به نقل از «ایرنا»

غم تازه را بیمی از باستان نیست!- نیلوفر بختیاری

تاریخ انتشار: ۲۱ مرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۱۱۰۸۱۸

تهران-ایرناپلاس- قصیده پارسی از روزگار مدایح و خمریه‌های رودکی، فرخی، عنصری و منوچهری، تا قصاید دینی و خطابه‌گونه ناصرخسرو، و بعدتر عارفانه‌های سنایی و... مسیری پر فراز و نشیب را پیموده است.

از قرن ششم تا قرن هفتم و هشتم به‌دلیل فروپاشی پایگاه‌های مدح، کم‌کم از رونق قصیده کاسته می‌شود و به‌جای آن تغزل؛ به‌عنوان بخش آغازین قصیده، همچنان در قالب غزل به حیات خود ادامه می‌دهد و غزل کاربرد و بسامد بیشتری می‌یابد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با این حال، پس از این نیز قصیده‌سرایی همچنان از سوی شاعرانی چون انوری، جمال‌الدین اصفهانی، کمال‌الدین اصفهانی، سیف فرغانی، سعدی، عبید زاکانی و... ادامه دارد. با این‌ تفاوت که قصاید بیشتر به سمت‌وسوی مضامین انتقادی و دادخواهی از ظالمان و ابراز بیزاری از ریاکاران زمانه می‌گراید و این انتقادات در شعر شاعرانی چون عبید زاکانی، سوزنی سمرقندی و انوری در قالب طنز و مطایبه و هجو و هزل بروز پیدا می‌کند. با این حال، قصیده‌های مدحی همچنان در کنار غزل و مثنوی و دیگر شکل‌های شعری، با بسامد کمتر سروده می‌شوند. این مسیر در دوران بازگشت با قصاید دینی قاآنی و سروش اصفهانی و... در کنار مسیر مدح پادشاهان امتداد می‌یابد و در دوران مشروطه با همت ملک‌الشعرای بهار به سرایش قصایدی با مضامین تازه اجتماعی، سیاسی می‌انجامد.

بعدها با گذشت زمان و پیدایش زمینه‌های ابتدایی شعر نو از سوی تقی رفعت، شمس کسمایی، ابوالقاسم لاهوتی و... و پس از ارائه نظریه شعر نو از سوی نیما یوشیج، بسیاری سرودن شعر در قالب‌های کهن را نوعی تحجر و عقب‌گرد به گذشته پنداشتند و علیه آن سخن راندند که شوربختانه تا امروز نیز کم و بیش این نگاه، به‌ویژه دربارۀ قصیده وجود دارد. به نظر می‌رسد پیروان این دیدگاه‌ها، جانمایه و پیام اصلی سخن نیما را تمام و کمال درنیافته‌اند. بدیهی‌ست که نیما به‌عنوان نظریه‌پرداز شعر نوی پارسی، تغییر در شعر معاصر را محدود و متوقف به تغییر شکل ظاهری آن نمی‌داند و حتی به ما یادآور می‌شود که : «عمده این است که طرز کار عوض شود و آن مدل وصفی و روایی را که در دنیای باشعور آدم‌هاست به شعر بدهیم...» (نیما یوشیج، حرف‌های همسایه، ص73). بنابراین تغییر نه‌تنها در شکل شعر بلکه باید در همه ابعاد آن ازجمله ساختار نحوی، دایره واژگان و ذهن و زبان شاعر اتفاق بیفتد. چه‌بسا کهن‌ترین و کلاسیک‌ترین قالب‌ها با در نظر گرفتن این ویژگی‌ها همچنان فرزند زمان خود باشند و بتوانند با انعکاس دغدغه‌های معاصر سرایندگان خود، در دایره و حیطه شعر نو قرار بگیرند. بنابراین حتی پس از شکل‌گیری جریان‌ شعر نو نیز سرودن شعر در شکل‌های غزل، مثنوی، قصیده و... به معنای بازگشت به گذشته نیست، بلکه بهره‌گیری از داشته‌های گذشته به سود زمان حال است. به قول فروغ فرخزاد چه بسا «گاهی اوقات آدم ناچار شود برای بیان بعضی از حس‌های مهجورش، به زمان‌های مهجورتری پناه ببرد».

