چالش های جهانی شدن اصیل ترین بافت تاریخی خاورمیانه
تاریخ انتشار: ۱۳ مرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۱۹۹۹۲۵۲۲
خبرگزاری مهر – گروه استان ها: بافت تاریخی در مساحتی حدود ۳۶۰ هکتار قرار دارد. بافت تاریخی شیراز تنها به بناهای نامداری چون نارنجستان قوام، مسجد نصیر الملک، مسجد، بازار و حمام وکیل، عمارت کلاه فرنگی، سرا و بازار مشیر، مدرسه خان و... خلاصه نمی شود بلکه در این بافت آثاری از دوره زندیه تا قاجاریه را در خود دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از مجموع سه هزار اثر تاریخی که در فارس ثبت ملی شده، نزدیک به ۴۰۰ اثر در بافت تاریخی قرار دارد. بافت تاریخی شیراز به دلیل ظرفیتها و پتانسیلی که دارد می تواند ثبت جهانی شود.
چند مانع بر سرراه ثبت جهانی بافت تاریخی شیراز است که از آن جمله می توان به توسعه بی حد و اندازه این بافت و تغییر معماری آن اشاره کرد. اما با این وجود انتظار می رود که راهکارهای اساسی برای ثبت جهانی این بافت تاریخی مورد توجه قرار گیرد.
سال گذشته بافت تاریخی بزد ثبت جهانی شد اما برخی از کارشناسان بر این باورند که نگهداری از خانه های تاریخی یزد به سه دلیل بسیار ساده تر از بافت تاریخی شیراز است.
اول اینکه آن قدر که در خانه های بافت تاریخی شیراز تزئینات به کار رفته، در بافت تاریخی یزد به کار نرفته است .
نمای بیرونی بافت یزد هم نمای کاه گلی و خشتی است که در مقایسه با نمای آجری بافت تاریخی شیراز، نگهداری آن بسیار ساده تر و کم هزینه تر است .
اینجا البته عامل دیگری هم دخالت دارد و آن این است که در بافت تاریخی یزد، مردم آن را ترک نکرده اند. همان اندازه که مردم این شهر، صنایع دستی خود را نگهداری کرده اند.
در شیراز اما بافت تاریخی که از آن به عنوان اصیل ترین بافت تاریخی خاورمیانه یاد می شود از ساکنان قدیمی آن خالی شده و عوامل متعدد باعث شده این بافت تبدیل به محلی پر از آسیب های اجتماعی شود.
چه چیزی بافت تاریخی شیراز را از همه بافت های تاریخی شهرهای کهن کشور متمایز می کند. البته برخی ضرب المثل های زبان پارسی هم از همین بافت می آیند. مانند «چاردیواری، اختیاری» که ریشه در سبک درون گرای خانه های بافت تاریخی شیراز دارد.
یک فعال میراث فرهنگی در رابطه با بافت تاریخی شیراز به خبرنگار مهر گفت: در این بافت نزدیک به ۴۰۰ خانه تاریخی وجود دارد که به ثبت ملی رسیده که این امر یکی از دلایل اصلی شاخص بودن بافت تاریخی شیراز است.
علیرضا گل گلی افزود: بر خلاف شهرهای دیگر کشور که به صورت شطرنجی یا تارعنکبوتی ساخته شده اند، بافت تاریخی شیراز یک هویت مذهبی دارد .
وی ادامه داد: در بافت تاریخی شیراز، به خاطر اینکه خانه ها بر سر بقاع متبرک قرار نمی گیرند، نوعی بافت ستاره ای شکل گرفته این به لحاظ شهرسازی یک امتیاز به شمار می رود، بر خلاف دیگر شهرهای تاریخی دنیا که شاکله ای تارعنکبوتی یا شطرنجی دارند.
این فعال حوزه میراث فرهنگی اظهار کرد: در گذشته رسم بوده که مردم شهرهای ایران، خانه های خود را به سمت آفتاب بسازند اما شیرازی ها خانه های خود را به سمت قبله می ساخته اند و همین باعث شده که ساختار بافت تاریخی شیراز کمی مورب باشد.
