تفسیر به رای از آفات دین پژوهی است
تاریخ انتشار: ۶ شهریور ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۳۵۶۱۴۸
محمدرضایی تاکید کرد: یکی از آفات دین پژوهی تفسیر به رای است که برخی از متفکران و دین پژوهان برخی اصول و امور غیریقینی و ثابت نشده را اصل قرار داده و می کوشند آیات و روایات را براساس آن تفسیر کنند و بگویند اسلام مدافع چنین نظریات اثبات ناشده ای است.
به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، محمد محمدرضایی، استاد فلسفه دین دانشگاه تهران و رییس کارگروه فلسفه دین و کلام جدید شورای تحول علوم انسانی در مجمع عالی حکمت مشهد سخنرانی خود را با عنوان «آسیب های دین پژوهی معاصر» در جمع اساتید کلام و عقاید و دانش پژوهان ایراد و نیز در دانش افزایی اساتید کلام حوزه علمیه مشهد تحت عنوان رویکردهای مختلف به دین پژوهی که با همکاری مجمع عالی حکمت و مدرسه عالی نواب برگزار شد، مطالبی را اظهار داشت، که رئوس کلی مطالب ایشان به قرار ذیل است:
وی یکی از آفات دین پژوهی را تفسیر به رای دانسته که برخی از متفکران و دین پژوهان برخی اصول و امور غیر یقینی و ثابت نشده را اصل قرار داده و سعی می کنند آیات و روایات را براساس آن تفسیر نمایند و بگویند که اسلام مدافع چنین نظریات اثبات ناشده ای است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
علامه بزرگوار طباطبایی(ره) در کتاب ارزشمند المیزان به این آسیب اشاره می نمایند: در عصر حاضر، مسلک جدیدی در تفسیر متولد شده است و آن روش گروهی از مسلمان زادگان است که در اثر ممارست در علوم طبیعی و مانند آن که بر حس و تجربه مبتنی است و علوم اجتماعی که بر استقرای تجربی و آمار مبتنی است، این روش را پیش گرفته و به مذهب فیلسوفان حسی مشرب پیشین اروپا یا مذهب پراگماتیسم که می گوید: ادراکات انسان هیچ ارزشی ندارد، مگر به میزانی که ثمره عملی بر آن مترتب شود؛ عملی که نیازهای زندگی به حکم ضرورت، آن را تعیین میکند، گرایش یافته، میگویند ممکن نیست معارف دینی با روشی که مورد تصدیق این علوم است، مخالف باشد و اصالت از آن ماده و خواص آن است و هر آنچه دین از آن خبر می دهد، نظیر: عرش، کرسی، لوح و قلم که علوم طبیعی نمی تواند آنها را اثبات کند، باید تاویل کرد و ... و این چکیده ای است از اقوال و لوازم آرای کسانی که پیروی از روش حسی و تجربی، آنان را به چنین روش تفسیری سوق داده است.»(المیزان، ج 5،ص 10)
در اینجا به یکی از مصادیق تفسیر به رای در زمان حاضر اشاره می کنم و آن انطباق و سازگاری اعلامیه حقوق بشر با اسلام است.
ابتدا دلایل مدافعان این سازگاری که به طور برجسته در عقاید جناب محمد مجتهد شبستری متبلور شده است مطرح و سپس مورد نقد و بررسی قرار خواهم داد. جالب آن است که مدافعان این سازگاری که خود را روشنفکر دانسته، مخالفان خود را متعصب و هم عقیده با داعش می دانند. و اینک ادله این سازگاری و تفسیر به رای:
یکی از پیش فهم های باطل در مقام تفسیر متون اسلامی که همه خشونت ها (از جمله خشونت داعش) از آن برمی خیزد، آن است که اعتقاد داشته باشیم که اسلام حاوی یک سلسله نظام های ثابت و ابدی معرفتی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی و اقتصادی برای همه انسانها در همه عصرها است.
تنها راه ممکن برای جلوگیری از خشونت و ایزوله شدن، به رسمیت شناختن حقوق بشر غربی است یعنی اعتراف به سه مساله آزادی، عدالت و صلح جهانی که اعلامیه جهانی حقوق بشر مطرح می نماید.
