بخش مهمی از دارایی بانک‌ها پوچ است/رفتار انقباضی دولت اشتباه بود
تاریخ انتشار: ۶ مرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۹۸۸۴۷۶۷
دکتر حسین درودیان، مدرس اقتصاد دانشگاه تهران معتقد است که مشکل حال حاضر سیستم بانکی، پوچ بودن بخش مهمی از دارایی بانک‌هاست و واقعیت کنونی کشور، استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی است، نه استقراض دولت.
ایران آنلاین / هم‌زمان با تغییر در راس هرم بانک مرکزی، اغلب اقتصاددانان استقلال بانک مرکزی را راه‌حلی برای مقابله با تورم می‌دانند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مشکل حال حاضر سیستم بانکی چیست؟ استقراض بیش از حد دولت از بانک مرکزی یا استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی؟
اگر به آمار و ارقام نگاه کنیم، پاسخ سؤال شما روشن است، استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی به‌طور معنی‌داری بر استقراض دولت غالب است. البته بنده همین موضوع را نیز معلول عوامل دیگری می‌دانم و نه علت. اما آنچه الان واقعیت دارد، نقش بانک‌ها در رشد پایه پولی است نه دولت.
استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی به‌طور معنی‌داری بر استقراض دولت غالب است. البته بنده همین موضوع را نیز معلول عوامل دیگری می‌دانم و نه علت. اما آنچه الان واقعیت دارد، نقش بانک‌ها در رشد پایه پولی است نه دولت. استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی به دو صورت انجام می‌گیرد: یکی اینکه این استقراض می‌تواند فعالانه باشد و باعث تزریق پول جدید شود که در اینجا معمولاً دولت نقش‌‌آفرینی می‌کند (مثلا چیزی شبیه به پروژه مسکن مهر).
نوع دیگر استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی، انفعالی یا پسینی است. یعنی ترازنامه بانک‌ها رشد می‌کند و نیاز آنها به وجوه نقد افزایش می‌یابد. اما دولت و بانک مرکزی این وجوه را عرضه نمی‌کنند. مهم‌ترین کانال تزریق وجوه به بانک‌ها در سال‌های قبل، مخارج دولت و انتقال آن به بانک مرکزی بوده که از سال 92 رویکردی مبتنی بر منفی بودن مطلق آن مطرح شد. نتیجه آن هم این شد که بانک‌ها مبتلا به اضافه برداشت شدند. وقتی ما می‌خواهیم به خیال خود جلوی پایه پولی را بگیریم، در شرایطی که ترازنامه بانک‌ها دارد از محل پرداخت‌های انعطاف‌ناپذیر بانک (مثلاً سود سپرده) رشد می‌کند، بانک‌ها محتاج وجوه نقد می‌شوند؛ هم برای ذخیره قانونی و هم برای تسویه بین بانکی. اینجاست که بانک‌ها به طور وسیعی قادر به ایفای این تعهدات نخواهند بود، چون پولی که به آن نیاز دارند اصلاً به سیستم بانکی تزریق نشده است. در نتیجه، بانک مرکزی جای آن را پر می‌کند و بانک، به بانک مرکزی می‌گوید بزن به حسابم. این می‌شود اضافه برداشت از بانک مرکزی. این رشد پایه پولی چیزی نیست که بانک مرکزی بتواند به آن نه بگوید، مگر اینکه بخواهد کرکره بانک‌ها را پایین بکشد که از حیث ریسک‌های اقتصادی و ثبات مالی بسیار خطرناک است.
پس می‌توانیم بگوییم رشد پایه پولی هم برون‌زاست و هم درون‌زا. قسمت برون‌زا مربوط به استقراض دولت از بانک مرکزی یا استقراض فعالانه بانک‌ها از بانک مرکزی است که در آن هم دولت نقش دارد (مثل پروژه مسکن مهر) و قسمت درون‌زا هم آن قسمتی است که ترازنامه بانک‌ها در حال بزرگ شدن است و بانک مرکزی توان نه گفتن به بانک‌ها را ندارد، مگر آنکه کرکره آنها را پایین بکشد. درست متوجه شدم؟
دقیقاً. اگر دولت پایه پولی مورد نیاز بانک‌ها را از بانک مرکزی استقراض نکرده و آن را به‌صورت برون‌زا تزریق نکند، بانک‌ها به صورت درون‌زا این کار را انجام می‌دهند.