وی در رابطه با دیگر ظرفیتهای بافت تاریخی شیراز گفت: علاوه بر ساختار بافت، باید در نظر داشت که یک سوم همه آثار تاریخی ایران در فارس قرار گرفته و از مجموع سه هزار اثر تاریخی که در فارس ثبت ملی شده، نزدیک به ۴۰۰ اثر در بافت تاریخی قرار دارد.
وی با بیان اینکه بافت تاریخی شیراز چه از منظر تاریخی و چه فرهنگی جایگاه مهمی دارد، ادامه داد: به عنوان نمونه در بافت تاریخی شیراز بزرگانی چون حافظ شیرازی، شوریده شیرازی، ملاصدرا و کسان دیگری مانند عباس دوران بوده اند.
گل گلی افزود: بافت تاریخی شیراز ویژگی های مردم شناسانه خاصی دارد مانند کوچه قهر و آشتی که به خاطر پهنای بسیار باریک آن به این نام معروف شده، بقاع امامزادگان به ویژه حرم مطهر شاهچراغ (ع) و آستانه سید علاالدین حسین (ع)، آرامگاه سیبویه به عنوان کسی که نخستین بار برای عرب ها دستور زبان نوشت، انبوه خانه های تاریخی و... ضمن اینکه این بافت، یک بانک پربار از معماری سبک شیراز به شمار می رود.
این بافت از مشکلات بسیاری رنج می برد که اولین مورد آن سوءمدیریت یکپارچه است که به عنوان نمونه می توان به دادن مجوز برای ساخت مجتمع های تجاری، ایجاد پارکینگ کرد وی در رابطه با مشکلات بافت تاریخی شیراز گفت: این بافت از مشکلات بسیاری رنج می برد که اولین مورد آن سوءمدیریت یکپارچه است که به عنوان نمونه می توان به دادن مجوز برای ساخت مجتمع های تجاری، ایجاد پارکینگ و... اشاره کرد.
وی گفت: در حال حاضر ساخت و ساز گسترده ای در حریم بافت انجام شده که نه تنها حریم بافت تاریخی را مخدوش کرده بلکه باعث شده ثبت جهانی آثار مجموعه زندیه هم به خطر بیافتد.
وی همچنین از عدم نظارت بر بافت تاریخی شیراز انتقاد کرد و ادامه داد: با توجه به اینکه این بافت به عنوان ظرفیت مهمی برای شیراز به شمار می رود باید همه دست به دست هم داد تا از تخریب بافت جلوگیری شود و چالشهای موجود بر سر راه ثبت جهانی بافت را از بین می برد.
گل گلی بیان کرد: برای بافت تاریخی شیراز نیاز به برنامه مدیریتی داریم تا بتوان به این هدف رسید.
در این میان مدیر پایگاه بافت تاریخی شیراز نیز به خبرنگار مهر گفت: طرح جامع حفاظت شهری شیراز بخشی از برنامه مدیریتی است که تاثیر بسزایی در تهیه پرونده ثبت ملی و جهانی این بافت تاریخی دارد و امیدواریم بتوانیم در آینده ای نزدیک این محدوده ۳۵۷ هکتاری را در فهرست یونسکو قرار دهیم.
حسین عباسی مهر با اشاره به اینکه یکی از خصوصیات اصلی ثبت جهانی شدن منحصر به فرد بودن است، افزود: بافت تاریخی شیراز چه از لحاظ خانه های تاریخی و از لحاظ گذرها و دیگر موضوعات نیز قابلیت ثبت جهانی را دارد و منحصر به فرد است اما در کنار این ظرفیتها مشکلاتی هم دارد.
وی به گوشه ای از مشکلات اشاره کرد و ادامه داد: به عنوان نمونه برای اینکه این بافت تاریخی ثبت جهانی شود باید همچنان ساکنان اصیلش در آن سکونت داشته باشند اما متاسفانه در بافت تاریخی شیراز اینگونه نیست و امروزه مهاجران در این بافت زندگی می کنند البته تعداد کمی هم از افراد اصیل این بافت هستند اما با شرایط دشواری زندگی می کنند.
