جنگل کلید حفظ منابع آبی

ایران اکونومیست - به گزارش ایران اکونومیست؛  بنا بر گزارش دفتر مطالعات پایه منابع آب ایران ، ارتفاع کل ریزش‌های جوی در سال آبی جاری یعنی از اول مهر 1396 تا اول مرداد 1397 بالغ بر 167.5 میلی‌متر بوده که این مقدار نسبت به میانگین دوره‌های مشابه درازمدت (241.4 میلی‌متر ) 30.6 درصد و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (230.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

4 میلی‌متر) 27.3 درصد کاهش نشان می‌دهد.
کل حجم بارش از اول مهر 1396 تا اول مرداد 1397 نیز معادل 276.045 میلیارد متر مکعب بوده است.
بر اساس برآورد کارشناسان هواشناسی ، چنانچه روند افزایش گازهای گلخانه‌ای با شرایط کنونی تثبیت شود ، با 13 درصد کاهش بارندگی مواجه خواهیم بود و اگر این روند ادامه داشته باشد در بلند مدت 70 درصد کاهش بارش در ایران رخ می‌دهد.
این در حالی است که یک هکتار جنگل در حدود 500 تا 2 هزار مترمکعب آب در سال ذخیره می‌کند. یعنی جنگل‌های هیرکانی که نزدیک به 2 میلیون هکتار مساحت دارد ، سالانه قادر است حدود چهار میلیارد مترمکعب آب در خاک خود ذخیره ‌کند.
ذخیره‌سازی آب در جنگل‌های زاگرس با وسعت 6 میلیون هکتار ، به میزان تقریبی 9 میلیارد مترمکعب برآورد می‌شود که با توجه به اینکه سرچشمهٔ رودهای بسیاری، از جمله کارون، جنگل‌های زاگرس است، اهمیت وجود جنگل در مدیریت بهینهٔ آب روشن می‌شود.
یک پژوهشگر جنگل  گفت : یک میلی‌متر بارندگی در یک هکتار برابر با 10 مترمکعب آب است.
یوسف گرجی بحری افزود : اگر در همان یک هکتار جنگل ، 500 میلی‌متر بارندگی در سال رخ دهد، میزان آب تولید شده در حدود پنج هزار مترمکعب است.
وی ادامه داد : 2 تا سه هزار متر مکعب از این آب صرف رَواناب و باران‌رُبایی (interception) و تبخیر و جذب گیاه می شود و حدود یکهزار و 500 تا 2 هزار مترمکعب به خورد خاک جنگل و سفره‌های آب زیرزمینی می رود ؛ یعنی در کل حدود یک سوم باران ، در خاک جنگل ذخیره می‌شود.
این جنگل ‌شناس اظهار داشت : رودهای شمال به ‌جز سفیدرود و اترک و معدودی دیگر ، همگی در نیمرخ شمالی رشته‌ کوه البرز هستند و منابع آبی‌ آنها یا برف ارتفاعات است و یا بارندگی‌ها در دامنه‌ها که منجر به ذخیره شدن آب در سفره‌های زیرزمینی و یا جاری شدن در رودخانه‌ها می‌شود.
گرجی بحری تاکید کرد : در باره نقش مثبت جنگل در افزایش بارندگی و یا اصلاح چرخه آب و یا کاهش رواناب و تغذیه سفره‌ها و یا پالایش آب‌های سطحی و کاهش خطر سیل ، تردیدی نیست و در این شرایط نمی توان باور کرد که در شمال ایران و استان‌های گیلان و مازندران و حتی گلستان دچار کم‌ آبی و خشک‌ رودی شویم و این امر، چیز تازه و مشکل جدیدی است.
وی افزود : در شالیزارهای شمال مصرف آب خیلی بالا و از کاشت تا برداشت هشت تا 10 هزار متر مکعب برای هر هکتار در سال است ؛ یعنی اگر در هر هکتار دو تن برنج برداشت کنیم برای هر کیلو گرم برنج چهار هزار و 500 لیتر آب مصرف شده است.
این پژوهشگر گفت : در گذشته در جلگه‌های شمال ایران از آب‌ بند خیلی استفاده می‌شد و در حدود 33 هزار هکتار آب‌بندان در شمال وجود داشت که بخش عمده‌اش هنوز موجود و 17 هزار هکتار آن در مازندران واقع است که 370 میلیون مترمکعب آب را ذخیره می‌کند.
وی افزود : این آب‌بندها عرصه‌های بسیار مناسب و کارآمدی هستند که نیاکان ما با آن، آب‌ها را برای فصول کشت ذخیره می‌کردند تا دچار کم‌آبی نشوند.
این پژوهشگر جنگل گفت : در شمال کشور برای مدیریت آب ، اولویت اصلی با رودهای شمال است و مدیریت حوزه‌های آبخیز را باید جدی‌تر بگیریم و پوشش گیاهی و جنگل‌های حوزه‌ها را با تدبیر و دوراندیشی و آینده‌نگری بهبود بخشیم.