ماهیت حقوق بشر باید غیردینی باشد، یعنی از متون دینی گرفته نشده باشد. زیرا اگر بگوییم این حقوق را خدا داده است، دیگر حقوق بشربما هو بشر نخواهد بود و همچنین دیگر مردم آن را نمی پذیرند، زیرا که می گویند ما اصلاً خدای شما را قبول نداریم تا حقوق را از او بگیریم. و نیز اگر حقوق بشر را از کتاب و سنت اسلامی بگیریم، معیار و میران مشخص برای صحت تفسیرهای مختلف از قرآن و سنت وجود ندارد. اما برای حقوق بشر انسانی معیار روشنی برای صحت آن وجود دارد و آن اجماع جهانی است. اگر کسی بگوید مدعای بشر غیر از این است میگوییم بشر را جمع کنید تا ببینیم مدعایشان چیست؟
بر اساس این اصول، جناب آقای دکتر محمد مجتهد شبستری معتقدند که تنها راه اجتناب از خشونت در کشورهای اسلامی آن است که اسلام و تعالیم آن را کنار گذاشته و اعلامیه حقوق بشر را جایگزین آن کنیم.
و اینک نقد و بررسی آنها
۱-تفسیرهای متفاوت از یک متن، دلیل کنار گذاشتن آن نیست. البته فهم از قرآن و سنت، یک منطق خاص دارد که بر اساس آن میتوان فهم ها را مورد داوری قرار داد و فهم صحیح را از سقیم تشخیص داد. و همچنین از اعلامیه حقوق بشر هم تفسیرهای مختلفی وجود دارد در هر مساله ای که در سازمان ملل و شورای امنیت مورد بحث قرار می گیرد اختلاف نظرها کاملاً مشهود است بنابراین اگر به نظر ایشان تفسیرهای مختلف از یک متن، سبب کنار گذاشتن آن است باید اعلامیه حقوق بشر را هم کنار بگذاریم.
۲-اعلامیه حقوق بشر نتوانسته از خشونت جلوگیری کند که مساله فلسطین و حمایت کشورهای غربی آمریکا و اروپا از حاکمان مستبد کشورها که بر اساس رای مردم انتخاب نشدهاند، شاهدی بر این مدعا است و نیز حق وتو در شورای امنیت که یک حق ظالمانهایی است، و بر اساس قدرت و ثروت و خشونت بنا شده است، عاملی است برای خشونت. در عین حال اختلاف نظر در مورد این مسایل در بین کشورهای عضو وجود دارد. این گونه نیست که همه کشور های عضو موافق تفسیر واحدی از آنها باشند.
۳-تفاوت اساسی بین عدالت و آزادی در اسلام و اعلامیه حقوق بشر وجود دارد. آزادی در اسلام، آزادی از امیال نفسانی یعنی طاغوت درون و برون است ولی آزادی در اعلامیه حقوق بشر، اگر وجود داشته باشد، آزادی از طاغوت های بیرون است و اسیر امیال و تمایلات نفسانی شدن. در صورتی که همان مدافعان سینه چاک اعلامیه حقوق بشر از طاغوتها و حاکمان مستبد کشورها به دلیل تامین منابع اقتصادی حمایت همه جانبه می کنند.
۴-این منطق درست نیست که اگر اسلام یک سلسله الزامات اخلاقی، اجتماعی مشترک و ثابت را برای همه انسانها توصیه کند، پیش فرض باطلی است ولی اگر همانها را اعلامیه حقوق بشر توصیه کند پیش فرض درست و صحیح است. در ضمن نظامهای معرفتی اسلام بر حقایق غیر قابل انکار متکی است و نیز نظامهای اخلاقی و فقهی آن بر مصالح و مفاسد نفس الامریه که در هر زمان و مکانی درست و صحیح است.
۵-داعش دست پروده اسلام نیست، بلکه همان گونه که وزیر خارجه و رییس جمهور آمریکا به آن اعتراف کرده اند دست پروده کشورهای استعماری و ارتجاع منطقه است.
۶-این گونه نیست که اگر حقوق بشر به نام خدا مطرح شود، مردم از آن استنکاف کنند، زیرا مردم جهان این قدر بی منطق و عنود نیستند که از خدا تبری بجویند. بسیاری از فیلسوفان اخلاق معتقدند که اگر اخلاق بدون خدا باشد، پشتوانه محکمی برای آن وجود ندارد. امروزه، یکی از مشکلات حقوق بشر کنونی، عدم ضمانت اجرایی الزامات آن است که خدا و دین می تواند پشتوانه محکمی برای آن باشند.