مدیر پایگاه بافت تاریخی شیراز با اشاره به اینکه این بافت تاریخی برای ثبت جهانی شدن باید بالای ۹۵ درصد کالبد خود را حفظ کرده باشد، اظهار کرد: متاسفانه بافت تاریخی شیراز دستخوش تغییرات زیادی شده و طی دهه ۷۰ تاکنون پروژه های بزرگی در این بافت ساخته شده که به عنوان چالشی بر سر راه ثبت جهانی بافت تاریخی شیراز است.
عباسی مهر با اشاره به اینکه این تغییرات کمتر در بافت تاریخی یزد اتفاق افتاده، بیان کرد: در شهر یزد برای ثبت جهانی بافت مدیریت یکپارچه ای بین میراث فرهنگی، مردم و اداره راه و شهرسازی رخ داد اما متاسفانه در شهر شیراز اینگونه نیست و هرکس برای خودش کار می کند.
وی با اشاره به اینکه کل شهر تاریخی شیراز قابلیت ثبت جهانی را دارد، گفت: در این راستا ضروری است همه دست به دست هم داده و برای برون رفت بافت از وضعیت کنونی و رفع چالشهای موجود بر سرراه ثبت جهانی اقدام کرد.
برخی از مسئولان تصور می‌کنند که اگر یک بنای تاریخی را نگه دارند تاریخ را حفظ می‌کنند
یک استاد دانشگاه در حوزه مرمت در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: بنای تاریخی و تک بنا همان چیزی است که دوستان در شهرداری، عمران و بهسازی و دیگر ادارات به آن فکر می‌کنند اگرچه برخی از مسئولان تصور می‌کنند که اگر یک بنای تاریخی را نگه دارند تاریخ را حفظ می‌کنند، اما این تاریخی نیست که در ذهن ماست. تک بنا تاریخ نمی‌سازد.
امین محمودزاده با اشاره به اینکه اگر تک بنا تاریخ می ساخت می‌توانستیم تخت جمشید را به مکان دیگری منتقل کنیم تا تاریخ حفظ شود، ادامه داد: تاریخ با یک مجموعه پیوسته تعریف می‌شود مجموعه‌ای که فرهنگ ناملموس درون آن نهفته شده یعنی آداب و رسوم، اخلاق، رفتار و فرهنگ‌هایی که به واسطه اثر جاری می‌شوند به همین دلیل اگر یک خانه شیرازی را با خانه‌ای که در اصفهان هست مقایسه کنیم شاید شبیه باشند، اما از نظر فرهنگی شباهتی با هم ندارند
وی با بیان اینکه یک شهر، فرهنگ و آداب و رسومی است که در آن جاری است و باید تلاش کرد که این فرهنگ حفظ بشود افزود: بافت تاریخی، تاریخی از شهرهاست که باید برای حفظ و نگهداری آن تلاش کرد اما متاسفانه بافت تاریخی شیراز طی چند سال گذشته به دلیل اجرای طرحهای مختلف و بی توجهی مسئولان نابود شده است.
محمودزاده بیان کرد: باید هر چه سریعتر برای برون رفت بافت تاریخی از این مشکلات و حفظ و نگهداری هویت این بافت شیراز دست به کار شد.
به گزارش مهر، حال که مجموعه ساسانی در فارس به ثبت جهانی رسیده، می توان از فرصت بافت تاریخی شهر شیراز نیز بهره جست تا تعداد آثار جهانی استان فارس افزایش یابد و از این مسیر هویت تاریخی شیراز نیز برای همیشه محافظت شود.
کد خبر 4365083منبع: مهر
کلیدواژه: بافت تاریخی شیراز علیرضا گل گلی میراث فرهنگی فارس بوشهر کرمانشاه گرگان خبرگزاری مهر مشهد شهرکرد یاسوج خطبه های نماز جمعه شیراز سانحه تصادف خرم آباد بیرجند مجلس شورای اسلامی تبریز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۹۹۹۲۵۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شیراز؛ اولین شهر ایرانی که صاحب یک روز در تقویم شد
اوج شکوفایی طبیعت شیراز در ماه اردیبهشت است، شیراز در اردیبهشت سرسبز و تماشایی است و عطر بهار نارنج در باغ‌ها و خیابان‌های این شهر باعث شده است بسیاری از افراد بگویند اردیبهشت در شیراز معنی می‌شود و اردیبهشت را ماه شیراز بدانند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از فارس، در زمان حمله مغول به ایران، شیراز از شهرهایی بود که از این حمله جان سالم به در برد، به همین دلیل به مامنی برای هنرمندان و دانشمندان تبدیل شد.
