به نقل از «ایکنا»

انتشار کتاب «کاربرد قواعد فقهی در نمونه‌ای از قراردادهای بانکی»

تاریخ انتشار: ۲۷ تیر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۹۷۲۷۹۲۹

به گزارش ایکنا، به نقل از پورتال بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، شایان ذکر است تدوین مباحث کاربردی این کتاب حاصل جلسات برگزارشده توسط کارگروه فقهی متشکل از آقایان حجج‌الاسلام سیدعباس موسویان، مجید رضایی و محمدرضا یوسفی شیخرباط بوده است. همچنین نگارش مباحث فقهی اصل صحت، اکل مال به باطل و نفی غرر بر عهده سیدعباس موسویان و تدوین اصل عدل و انصاف بر عهده حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا یوسفی شیخ رباط بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با توجه به گسترش روزافزون کمّی و کیفی نظام بانکی و به‌کارگیری آن در کشورهای اسلامی و حتی غیراسلامی، بررسی مباحث شرعی مربوط به عملکرد نظام بانکداری اسلامی اهمیت ویژه‌ای یافته است. شاید، مهم‌ترین تفاوت بین بانکداری اسلامی و بانکداری متعارف این باشد که در بانکداری متعارف، تمام یا بیشتر عقود در عرصه تجهیز و تخصیص منابع و برخی از خدمات بانکی مبتنی بر قرض با مازاد همراه است. اما در بانکداری اسلامی با توجه به تحریم ربا، هرگاه از عقد قرض استفاده می‌شود، مقصود عقد قرض بدون شرط مازاد یا قرض‌الحسنه است که طرفین در این قرارداد قصد دریافت و پرداخت سود نداشته‌اند و قرارداد نیز مبتنی بر آن نیست و به‌عبارتی این عقد غیرانتفاعی است. اما درصورتی‌که طرفین قصد انتفاع داشته باشند، از عقود شرعی دیگری با عنوان عقود مبادله‌ای یا مشارکتی به‌عنوان عقود جایگزین معاملات ربوی استفاده می‌شود.

در واقع، مهم‌ترین تفاوت بانکداری اسلامی و ربوی از لحاظ فقهی به‌کارگیری نوع و گستردگی عقود مبتنی بر فقه اسلامی است. در شریعت اسلام، اگرچه انسان‌ها در طراحی قراردادهای مالی، ابداع شیوه‌های تولید و سامان‌دهی فعالیت‌های اقتصادی آزادند، اما این آزادی در چهارچوب حدودی است که برای رعایت عدالت، رفاه همگانی، و نظم و انضباط اجتماعی وضع شده است. فقهای اسلام از این حدود به‌عنوان قواعد عمومی باب معاملات یاد می‌کنند.

براین ‌اساس، بررسی میزان انطباق قراردادهای بانکی بر اساس قواعد شریعت یکی از گام‌های مهم و درعین‌حال ضروری در جهت اجرای واقعی بانکداری اسلامی به‌شمار می‌آید. بنابراین، ضروری است قراردادهای بانکی بر اساس قواعد و احکام عمومی باب معاملات که عنوان کلی قواعد فقهی را دارد، مورد سنجش و پایش قرار گیرد.

در فقه اسلامی، برخی از قواعد فقهی به حوزه معاملات مربوط می‌شود، به‌گونه‌ای‌که فقیه با ملاحظه این قواعد در مورد احکام شرعی معاملات دیدگاه خود را مطرح و به صحت یا بطلان یک قرارداد حکم می‌کند.

به‌عبارت‌دیگر، یکی از معیارهای صحت و بطلان قرارداد تطابق یا عدم تطابق آن با قواعد فقهی است. به‌نظر می‌رسد با توجه به جایگاه قواعد فقهی در حوزه معاملات، توجه به این قواعد در قراردادهای بانکی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد، به‌گونه‌ای‌که می‌توان ادعا کرد بدون شناخت و استفاده صحیح از این قواعد نمی‌توان به نظام بانکی و ابزارهای مالی سازگار با روح و اهداف شریعت اسلام در حوزه اقتصاد دست یافت.