اما در روزگار ما قصیده از مهجورترین شکل‌های شعر پارسی است و سرودنش همت و شجاعت می‌طلبد. آری امروز قصیده و قصیده‌سرا به خطا کهنه‌گرا و کهنه‌پرست خطاب شده‌اند. قصیده‌ای که مانند غزل، رباعی و مثنوی و... امروز آماده است تا جامه‌های نو به تن کند. در این میان اما قصیده‌های یکی از معدود قصیده‌سرایان روزگار ما؛ مرتضی امیری اسفندقه که به‌تازگی در مجموعه‌ای به نام «سیاه مست سایه تاک» منتشر شده است، گویا و گواه این معناست. به‌ویژه که شماری از این اشعار در توصیف قدر و منزلت قصیده؛ به‌عنوان یک شکل باقدمت و قیمت شعر پارسی‌ست. شاعر این مجموعه از قصیده با عباراتی چون «بابا کلان»‌، «پیر شعر» ، «پدر پیر»، «شمس»، «قطب قوالب»، «آیینه»، «روح شعر»، «آبی بلند»، «شراب کهنۀ زهدِ عبوس‌کش» و «قالب کهن» یاد می‌کند و همه قصاید خود را قصیده‌واره می‌نامد؛ که این خود هم می‌تواند نشان از فروتنی وی باشد و هم گواه آن که این اشعار دنباله‌روی تمام و کمال قصیده پارسی نیستند که اگر بودند حرف تازه‌ای نداشتند و راه تازه‌ای نیز پیش پای شعر پارسی نمی‌گذاشتند. پس اگر قصاید مرتضی امیری اسفندقه را از مجموعه «چینِ‌کلاغ» تا «سِوا شب»؛ که هر دو در سیاه مست سایه تاک جمع‌آوری شده‌اند؛ آن‌گونه که شاعر از آن نام می‌برد، قصیده‌واره بنامیم، گویی اشارتی‌ست به آنکه این شعرها هم قصیده‌اند و هم در عین حال نیمایی و نو:

«منم دوباره و تازه قصیده‌ای از نو
منم دوباره و از نو قصیده‌ای تازه»
(«سیاه‌مست سایه تاک»، ص 112)

*اداره کل اخبار چندرسانه‌ایایرناپلاس*

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فرهنگي اميري اسفندقه قصيده

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۱۱۰۸۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«گردشگری دریایی» فقط یک وعده در روز خلیج فارس بود!

خبرگزاری مهر_ گره جامعه؛ طول مرز آبی کشور ایران با خلیج فارس، با احتساب جزایر در حدود ۱۸۰۰ کیلومتر و بدون احتساب جزایر در حدود ۱۴۰۰ کیلومتر است. بوشهر، هرمزگان، خوزستان و سیستان و بلوچستان استان‌های ایران هستند که در حاشیه خلیج فارس واقع شده‌اند.

همچنین بیش از ۴۰ جزیره ایرانی خلیج فارس در حوزه سیاسی سه استان بوشهر، خوزستان و هرمزگان قرار دارند که بیش از نیمی از آن غیرمسکونی هستند. ایران یک جزیره کوچک غیرمسکونی نیز در منتهی الیه دریای عمان و نزدیک به مرز پاکستان دارد.

این ظرفیت آبی در خلیج فارس را هیچیک از کشورهای دیگر ندارند. ولی ایران هنوز نتوانسته آنطور که باید از این ظرفیت استفاده کند. در ادوار مختلف مسئولان وعده‌هایی در این خصوص داده بودند اما هیچیک هنوز اجرایی نشده است.

در این گزارش به بهانه دهم اردیبهشت ماه که در تقویم رسمی کشور همزمان با خروج پرتغالی‌ها از ایران و اثبات حاکمیت ایران بر خلیج فارس به نام روز ملی خلیج فارس ثبت شد؛ قرار است به برخی از این اقدامات، وعده‌ها و ظرفیت‌ها پرداخته شود. از جمله اینکه قرار بود گردشگری خلیج فارس رونق پیدا کند. حتی سواحل مکران که طرح مفصلی برای آن نوشته شد تا چابهار و استان سیستان و بلوچستان نیز از آن منتفع شوند اما اتفاقی رخ نداد.