در همین دوره بود که مکتب نگارگری شیراز متولد شد و آثار نگارگری ارزشمندی خلق شدند، علاوه بر این شعرایی چون سعدی و حافظ و فیلسوفانی چون ملاصدرا شیرازی در همین شهر رشد و نمو پیدا کردند.
احداث کتابخانه بسیار بزرگی در زمان عضدالدوله دیلمی که کتاب‌های علمی مختلفی را در دل خود جای داده بود و باعث شده بود تا شیراز برای قرن‌ها با عنوان دارالعلم و برج اولیا شناخته شود، دلیل محکم دیگری است که این شهر را شهر فرهنگ و ادب و هنر دانست.
نام شیراز حتی در مهرهایی که از محوطه تاریخی قصر ابونصر در کنار دشت شیراز به دست آمده هم دیده می‌شود، قدمت این مهرها به اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی برمی‌گردند.
در تقویم، سال به چهار فصل تقسیم می‌شد که اول و میانه هر فصل را جشن می‌گرفتند، روز ۱۵ اردیبهشت به عنوان جشن میانه بهار، به بهاربد معروف است که از جشن‌های اصلی ایران باستان شناخته می‌شود به اعتقاد زرتشتیان در این روز، زرتشت پیام‌آور اهورامزدا است.
و چه روزی بهتر از پانزدهم اردیبهشت که نه تنها مصادف با یک جشن باستانی است، بلکه زیباترین ماه سال در شیراز هم محسوب می‌شود، هوای خنک و عالی، دشت‌های پر از گل و پیچیدن عطر بهار نارنج در کوچه پس کوچه‌های شیراز، اردیبهشت را تبدیل به یکی از بهترین زمان‌های سفر به شیراز تبدیل کرده است.
واضح است که هدف از برگزاری روز شیراز، شناساندن هرچه بیشتر جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، ادبی و هنری شیراز است، این کار باعث رونق بیشتر گردشگری این منطقه می‌شود، نکته مهمی که در اینجا کمتر به آن توجه شده این است که برگزاری چنین رویدادهایی باعث می‌شود مردم با آداب و رسوم و سنت‌های مختلف شیرازی‌های بیشتر آشنا شوند.
ماجرای ثبت پانزدهم اردیبهشت به نام «روز شیراز» چند سال پیش برمی‌گردد، در آغاز دهه ۸۰ شمسی شورای شهر آن هنگام، پیشنهاد نام‌گذاری روزی را به نام شیراز در تقویم ملی ایران ارائه کرد و این پیشنهاد به تأیید مجلس رسید و این روز با نام شیراز ثبت شد؛ این نخستین بار بود که یکی از شهرهای ایران به صورت رسمی برای خود صاحب روز شد.
ویژگی‌های فرهنگی شهر شیراز چیزی کم از جنبه تاریخی آن ندارد و مصداق این موضوع را می‌توان احداث کتابخانه بزرگی در زمان عضدالدوله دیلمی دانست که کتاب‌های متعددی از علوم روز را در خود جای داده بود، شاید به همین دلیل باشد که شیراز برای قرن‌ها به دارالعلم و برج اولیا معروف بوده است، تا جایی که سعدی، شاعر و جهانگرد شیرازی، گفته بود:
چه شام و چه مصر و چه بر و چه بحر همه روستایند و شیراز شهر
اهمیت شیرازی بودن را نیز می‌توان در این بیت از همام تبریزی درک کرد که می‌گوید:
همام را سخن دلنشین و شیرین است ولی چه سود که بیچاره نیست شیرازی
یکی دیگر از ویژگی‌های فرهنگی شهر را می‌توان شکل‌گیری مکتب شیراز دانست در واقع مصون‌ماندن این منطقه از حمله مغولان ایلخانی باعث شد که به‌عنوان محلی امن مورد توجه هنرمندان و دانشمندان قرار گیرد و همین موضوع به‌شکل‌گیری مکتب نگارگری شیراز اول انجامید.