گرجی بحری افزود : الان سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) به آب‌شناسی جنگل خیلی تاکید دارد و ما باید نگاهی بوم‌سازگانی از نظر آب به حوزه‌های شمال داشته باشیم.
وی توضیح داد : لازم است از منابع گیاهی و خاکی بیشتر حفاظت کنیم و از شست ‌و شوی خاک و گل‌آلودگی آب جلوگیری کنیم.
این جنگل‌شناس تاکید کرد : باید از کارخانه‌های بزرگ تولید آب یعنی رودها که بسترشان جنگل‌های شمال است درست بهره‌برداری کنیم.
وی با انتقاد از احداث شهرک صنعتی در استان گیلان آن هم در کنار رود ، اظهار داشت : پساب این شهرک در نهایت به تالاب انزلی می‌رود.
گرجی بحری رود ماشِلَک را در نوشهر، نمونه‌ای دیگر از آلوده کردن رود برشمرد و گفت : در بالادست این رود ، محل انباشت زباله احداث شده است که شیرابه‌اش خاک اطراف را آلوده و به رود هم سرایت می‌کند.
این پژوهشگر افزود : مادرِ منابع آب در شمال ایران حوزه‌های آبخیز جنگلی هستند و ما این بستر را باید بیش از پیش محافظت و به آب‌شناسی جنگل نگاه تازه‌ای کنیم.
وی ادامه داد : جنگل‌ها و رُستنی‌ها عامل تولید بخار آب هم هستند و بخشی از بخار و منشأ ابر، از تبخیر و تعرق گیاهان به وجود می‌آید.
گرجی بحری گفت : منابع تامین آب در شمال ایران ، به‌جز دشت گرگان ، رود است و برای تأمین آب، کمتر از چاه استفاده می‌کنیم؛ بنابراین حوزه‌های آبخیز جنگلی ، منابع رایگان تولید آب است و هرچه این جنگل‌ها انبوه‌تر و متراکم‌تر و سالم‌تر باشد و لاشبرگ خاک بیشتر و خاک عمیق‌تر باشد ما آب بیشتری خواهیم داشت و در یک کلام ، حفاظت از جنگل ضامن تداوم تأمین آب و منابع آبی در شمال کشور است.
** تله گذاری برای آب
یک متخصص منابع طبیعی دربارهٔ نقش گیاهان در تولید و حفظ آب  گفت: در هر حوضهٔ آبریز یا آبخیز (Drainage basin, Watershed) از بلندترین نقاط آبی که به واحد آب‌شناختی منتهی می‌شود، عوامل مهمی در واپایش (کنترل) و تثبیت آب وجود دارد که مهم‌ترین آنها پوشش گیاهی است.
بهرام دِلفان اباذری افزود : هر چه جنگل‌ها و مراتع ما پوشش غنی‌تری داشته باشد این قابلیت را دارند که آب بیشتری را نفوذ دهند و خود پوشش گیاهی مانع سیلاب می‌شود زیرا سیل زمانی به وجود می‌آید که آب به‌سرعت از حوضهٔ آبریز خارج شود.
وی ادامه داد : بنابراین هرچه پوشش گیاهی، انبوه‌تر و غنی‌تر و تنوع زیستی بیشتر باشد، حفظ آب بیشتر است زیرا تثبیت آب در سرحوزه‌ها مهم است.
این متخصص منابع طبیعی یادآور شد : لاشبرگ‌های کف جنگل مانند اسفنج عمل می‌کنند و سبب نگهداری آب می‌شوند و علاوه بر این، آب را به لایه‌های پایینی خاک نفوذ می‌دهند.
دلفان اباذری تاکید کرد : هنر ما در مدیریت آب باید این طور باشد که آب تا حد امکان به لایه‌های درونی خاک هدایت شود و به عبارت ساده‌تر، آب را به تله بیندازیم.
وی افزود : تلاش ما باید این باشد که آب باران را در همان سرحوزه‌ها تثبیت کنیم ؛ یعنی شرایطی را برای نفوذ آب در خاک فراهم کنیم تا چشمه‌ها را غنی‌تر کند.
این متخصص منابع طبیعی گفت : اکنون در کشور ما با عملیات آبخیزداری فیزیکی و مکانیکی مانند احداث بندِ اصلاحی (Check Dam) و پادگانه (terrace) و بانکت (فرانسوی: Banquette) و جُویِ تَراز (contour furrow) یا در دشت‌های سیلابی به صورت چاله‌کنی (pitting) و یا پخش سیلاب (در خارج از شمال) انجام می‌شود.
دلفان اباذری افزود : یا عملیات زیستی مانند کاشت گونه‌های مرتعی در ارتفاعات بالا و همچنین جنگل‌کاری می‌توان ذخیرهٔ آب در خاک را بالا برد و جلو ایجاد سیل را هم گرفت.
ایران با میانگین بارندگی 241 میلی‌متر در سال، نوزدهمین کشور خشک جهان محسوب می‌شود.