گفتید در حال حاضر مشکل سیستم بانکی استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی است. اما اشاره کردید که خود این مشکل معلول است. پس علت چیست؟
تمرکز دولت از سال 92 روی کنترل تورم بود. یک فشار نسبتاً زیاد و رویه افراطی برای کنترل تورم در پیش گرفته شد. تصور اقتصاددانان از تورم این است که تورم یک پدیده پولی است، در حالی که تورم سال‌های 90 تا 92 در ایران یک تورم فشار هزینه یا تورم رکودی بود، نه تورم پولی. آن تورم با توقف قیمت ارز پس از استقرار دولت و گشایش‌های بعدی در روابط خارجی به طور خودکار به متوسط سال‌های قبل از آن یعنی حدود 16 درصد برمی‌گشت.
اما دولت با این نگاه که تورم موجود ریشه پولی دارد، دست به یک رفتار انقباضی در پایه پولی زد و رشد پایه پولی (رشد فعالانه) را کمتر از سطح نیاز سیستم بانکی و کمتر از سال‌های قبل قرار داد. این در حالی بود که اقتصاد ایران در آن مقطع یک شوک هزینه‌ای را پشت سر گذاشته بود که ایجاب می‌کرد نقدینگی و پایه پولی با این نیاز منطبق شوند یا به تعبیر علمی «همسازی» نشان دهند. چون نقدینگی از کنترل دولت خارج است و بیشتر به رفتار بانک‌ها برمی‌گر‌دد که خودشان را متناسب با این نیاز تعدیل کنند.
تلاش دولت این بود که حتی‌الامکان جلوی رشد پایه پولی را بگیرد چون یک نظریه نادرست در اقتصاد می‌گوید ریشه رشد نقدینگی در رشد پایه پولی
اما دولت با این نگاه که تورم موجود ریشه پولی دارد، دست به یک رفتار انقباضی در پایه پولی زد و رشد پایه پولی (رشد فعالانه) را کمتر از سطح نیاز سیستم بانکی و کمتر از سال‌های قبل قرار داد. این در حالی بود که اقتصاد ایران در آن مقطع یک شوک هزینه‌ای را پشت سر گذاشته بود که ایجاب می‌کرد نقدینگی و پایه پولی با این نیاز منطبق شوند یا به تعبیر علمی «همسازی» نشان دهند. چون نقدینگی از کنترل دولت خارج است و بیشتر به رفتار بانک‌ها برمی‌گر‌دد که خودشان را متناسب با این نیاز تعدیل کنند.
است. از این رو، دولت درصدد برآمد جلوی رشد پایه پولی را بگیرد. چطور؟ به این صورت که دیگر از بانک مرکزی استقراض نکند. آمارها نشان می‌دهند رفتارهایی که از سوی دولت منجر به رشد پایه پولی می‌شوند، از سال 92 به بعد نسبت به گذشته 50 درصد کاهش داشته است.
یکی از مهم‌ترین آثار رفتار انقباضی بانک مرکزی این بود که نرخ سود افزایش یافت. وقتی نرخ سود در سطوح بالا قرار گیرد، میان درآمد و هزینه‌های بانک‌ها شکاف ایجاد می‌کند. رشد نقدینگی وجود دارد زیرا بانک‌ها مثلا 20 درصد به سپرده‌ها سود می‌دهند. به موازات بادشدن نقدینگی از این محل، نیاز بانک‌ها به وجوه نقد هم بیشتر می‌شود. اما چون رفتار انقباضی دولت باعث عدم سرریز وجوه بانک مرکزی به سمت بانک‌ها شد، بانک‌ها به اضافه برداشت روی آوردند. دقت کنید ما در پنج سال اخیر می‌توانستیم از محل پایه پولی به اندازه دو برابر مسکن مهر کار عمرانی کنیم. اما به جای رشد پایه پولی از این محل، مسیر را به سمت استقراض بی‌حاصل بانک‌ها سوق دادیم.