با این اوصاف می‌توان فهمید که ثبت یک روز به نام شیراز در تقویم ایران تا چه اندازه مهم و لازم بوده است، در واقع با چنین اتفاقی، این شهر برای خود صاحب نامی شد تا به بهانه آن، فرصت مناسبی برای پاسداشت زیبایی‌ها، هنر و فرهنگ این دیار به وجود بیاید.
خواهر خواندگی اصطلاحی‌است که برای پیوند بین دو شهر به کار می‌رود که از نظر فرهنگی و تاریخی شباهت‌هایی به یکدیگر دارند، هدف از این پیوند ایجاد همبستگی بین دو شهر است و زمینه را برای گردشگری و تبادل فرهنگی میان آن‌ها فراهم می‌کند.
شیراز به عنوان یکی از شهرهای تاریخی و همچنین یکی از مراکز مهم فرهنگی ایران، با پیشینه‌ی تمدنی بسیار غنی، همواره با شهرهایی هم‌تراز خود خواهر خوانده بوده است.
شهر نانجینگ چین (Nanjing)،یکی از خواهرخوانده‌های شیراز است که در اردیبهشت ماه ۱۳۹۷( می ۲۰۱۸) با عقد تفاهم‌نامه‌ای، همکاری‌های فرهنگی متقابل را با شیراز آغاز کرد.
نانجینگ مرکز استان جیانگ سوست؛ این شهر در مرزهای شرقی کشور چین واقع شده و یکی از پایتخت‌های باستانی و خاستگاه تمدن و فرهنگ‌های مختلف چین است.
نانجینگ را مرکز اقتصادی، سیاسی و فرهنگی منطقه شرق چین می‌دانند که یکی از شهرهای مهم و پایتخت شش سلسله‌ی امپراطوری در چین بوده است. این شهر یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی و محل تجمع فرهیختگان و هنردوستان چین به شمار می‌رفته و میراث تاریخی بسیار باشکوهی را در خود جای داده است؛ آسمان خراش‌ها، معماری باستانی بناهای شهر، موزه تاریخ و دیوار قدیمی که در طول سلسله مینگ ساخته شده است، نمونه‌ای از زیبایی‌های این شهر تاریخی و فرهنگی‌ست.
تمام این ویژگی‌ها نانجینگ را به شیراز نزدیک می‌کند و از این رو پس از عقد تفاهم‌نامه، اقداماتی از سوی شهرداران وقت دو شهر صورت گرفت تا این دو شهر را به یکدیگر نزدیک کنند و زمینه برای الگوبرداری و پیوند هرچه بیشتر فرهنگ دو شهر فراهم سازد از جمله‌ی این اقدامات می‌توان به نصب سردیس سعدی شیرازی در پارک بین‌المللی دوستی نانجینگ و همچنین نصب سردیس سائوشجین شاعر چینی در باغ جهان‌نمای شیراز اشاره کرد.
شهرهای زیادی در دنیا به عنوان خواهرخوانده شیراز به حساب می‌آیند، نظیر وایمار آلمان، کوالالامپور مالزی، آکادیر مراکش، غازی آنتپ ترکیه، درسدن آلمان و نووی ساد صربستان، ژوهانسبورگ، مسقط عمان، قونیه ترکیه، دوشنبه تاجیکستان و نیکوزیا قبرس که به همین منظور سفرای این کشورها در مراسم روز شیراز حضور پیدا می‌کنند.
ضبط برنامه‌های تلویزیونی در مکان‌های گردشگری شیراز و پخش آن‌ها از صداوسیما جزو برنامه‌های روز و هفته شیراز بوده است تا توجه مخاطبان ملی و بین‌المللی به این شهر جلب شود.
به گزارش ایمنا، اردیبهشت در شیراز با زادروز سعدی شیراز آغاز می‌شود و با بزرگداشت ملاصدرا شیرازی هم به پایان می‌رسد، همه این موارد باعث شدند تا روز پانزدهم اردیبهشت به عنوان روز شیراز نام‌گذاری شود، در این روز برنامه‌های مختلفی از طرف نهادهای مختلف مانند شهرداری و شورای شهر برگزار می‌شوند که هر یک در نوع خود جذاب و دیدنی هستند.
امام جمعه بلوک براثر سانحه تصادف درگذشت