به نقل از «اقتصاد آنلاین»

تغییر استراتژی واردات نفت آمریکا و چرخش از عربستان‌ به کانادا

تاریخ انتشار: ۳۰ مرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۲۵۷۰۵۸

نفت‌خام مهم‌ترین و پرکاربردترین حامل انرژی در جهان معاصر است که نقشی مهم و حیاتی در تأمین منابع مالی و انرژی کشورهای تولید‌کننده و صادرکننده این محصول دارد.

به گزارش اقتصادآنلاین، *شهریار شیخلر در شرق نوشت: هرچند نفت برای اکثر این کشورها صرفا ماهیت اقتصادی دارد، برخی کشورها از جمله عربستان‌سعودی، آن را به عنوان ابزاری مهم برای پشتیبانی و اعمال سیاست‌های خارجی خود به کار می‌گیرند تا از آن در ایجاد و توسعه ارتباط با کشورها یا جهت تضعیف کشورهای رقیب یا غیرهمسو در منازعات اقتصادی استفاده کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

  عربستان‌سعودی که با رهبری کشورهای عربی در قطع صادرات نفت به کشورهای غربی در سال ۱۹۷۳، عملا فصل جدیدی را در استفاده سیاسی از ذخایر انرژی خود آغاز کرده بود، توانست با توسعه سریع صنعت نفت آن کشور و افزایش قابل‌توجه تولید و صادرات نفت خام، جایگاه بی‌بدیلی را برای خود در بازارهای جهانی مهیا کند. در دیپلماسی نفتی عربستان، توجه به کشورهای غربی، به‌ویژه ایالات متحده آمریکا یکی از ارکان مهم و حیاتی است تا علاوه بر ایجاد بازار برای فروش نفت صادراتی خود، حمایت‌های خاص کشورهای مذکور را نیز به‌علت وابستگی به نفت خام عربستان تضمین کند. روابط نفتی عربستان‌سعودی و ایالات متحده آمریکا عملا از سال ۱۹۲۸ (۱۳۰۷شمسی) و ورود کنسرسیوم آمریکایی توسعه خاور نزدیک (NEDC) به مجموعه سهام‌داران شرکت نفت ترکیه (ترکیش‌پترولیوم) که امتیاز اکتشاف و استخراج نفت از میادین عراق را به‌دست آورده بود، شروع شد. با اضافه‌شدن این کنسرسیوم، نام شرکت نفت ترکیه (TPC) به شرکت نفت عراق (عراق‌پترولیوم) تغییر یافت و محدوده اعتبار مجوز فعالیت آن نیز به  همه مناطق جداشده از دولت عثمانی از عراق تا عمان (به‌جز کویت) گسترش پیدا کرد. این روابط سپس با ارائه مجوز اکتشاف نفت در محدوده جغرافیایی عربستان به شرکت استاندارد اویل‌کالیفرنیا در سال ۱۹۳۳ وارد فاز جدیدی شد که با اضافه‌شدن شرکت نفت تگزاس (تگزاکو) در سال ۱۹۳۶ برای حمایت فنی از فعالیت‌های اکتشاف و استخراج آن شرکت، توسعه یافت. این فعالیت‌ها  به تأسیس شرکت نفت عربی آمریکایی (آرامکو) در سال ۱۹۴۴ به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های شرکت استاندارداویل کالیفرنیا منجر شد. اضافه‌شدن شرکت‌های نفت استاندارداویل (که بعدها اکسون نام گرفت) و شرکت نفت سوکنی وکیوم (که نام آن به موبیل تغییر پیدا کرد) به مجموعه سهام‌داران آرامکو در سال ۱۹۴۸ باعث افزایش توان عملیاتی و فنی آرامکو و تعمیق روابط نفتی دو کشور شد. البته این روابط فقط محدود به حضور شرکت‌های نفتی آمریکایی در صنعت نفت عربستان نشد و صادرات نفت عربستان به آمریکا یکی دیگر از پایه‌های مهم این روابط را ایجاد کرد؛ رابطه‌ای استراتژیک که به مرور زمان بر اهمیت آن افزوده شد و زمینه توسعه سایر روابط سیاسی، اقتصادی و... را فراهم کرد. تضعیف یا تقلیل این رابطه در دهه‌های گذشته، امری  پیش‌بینی‌ناپذیر و دور از ذهن و تحلیل بوده است. جایگاه عربستان‌سعودی در تأمین نفت خام وارداتی ایالات متحده آمریکا از سال‌های ۱۹۶۰ به بعد همواره به صورت ویژه رو به ترقی بوده است؛ به‌ویژه از اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی که این کشور به مهم‌ترین تأمین‌کننده خارجی نفت مورد نیاز برای اقتصاد رو به رشد آمریکا در آن زمان تبدیل شد. تحلیل سهم عربستان از واردات نفت به آمریکا در بازه زمانی وسیع‌تر نیز مؤید جایگاه این کشور در تأمین انرژی موردنیاز صنعت و اقتصاد آمریکاست؛ جایی که سهم عربستان‌سعودی از نفت وارداتی آمریکا در فاصله سال‌های ۱۹۷۳ تا ۱۹۹۹ به 18.13 درصد برآورد می‌شود درحالی‌که کشور نیجریه با 11.84 درصد و کانادا با 11.65 درصد در جایگاه‌های دوم و سوم در تأمین نفت وارداتی آمریکا قرار داشته و عملا فاقد توان کافی برای رقابت با عربستان در تأمین نفت موردنیاز آمریکا یا تهدید جایگاه آن بوده‌اند. در همین بازه، مکزیک 10.9 درصد نفت وارداتی آمریکا و ونزوئلا نیز 10.4 درصد آن را تأمین کرده‌اند. نکته مهم اینکه روند تغییرات حجم صادرات نفت عربستان به آمریکا، عموما در راستای تغییرات واردات کمی نفت به آمریکا بوده که نشان‌دهنده هماهنگی سیاست‌های نفتی دو کشور در آن بازه زمانی است. بررسی داده‌های آماری واردات نفت آمریکا و صادرات عربستان‌سعودی به آن کشور در فاصله سال‌های ۱۹۷۳ تا ۱۹۹۲ نشان‌دهنده افزایش مصرف کل نفت خام در آمریکا به میزان 000/180/1 بشکه در روز (9.48 درصد) است که با توجه به کاهش میزان تولید داخلی آن کشور، حجم واردات نفت خام بیش از 000/836/2  بشکه در روز افزایش یافته که سهم عربستان‌سعودی از این افزایش، 250/137/1 بشکه در روز (یعنی حدود ۴۰ درصد از کل افزایش واردات نفت به آمریکا و تقریبا معادل میزان جبری افزایش مصرف)  است که حتی در این افزایش صادرات نیز سهم عربستان بدون رقیب و بی‌همتا بوده است.

