نوحه‌های اصیل منتشر نشده در مراثی خوشدل

تهران- ایرنا- مجموعه «مراثی خوشدل» دربرگیرنده نوحه‌ها و مراثی منتشر نشده شادروان علی‌اکبر صلح‌خواه معروف به خوشدل تهرانی است که به کوشش مهدی آصفی مداح پیشکسوت جمع‌آوری شده است.

به گزارش ایرنا، صلح‌خواه نهم تیرماه سال 1293 در تهران دیده به جهان گشود و از همان اوان جوانی طبع و ذوقی لطیف داشت.
علی‌اکبر تحصیلات متوسطه خود را در مدرسه ثروت به پایان برد و علوم قدیمه از صرف و نحو، فقه و اصول و معانی بیان و بدیع را در مدرسه‏ مروی به انجام رساند، آنگاه یک دوره کتاب «مطول» تفتازانی و مغنی ابن‌هشام را در محضر آقا شیخ علی رشتی به انجام آورد و روزگاری را در اصفهان و شیراز به تحصیل حکمت و منطق پرداخت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

خوشدل سپس به سیر و سیاحت روی آورد و به مدت 30 سال ایران، عراق، مصر، ترکیه، حجاز، افغانستان، پاکستان و هندوستان را به پای شوق طی کرد و چهار بار به زیارت خانه خدا رفت. وی از آن پس در تهران ماندگار شد و به شعر و شاعری پرداخت.
او در قالب غزل، قصیده، قطعه و مثنوی شعر می‏سرود و در غزل به شیوه‏ طائب معتقد بود، آثارش شامل دیوان خوشدل، دیوان غزلیات، دیوان منتخبات، عمده الاسرار و گلشن خوشدل است.
صلح‌خواه پس از عمری مجاهدت ادبی و هنری، دوم مهرماه 1365 در 72 سالگی درگذشت و در آستانه شیخ صدوق در شهر ری به خاک سپرده شد.
مراثی خوشدل مجموعه ای از نوحه های منتشر نشده و مرثیه های مذهبی این شاعر است که بیشتر مربوط به واقعه عاشورا و شهادت امام حسین (ع) و یارانش می شود.
این اثر ابتدا به تاریخ نوحه‌ سرایی مشهورترین شاعر نوحه‌سرای معاصر پرداخته و مخاطب در ادامه می‌تواند با مطالعه اشعار مندرج در آن به هنر، ادب و معرفت یکی از پیشکسوتان این حوزه دست یابد. تعدادی از سروده‌های ارائه‌ شده در این کتاب، اشعاریست که سال‌هاست در هیاتهای مذهبی خوانده می‌شود، آشنایی با شاعر این سروده‌ها و همچنین مطالعه دیگر سروده‌های این شاعر از دیگر مواردی است که با مطالعه این اثر حاصل می‌شود.
مهدی آصفی که کتاب حاضر به کوشش وی منتشر شده، در مقدمه خود با اشاره به اینکه گردآوری و انتشار این نوحه‌ها، پیشنهاد مداحان و ذاکران اهل بیت (ع) پس از انتشار کتاب گزیده اشعار خوشدل تهرانی بوده، آورده است: «نوحه‌های خوشدل علاوه بر سوز و گداز و شور و حالی که به مجالس می‌داد از ویژگی خاصی نیز بهره داشت، زیرا نوحه را با مضامین حماسی و انقلابی در هم می‌آمیخت».
نوحه‌های این کتاب علاوه بر کوشش آصفی، با تلاش مضاعف سید جواد زریباف، حاج علی بهاری، حاج سید مهدی شریعتی و حاج علی کلافچی گردآوری و در بیش از 560 صفحه به همت موسسه هنر و ادبیات هلال و توسط ستاره قطبی منتشر شده است.
سروده معروف «ای ساقی لب تشنگان، ای جان جانانم؛ سقای طفلانم/ داغت شکسته پشت من، ای راحت جانم؛ سقای طفلانم ...» در ستایش حضرت عباس (ع) نیز که معمولاً در دهه اول محرم در هیاتها خوانده می‌شود، از سروده های خوشدل است.
مراثی خوشدل برگزیده در رشته نوحه گروه ادبیات دومین جایزه دوسالانه دعبل (کتاب سال عاشورا) شد.
مهدی آصفی متولد 1323 شاعر، مصحح، ذاکر و پیرغلام اهل بیت (ع) و عضو هیات مدیره خانه مداحان اهل بیت (ع) است که «نوادر یا سفینه شمشیری، عرفان در آیینه غزل، غدیر در آیینه شعر فارسی، تدوین و تصحیح دیوان محمدعلی ریاضی یزدی، تدوین و تصحیح دیوان جودی خراسانی و دیوان میرزا نورالله عمان سامانی» از دیگر آثار اوست.
فراهنگ**3009** 1055

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فرهنگي كتاب عاشورا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۶۴۱۴۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«روایت اول» از ردیف یک موسیقی‌دان مهم منتشر شد/خواندن یک قصه جالب

محمدباقر زینالی پژوهشگر، مدرس، آهنگساز و نوازنده موسیقی ایرانی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر ضمن تشریح تازه ترین فعالیت های موسیقایی خود از انتشار تازه ترین اثر پژوهشی‌اش خبر داد و گفت: به تازگی اثر پژوهشی را با عنوان «روایت اول» از ردیف‌نوشته موسیقی معروفی براساس نگارش لطف الله مفخم برای ویولن را بازگردانی و تصحیح کرده ام که به نظرم یکی از آثار پژوهشی است که می تواند در حوزه های آموزشی مورد استفاده قرار گیرد.