۷-اجماع جهانی معیار مناسبی برای صحت حقوق بشر نیست، زیرا نه کشورهای صاحب حق وتو آن را می پذیرند و نه اجرای آن عملی است. زیرا امکان ندارد که در مورد هر مساله ای، از همه مردم دنیا رای گیری کنیم.
بنابراین استدلال های ایشان که براساس آنها اعتقاد دارند که تنها راه اجتناب از خشونت در کشورهای اسلامی آن است که اسلام را کنار بگذاریم و اعلامیه حقوق بشر را جایگزین آن کرده و پایبند به آن باشیم و نیر این عقیده ایشان که قرائتی از اسلام صحیح است که هماهنگ با حقوق بشر غربی باشد، صحیح نیست.
وی در ادامه، به برخی از علل روان شناختی و جامعه شناختی الحاد اشاره کرد: اکثر ملحدین مشهور نظیر فردریش نیچه، دیویدهیوم، برتراندراسل، ژان پل سارتر، آلبرکامو، آرتور شوینهاور و دنیل دئت، جوزف استالین، آنتونی فلو، ریچارد داوکینز، جان استوارت میل، فرئرباخ، ولتر و زیگموند فروید و نیز ...... تجربه کودکی و بلوغ ناشاد و نیز پرورش نامتعارفی داشتهاند. اکثر آنها، یکی یا هر دو والدین خود را در کودکی به علت مرگ زودرس یا علل دیگری نظیر جدایی از همسر، اعتیاد، ترک خانواده و ... از دست دادهاند و جایگزین مناسبی برای پدر و مادر نیافتهاند. برخی از آنها پدر و مادر به لحاظ اخلاقی فاسد داشتهاند و برخی دیگر مورد آزار و اذیت پدران خشن و مستبد خود قرار گرفتهاند به گونهای که از والدین خود نفرت داشتهاند و نیز برخی با برخوردهای نادرست و غیر اخلاقی پدران کلیسا مواجه شدهاند.
عامل دیگر گرایش به الحاد، لذت گرایی و عدم پای بندی به الزامات اخلاقی بوده است و نیز برخی به خاطر بحران هویت و شهرت طلبی به الحاد روی آورده اند.
سردمداران الحاد تلاش میکنند با استفاده از رسانه های جمعی خدایگان الحاد را که عبارتند از خشونت، سکس و افیون، به روشهای مختلف، در جامعه تبلیغ نمایند.
با این سه عامل سعی می کنند توجه جامعه را از معنویت به سوی الحاد سوق دهند. افراد جامعه ای که از صبح تا شب، فکر و ذکر آن خشونت، سکس و افیون است یا آمار خودکشی در آن بالا است یا به سوی الحاد روی میآورند.
بنابراین، متولیان فرهنگی جامعه بدانند که الحاد و بی اعتقادی یک مساله پیچیده ای است که صرفاً مسائل نظری دلیل آن نیست. فرهنگ بیخدایی و الحاد در همه ابعاد زندگی انسان رسوخ می کند.
محمرضایی در بحث دانش افزایی نیز به انواع رویکردهای دین پژوهی رایج در غرب اشاره و سپس مبانی آنها را مورد نقد و بررسی قرار داد. آن رویکردها عبارتند از:
رویکرد مردم شناختی به دین
رویکرد پوزیتیویستی و طبیعت گرایانه به دین
رویکرد اخلاقی به دین
رویکرد جامعه شناختی به دین
رویکرد پراگماتیستی به دین
رویکرد پدیدار شناختی به دین
رویکرد تحلیلی به دین
پایان پیام/9منبع: شبستان
کلیدواژه: هفته دولت استان همدان عید قربان مجلس غدیر حسن روحانی مهدویت روحانی سوال از رییس جمهور دولت محمدرضایی آزادی حقوق بشر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۳۵۶۱۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اعلام حمایت قاطع دستگاه قضایی از حقوق متقابل کارگر و کارفرما
ابوالفضل فرحبخش در همایش روز کارگر با اشاره به حدیثی از پیامبر به تکریم مقام کارگر در اسلام پرداخت و گفت: ارزش فعالیت تولیدی، کار و تلاش برای تامین معاش تا آنجاست که پیامبر اسلام بوسه بر دستان یک کارگر می‌زند و بیان می‌دارند که آتش دوزخ بر دستان کارگر آسیب نخواهد رساند و از سویی اسلام پاداش مجاهد در راه خدا را برای کارگران در نظر گرفته است.