هر ساله روز دهم اردیبهشت ماه تا یکی دو روز قبل و بعد از آن همایش‌های متعددی درباره خلیج فارس برگزار می‌شود امسال هم چندین و چند برنامه در تهران و استان‌های همجوار خلیج فارس برگزار شد که ولی صحبت‌هایی که در این همایش‌ها انجام می‌شود معمولاً پیگیری نخواهند شد.

امروز نشست «باستان‌شناسی خلیج‌فارس» همزمان با روز ملی خلیج‌فارس به همت پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با همکاری سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح برگزار می‌شود.

در این نشست درباره «چگاسفلی، سندی روشن بر پیشینه تمدنی دریای پارس»، پژوهش‌های باستان‌شناسی در شبه جزیره بوشهر، «کاوش‌های باستان‌شناسی گورستان شغاب- شبه جزیره بوشهر»، راهبرد نظامی اشکانیان در تسلط و نظارت بر خلیج‌فارس، «جایگاه بندر باستانی سیراف در مبادلات فرهنگی ایران و چین از پایان دوره ساسانی تا آغاز دوران اسلامی» و «مطالعات باستان‌شناسی زیرآب در خلیج فارس» صحبت خواهد شد.

همایش‌هایی در راستای خلیج فارس

چنین همایشهایی هر ساله برگزار می‌شود و باستان شناسان زیادی هم هستند که درباره خلیج فارس، نام و آثار باستانی آن مقاله نوشته‌اند. ولی جملگی گلایه دارند که هنوز آن طور که شایسته نام خلیج فارس است کار نشده است. حتی همین اواخر سرپرست هیات کاوش بندر سیراف به نام محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار گفت که کاوش‌های باستان‌شناختی کشورهای حاشیه خلیج فارس رشد و شتاب بسیار بیشتری در مقایسه با ایران دارد. این درحالی است که موج تخریب آثار تاریخی خلیج فارس سرعت گرفته و بخش بزرگی از عرصه بندر سیراف هم نابود شده است.

از سوی دیگر باستان شناسی زیر آب در بسیاری از این جزایر و حتی حاشیه خلیج فارس در استان‌های همجوار نیز انجام نشده است چون اعتبارات و فصل‌های متعددی برای کاوش نیاز دارد این همان موضوعی است که توفیقیان بارها و بارها روی آن تاکید داشته است.

یکی از وعده‌ها را علی اصغر مونسان اولین وزیر میراث فرهنگی در سفرش به استان بوشهر داد از جمله اینکه پرونده بندر سیراب برای قرارگیری در فهرست میراث جهانی در حال تهیه است. یکی دیگر از وعده‌ها مرمت و احیای عمارت حاج رئیس در استان بوشهر بود که سه سال برای آن اقدامی نشد تا اینکه امسال مدیرعامل صندوق احیا و بهره برداری از بناهای تاریخی اعلام کرد که قصد دارند تا این عمارت را مرمت کنند.

موضوع دیگر رونق گردشگری و ایجاد کمپ در روستای بنود عسلویه بود. مونسان در این ارتباط گفته بود که با ایجاد کمپ می‌توان کمک کرد تا ارائه کیفیت خدمات به گردشگران بیشتر شود و این ساحل این قابلیت را داراست.

وی با تاکید بر حمایت از توسعه زیرساخت‌های گردشگری در روستای بنود اضافه کرد: ما آمادگی ارائه مجوز برای ایجاد بوم‌گردی در این روستا را داریم، همچنین کمک می‌کنیم در کنار استانداری بوشهر که زمینه رونق گردشگری در این نقطه بیشتر و بهتر شود.

همچنان استفاده از گردشگری دریایی به گردش دو سه ساعته قایق‌های تفریحی ختم می‌شود

موضوع جالب‌تر این بود که مونسان گفته بود خلیج فارس میراث ملموس و ناملموس زیادی دارد اما در دوره او اقدامی برای جمع آوری میراث ناملموس این حوزه انجام نشد.

با وجود آنکه مونسان سفرهای متعدد دیگری هم به استان‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان داشت اما کار ویژه ای که بتواند در حوزه سواحل مکران یا استفاده از ظرفیت گردشگری دریایی صورت گیرد، انجام نشد و همچنان استفاده از گردشگری دریایی به گردش دو سه ساعته قایق‌های تفریحی ختم می‌شود.

عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی سفرهای کمی در طول دوران وزارتش به استان‌های جنوبی داشته است به خصوص استان سیستان و بلوچستان که تنها یک سفر کوتاه به چابهار کرده است.

وی زمانی هم که به جزیره هرمز رفت اعلام کرد که می‌بایستی گردشگری دریایی در خلیج فارس و خصوصاً در جزایر از جمله جزیره هرمز تقویت شود تا بتوان با تکیه بر این مورد مسائل اقتصادی و اشتغال مردم را نیز تامین کرد.

ضرغامی معتقد است که یکی از جذاب ترین حوزه‌های گردشگری قطعاً گردشگری دریایی است که خوشبختانه هرمزگان با دارا بودن یک نوار ساحلی قابل توجه می‌تواند در این حوزه فعال شود.

وزیر میراث فرهنگی به این موضوع هم اشاره‌ای داشت که اگر مجموعه گردشگری دریایی راه اندازی شود، باعث ایجاد اشتغال جوانان بومی این منطقه خواهد شد. همچنین کشتی‌های تفریحی و گردشگری باید در دریا فعال باشد و مردم برای تفریح از همه جای کشور به هرمزگان سفر کنند.

بوم ایرانی محروم از خلیج فارس!

در جریان همین وعده‌ها بود که بخش خصوصی برای راه اندازی گردشگری دریایی و استفاده از کشتی‌های سنتی پیگیری‌های زیادی کرد اما نتوانست بوم ایرانی را به داخل خلیج فارس بیاورد و تنها توانست محدوده‌ای کوتاه را برای مدت زمان اندکی پیمایش کند.

مناطق آزاد که بخش مهمی از فعالیت‌های آن در مناطقی مانند چابهار، کیش، قشم و اروند با خلیج فارس گره خورده است نیز بی نصیب از این وعده‌های ناتمام نبوده است. با این وجود در حال حاضر قرار است شرکت‌های خصوصی اقداماتی را انجام دهند و برخی از آنها در حوزه استفاده از راه‌های دریایی بین المللی دوباره فعال خواهند شد تا گردشگری بین کشورها را از طریق خلیج فارس رقم بزنند. شاید بخش خصوصی بتواند در صورتی که به صرفه باشد، بخشی از این وعده‌ها را تحقق ببخشد.

از طرفی استفاده از جزایر ایرانی نیز همچنان ظرفیتی مغفول مانده است. جزایری که برخی از آنها برای بسیاری از ایرانی‌ها ناشناخته است چون یا معرفی درستی نشده‌اند یا هنوز امکانات لازم را برای پذیرش گردشگر ندارند برخی دیگر نیز برای ورود سختگیری‌هایی می‌کنند به همین دلیل هنوز خیلی از ایرانی‌ها تعدادی از این جزایر را به عنوان جزایر ایرانی خلیج فارس نمی‌شناسند.

در این باره، اکبر سهیلی از کارشناسان گردشگری استان هرمزگان به خبرنگار مهر گفت: خلیج فارس تنها یک نام و یک روز است هر زمانی که بخواهند ایران را اذیت کنند از نام‌های جعلی برای آن بهره می‌برند و هر زمان ایرانی‌ها بخواهند بگویند ما چقدر اقتدار داریم از این عنوان استفاده می‌کنند اما به واقع خلیج فارس از نام و از روزش چه بهره‌ای برده است. تنها اقدامی که می‌شود این است که هر دستگاهی به صورت موظف باید یک برنامه برای این روز داشته باشد تا بتواند بگوید کاری کرده است اما اگر هزینه این همایش‌ها و زمانی که برای برگزاری آن گذاشته شده، صرف معیشت مردم خلیج فارس شود، اتفاق بهتری است.

وی گفت: کشورهای دیگر درصدد هستند تا از این ظرفیت بیشترین بهره را ببرند. در کشورهای قطر، امارات ببنید که چطور از ظرفیت آبی استفاده می‌کنند. آن وقت ما یک جزیره ابوموسی داریم که باید برای رفتن به آن مجوز از استانداری بگیریم!

کد خبر 6091986 فاطمه کریمی