کتاب حاضر گامی در جهت استخراج شاخص‌های ارزیابی سلامت قراردادها بر اساس قواعد فقهی و اطمینان از رعایت موازین اسلامی در انعقاد قراردادهای بانکی است. علاوه‌براین، این پژوهش ضمن مفهوم‌شناسی و معرفی قواعد فقهی و ویژگی‌های آن، به برخی از مهم‌ترین قواعد فقهی دارای کاربرد در بانکداری اسلامی می‌پردازد و سپس به‌صورت کاربردی قراردادهای بانکی را از منظر قواعد فقهی مطالعه می‌کند.

فصل اول کتاب به مفهوم‌شناسی قاعده فقهی و تبیین معنای لغوی و اصطلاحی آن، تفاوت قاعده فقهی با قاعده اصولی و مسئله فقهی، گونه‌شناسی قواعد فقهی، تاریخچه قواعد فقهی، و برخی مباحث مقدماتی می‌پردازد.

فصل دوم به بررسی قواعد فقهی دارای کاربرد در معاملات بانکی اختصاص دارد. این قواعد عبارت است از قاعده صحت، حرمت اکل مال به باطل، ما لایضمن بصحیحه لایضمن بفاسده، نفی غرر، قصد، شرط، کل قرض جر منفعه فهو ربا، تبعیت نماء از اصل، استیمان و عدل و انصاف. همچنین درباره هریک از این قواعد مباحثی همچون تعریف قاعده، ادله قاعده، قلمرو قاعده و کاربرد قاعده در قراردادهای بانکی مطرح می‌شود.

در فصل سوم نیز نخست به طرح مباحث کاربردی، سپس بازبینی قانون عملیات بانکداری بدون ربا، آیین‌نامه‌های اجرایی مصوب هیئت وزیران، دستورالعمل‌های اجرایی بانک مرکزی، و بررسی و ارزیابی قراردادهای بانکی از منظر قواعد فقهی پرداخته می‌شود. سپس در مباحث کاربردی مرتبط با هر قاعده، پنج قرارداد از سه بانک بررسی می‌شود. قراردادهای مضاربه، مشارکت مدنی، فروش اقساطی، مرابحه، و جعاله از سه بانک ملی، کارآفرین و انصار به‌عنوان قراردادهای منتخب به‌صورت کاملاً کاربردی بازبینی و ارزیابی می‌شود. در پایان نیز چک‌لیست و شاخص‌های ارزیابی سلامت قراردادها بر اساس قواعد فقهی استخراج می‌شود.

شایان ذکر است جلد اول کتاب «کاربرد قواعد فقهی در نمونه‌ای از قراردادهای بانکی» در ۲۹۶ صفحه و به قیمت ۳۰ هزار تومان روانه بازار فروش شده است. علاقمندان جهت تهیه این کتاب می توانند به این نشانی مراجعه نمایند.
انتهام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: خبرگزاری ایکنا سیاست و اقتصاد کتاب قواعد فقهی بانکداری اسلامی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۷۲۷۹۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

المیادین: ایران قواعد جدیدی را به آمریکا و اسرائیل تحمیل کرد/ پاسخ‌های ایران با پیامدهایی استراتژیک

به گزارش قدس آنلاین، بعد از پایان وضعیت انتظار بین‌المللی و منطقه‌ای برای پاسخ ایران به حمله به کنسولگری این کشور در دمشق که حدود دو هفته طول کشید، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران عملیاتی را انجام داد که نظیر آن در تاریخ قدیم و جدید کم است و با این مسئله منطقه به طور کامل وارد یک بستر جدید شد که عنوان آن تقابل مستقیم ایران و رژیم صهیونیستی است.

المیادین با بیان این مطلب افزوده است: در این رویارویی از همان دقایق اولیه مشخص شد که رژیم صهیونیستی ضعیف‌تر از آن است که بتواند به تنهایی با یک استراتژی کامل و حمله‌ای با قابلیت‌های متنوع از سوی طرف‌های محور مقاومت مقابله کند.