رئیس دادگستری زرند تصریح کرد: شهرستان زرند با وجود معادن بیشمار و احداث صنایع عظیم ماهیتی صنعتی به خود گرفته و بخش اعظم جمعیت شهرستان را قشر کارگر تشکیل می‌دهد که به طور قطع رعایت حقوق آنها در محیط کاری بسیار ضروری است و از طرفی دیگر نیز داشتن زندگی شرافتمندانه بگونه که زندگی کاری به کیفیت زندگی شخصی شأن آسیب وارد نکند حق فرد و جامعه است.
وی افزود: در صورتی که فعالیت و اشتغال مانع از ایفای نقش‌های خانوادگی از جمله، همسری، پدری و فرزندی شود بایستی انتظار افزایش آسیب‌های اجتماعی را داشت و در حال حاضر هم اگرچه تصور بر آن است که عدم اشتغال تشدید کننده جرایم و آسیب‌های اجتماعی است، اما به طور محسوس آمار پرونده‌های تشکیل شده در دادگستری به ویژه در حوزه خانواده ریشه در بی توجهی به نهاد خانواده و نقش‌های شخصیتی ناشی از غرق شدگی و توجه بیش از حد افراد به اشتغال و نیازهای مادی و غفلت از نیازهای معنوی است.
وی گفت: توجه به همسر و فرزند سرمایه گذاری در زندگی است و در مقابل فاصله گرفتن از خانواده منجر به خسران می‌شود و بنابراین بایستی برای خانواده، همسر و فرزندان نیز برنامه ریزی کرد چرا که تامین آرامش خانواده ایجاد رابطه دوستانه میان اعضای خانواده و همکاری در امور، منجر به تربیت فرزند صالح که صدقه جاریه هستند می‌شود و در نتیجه از آسیب‌هایی که با وجود گسترش فضای مجازی رها شده، متوجه جامعه می‌شوند کاشته خواهد شد.
این مقام قضایی به حقوق کارگران در محیط کارگری پرداخت و خاطر نشان کرد: مطابق قواعد حقوقی و به ویژه نظریه خطر، کارفرمایان ملزم به تامین کامل شرایط استاندارد محیط کاری برای کارگران هستند و در نتیجه حمایت مطلق قانون از کارگر در صورتی که هر گونه رخداد و آسیبی در محیط کار برای پرسنل به وجود آید کارفرما مسئولیت مطلق دارد و در برابر قانون پاسخ گو خواهد بود مگر آنکه بتواند اثبات نماید که قصوری از سمت ایشان نبوده و تمامی استاندارد‌های ایمنی، فنی و بهداشتی را در محیط کاری رعایت شده است.
فرحبخش به تعلیمات اسلام در زمینه وجدان کاری پرداخت و گفت: همانگونه که پیامبر گرامی اسلام می‌فرمایند؛ عبادت ده جز است که ۹ جز آن را کار و کسب روزی حلال تشکیل می‌دهد و بنابراین می‌طلبد کارگران زحمت کش در زمان کار حداکثر بهره وری را داشته باشند و از سویی دیگر در زمانی که برابر شرایط جامعه و اقتضائات تحریم و جنگ اقتصادی مشکلاتی نیز برای کارفرمایان به وجود می‌آید، با درک موضوع، حداکثر خویشتن داری و صبوری را به خرج دهند و درخواست‌های به حق خود را به صورت مسالمت آمیز و قانونی دنبال نمایند.
رییس حوزه قضایی زرند در پایان به افزایش ورودی پرونده‌های کلاهبرداری اینترنتی در دستگاه قضایی اشاره کرد و افزود: مهمترین شگرد کلاهبرداران به شکل عمومی استفاده از نام آگاهی افراد و ارسال لینک به بهانه‌های مختلف و در قالب پیامک است که با در نهایت با دسترسی به مخاطبین و حساب‌های بانکی افراد به کلاهبرداری از افراد است و بنابراین موثر‌ترین راه، افزایش آگاهی و سواد رسانه‌ای در عموم مردم و باز نکردن لینک‌های ناشناس با سرشماره‌های شخصی است.
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت