «الصومال الجدید»(سومالی جدید)، به واکاوی مکتب‌خانه‌های سنتی آموزش قرآن در این کشور و دلیل ضعف و افول آن‌ها پرداخته است.
در این مقاله آمده است: «سومالی در طول تاریخ اسلام، شاهد مراکز و مکتب‌خانه‌های قرآنی در شهرها و روستاها بسیاری بوده و این مراکز تا قبل از این که در زمان استعمار مدارس دولتی کنونی تأسیس شود، از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای نزد مردم این کشور برخوردار بود و اهتمام جامعه سومالی به حفظ قرآن به خاطر این است که شهروندان سومالی در طول تمامی قرون مسلمان بوده‌اند».
الدکسی؛ مکتب‌خانه‌ سنتی قرآن
همچنین مردم این کشور از گذشته، تمایل بسیاری نیز به امر حفظ قرآن داشتند. مردم سومالی به مدارس حفظ قرآن «الدکسی» می‌گویند و کودکان سومالی قبل از رفتن به مدرسه در این مراکز، به حفظ قرآن می‌پردازند.
الدکسی یا همان مدارس سنتی آموزش حفظ قرآن در سومالی، آیین‌نامه خاصی برای پذیرش و ثبت‌نام ندارد که این وجه امتیاز این مراکز نسبت به مدارس دولتی است، به طوری که در همه سنین می‌توان در این مراکز مشغول حفظ قرآن شد. اما به قرآن‌آموزان این مراکز «کُتّاب» گفته می‌شود که غالبا کودکان 4 یا 5 ساله هستند که برای یادگیری قرآن به این مراکز می‌آیند و اکثرا در این سن قادر نیستند که به درستی الفاظ و کلمات قرآن را تلفظ کنند.
گوشتش برای تو و استخوانش برای من!
ثبت نام در این مراکز به این شکل است که پدر ابتدا، فرزند خود را قانع می‌کند که باید قرآن فرابگیرد و در این مراکز با مسائلی همچون محبت، رحمت و دوستی در دین خداوند آشنا شود. سپس در جلسه اول، کودک همراه با پدر یا مادر خود به الدکسی می‌رود و والدینش از معلم قرآن می‌خواهند تا 114 سوره قرآن و مکارم و فضایل خلاقی را به او یاد بدهد و نیز ضمن بیان ضرب‌المثلی که می‌گوید: «گوشتش برای تو و استخوانش برای من!» به او اختیار زدن و تنبیه بدنی کودک را نیز می‌دهند. یعنی اگر قرآن را حفظ نکرد یا دروغ گفت او را بزن، ولی نه آنقدر محکم که استخوانش را بشکنی! که به این ترتیب، والدین و معلم قرآن، با هم توافق می‌کنند و معلم مبلغی به عنوان «حق جلوس» بابت تدریس قرآن، دریافت می‌کند. کودکان در این مراکز از لوح‌های کوچک چوبی که از نوع خاصی از درختان بزرگ موجود در روستاهای سومالی ساخته شده، استفاده می‌کنند.
متأسفانه یکی از آسیب‌های این مراکز آن است که پس از گذشت چند روز، کودک در این مدارس، چیزی غیر از آنچه والدینش توصیف کرده‌اند را تجربه می‌کند؛ معلمی خشن و عصبانی با چوب‌دستی بلندی که با آن کودکان را یکی پس از دیگری می‌زند. اگر یکی از کودکان بدون دلیل موجهی غیبت کند یا در تلاوت آیه‌ای اشتباه کند، معلم به او می‌گوید: بنشین و چشمانت را ببند، سپس به سایر قرآن‌آموزان دستور می‌دهد تا همگی در حالی‌که سوره «شمس» را می‌خوانند، او را بزنند. پس از آن نیز کودک در مکتب‌خانه سنتی آموزش قرآن می‌ماند و اجازه رفتن به خانه و خوردن غذا را ندارد و طبق توافق اولیه، والدین نیز اجازه دخالت و شفاعت را ندارند و از همین جا، ترس، اضطراب و ناراحتی در کودک ایجاد می‌شود.   تنبیه بدنی؛ آسیبی جبران‌ناپذیر
مشکل آنجاست که بعضی از مربیان و والدین اعتقاد دارند که تنبیه فیزیکی به کودک در رشد اخلاق حسنه و صفات پسندیده کمک می‌کند، اما امروزه با گذشت زمان، مردم سومالی هم تغییر کرده‌اند و مؤسسات تربیتی به مربیان توصیه می‌کنند که از تنبیه فیزیکی کودک بپرهیزند تا مبادا کودک دچار افسردگی شود.