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: جنگل منابع آبی ایران اکونومیست

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۸۳۹۵۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

معادن کلید مهم توسعه کردستان/جاده‌های معادن موجب نارضایتی مردم

خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها: توسعه معادن یکی از ابزارها برای محرومیت‌زدایی در کشورهای دارای معدن است و این معادن معمولاً در مناطق محروم و دور افتاده کشورها قرار دارند ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست، کردستان دارای ظرفیت‌های متعددی و سرشار از موهبت‌های خدادادی است و از ارکان توسعه در این مناطق معادن هستند که موجب پیشرفت این استان می‌شود.

توسعه معادن در مناطق محروم می‌تواند یکی از مهم‌ترین ابزارهای دولت برای توسعه اقتصادی این مناطق باشد و معدن یکی از ظرفیت‌های بسیار خوب شهرستان بیجار در کردستان است.

بیجار به واسطه کوه‌های بلند و برافراشته و ارتفاعی که از سطح دریا دارد به بام ایران شهرت دارد در نگاه اول اینجا شهری است که در دل کوه محصور شده اما در واقع باید گفت نعمت‌های خداوند در این منطقه حاکم و جاری است و در دل کوه‌های این دیار معادن و ذخایر بسیار مهم سنگ آهن نهفته است که موجب رونق اقتصادی کشور شده است.

شهرستان بیجار از لحاظ منابع طبیعی و خدادادی دارای پتانسیل‌های بالقوه خوبی است که بدون شک استفاده بهینه از آن موجب پیشرفت این منطقه می‌شود اما با وجود ظرفیت‌های کشاورزی، دامپروری، باغداری و معادن، متأسفانه بیکاری جوانان این دیار به دردی بزرگ تبدیل شده است.

سهم اشتغال جوانان از موهبت معادن بسیار ناچیز است و مردم این دیار با مشکلات زیادی مواجه هستند.