اگر آمریکا، فرانسه، انگلیس و اردن نبودند پیامدهای حمله ایران بسیار بزرگتر بود. امروز آمریکا در خاورمیانه متلاشی شده و رژیم صهیونیستی رسوا شده است. این توصیف مجله اکونومیست و سایت واللا است که توضیح می‌دهند چگونه ایران قبل از عملیات اخیر و بعد از آن توانست از قدرت بازدارندگی علیه واشنگتن و تل‌آویو استفاده کند.

با اینکه ایران در عملیات «وعده صادق» از بخش اندکی از قدرت خود استفاده کرد تحلیلگران و مسئولان صهیونیست در این مسئله اتفاق نظر دارند که ایران از رژیم صهیونیستی نمی‌ترسد بلکه به توانایی‌های خود اعتماد دارد و قواعد بازی را تغییر می‌دهد.

این تحول بعد از بیش از سه دهه اتفاق می‌افتد. تاکنون هیچ کشوری جرأت نکرده به مرزهای رژیم صهیونیستی نزدیک شود چه برسد به اینکه بتواند حمله‌ای را در داخل آن انجام دهد.

طبق گزارش فایننشال تایمز با این حمله ایران خط قرمزی را شکست و به مقامات صهیونیست این مسئله را فهماند که ایران آماده‌تر از چیزی است که آنها فکر می‌کنند و آماده است در صورت لزوم عواقب جنگ را تحمل کند.

چهار سال پیش کمی بعد از ترور شهید سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران توسط واشنگتن، ایران همین کار را با آمریکا کرد و قواعد جدیدی را علیه این کشور تحمیل کرد.

حمله به پایگاه عین الاسد؛ شکستن خطوط قرمز

از زمان حمله ژاپن به بندر پرل هاربر در سال ۱۹۴۱ اتفاق نیفتاده که یک کشور حمله‌ای را به پایگاه‌های نظامی آمریکایی انجام دهد و واشنگتن جنگی را علیه آن آغاز نکند یا سرزمین آن را اشغال نکند اما در یک حادثه تاریخی ایران سال ۲۰۲۰ پایگاه عین الاسد را در واکنش به ترور شهید سلیمانی هدف قرار داد. از آن زمان صحبت‌های غرب درباره کاهش سطح بازدارندگی آمریکا در خاورمیانه افزایش یافته است.

در آن زمان پایگاه آمریکا با ۱۳ موشک بالستیک در طول ۸۰ دقیقه هدف قرار گرفت که آسیب‌های بزرگی را به تاسیسات نظامی آن وارد کرد. این حمله بزرگترین حمله بالستیک علیه آمریکایی‌ها بود زیرا هیچ نیروی زمینی قبلا در معرض این مقدار موشک بالستیک قرار نگرفته بود. درباره عین الاسد حمله ایران نشان دهنده جرأت زیاد این کشور بود. این نخستین باری بود که یک کشور این پایگاه را که در سال ۱۹۸۰ ساخته شده است، هدف قرار داد. بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سرباز آمریکایی در این پایگاه هستند و از نظر حجم دومین پایگاه بزرگ در عراق محسوب می‌شود.

پاسخ ایران به رژیم صهیونیستی؛ فصلی جدید برای رقبای قدیمی

در طول ۲ هفته رژیم صهیونیستی با نگرانی زیاد منتظر پاسخ ایران بود تا اینکه ۱۴ آوریل عملیات وعده صادق اتفاق افتاد و گروهی از پهپادها و موشک‌های ایرانی در آسمان فلسطین اشغالی به پرواز درآمده و مقرهای نظامی صهیونیست‌ها را هدف قرار دادند. ایران در این گام بی‌سابقه خود خط قرمزی را برای رژیم صهیونیستی ترسیم کرده و یک معادله جدید را تحمیل کرد که محتوای آن این است که هرگونه حمله رژیم صهیونیستی علیه ایران با یک پاسخ مستقیم مواجه خواهد شد و این مسئله فصل جدیدی را برای این دو رقیب قدیمی باز می‌کند.

