به نقل از «ایرنا»

نهادهای غیردولتی و رسانه ها نقش مهمی در ترویج علم دارند

تاریخ انتشار: ۱۳ مرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۹۹۸۸۹۷۵

تهران- ایرنا- عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با اشاره به تغییر مفهوم ترویج علم در چهار دهه اخیر در جهان گفت: نهادهای غیردولتی و رسانه ها نقش مهمی در ترویج علم دارند.

تاثیر عمیق و گسترده دستاوردهای علوم مختلف در زندگی امروز از یک سو و وجود چالش های مختلف مانند بحران آب یا تغییر اقلیم و پیامدهای آن بر زندگی انسان ها از دیگر سو آگاهی از موضوعات علمی و تغییر رویکردهای مردم به نگرشی علمی را به ضرورتی تبدیل کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

علم در عام ترین معنای خود نوعی معرف عمومی است و ترویج علم به عنوان مقوله ای فرارشته ای با هدف افزایش آگاهی عموم جامعه به علم مطرح و آسان ترین راهی است که امکان دسترسی و درک عامه مردم به نتایج علمی را میسر می سازد.
معمولا دو هدف از ترویج علم بیان می شود؛ برانگیختن توجه انسان به علم و عرضه مهم ترین نتایج علمی به زبان ساده و در صورت استمرار رواج تفکر علمی و خردگرایی را در جامعه رواج می دهد، راه را برای پیشبرد علوم و نهادینه شدن آن و ترقی جامعه باز می کند.
ترویج علم از راه های مختلف در جامعه ممکن است؛ ارتباط بیشتر دانشمندان و محققان با مردم، بیان ساده موضوعات علمی در رسانه های مختلف و فراهم آوردن امکان ارتباط مردم با موضوعات و ابزار علمی از نزدیک در موزه های علم و فناوری، رصدخانه ها، آسمان نماها و نظایر آن ممکن است.
دکتر حسین شیخ رضایی روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا در مورد اهمیت ترویج علم در جامعه اظهار داشت: ترویج علم امروز مفهوم عام تری را دربر می گیرد و موسوم به درگیرکردن مردم با علم (public engagement in science and technology) که فقط شامل ارائه داده های اطلاعاتی نمی شود.
وی ادامه داد: بر اساس مفهوم ترویج علم که از دهه 70 رواج یافت تصور این بود که باید اطلاعات علمی از اصول فیزیک، شیمی و زیست شناسی را به مردم داد. اما این مفهوم به تدریج زیر سوال رفت که چرا فقط باید به مردم بگوییم مثلا دستگاهی مثل گوشی تلفن همراه چطور کار می کند، بلکه باید از دانشی که مردم عادی و اقشار مختلف دارند برای پیشبرد علم استفاده کنیم. مثلا کشاورزان یا دامداران دانش عملی خاصی دارند که دانشمندان از آن مطلع نیستند و می توانند به آنها منتقل کنند؛ نمونه های موفقی هم از این امر سراغ داریم.
این دانش آموخته فلسفه علم با تاکید بر گسترش مفهوم ترویج علم آن را مبتنی بر سه مولفه دانست و افزود: این مولفه ها امروز شامل انتقال اطلاعات دانشمندان به مردم، مطلع ساختن دانشمندان از دانش عملی مردم و مولفه جدیدی است مبنی بر اینکه مردم حق دارند بر روند تولید و توسعه علم و فناوری نظارت کنند؛ زیرا علم و فناوری با پول مردم توسعه می یابد و برای نمونه می توانند بگویند مثلا در محل زندگی ما نیروگاه اتمی ساخته نشود زیرا به محیط زیست آسیب می رسد یا جاده کشیده نشود و نظایر آن.
مترجم کتاب «مقدمه ای فلسفی بر علوم شناختی» در مورد موفقیت آمیز بودن نظارت مردم بر روند تولید و توسعه علم و فناوری ادامه داد: این امر در کشورهای مختلف نمونه های موفقی داشته است و مثلا اگر شرکت یا کارخانه ای محصولی تولید کند که شرایط تولید آن عادلانه یا درست نباشد، کمپین های نه به خرید محصول راه می افتد که قطعا در میزان فروش محصول نقش دارد و در ایران نیز می توان رویداد چنین اتفاقاتی را سراغ گرفت.