جاده نامناسب مهمترین مشکل منطقه کرانی

محمد عباس نیا یکی از اهالی منطقه کرانی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: منطقه کرانی دارای معادن مهمی است که ارزش زیادی دارد اما روزانه ما شاهد تردد تعداد بسیار زیاد خودروهای سنگین و کامیون در این منطقه هستیم که به معضلی برای مردم تبدیل شده است.

این شهروند کرانی گفت: متأسفانه منطقه کرانی جاده دسترسی بسیار نامناسبی دارد و تردد خودروهای سنگین در این جاده کم عرض بسیار خطرناک است.

وی گفت: سال‌های زیادی است که این مشکل را مطرح می‌کنیم اما تاکنون اقدام خوبی در این زمینه صورت نگرفته است و ما از مسؤولان انتظار داریم که در این زمینه چاره اندیشی کنند.

معادن در محرومیت زدایی نقش مهمی دارند

یکی دیگر از شهروندان بیجاری نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر عنوان کرد: در منطقه کرانی معادن متعدد سنگ آهن وجود دارد که این معادن در اقتصاد کشور نقش محوری دارند.

محمد اکبری گفت: معادن سنگ آهن در منطقه کرانی واقع شده‌اند و بهره برداری زیادی از این معادن انجام می‌شود اما با وجود این ظرفیت مهم اقتصادی مردم منطقه یاسوکند از آن سهمی ندارند و با مشکلات زیادی مواجه هستند.

وی افزود: مردم این منطقه به لحاظ جاده‌ای از محرومیت زیادی رنج می‌بردند و سالانه شاهد تصادفات جاده‌ای بی‌شماری در این منطقه هستیم.

وی گفت: این مهم می‌طلبد در راستای ایجاد جاده دسترسی مناسب معادن وارد عمل شوند و سهم حقوق دولتی معادن در راستای آبادانی این منطقه هزینه شود.

جاده‌هایی که زیر بار تردد ماشین خم شده‌اند

یاسر مختاری از جوانان منطقه یاسوکند نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: سال‌ها است وعده ساخت و تعریض این جاده شنیده می‌شود ولی در عمل چیزی وجود ندارد.

وی افزود: تردد روزانه بیش از ۲۰۰ خودروی باری سنگین و اضافه شدن ۲۰۰ دستگاه خودروی سنگین آب، دیگر نفس جاده را بریده است.

این جوان یاسوکندی اضافه کرد: سال‌هاست که مردم روستاهای اطراف به علت تردد کامیون‌ها دچار خسارت مالی و حتی جانی شدند اما برای اینکه چرخ تولید کشور نخوابد، از بیان آسیب‌های جدی معدن خود داری کرده‌اند.

معادن نقش مهم و اثرگذاری در اقتصاد کشور دارند

مدیر روابط عمومی یکی از ۱۰ شرکت برتر معدنی کشور در بیجار نیز با ارائه گزارشی از تولیدات معدنی این شرکت که در کردستان در زمینه تولید زنجیره سنگ آهن، گندله و آهن اسفنجی فعالیت دارد، افزود: معادن نقش مهم و اثرگذاری در اقتصاد کشور و افزایش میزان اشتغالزایی دارند

محمد ستوده با بیان اینکه معادن در زمره نعمات خدادادی است، تصریح کرد: باید در راستای بهره‌مندی از این نعمت الهی تلاش کرد.

وی توجه به صنعت معدن را در امر اشتغالزایی و رفع بیکاری مؤثر خواند و گفت: سعی بر این است تا با تلاش مضاعف نسبت به سال قبل شاهد افزایش تولیدات معدنی این شرکت در بیجار باشیم.

وی در پاسخ به این سوال مبنی بر راهکارهای این شرکت معدنی برای حل مشکل جاده‌ای و تردد خودروهای سنگین که موجب نارضایتی مردم منطقه کرانی شده است، افزود: امسال نهضت راه‌سازی را در شرکت‌های معدنی و تولیدی در دستور کار قرار داده‌ایم تا زمینه رفع مشکل تردد خودروهای سنگین به معدن برطرف شود.