وی در توضیحات تکمیلی پروژه خود بیان کرد: «ردیف» یکی از مهم ترین منابع موسیقی سنتی ایران است که آموزش و اجرای آن از دوره ناصری به تدریج همه گیر شد و یادگیری آن جزو جدایی ناپذیر یادگیری موسیقی سنتی در سال های اخیر شده است. در این مسیر معتبرترین این ردیف ها، ۲ ردیف «میرزا عبدالله» و «آقاحسینقلی» است که هر ۲ ردیفِ سازی محسوب می‌شوند که یکی برای سه تار و دیگری برای تار تدوین شده بود. هرچند نسخه ای که از ردیف «میرزاعبدالله» در حال تدریس است با تار و توسط نورعلی برومند روایت شده است. البته که هر دوی این استادان شاگردان زیادی داشتند که دانسته های خود را به آنها آموزش می دادند تا مطالب منتقل شده و موسیقی حفظ شود. یکی از این شاگردان با استعداد، درویش خان بود که بعد از اتمام دوره شاگردی ردیف، خلاقیت های زیادی نیز در موسیقی ایجاد کرد که از آن جمله می توان به ردیفی برای تدریس با تار اشاره کرد که وی با تنظیمی متفاوت آن را به شاگردان خود تدریس می کرد. از شاگردان معروف درویش خان هم می توان به مرتضی نی داوود و موسی معروفی اشاره کرد که این ردیف را درس گرفته و تدریس می‌کرده اند.

این پژوهشگر گفت: موسی معروفی علاوه بر تدریس، اقدام به نوشتن یادگرفته های خود به صورت نت کرد. جالب اینکه در آن زمان که معروفیِ جوان شروع به نوشتن این ردیف کرد، کمتر کسی در ایران به نت نویسی آشنا بود پس کاری که موسی معروفی انجام داده، در آن دوره پروژه ای بسیار خاص و مهم به نظر می آمد. در گذر زمان این نوشته، در سال ۱۳۱۸ به دست لطف الله مفخم پایان می‌رسد و این هنرمند به سبب شاگردی که نزد ابوالحسن صبا کرده بود این نت ها را به کوک های مرسوم در ویولن منتقل کردتا شاید مورد استفاده نوازندگان ویولن و حتی در تدوین ردیف ویولن صبا قرار بگیرد. ولی این اتفاق نمی‌افتد و نوشته های مفخم تا سال ۱۳۵۶ بدون استفاده می‌ماند. در این سال دست نوشته ها بدون تصحیح توسط فرهنگستان هنر چاپ می شود و در بحبوبه پیروزی انقلاب اسلامی آنچنان که باید دیده نمی شود.

زینالی توضیح داد: سال ۱۳۸۲ به صورت اتفاقی نسخه ای از این کتاب را در کهنه کتاب فروشی‌ای دیدم و آن را خریدم تا شاید استفاده ای از آن داشته باشم. البته تا سال ها فکر می کردم این کتاب همان ردیفی است که به نام ردیف موسی خان معروف است. بعدها متوجه اشتباه خود شدم و در محتوای کتاب کنجکاو شدم. از سال ۱۳۹۳ شروع به کار کردن روی این کتاب کردم و نت ها را برای سهولت اجرا به کوک های مرسوم در ردیف های تار منتقل کردم. بعدها این نوشته ها را تایپ کردم و به فکر چاپ آنها افتادم. سال ها دنبال ناشر معتبر برای چاپ درخور آن بودم. متاسفانه ناشران مختلفی که به آنها مراجعه می کردم همکاری برای چاپ نداشتند و از سال ۹۷ تا ۱۴۰۲ این داستان وقفه ای طولانی برای چاپ کتاب ایجاد کرد. حتی در خلال این پیگیری ها متوجه شدم یک هنرمند و مدرس شناخته شده حوزه موسیقی مانع چاپ این مجموعه توسط چند ناشر شده است. چون این کتاب را با کتاب ردیف موسی معروفی در تضاد می دیده و صراحتا به من گفت که این کتاب ردیف موسی خان را تضعیف خواهد کرد. چون کارشناسی کتاب توسط آن ناشران به این هنرمند موثر موکول شده بود که این جواب منفی مانع از چاپ کتاب در آن سال ها شد. البته در نهایت، کتاب «روایت اول» به صورت ناشر مولف چاپ شده است.

این نوازنده و آهنگساز موسیقی ایرانی در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: اشتباهی که در این مدت در برخورد دوستان با این کتاب متوجه شدم این بود که همه فکر می‌کنند این کتاب همان ردیف معروفی است اما این اشتباه به جهت نام موسی معروفی است که روی جلد آمده و پیشینه این ردیف را نمی‌شناسند. به نوعی می شود اذعان کرد که این ردیف را می توان ردیف «درویش خان» نامید. ضمن اینکه این کتاب برای کسانی که علاقه‌مند به پژوهش درباره ردیف و روند شکل‌گیری و رشد آن هستند، می‌تواند سودمند باشد و کاری که من انجام دادم پژوهشی روی زندگی موسی معروفی و لطف الله مفخم پایان، تصحیح اشتباهات موجود در نسخه اصلی کتاب، انتقال به کوک‌های جدید و مضراب‌گذاری نت ها برای ساز تار بوده است.

وی در پایان تصریح کرد: این ردیف به تنهایی هنوز قابلیت آن را ندارد که به صورت مستقل به عنوان ردیف استفاده شود. باید پژوهش بیشتری درباره جمله بندی‌ها و رفع اشکالات آن انجام شود تا ابهامات کامل رفع شود. همین طور، در تلاشم که نسخه ای صوتی از آن تهیه کنم تا نتها مفهوم صوتی پیدا کنند و نغمات و ملودی‌های جدید به گوش ردیف دوستان و علاقه‌مندان موسیقی ایرانی برسد.

کد خبر 6096823 علیرضا سعیدی