به عبارتی اضافه برداشت بانک‌ها معلول سیاستگذاری پولی انقباضی و وزن دادن زیاد به کنترل نرخ تورم و تک رقمی کردن آن بوده است.
با توجه به شرایط موجود، استقلال بانک مرکزی چقدر حائز اهمیت است و چگونه باید اصلاح شود؟
یکی از مسائل بسیار مهم دیگر در سیستم بانکی، استقلال بانک مرکزی از شبکه بانکی است. ما همواره به استقلال بانک مرکزی از دولت توجه کرده‌ایم که البته به صورت غیررسمی و در عمل طی سال‌های اخیر تا حد زیادی محقق شده است. اما استقلال بانک مرکزی از بانک‌ها دقیقا مسیری معکوس را طی کرد. وقتی می‌بینید دولت از پایه پولی برحذر داشته شده ولی بانک‌ها بدون توقف مشغول این کار هستند، واقعا استقلال بانک مرکزی از کدام‌یک از این دو، مسأله فعلی ماست؟
در اغلب کشورها بانک مرکزی در ازای یک دارایی ذی‌قیمت به بانک‌ها اجازه اضافه برداشت می‌دهد. اما استقراض بانک‌های ما از بانک مرکزی در ازای «هیچ چیز» انجام می‌شود. در واقع اکنون نه‌تنها بخش مهمی از دارایی موجود در ترازنامه بانک‌ها پوچ و موهوم است، بلکه این پوچی به ترازنامه بانک مرکزی هم رسیده است که منظورم دقیقا بدهی یک سیستم بانکی ورشکسته به بانک مرکزی است.
/ایرنا
منبع: ایران آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۸۸۴۷۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
قالیباف: بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز برنامه ندهد مجلس برنامه می‌دهد
رئیس مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه مجلس شورای اسلامی در عین اختلاف سلیقه و اختلاف دیدگاه با سیاست‌های ارزی دولت همراهی کرده است، گفت: تا یکشنبه هفته آینده منتظر برنامه مکتوب بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز برای بررسی در صحن علنی مجلس هستیم. در صورت ارائه نشدن این برنامه، کمیسیون و نمایندگان اقتصادی مجلس برنامه خود را ارائه خواهند کرد.
به گزارش ایسنا، روز گذشته دومین نشست بررسی مسائل ارزی با حضور محمدباقر قالیباف رئیس مجلس، سید احسان خاندوزی وزیر اقتصاد و امور دارایی، محمدرضا فرزین، رییس کل بانک مرکزی، سید محمد حسینی معاون پارلمانی رییس جمهور، محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی، سیدشمس الدین حسینی رئیس کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید، عزت الله اکبری تالارپشتی رئیس کمیسیون صنایع و معادن، حجت الاسلام محمدحسین حسین زاده بحرینی و محسن زنگنه از نمایندگان اقتصاددان مجلس و تعدادی از کارشناسان مرکز پژوهش‌ها در مجلس شورای اسلامی برگزار شد.
در این نشست، قالیباف با بیان اینکه نباید به ارائه گزارش اکتفا کرد گفت: در نشست قبلی به اندازه کافی گزارش ارائه شد. دوستان دولت باید به طور روشن و شفاف رویکرد رو به جلو برای مدیریت بازار ارز ارائه کنند.
در نشست قبلی به اندازه کافی گزارش ارائه شد. دوستان دولت باید به طور روشن و شفاف رویکرد رو به جلو برای مدیریت بازار ارز ارائه کنندرئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: ما دنبال تکرار جلسات نیستیم و جلسه سومی وجود ندارد؛ بنابراین باید در مورد موضوع به جمع‌بندی برسیم و نتیجه نهایی را به صحن علنی ارائه کنیم. در این رابطه با توجه به اصرار نمایندگان برای بررسی موضوع در صحن علنی، به صورت مشخص به نمایندگان گفتم اگر به جمع‌بندی و اتفاق نظر با دولت نرسیم، مجلس خود به جمع‌بندی روشن می‌رسد.