اما به نظر می‌رسد که این روندها و هماهنگی در سیاست‌های نفتی بین دو کشور بعد از سال ۱۹۹۳ دچار تغییرات شدید و بعضا ناهم‌راستایی قابل‌توجه شده که در نتیجه این تغییرات، کانادا جایگزین عربستان‌سعودی در تأمین نفت مورد نیاز ایالات متحده آمریکا شده است.

تحلیل داده‌های واردات نفت به آمریکا در سال‌های بعد از ۱۹۹۳ و شروع تغییر در استراتژی واردات نفت آمریکا، مؤید این مطلب است. در فاصله سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۱۷، از مجموع افزایش 1/126/000 بشکه‌ای واردات نفت به آمریکا، برخلاف دوره قبلی، نه‌تنها عربستان سهمی از این افزایش نبرده، بلکه حجم صادرات نفت آن کشور به آمریکا نیز ضمن افت 651/000 بشکه‌ای در روز به 945/000 بشکه کاهش یافته است که در نتیجه این کاهش، سهم عربستان از تأمین نفت وارداتی به آمریکا به کمتر از ۱۲ درصد سقوط کرده که شاخصی مهم برای تغییر جایگاه این کشور در تأمین نفت مورد نیاز ایالات متحده آمریکا و آسیب‌دیدن روابط استراتژیک نفتی دو کشور است. این تغییر در سهم عربستان در حالی است که در همین بازه زمانی، واردات نفت از کانادا از 796/000 بشکه در روز در سال ۱۹۹۲ به بیش از 3/420/000 بشکه در سال ۲۰۱۷ افزایش یافته که سهم کانادا را از نفت وارداتی به آمریکا از 13.11 درصد در سال ۱۹۹۲ به بیش از 43.2 درصد در سال ۲۰۱۷ افزایش داده است؛ تغییر عمده‌ای که قطعا فقط دلایل اقتصادی و لجستیکی ندارد و بخشی از آن را در رویکردهای سیاسی آمریکا به عربستان و سایر کشورهای صادرکننده نفت به آن کشور باید جست‌وجو کرد. تحلیل این تغییر در سیاست واردات نفت به آمریکا می‌تواند در توجیه اقدام عربستان در ماه مارس ۲۰۱۷ برای خرید مابقی (۵۰ درصد) سهام مجتمع پالایشگاهی موتیفا (Motiva) ایالت تگزاس آمریکا که حدودا یک‌ میلیون بشکه در روز ظرفیت پالایش دارد، مفید باشد؛  اقدامی که به‌نظر می‌رسد در راستای سیاست‌های نفتی عربستان و برای جلوگیری از قطع صادرات نفت آن کشور به آمریکا اتفاق افتاده است بنابراین هرچند هنوز عربستان حدود ۱۲ درصد نفت وارداتی آمریکا را تأمین می‌کند، اما به همین میزان نیز ظرفیت پالایشگاهی در آن کشور دارد و این حجم می‌تواند برای تأمین نیاز پالایشگاه‌های متعلق به آرامکو و عربستان‌سعودی در آمریکا استفاده شود. تغییر در سیاست واردات نفت به آمریکا و چرخش از کشورهای خاورمیانه (مانند عربستان) و نیجریه به کانادا می‌تواند علاوه‌بر تغییر در بازار سنتی نفت صادراتی کشورهای مذکور، باعث تغییر در بالانس بازار جهانی نفت شود که پیش‌بینی وقوع آنها که می‌تواند منجر به تغییراتی فراتر شود، قبل از ۲۰۲۵ میلادی دور از انتظار نیست‌.

* . پژوهشگر اقتصادی

منبع: اقتصاد آنلاین

کلیدواژه: اوپک صادرات نفت قیمت نفت نفت نفت خام

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۲۵۷۰۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تحریم‌های آمریکا تحریم شد/ روند افزایشی تولید نفت خام در ۱۴۰۲

محمدصادق مهرجو گفت: تحریم‌های آمریکا در مقطع زمانی کنونی خیلی جدی دنبال نخواهد شد و صادرات نفت خام ما را خیلی با چالش مواجه نمی‌کند. روند تولید نفت خام در سال جدید افزایشی خواهد بود و متعاقب آن، صادرات ما هم در سطح فعلی حفظ خواهد شد

محمدصادق مهرجو، کارشناس انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو گفت: به طور متوسط ایران در سال ۱۴۰۲، روزانه ۳.۲ میلیون بشکه نفت خام تولید کرده است که از این میزان، روزانه یک میلیون و ۷۵۰ هزار بشکه به سمت پالایشگاه‌های داخلی ارسال و مابقی برای صادرات در دسترس بوده است. یعنی ما به طور متوسط روزانه یک میلیون و ۴۵۰ هزار بشکه نفت خام برای صادرات داشتیم. عمده صادرات ما نیز به پالایشگاه‌های چین و هند انجام می‌شد.

 

وی ادامه داد: در این بین، راه‌های صادرات نفت خام به بازار‌های آسیا مجددا احیا شد و نیاز کشور‌های بزرگ و واردکننده نفت خام مانند چین و هند را تامین کرد؛ به خصوص کشور چین که به دلیل چشم‌انداز مثبت اقتصادی، بعد از پاندمی کرونا قصد افزایش واردات نفت خام و افزایش ظرفیت‌های پالایشی را دارد.

 

مهرجو درخصوص نیاز وارداتی کشور چین توضیح داد: اگر تولید روزانه نفت خام چین را به طور متوسط ۴.۲ میلیون بشکه و ظرفیت پالایشی این کشور را ۱۹.۵ میلیون بشکه در نظر بگیریم، چین روزانه نیاز به واردات ۱۵ میلیون بشکه نفت خام دارد که با توجه به تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه صادرات نفت خام روسیه و تخفیف‌هایی که این کشور مجبور است برای فروش نفت خام خود بدهد، بخش عمده‌ای از واردات نفت خام چین را به خودش اختصاص می‌دهد.

