به نقل از «ایران آنلاین»

آیا واقعا سهم ایران از دریای خزر 50 درصد بود؟/ خزر در سال 1319 مشاع شد

تاریخ انتشار: ۲۳ مرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۱۳۳۵۵۰

یک کارشناس برجسته تاریخ گفت: اما اینکه می‌گویند این دریا 50-50 بود! باید بگویم در 1319 اختلافی بین ایران و شوروی بر سر خزر پیش آمد و آلمان وساطت کرد. آلمان نازی متحد دولت اتحاد جماهیر شوروی بود و در نشستی طرحی تهیه شد و خزر مشاع شد. مشاع مثل این است که شما در پارکینگ منزل خودت می‌توانی ماشین بگذاری اما حق نداری در پارکینگ اتاق و استراحتگاه بسازی.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

دریای خزر با مذاکرات دوستانه 1319 و قرارداد بازرگانی ایران و روسیه مشاعی بود.

ایران آنلاین / پس از 21 سال بحث و گفت‌وگو درباره تعیین رژیم حقوقی دریای خزر، سران 5 کشور حاشیه این دریا کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر را  بدون مباحث تحدید، حدود بستر و زیربستر و تعیین خطوط مرزی در آکتائوی قزاقستان تعیین کردند.

محمود صادقی عضو فراکسیون امید و استاد حقوق دانشگاه تربیت مدرس در توئیتی مدعی شد که "سهم ایران از دریای خزر از 50درصد به 11 درصد رسیده است." ادعایی که با واکنش برخی حقوق‌دانان مواجه شد چراکه به گفته کارشناسان سهم ایران و شوروی از خزر حالت "مشاع" داشته است.

در همین زمینه به سراغ خسرو متعضد کارشناس تاریخ معاصر رفتیم تا درباره وضعیت خزر پیش از انقلاب اسلامی توضیح دهد.

خسرو معتضد مورخ تاریخ معاصر ایران در پاسخ به این پرسش که آیا سهم ایران از خزر پیش از انقلاب 50درصد بوده یا خیر، گفت: به دریای خزر یا کاسپین در گذشته‌های دور دریای "فراخ‌کرت" می‌گفتند چون 420 هزار کیلومتر مربع و بزرگتر از کشور ژاپن است و اطرافش هم خالی از سکنه بوده و بعدها قبایلی جمع شدند. در دوره پطر کبیر(تزار روسیه) و اوایل قرن هجدهم، وی دستور پیشروی به طرف جنوب کاسپین می‌دهد و تا داغستان می‌آید اما بر اثر بیماری برمی‌گردد و نیروهای روسیه برای اولین بار در اینجا قدرت‌نمایی می‌کنند چون روسیه می‌خواست از دریای بالتیک تا دریای خزر جزو روسیه باشد.

** طبق قرارداد گلستان ایران قدرتش بر خزر را از دست داد

وی ادامه داد: در زمان کاترین کبیر پیشروی دوباره شروع می‌شود و در زمان الکساندر اول ما 17 ایالت قفقاز را از دست می‌دهیم و به موجب قرارداد گلستان هرگونه قدرتی را بر خزر از دست داده و دولت ایران اجازه کشتی‌رانی و کشتی‌رانی جنگی ندارد و کارهایی که نادرشاه برای کشتی‌سازی کرده بود روس‌ها از بین برده بودند. بنابراین این دریا متاسفانه از دوره ترکمنچای مانند گلستان یک دریای روسی شد کما اینکه روس‌ها "آشوراده" را هم گرفتند. جزیره‌ای که در ساحل میانکاله مدت 70 سال در اختیار دولت روسیه تزاری بود و آنجا پایگاه نظامی زدند و ده‌ها کتاب در این باره نوشته شده است و ما اختیاری در این دوره نداشتیم.

این دریا متاسفانه از دوره ترکمنچای مانند گلستان یک دریای روسی شد کما اینکه روس‌ها "آشوراده" را هم گرفتند. جزیره‌ای که در ساحل میانکاله مدت 70 سال در اختیار دولت روسیه تزاری بود و آنجا پایگاه نظامی زدند و ده‌ها کتاب در این باره نوشته شده است و ما اختیاری در این دوره نداشتیم.

این دریا متاسفانه از دوره ترکمنچای مانند گلستان یک دریای روسی شد کما اینکه روس‌ها "آشوراده" را هم گرفتند. جزیره‌ای که در ساحل میانکاله مدت 70 سال در اختیار دولت روسیه تزاری بود و آنجا پایگاه نظامی زدند و ده‌ها کتاب در این باره نوشته شده است و ما اختیاری در این دوره نداشتیم.