این اتفاق در حالی می‌افتد که ایران از بهترین و تمام ظرفیت‌ها و توانایی‌های خود استفاده نکرده است. این یعنی تهران قادر است در صورت حمله دیگری از سوی رژیم صهیونیستی یک پاسخ مضاعف دهد. با اینکه رژیم اشغالگر، غرب و کشورهای عربی که با این رژیم سازش کرده‌اند، برای کاستن از اهمیت و حجم دستاورد ایران تلاش زیادی کرده‌اند، رونین برگمن، خبرنگار نزدیک به موساد گفت: اگر وقایع دیدارهای این هفته ثبت شده و به صورت مستقیم در یوتیوب پخش شود می‌بینیم که چهار میلیون نفر یعنی نیمی از شهرک نشینان اراضی اشغالی به دنبال راه فرار هستند.

پایگاه‌های هدف قرار گرفته در حمله ایران

حمله ایران علیه رژیم صهیونیستی توانست از سامانه‌های دفاعی غربی و اردنی عبور کند که برای رهگیری موشک‌ها و پهپادهای ایرانی آماده شده بودند. ایران با این حمله توانست به پایگاه نواتیم و مقر اطلاعاتی در جبل الشیخ آسیب‌هایی وارد کند. این پایگاه هوایی که یکی از مهمترین اهداف بود ۱۱۰۰ کیلومتر از خاک ایران فاصله دارد و در مسافت ۱۵ کیلومتری جنوب شرق شهر بئر السبع واقع است و مقر اصلی جنگنده‌های اف ۳۵ است. این پایگاه فرودگاهی سه باند دارد که اخیرا برای استقبال از این نوع جنگنده‌ها بازسازی شده است و با رادار ایکس باند فعالیت می‌کند که قادر به کشف تهدیدات هوایی از مسافت ۵۰۰۰ کیلومتری است.

همچنین این پایگاه یکی از مقصدهای اصلی اراضی اشغالی است که از طریق پل هوایی آمریکا از هفت اکتبر سلاح به آنجا منتقل می‌شود اما مقر اطلاعاتی در جبل الشیخ در ارتفاع ۲۱۰۰ متری است و یگان ۸۲۰۰ که بزرگترین یگان در ارتش رژیم صهیونیستی است در آنجا فعالیت می‌کند. این پایگاه شامل تجهیزات نیروی هوایی است و از طریق آن عملیات شنود با هدف استخراج اطلاعات صورت می‌گیرد.

پاسخ‌های ایران با پیامدهایی استراتژیک

ایران از زمان پیروزی انقلاب اسلامی واکنش‌های فوری به حملاتی که در معرض آن قرار گرفته، نداشته است و «صبر استراتژیک» را دنبال کرده و طرح‌های خود را با دقت ترسیم می‌کند اما یک هفته بعد از ترور شهید سلیمانی موشک‌های ایران به سمت پایگاه عین الاسد شلیک شد و بعد از دو هفته از هدف قرار گرفتن کنسولگری ایران در دمشق پهپادها و موشک‌های ایرانی اراضی اشغالی را هدف قرار دادند.

در هر دو مورد اهمیت پاسخ ایران در پیامدهای استراتژیکی است که شامل تقویت بازدارندگی ایران و ترسیم مجدد توازن منطقه‌ای و بین‌المللی در تعامل با ایران است.

این دو پاسخ ایران قدرت تهران را برای مقابله با یک ابرقدرت جهانی به اسم آمریکا و اسرائیل که تعدادی از قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای از آن حمایت می‌کنند ثابت می‌کند. این پاسخ‌ها که همراه با حملات دقیق و سنجیده از مسافت‌های دور بود، واشنگتن و تل آویو را مجبور می‌کند تا پیش از آنکه بخواهند هرگونه تجاوزی علیه ایران انجام دهند، خوب فکر کنند به ویژه اینکه ایران تأکید کرده که پاسخ این کشور به هرگونه حمله آتی اسرائیل شدیدتر و ویرانگرتر خواهد بود و در هرگونه درگیری آتی خطر تنها علیه پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه یا اسرائیل نخواهد بود بلکه احتمالا زیرساخت حیاتی شرکای واشنگتن که تسهیلاتی را به رژیم اشغالگر در حملاتش ارائه می‌کنند، در معرض خطر و تهدید قرار می‌گیرند.

انتهای پیام

منبع: خبرگزاری ایسنا