فعالیت ۲۰۰ معدن فعال در کردستان

معاون امور معادن صمت کردستان کردستان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در حال حاضر بیش از ۲۰۰ معدن فعال در استان کردستان وجود دارد.

مهدی سیفی باغی‌خانی افزود: معادن نقش مهم و اساسی در اشتغالزایی دارند و در حال حاضر ۴ هزار و ۲۰۰ نفر به صورت مستقیم در معادن استان کردستان مشغول به کار هستند.

وی اعلام کرد: با توجه به اهمیت معادن در اشتغالزایی شغل‌های غیر مستقیم بسیاری نیز از وجود این معادن برخوردار می‌شوند.

سیفی باغی خانی به میزان اکتشافات معادن در سطح استان اشاره کرد و گفت: در بحث اکتشاف معادن ۲ بخش خصوصی و دولتی امور اکتشافات را در سطح استان انجام می‌دهند.

وی ادامه داد: در بخش دولتی با توجه به انعقاد تفاهم نامه سه جانبه بین سازمان صمت، سازمان زمین شناسی و ایمیدرو اکشتافات معدنی در سطح وسیع به سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور واگذار شده است.

وی تاکید کرد: این اقدام با هدف شناسایی عناصر کمیاب که در حالت عادی به آن توجه نشده است در حال انجام به صورت سطحی و عمقی است.

معاون امور معادن صمت کردستان اعلام کرد: پس از شناسایی سرمایه گذاری از طریق ایمیدرو انجام می‌شود و سازمان زمین شناسی در امور اکتشافات از توان نیروهای متخصص استانی نیز استفاده می‌کند.

وی به رسالت بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: در بخش خصوصی نیز تعدادی شخصیت حقیقی و حقوقی عملیات اکتشاف را انجام می‌دهند.

وی با اشاره به اینکه نیروهای متخصص نیز در زمینه اکتشافات معدنی در سطح استان داریم، تاکید کرد: همچنین در این بخش از توان فارغ التحصیلان زمین شناسی استفاده می‌شود و عمده فعالیت‌ها توسط نیروهای متخصص داخل استان در حال انجام است و در هرجا که نیاز باشد از توان نیروهای متخصص کشوری نیزه بهره می‌بریم.

سیفی باغی خانی در ادامه به وضعیت کردستان در کشفیات معادن اشاره و بیان کرد: خوشبختانه استان کردستان از لحاظ کیفی و ذخایر معدنی وضعیت بسیار خوبی دارد و ذخایر و معادن فلزی در حال اضافه شدن هستند.

وی ادامه داد: همچنین معادن سنگ آهن و طلا نیز در استان در حال اکتشاف است و سایر اکتشافات قبلی نیز در حال انجام است.

وی به وضعیت سرمایه گذاران به بخش معادن نیز اشاره و عنوان کرد: خوشبختانه سرمایه گذاران نگاه خوب و مثبتی به حوزه معادن دارند و با تاکید مقام معظم رهبری بر حوزه معادن و جایگزینی آن به جای نفت اهمیت معادن روز به روز در حال بیشتر شدن است و استقبال سرمایه گذاران بیشتر است.

معاون امور معادن صمت کردستان خاطر نشان کرد: بیشترین معادن سطح استان در شهرهای قروه، بیجار و سقز وجود دارد.

با توجه به اهمیت معادن در اقتصاد کشور و اشتغالزایی بسیار خوبی که به همراه دارد انتظار می‌رود با ادامه روند توسعه معادن در مناطق محروم کشور و رشد اکتشافات، در آینده‌ای نه‌چندان دور معادن به‌عنوان پایه‌های اصلی رشد اقتصادی کشور و استان کردستان مورد استفاده قرار خواهند گرفت اما آنچه که بیش از توسعه معادن به مطالبات مردمی تبدیل شده توجه به جاده معادن و تردد خودروهای سنگین در مناطق روستایی و شهرهای کوچک است که خطر جاده‌ها را برای مردم افزایش داده و نیاز است شرکت‌های معدنی به این مهم توجه داشته باشند.

کد خبر 6092996