 

وی افزود: البته تخفیف‌های ایران با توجه کیفیت بالاتر نفت خام صادراتی ما نسبت به نفت خام روسیه، به مراتب کمتر است. از طرفی ما رقیب دیگری، چون عراق داریم که مانع تحریمی برای فروش نفت خام خود ندارد و البته تخفیفی هم بابت فروش، پرداخت نمی‌کند. از آنجا که نوع نگاه چینی‌ها و هندی‌ها به بازار واردات نفت خام صرفا استفاده از موقعیت کنونی برای تامین بیشتر و ارزان‌تر نفت خام پالایشگاه است، لذا چشم‌پوشی از این موقعیت که به سبب تحریم فروش نفت خام ایران و روسیه، فراهم کرده بسیار سخت است. به همین علت به نظر می‌رسد میزان سودی که پالایشگاه‌های نفت خام چین و هند ناشی از واردات نفت خام تخفیف‌دار ایران و روسیه (مخصوصا تخفیف‌های روسیه) دریافت می‌کند، باعث می‌شود که بتوانند ریسک‌های وارداتی را تحمل کنند و از این سود قابل توجه، صرف نظر نکنند.

 

این کارشناس انرژی عنوان کرد: بر اساس خبر‌هایی که وجود دارد، حتی پالایشگاه‌های نفت خام اروپایی که قبل از تحریم‌های روسیه و سقف قیمتی اعمال شده، مقصد اصلی صادرات نفت خام این کشور بوده‌اند همچنان نتوانستند از واردات نفت خام این کشور علی رغم تحریم‌های اعمال شده اتحادیه اروپا، چشم پوشی کنند و همچنان از طریق واسطه‌های خودشان واردات نفت خام تخفیف دار روسیه را ادامه می‌دهند. این سود آنقدر زیاد است که توجه شرکت‌های نفتی اروپایی را به خودش جلب کرده و این شرکت‌ها از طریق شرکت‌های کوچک واسطه‌ای، در زمینه واردات و معامله‌های محموله‌های نفت خام فعال هستند.

 

مهرجو با اشاره به اینکه امسال در آمریکا انتخابات برگزار خواهد شد و برای حزب دموکرات و رئیس جمهور فعلی آمریکا عدم افزایش قیمت‌های فرآورده‌های نفتی در بازار آمریکا، یکی از هدف‌های اصلی است، گفت: آمریکایی‌ها سعی می‌کنند علی رغم اعلام رسمی تحریم‌ها، در عمل سختگیری زیادی را برای تجارت کشور‌های تحت تحریم (حداقل تا موعد انتخابات) نداشته باشند تا کمبود عرضه در بازار نفت خام به خصوص باعث تلاطم قیمتی در بازار آمریکا نشود.

 

وی ادامه داد: از مجموع این صحبت‌ها می‌توان نتیجه گرفت که تحریم‌های آمریکا در مقطع زمانی کنونی (حداقل تا زمان انتخابات آمریکا) خیلی جدی دنبال نخواهد شد و صادرات نفت خام ما را خیلی با چالش مواجه نمی‌کند. روند تولید نفت خام در سال جدید افزایشی خواهد بود و متعاقب آن، صادرات ما هم در سطح فعلی حفظ خواهد شد و اگر چالشی از ناحیه تحریم برای صادرات ما بوجود بیاید قابل توجه نخواهد بود.

 

این کارشناس انرژی درمورد نگاه چین به کشور‌های تامین کننده نفت خام گفت: نحوه برخورد چین با توجه به سابقه و نوع نگاه اقتصادی که دارد، تغییر به‌خصوصی نخواهد کرد؛ چون نگاه چین به کشور‌های تامین کننده نفت خام، یک نگاه مقطعی نیست و تمایل دارد که روابط خود را با تمامی صادر کنندگان حفظ کند و البته در سبد انرژی خود، انواع نفت خام وارداتی با مشخصات مختلف داشته باشد.

 

مهرجو در پایان اضافه کرد: چین رابطه خوبی با عمده صادرکنندگان نفت خام در آسیا از جمله عربستان و عراق و کویت دارد و بعد از تحریم‌ها هم در قالب قرارداد ۲۵ ساله ایران، رابطه خوب و پایداری با ما برقرار کرده است. قطعا حفظ این رابطه هم به نفع آنهاست و هم قابل چشم پوشی نیست. با توجه به تخفیف‌هایی که ما برای نفت خام خود درنظر داریم، سود بیشتری هم از واردات نفت خام ما نسبت به واردات از عربستان و عراق خواهد برد؛ لذا با توجه به احتمال اعمال تحریم‌های جدید آمریکا، فکر می‌کنم که تنها خریداران ما در شرکت‌های چینی میزان چانه زنی شان را بیشتر خواهند کرد به بهانه اعمال تحریم‌های احتمالی، ولی صرف نظر کردن و یا کاهش نفت خام از ایران، بسیار بعید به نظر می‌رسد، چون هر دو طرف (هم ایران و هم چین) از این شراکت سود خواهند برد.