معتضد با بیان اینکه با انقلاب اکتبر روسیه، لنین رهبر شوروی از امتیازات گذشته صرف نظر می‌کند، اظهار داشت: لنین گفته بود حاضریم با ایران روابط دوستانه داشته باشیم و قرارداد فوریه 1921 امضا می‌شود. دریای خزر یک حالت دوستانه پیدا می‌کند و ایرانی‌ها می‌توانستند از این دریا استفاده کرده و ماهی‌گیری کنند.

** در سال 1319 دریای خزر حالت مشاع پیدا کرد

این کارشناس برجسته تاریخ در ادامه گفت: اما اینکه می‌گویند این دریا 50-50 بود! باید بگویم در 1319 اختلافی بین ایران و شوروی بر سر خزر پیش آمد و آلمان وساطت کرد. آلمان نازی متحد دولت اتحاد جماهیر شوروی بود و در نشستی طرحی تهیه شد و خزر مشاع شد. مشاع مثل این است که  شما در پارکینگ منزل خودت می‌توانی ماشین بگذاری اما حق نداری در پارکینگ اتاق  و استراحتگاه بسازی. دریای خزر با مذاکرات دوستانه 1319 و قرارداد بازرگانی ایران و روسیه مشاعی بود.

** در زمان شاه ناوگان شوروی جلوی کشتی‌های ایران در خزر را می‌گرفت

وی افزود: با این حال اینطور بود که وقتی از محدوده 700 کیلومتر طول بین خلیج حسینقلی در شرق تا شهر آستانه جلوتر می‌رفتی، ناوگان شوروی جلوی شما را می‌‌گرفت و حتی زمان محمدرضا شاه پهلوی که در اواخرش روابط ایران و شوروی خوب شده بود، وقتی کشتی ایرانی می‌خواست به سمت ولگا برود، در یکی از بنادر شوروی پیاده می‌شدند و افسر نیروی دریای شوروی سوار می‌شد و بعد اجازه می‌دادند حرکت کند.

معتضد با بیان اینکه ادعای "دریای نصف-نصف" بهیچ‌وجه مورد قبول نیست، اظهار داشت: آن زمان یک کشور به نام ایران بود و یک کشور به نام شوروی و دریا اصطلاحاً "سرزمینی" بود. اکنون با ایجاد کشورهای آذربایجان، قزاقستان که طویل‌ترین ساحل را دارد و روسیه و ترکمنستان، این دریا فقط بین دو کشور نیست و کشورهای دیگری هم آمدند و نمی‌شود گفت ما خیانت کردیم. طبق قراردادهای بین‌المللی دوازده مایل حق هر کشوری است و بعد از آن یک محوطه مشترک است و در آن می‌توانند ماهیگیری کنند.

الان به خیابان بروید و از مردم بپرسید قفقاز(مناطق جداشده در ترکمنچای و گلستان) چه زمانی به ایران برمی‌گردد؟ اکثریت می‌گویند قرار بوده بعد از 100 سال این ممالک به ایران برگردد. کجا ما این مناطق را اجاره دادیم که برگردانند؟ به زور از ما گرفتند و 500 هزارنفر ایرانی در جریان جنگ‌های قفقاز بین ایران و روسیه کشتند. بنابراین این حرف‌ها یک مقدار هوچی‌گری است.

** خواهش‌های وزیر خارجه ایران به ژنرال روس و پاسخ وی

این مورخ تاریخ معاصر ایران خاطرنشان کرد: در زمان محمدرضاشاه هم دریا "نصف-نصف" نبود. ما وقتی در جنگ‌های قفقاز شکست خوردیم در همان عهدنامه گلستان بادکوبه و لنکران را از دست دادیم. در کتاب تاریخ سیاسی قاجاریه که دکتر ابراهیم تیموری نوشته، خواهش‌های "میرزا ابراهیم معتمدالدوله نشاط" وزیر خارجه ایران را به ژنرال روسی آورده که می‌گوید"تو را خدا تعدادی از ایالت‌هایی که از ما گرفتید برگردانید" ژنرال روسی می‌گوید "جایی که سرباز روس می‌گیرد برنمی‌گرداند." اینکه بگوییم دولت ایران اکنون مرتکب خطا شده است، ضمن انتقادات زیادی که به سیاست خارجه دولت دارم و سیاست خارجه‌اش را نمی‌پسندم چنین چیزی نیست و واقعیات نشان می‌دهد در زمان محمدرضا شاه پهلوی و در زمان رضاشاه و دوره‌های مختلف ایران به یک نوع "حفظ وضع موجود" تن داده بود.