عوامل افول
غیر از مسائلی که در بالا ذکر شد، به طور کلی عواملی در زمینه افول مدارس و مراکز سنتی آموزش قرآن در سومالی دخیل است که از جمله آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-عدم وجود مکان‌ها و فضاهای مناسب آموزشی برای قرآن‌آموزان مکتب‌خانه‌های آموزش قرآن به طوری‌که غالبا مکان‌های آموزشی قرآن سومالی در فضاهای نامناسبی قرار دارند.
2- در جامعه سومالی، فرهنگ وقف اماکنی برای آموزش قرآن، وجود ندارد و امور وقفی غالبا به مساجد و مقابر اختصاص دارد.
3- دولت‌ به‌ویژه وزارت اوقاف سومالی، تمایلی به مرمت، بازسازی و توسعه مکتب‌خانه‌‌های سنتی آموزش قرآن ندارد، به گونه‌ای که قرآن‌آموز بتواند در آنجا احساس راحتی کند.
4- هیچ کانون یا شورای صنفی و انجمنی وجود ندارد تا مربیان قرآن از طریق این اماکن بتوانند صدای خود را به گوش مسئولان برسانند و حقوق قانونی‌ خود را مطالبه کنند.
5- بیشتر ساختمان‌هایی که برای مکتب‌خانه‌های آموزش قرآن استفاده می‌شود، فضایی نامناسب هستند که نور و هوا و مساحت مناسبی برای امر آموزش ندارند و در کل، این اماکن مناسب قرآن‌آموزان نیست.
این پژوهشگر سومالیایی در پایان این مقاله از مردم مسلمان این کشور خواسته است که شأن و منزلت مکتب‌خانه‌های سنتی آموزش قرآن را که دارای قدمت و جایگاه ارزشمندی در زمینه حفظ قرآن هستند، حفظ کنند، چرا که از سومالی به‌عنوان سرزمین یک میلیون حافظ قرآن یاد می‌شود، همچنان که الجزایر معروف به سرزمین یک میلیون شهید و موریتانی معروف به سرزمین یک میلیون شاعر است.  
انتهای پیام
 

منبع: ایکنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۶۱۲۰۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

انتظار ۹ ساله تمام شد/ پرواز حجاج استان سمنان در آسمان سرزمین وحی

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - محمد حسن مقدم نیا: ترمینال شاهرود وعده گاه سفری است که آخرین بار نامش ۹ سال قبل برده شده بود. جمعیت از همه جا خود را به این نقطه رسانده است. غروب آفتاب ساعتی قبل گذشته و باد سردی نیز در ترمینال می‌وزد.

دو اتوبوس سفید و نارنجی مقابل جایگاه قرار دارند روی تابلوی یکی از آنها نوشته شده «کاروان واحدی اتوبوس شماره یک». سیل جمعیت دور اتوبوس حلقه زده است. در ساختمان ترمینال حتی جا برای سوزن انداختن نیست. هیاهویی برپا است.

حجاج عمره مفرده

گروه گروه خانواده‌های شاهرودی آمده‌اند تا حجاج عمره مفرده خود را بدرقه کنند فردی در بلندگویی دستی چاووشی می‌خواند و مردم با صلوات جواب می‌دهند. مدیرکل حج و زیارت استان سمنان، معاون وی و جمعی از مسئولان در مقابل در ایستاده و شاخه‌های گل رز قرمزی را در دست دارند و به هر حاجی یک شاخه گل می‌دهند.