قالیباف با تاکید بر اینکه باید بر روی اصل موضوع بحث و گفت و گو کنیم و در مورد رویکردها، اشکالات و راهکارها به جمع‌بندی برسیم، بیان کرد: واقعیت این است که ناترازی‌ها در قیمت ارز تاثیرگذار است؛ بنابراین نمی‌توان نظام یکپارچه اقتصادی را نادیده گرفت؛ دولت و مجلس باید به این مهم توجه داشته باشند.
وی با بیان اینکه حکمرانی از دو بخش تشکیل می‌شود، گفت: یک بخش تشخیص علمی و دیگری تصمیم سیاسی است؛ تشخیص‌های علمی ما به دلایل مختلف تحت تاثیر تصمیم‌های سیاسی قرار دارد که اگر ترکیب آنها را با هم رعایت کنیم، می‌توانیم مشکلات را حل کنیم اما اگر تشخیص علمی را فدای تصمیم سیاسی کنیم به طور حتم دچار مشکل خواهیم شد. همچنین اگر به تشخیص علمی بدون شرایط سیاسی کشور توجه کنیم با مشکل مواجه خواهیم شد بنابراین تعادل این موضوع مهم است.
حکمرانی از دو بخش تشکیل می‌شود: تشخیص علمی و تصمیم سیاسی؛ تشخیص‌های علمی ما به دلایل مختلف تحت تاثیر تصمیم‌های سیاسی قرار دارد؛ اگر تشخیص علمی را فدای تصمیم سیاسی کنیم به طور حتم دچار مشکل خواهیم شدرویکرد اقتصادی و مدیریتی در موضوع ارز اشکال دارد
همه اختیارها را به رئیس بانک مرکزی دادیم، اما ...
قالیباف با تاکید بر اینکه مجلس در عین اختلاف سلیقه و اختلاف دیدگاه با سیاست‌های ارزی دولت همراهی کرده است، گفت: همه اختیارهای موجود در قانون دائمی را به رئیس بانک مرکزی دادیم و هر چه ایشان در جلسه سران قوا بیان کردند قبول کردیم اما شرایط کنونی نشان می‌دهد که هم رویکرد اقتصادی و هم رویکرد مدیریتی در موضوع ارز دچار اشکال است.
وی با اشاره به تورم کالاهای اساسی که با ارز ترجیحی وارد می‌شوند و تاکید بر ضرورت اصلاح رویکردهای اقتصادی در این زمینه، گفت: به طور روشن و مشخص امروزه در سیاست‌های ارزی از نگاه اقتصادی دچار مشکل هستیم و طرح جامعی برای رویکرد اقتصادی در ارز وجود ندارد.
قالیباف خطاب به مسئولان اقتصادی حاضر در نشست گفت: ما رویکرد اقتصادی مان در حوزه مدیریتی را اعلام کردیم و تا روز یکشنبه هفته آینده برای دریافت برنامه دولت منتظر می‌مانیم اما اگر برنامه و سیاست ارزی دولت ارائه نشود، مجلس جلسه خواهد گذاشت و طرح خود را ارائه می‌کند.
در این جلسه محمدرضا فرزین رییس کل بانک مرکزی گزارشی از وضعیت بازار ارز و تحولات اقتصاد کلان کشور ارائه کرد.
همچنین وزیر اقتصاد و روسای کمیسیون های اقتصادی، صنایع و معادن و جهش و رونق تولید مجلس هم به تشریح راهکارهای خود برای کنترل نرخ ارز پرداختند.
انتهای پیام
خودکشی یک پزشک دیگر؟/ جزئیاتی بیشتر از درگذشت متخصص بیمارستان شریعتی