در کتاب تاریخ سیاسی قاجاریه که دکتر ابراهیم تیموری نوشته، خواهش‌های "میرزا ابراهیم معتمدالدوله نشاط" وزیر خارجه ایران را به ژنرال روسی آورده که می‌گوید"تو را خدا تعدادی از ایالت‌هایی که از ما گرفتید برگردانید" ژنرال روسی می‌گوید "جایی که سرباز روس می‌گیرد برنمی‌گرداند."
وی افزود: الان به خیابان بروید و از مردم بپرسید قفقاز(مناطق جداشده در ترکمنچای و گلستان) چه زمانی به ایران برمی‌گردد؟ اکثریت می‌گویند قرار بوده بعد از 100 سال این ممالک به ایران برگردد. کجا ما این مناطق را اجاره دادیم که برگردانند؟ به زور از ما گرفتند و 500 هزارنفر ایرانی در جریان جنگ‌های قفقاز بین ایران و روسیه کشتند. بنابراین این حرف‌ها یک مقدار هوچی‌گری است.

معتضد تصریح کرد: مثل مدیترانه که دور تا دورش کشورهای مختلف هستند، خزر هم اکنون کشورهای مختلف‌اند. در سال 1319 که گفتند دریا مشاع است چون نه ما کشتی‌رانی، نه نیروی دریای و نه توان استخراج نفت داشتیم و یک تعارفی به ما کردند که دریا مشاع باشد.

/تسنیم

منبع: ایران آنلاین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۱۳۳۵۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آب‌های نیلگون، روی پرده نقره‌ای

گرچه گذشته از معدود آثاری نظیر «جنگ نفتکش‌ها» دست سینمای ایران از ساخت فیلم‌هایی با محوریت خلیج فارس خالی‌ست، اما این دریای ناپیدا از کران، همواره بستر ساخت آثاری با مضامین گوناگون از جنگی تا تاریخی بوده است؛ یک موقعیت خاص جغرافیایی با جاذبه‌های چشم‌نواز دیداری که هر کارگردانی را برای بهره از بحر گرم و نیلگونش وسوسه می‌کند.

«ناخدا خورشید» از آثار دوست‌داشتنی سینمای ایران به کارگردانی ناصر تقوایی یکی از آن فیلم‌هاست که لنج ناخدایش در آب‌های نیلگون خلیج همیشه فارس در گذر است. رسول ملاقلی‌پور نیز برای ثبت سکانس‌های جنگی چهارمین فیلم بلند سینمایی خود با نام افق به آب‌های گرم دریای جنوب متوسل شده است تا هجوم رزمنده‌های ایرانی به اسکله راداری عراق در جریان هشت سال دفاع مقدس را در چنین فضایی تصویر کرده باشد.

امیرو در «دونده» امیر نادری از دیگر شخصیت‌هایی‌ست که یاد خلیج فارس را در اذهان سینمادوستان زنده می‌کند. گرچه نظیر سایر فیلم‌ها پهنای بی‌کران آب‌های آبی جنوب منظور مخاطب نمی‌شود، اما خلیج فارس، از مضامین اصلی داستان و عبور از آن دغدغه مهم «امیرو» است. «موج مرده» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا نیز راوی روزهای پایانی خدمت یکی از فرماندهان نیروی دریایی است که اتفاقات عجیبی را در دل دریای خلیج فارس پشت سر می‌گذارد.

اما سهم قاب‌های محمد بزرگ‌نیا از آب‌های نیلگون خلیج همیشه فارس، بیش از هر کارگردان دیگری بوده است. «کشتی آنجلیکا» دومین تجربه فیلم‌سازی این کارگردان، به بهانه غرق شدن کشتی محمول طلا و نقره در آب‌های جنوب می‌گذرد. همچنین محمد بزرگ‌نیا به سال 1372، «جنگ نفتکش‌ها» را کلید می‌زند، فیلمی که سهم خلیج فارس به‌واسطه جنگ ایران و عراق که دامنه‌اش تا آب‌های گرم جنوب کشیده شده، بیش از قاب و تصویر است.

«راه آبی ابریشم»، اثری پر بازیگر که به سفر طولانی یک ناخدا برای رساندن مال‌التجاره‌ای به چین می‌پردازد، سومین فیلم محمد بزرگ‌نیا با نقش‌آفرینی پهنه بی‌کران دریای جنوب است. در این فیلم، سفر پرماجرای ناخدا از آب‌های نیلگون خلیج فارس آغاز می‌شود.

خلیج فارس هنوز از سینمای ایران طلب دارد و باید خیلی بیشتر سهمش را از سینمای ایران بگیرد.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری سینما و تئاتر