***نزدیکی نهاد تولید علم به نهاد سیاست؛ مهم ترین مانع شکل‌گیری اعتماد عمومی به علم
عضو گروه ترویج علم مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در مورد موانع ترویج علم اظهار داشت: در ایران مهم ترین مانع ترویج علم نهادهای تولیدکننده دولتی علم هستند. برای نمونه در آموزش و پرورش به دلیل وجود کنکور در انتهای روند آموزش عمومی از نیمه دوم دوره تحصیلات والدین و دانش آموزان به فکر مشارکت در علم و لذت بردن از آموزش نیستند و باید برای کنکور آماده شود. در نظام دانشگاه نیز به دلیل تاکید بیش از حد بر نوشتن مقاله مهم ترین لطمه به عمومی سازی علم خورده است.
وی یکی دیگر از مشکلات را نزدیک بودن نهادهای تولیدکننده علم به نهاد سیاست دانست و افزود: در نتیجه این امر اعتماد عمومی مردم به علم در جامعه کاهش یافته است؛ اکنون علم پیوند نزدیک و یک طرفه‌ای با سیاست دارد و مردم نهادهای تولیدکننده علم را مستقل نمی دانند.
شیخ رضایی گفت: مثلا اگر کارشناسی در مورد بحران آب یا محیط زیست حرف بزند، حداقل بخشی از مردم باور ندارند که او حرف علمی می زند و تصور می کنند حرف سیاستمداران را بازگو می کند که دلیل این امر نزدیکی بیش از حد دو نهاد علم و سیاست است.


***نهادهای متولی ترویج علم
وی در مورد نهادهای متولی ترویج علم گفت: این نهادها را به طور کلی به دو دسته می توان تقسیم کرد؛ نهادهای دولتی شامل نظام تعلیم و تربیت عمومی؛ یعنی آموزش و پرورش از طریق کتاب های درسی و در مدت 12 سالی که افراد آموزش می بینند و بعد نهاد نظام آموزش عالی شامل دانشگاه ها.
دکتر شیخ رضایی با اشاره به نهادهای غیردولتی اضافه کرد: نهادهایی مانند نشریات ترویجی مثلا در ایران مجله نجوم و نشریات عمومی در زمینه علوم پایه و پزشکی همچنین سازمان های مردم نهاد عموما کارهای موفقی انجام داده اند.
نویسنده کتاب «آشنایی با فلسفه علم» با اشاره به افزوده شدن امکانات دیجیتالی به مجموعه ابزارهای ترویج علم رسانه ای توضیح داد: شبکه های تلویزیونی و رادیویی پیش از این تنها فعال این عرصه بودند و با تولید و پخش مستندها در ترویج علم نقش داشتند؛ ولی اکنون با توجه به وجود فناوری اطلاعات و تلفن های هوشمند همه نهادهای دولتی و غیردولتی به آسانی با مخاطبان خود ارتباط دارند، حتی مردم عادی نیز با داشتن یک نرم افزار روی گوشی های خود می توانند در روند جمع آوری اطلاعات به دانشمندان کمک و در روند تولید علم مشارکت کنند.
وی با اشاره به برهم خوردن انحصار رسانه های سنتی در ایران به دلیل تقویت فضای مجازی خاطرنشان کرد: فضای مجازی هر چند می تواند باعث انتشار اخبار نادرست و گسترش شبه علم هم بشود، در مجموع امکانات زیادی را برای کسانی فراهم کرده که رابطه علم و جامعه را تقویت می‌کنند؛ به شکلی که قبل از این اصلا قابل تصور نبود.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با اشاره به برنامه های بعضی دانشگاه های معتبر خارجی برای بازدید مردم از این دانشگاه ها در بعضی روزها و بیان مسائل شان افزود: بسیاری مراکز تحقیقاتی نیز بخشی از بودجه خود را به ترویج علم اختصاص می دهند؛ مانند اداره ملی هوافضای آمریکا (ناسا) که بخشی از بودجه خود را برای عمومی کردن علم در قالب برنامه هایی مانند ناسا برای بچه ها و ناسا برای عموم اختصاص داده است.
علمی**9157**1440

منبع: ایرنا

کلیدواژه: علمي آموزشي ترويج علم نهاد سياست

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۹۸۸۹۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

خلجی: مدیران اهمیت کار اطلاع‌رسانی را درک کنند

ایسنا/ایلام رئیس شورای اطلاع رسانی دولت گفت: مدیران اهمیت کار اطلاع‌رسانی را درک کنند و  بیش از گذشته به روابط‌عمومی‌ها توجه شود.