فردی هم سینی پر از شکلات را در دست دارد تا کام مردم در این زمان شیرین شود. حجت الاسلام حمید عبداللهیان امام جمعه موقت شاهرود چند کلامی برای مردم صحبت می‌کند. او ضمن ابراز خرسندی از برقراری دوباره این سفر معنوی، به ثواب زیارت خانه خدا اشاره کرده و چند نکته‌ای از قدر دانستن این سفر ارزشمند می‌گوید.

عبداللهیان خطاب به حجاج ضمن بیان اینکه سفر معنوی زیارت خانه خدا، فرصتی بی‌بدیل برای صیقل دادن روح و جان خسته آدمی است، می‌افزاید: زیارت خانه خدا انسان را سبک می‌کند و به روح آدمی جلا می‌بخشد، انسان را برای روزها در موجی از معنویت فرو می‌برد و انسان تجربه‌ای عجیب کسب خواهد کرد که باید از لحظه لحظه آن بهره برد.

اولین‌ها رفتند

اولین کاروان حج عمره مفرده استان سمنان پس از حدود ۹ سال وقفه از شاهرود عازم سرزمین وحی شد و قرار است روز یازدهم اردیبهشت ماه گروه دوم زائران عمره از مرکز استان سمنان عازم این سفر معنوی شود، فرصتی بی‌بدیل برای زیارت خانه خدا؛ بسیاری از این حجاج از سال‌های ۸۶ و ۸۷ منتظر سفر هستند.

حالا اما صورت‌هایشان دیدنی است. کمتر کسی است که اشک نریزد و این گریه، همراهان که عمدتاً فرزندان و نوه‌ها و برادران و خواهران و والدین حجاج هستند را هم به گریه وا داشته است. حاجی‌ها فرزندان خودشان را در آغوش می‌گیرند و می‌گریند.

حس عجیب سبکی

حس آنها وصف شدنی نیست یکی از این حجاج در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: فقط می‌توانم بگویم که خوشحال هستم، حس می‌کنم بال درآورده‌ام مدت‌ها منتظر سفر بودم و فکر نمی‌کردم اجل مهلت دهد اما حالا پای اتوبوس هستم. باورم نمی‌شود عین خوابی می‌ماند. روی پاهایمان بند نیستیم فقط آرزو می‌کنم که بقیه مردم هم این حس خوب را تجربه کنند.

حاج محمدی با بیان اینکه خدا این سفر را در جوانی نصیب همه کند، می‌افزاید: خیلی منتظر ماندیم دیگر کم کم نا امید شده بودیم و می‌گفتیم اگر قرار بود سفر باز شود باید می‌شد، حالا شاید اصلاً نصیب مان نشود اما روزی که خبرش را پسرم داد بال درآوردم فکر نمی‌کردم که عمرم یاری کند اما خوشبختانه امروز پای اتوبوس هستم و هنوز هم باورم نمی‌شود. عین خواب می‌ماند.

وی همچنین از مسئولان دولتی برای رایزنی با عربستان سعودی تشکر می‌کند و می‌گوید: مسئولان خیلی زحمت کشیدند که توانستند راه را باز کنند شاید کسانی مثل ما در آرزوی این سفر می‌ماندند اما خدا قسمت کرد و توانستیم برویم.

اشک‌ها و لبخندها

اشک این حاجی دو بار در حین صحبت کردن دیده می‌شود صبر ندارد، مدام جملات را بیان می‌کند و حتی فرصت معرفی خودش را هم نمی‌دهد دست آخر نام خانوادگی او را از فرزندش می‌پرسیم. او همچنان برای چندمین بار می‌گوید خوشحال هستیم، باور کردنی نیست!

حال و روز دیگر حجاج هم همین است انتظار سخت است حال انتظار برای آرزوی دیدار خانه خدا، دشوارتر هم می‌شود. فیش‌هایی که از ۱۶ و ۱۷ سال قبل واریز شده‌اند و سفری که ۹ سال است تعطیل شده و حالا به همت رایزن‌های ایران اسلامی دوباره برقرار شده است.

