به نقل از «مهر»

میراث های فرهنگی نذر عزاداری امام حسین/۴بنای تاریخی حسینیه شدند

تاریخ انتشار: ۲۶ شهریور ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۶۶۳۶۳۱

خبرگزاری مهر- گروه استان ها، مهری شیرمحمدی: در شهرهای لنگرود، شلمان و روستای همجوارش سیگارود، ۴ بنای میراثی ثبت شده که به نیت حسینیه ساخته شده است. گرچه بانیان اصلی این بناها سال هاست فوت کرده اند اما فرزندان و نوادگان آنها نیت نذر نیاکان خود را هرساله در دهه اول محرم به جا آورده و طی ۱۰ روز درب این بناها باز می کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

دهه محرم فرصتی است تا از نزدیک بتوان سقاخانه میراثی لنگرود، عمارت سیگارودی در سیگارود، عمارت تحویلداری و عمارت نیکوکار در شهر شلمان را از نزدیک دید.

حاج علی آشپز قزوینی، بانی  سقاخانه میراثی لنگرود 

درب «سقاخانه» میراثی لنگرود در فوشکالی محله و نزدیک به بازار ماهی فروشان، همیشه بسته است و تنها ۱۰ روز اول ماه محرم باز می شود. معماری بومی این سقاخانه و  به کار رفتن کاشی هایی با تصاویر مذهبی برگرفته از واقعه عاشورا بر دیوار شرقی سقاخانه در نوع خود بی نظیر است.  

سقاخانه در جنوب شرقی «بقعه آقا سید حسین» قرار دارد. با آغاز دهه محرم، کلیددار این بنا یعنی نوه حاج علی آشپز قزوینی، دربهای چوبی که به سرتاسر سقاخانه قفل می شود باز کرده و حاجت مندان و بازدیدکنندگان می توانند کاشیکاری های  ۵ مجلس داخل سقاخانه را ببینند.

دیدن سقف چوبی پوشیده شده با سفال های سرخ پخته، لمبه های چوبی و سرشیرهای چوبی معماری زیبای بومی گیلان را تداعی می کند.

آستانه ضلع غربی سقاخانه، کاشی های لعاب خورده فیروزه ای دارد. چهار کنج بنای سقاخانه، چهار ستون نما از جنس کاشی لعاب خورده فیروزه ای دارد که شبیه گلدان های دو پایه است و بر بدنه آن نقش و نگارهایی وجود دارد. بخش هایی از تزیینات این گلدان ها شکسته شده و لعاب کاشی ها فرو ریخته است.

در دو ضلع به جای دیوار، دو پنجره است. شبکه های این پنجره سبز رنگ، فرصتی شده برای حاجتمندان تا نوارهای پارچه ای بر شبکه ها گره بزنند. زیباترین بخش سقاخانه، دیوار شرقی آن است که بر بدنه این دیوار از داخل، چهار مجلس با موضوع مذهبی کاشی کاری و در دو ردیف بر دیوار نصب شده است. موضوع  مجالس و سال ساخت و بانی و سقاخانه در حاشیه انتهایی کاشی ها دیده می شود و دیدن خاطره تعزیه های دهه ۶۰ لنگرود را تداعی می کند.

نوه حاج علی آشپز که کلیددار این بنای میراثی است به خبرنگار مهر توضیح می دهد: جدم نذر کرده بود که خداوند فرزندی به وی عطا کند و پس از برآورده شدن حاجتش این سقاخانه را بنا کرد.

قاسم سلحشور با اشاره به اینکه قبلا حوض سقاخانه آب داشت و این حوض برای استفاده عموم ساخته شده بود، می افزاید: در قدیم آب رودخانه یا باران را در آن جمع می کردند و به شکل سنتی آب تصفیه می شد.  

داخل حوض نیز کتیبه کوچکی از جنس سنگ مرمر به دیواره شرقی چسبانده شده و بروی آن نوشته شده  «وقف موبد نمود حاج علی،  حسینیه و عباسیه و غریب خانه را وقف ایام... با ورثه خود قرار دارد فی شهر محرم الحرام ۱۳۲۰.»

نقوش کاشی کاری را نیز می توان خواند؛ بر مجلس سمت راست ردیف بالا این عبارات کاشی کاری شده است: «قتلگاه و نعش شهدا- آمدن شیر سر بالین کشته ها- حضرت سید الشهدا- سر نعش علی اکبر- عرب شتر سوار- قاصد مدینه- بانی خیر حاج علی آشپز». بر روی کاشی دیگر این عبارات نوشته شده است: «هوالله رقم عبدالله سنه ۱۳۲۰». بر مجلس سمت چپ ردیف بالا این عبارت نوشته شده است «ماه بنی هاشم- ابوالفضل العباس- خیمه گاه حسین- امام زین العابدین.» برمجالس دیگر نیز به همین شکل عبارات دیگری نوشته شده است.

در بخش جنوبی سقاخانه که جدیدتر است یک مجلس کاشی کاری دیگر وجود دارد. این مجلس به لحاظ ابعاد بزرگتر بوده و از تصاویر می توان فهمید بارگاه یزید است و اسرای کربلا و سرهای بریده شهدا را به نمایش گذاشته اند.  کاشی کاری های سقاخانه میراثی لنگرود در واقع مکمل نقاشی های مذهبی داخل بقعه میراثی لنگرود بوده و تصاویر سقاخانه، مجلس هایی است که در بقعه وجود ندارد.