«سپهر خلجی» رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت در نشست هم‌اندیشی با اصحاب رسانه و فعالین مجازی استان اظهار کرد: وسیله آموزش بسیار مهم است، ظرف چند روز آینده فراخوانی با همکاری سازمان امور اداری و  استخدامی خواهیم داشت برای دعوت به همکاری از افراد توانمند برای کمک به آموزش روابط عمومی‌ها، که این یک نهضت بزرگ برای حوزه اطلاع‌رسانی کشور محسوب می‌شود.

وی افزود: دولت بزرگ‌ترین کنش‌گر رسانه‌ای و ارتباطی در کشور است و بیشترین حجم پروژه‌های کلان و مهم در استان‌ها به سرانجام می‌رسد و این نشان می‌دهد که دولت سیزدهم به همه استان‌ها توجه دارد.

خلجی ادامه داد: همه باید کمک کنیم ایلام پیشرفت کند و هر کس دوست‌دار ایلام است  باید یک گام در جهت توسعه و پیشرفت ایلام بردارد.

وی خاطرنشان کرد: برای پیشرفت استان دو وظیفه مطالبه‌گری پیشرفت استان و تبیین و روشنگری دقیق است که باید با تمام توان برای این دو مهم تلاش کنیم.

رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت اضافه کرد: ایلام نقش مهمی در طول دوران انقلاب، دفاع مقدس و مرزبانی از کشور دارد و سه هزار شهید والامقام سند افتخاری برای ولایت‌مداری مردم ایلام است.

وی تاکید کرد: قرارگاه رسانه‌ای اربعین استان به عنوان یکی از ضرورت‌ها در مرکز پیگیری می‌شود.  

خلجی اضافه کرد: مدیران اهمیت کار اطلاع‌رسانی را درک کنند و  بیش از گذشته به روابط‌عمومی‌ها توجه شود.

وی اضافه کرد: بخش استان‌های پایگاه اطلاع‌رسانی دولت از سال گذشته تقویت شده است و ما تلاش داریم ضعف روابط‌عمومی‌ها به تدریج برطرف شود.

خلجی عنوان کرد: با توجه این‌که رسانه‌های رسمی هر استان نمی‌توانند تمام ابعاد و  وقایع استان را پوشش دهند، استفاده از ظرفیت رسانه‌های محلی برای تقویت اطلاع‌رسانی مهم و اساسی است.

رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت یادآور شد: منابع لازم برای حوزه اطلاع‌رسانی باید تامین شود و هر پروژه و طرح باید پیوست رسانه‌ای داشته باشد.

وی تصریح کرد: مبارزه با فساد یکی از شعارهای دولت سیزدهم است که اطلاع‌رسانی دقیق و مسنجم در این حوزه بسیار مهم است.

«حسن بهرام‌نیا» استاندار ایلام نیز در این نشست اظهار کرد: با پشتیبانی ریاست محترم جمهور و هم‌صدایی رسانه‌های استان، پرونده مالیاتی نفت و گاز استان پس از ۴۳ سال به استان منتقل شد.

وی با قدردانی از تلاش اصحاب رسانه و فعالین فضای مجازی استان افزود: رسانه‌ها همواره یار و همراه ما در تحقق برنامه‌های استان بودند. از  همه رسانه‌های استان با هر نوع نگاه و سلیقه‌ای تشکر می‌کنیم.

نماینده عالی دولت در استان ایلام گفت: گفتمان دولت سیزدهم، گفتمان مردمی ایران قوی است و از همه رسانه‌هایی که در انعکاس خدمات دولت تلاش کردند به‌صورت ویژه قدردانی می‌شود.

بهرام‌نیا با اشاره به مشارکت بالای مردم استان در دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری، یادآورشد: رسانه‌ها در مشارکت ۵۳.۲۹ درصدی مردم در انتخابات نقش‌آفرین بودند و در کنار صدا و سیما، سپاه، بسیج و دیگر عوامل موجب شدند که استان ایلام جزو ۴ استان برتر در بحث مشارکت مردم در انتخابات قرار گیرد.

در این نشست تعدادی از اصحاب رسانه استان دغدغه‌های خود را از جمله  مشکلات معیشتی خبرنگاران، ضرورت تخصص گرایی، آموزش خبرنگاران، نگاه ویژه به روابط عمومی‌ها و ارتقا نوع نگاه آنان و ایجاد قرارگاه رسانه‌ای اربعین حسینی در ایلام بیان کردند.

انتهای پیام