برنامه اعزام‌ها

مدیرکل حج و زیارت استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، از اعزام نخستین کاروان حج استان از شهرستان شاهرود خبر داد و گفت: ۸۵ نفر از طریق ترمینال شاهرود به فرودگاه بین‌المللی امام (ره) اعزام و پرواز این گروه از زائران هفتم اردیبهشت ماه انجام شده است.

قدرت الله چتری با بیان اینکه اعزام دوم حجاج استان یازدهم اردیبهشت ماه از سمنان خواهد بود، گفت: مجموعاً دو کاروان ۸۵ نفری از شاهرود و سمنان به حج امسال اعزام می‌شوند. سیاست جدید عربستان سعودی در دوره جدید حج پذیرش پنج هزار نفر از ایران است به این ترتیب ظرفیت کاروان‌های استان سمنان ۱۷۰ نفر خواهد بود.

وی با بیان اینکه این محدودیت سبب شد تا با هر کاروان استان سمنان یک نفر روحانی و یک نفر مسئول کاروان اعزام شود، گفت: مجموعاً دو سرپرست کاروان و دو روحانی از کل استان سمنان در حج امسال حضور خواهند داشت. حجاج اعزامی کسانی بودند که سال ۸۶ فیش‌های واریزی داشتند و تمهیدات لازم برای اعزام ایمن و مطمئن زائران بیت الله الحرام از شاهرود و سمنان اندیشیده شده است.

آرزوی سفر

قصد داریم با یک حاجیه خانم صحبت کنیم اما دخترش می‌گوید که مادر هیجان زده است و نمی‌تواند صحبت کند. او با چشمانی خیس و لب‌های لرزان فقط با لهجه شاهرودی می‌گوید آرزو می‌کنم برای همه این سفر پیش بیاید. دختر این حاجیه خانم می‌گوید مادر خیلی انتظار کشیده و برای همین هم حالش قدری دگرگون است.

فاطمه با بیان اینکه مادر شب‌ها خواب این سفر را می‌دید، بیان کرد: دو روز است که اگر بگویم مادر نخوابیده شاید باور نکنید از صبح لباس پوشیده و مدام به ما می‌گوید که به بچه‌ها بگویید سر وقت بیاید که جا نمانیم و این عشقی است که مادر ما به زیارت خانه خدا دارد و البته از انتظار طولانی می‌آید که ایشان کشیده است.

علی واحدی مسئول کاروان هم با بیان اینکه حجاج شاهرودی در قالب کاروان ۸۵ نفری با دو اتوبوس به تهران و سپس فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) اعزام شدند، گفت: مسئول کاروان و یک روحانی هم این کاروان را همراهی خواهند کرد همچنین تمام تمهیدات لازم برای سفر ایمن حجاج عمره مفرده شاهرودی اندیشیده شده است.

انتظار فراوان

علی رضوانی و پدرش نیز دیگر کسانی هستند که با آنها گفتگو می‌کنیم پدر علی راهی خانه خدا است و می‌گوید: آرزو داشتیم به این سفر معنوی برویم و حالا که قسمت شده آن هم بعد از انتظار باید از کسانی که موجبات این سفر را فراهم کردند تشکر کنیم که ما را به آرزوی مان رساندند.

علی با بیان اینکه پدرش اولین بار است که به سفر حج می‌رود و آرزوی بسیاری برای این سفر داشت، تاکید کرد: چشم انتظاری واقعاً این حجاج را اذیت کرد و انتظار ما این بود که زودتر مشرف شوند نه حالا که هزینه‌ها صد برابر نسبت به ۱۰ الی ۱۵ سال قبل افزایش پیدا کرده اما به هر صورت راضی هستند و امروز در حالی به سفر می‌روند که خیلی‌ها از جمله برخی از اقوام ما در همین فاصله زمانی انتظار متأسفانه فوت کردند و به آرزویشان نرسیدند.

کد خبر 6089392