عمارت تحویلداری و حسینیه ای با در و پنجره های ارسی در شلمان

در «بیجار پشت محله» از محلات قدیمی شهر شلمان، عمارتی ۳۰۰ساله قرار دارد که از نخستین روز ساخت آن تاکنون، در ۱۳ روز ماه محرم پذیرای عزاردان حسینی (ع) بوده است.

«خانه تحویلداری»  در کوچه حسینیه شهر شلمان قرار دارد. و کاربری مسکونی و حسینیه را توام داشته است. خوشبختانه این بنا در دوم آبان ماه ۸۲ و به شماره ۱۰۵۴ در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شده است. هرچند زلزله زمستان گذشته شهرستان لنگرود، خسارت اندکی به این بنا وارده کرده ولی اداره کل میراث فرهنگی وعده داده که بنا را مرمت می کند.

اکنون به همت پنجمین نسل از خاندان «حاج طاهر»  عمارت تحویلداری همچنان سرپا است و هرساله پذیرای هیات های عزاداری است.  

یکی از بازماندگان این خاندان با اشاره به قدمت بیش از ۳۰۰ سال این بنا به خبرنگار مهر می گوید: آنگونه که از پدرم شنیده ام، اولین نسل ما «حاج طاهر» نامی بود که دو پسر به نام های «علی اصغر» و «محمد طاهر» داشت. بعدها علی اصغر نام فامیل تحویلداری را برای خود انتخاب کرده و محمد طاهر نیز فامیل طاهرپور را برگزید.  

تقی بهارمست می افزاید: محمد طاهر تاجر ابریشم بود و با روسیه تجارت می کرد. مکان فعلی که این خانه برپا شده، متعلق به دو برادر یاد شده است.

وی با بیان اینکه آنگونه که برای ما روایت کرده اند مسگری طی سه شب خواب می بیند که آقایی با عبای سفید به او می گوید برو به حاج طاهر بگو من این زمین را گچ ریخته ام و در این مکان به نیت ما خانه ای بسازد، خاطرنشان می کند: حاج طاهر تند مزاج بود و مسگر می ترسید خواب خود را برایش تعریف کند.

بهارمست ادامه می دهد: برای بار سوم مسگر به در خانه حاج طاهر رفته و برای همسر وی خوابش را تعریف می کند و حاج طاهر که ارادتمند به اهل بیت(ع) بود، این عمارت را به نیت حسینیه برپا می کند. به این نیت که ۱۳ روز اول محرم این عمارت محل تجمع و پذیرایی از هیات های عزاداری باشد.

در حال حاضر نیز به همت بازماندگان این خاندان هنوز در خانه بر روی عزاداران حسینی(ع) طب این روزها باز است و مردم هم نذورات خود را به این خانه می آورند. این عمارت دوره قجری برخلاف، عمارت های آن دوران، فاقد غلام گردش بوده و تنها با یک ایوان و ستون های بلند چوبی تزیین شده است.

بهارمست در این باره نیز به خبرنگار مهر می گوید: با توجه به اینکه جد اول ما تاجر ابریشم بود به روسیه سفر می کرد چوب های این عمارت را از این کشور آورد و در تمام این سال ها سالم مانده و یکبار هم تعویض نشده است.

عمارت تحویلداری دارای ایوان جنوبی و سقف ۴ متری است. بنا در دو طبقه و در دو سوی شرقی و غربی ساخته شده است و تالاری با ستون های کشیده دارد. از دیگر ویژگی ها این بنا تغییر ارتفاع کف در قسمت های مختلف بنا است.

تزیینات سرستون ها و شیر سرهای پیشانی، پنجره های مشبک و نرده های چوبین خوش تراش مجموعه تزیینات بنا را تشکیل می دهد. استفاده از گل میخ در اتصالات چوبی هم بسیار بارز است.  وجود درهای ارسی و تالاری با پنجره های ارسی و شیشه های رنگی بخش دیگری از تزیینات این بنا را تشکیل می دهد که به صورت تاشو در وسط تالار قرار دارد. این تالار اختلاف ارتفاع نسبت به دیگر قسمت های بنا دارد. از دیگر تزیینات این تالار وجود شومینه ای با گچ بری های خاص، طاقچه ها و کتیبه هایی با تزیینات گل و بوته است.  

یک منبر قدیمی ولی ساده در گوشه تالار قرار دارد که نشان می دهد این بخش بنا محل روضه خوانی بوده است. عمارت تحویلداری اکنون در دست طاهرپور، بهارمست، تحویلداری و کوچکی چهار ورقه تقسیم شده است. درب خانه تحویلداری در ۱۳ روز محرم بر روی عزاداران حسینی باز است و این خاندان هر ساله نذر جدشان را برآورده می کنند.

عمارتی ۲۰۰ساله با گچبریهای قجری در روستای سیگارود لنگرود

عمارت خاندان صدرالدین عارفی، در روستای سیگارود از توابع شهرستان لنگرود، دیگر بنای ارزشمندی است که در دهه محرم پذیرای عزارداران حسینی است. این بنا که معروف به عمارت سیگارودی است، از بناهای به جا مانده در دوره قاجار است که  از  سال ساخت علاوه بر سکونت خانواده، در دهه اول محرم پذیرای عزاداران حسینی (ع) است.

خوشبختانه این عمارت نیز توسط اداره کل میراث فرهنگی گیلان بیست و هفتم مهرماه ۸۶ و به شماره ۲۰۲۶۸ در فهرست بناهای میراثی کشور به ثبت رسیده است. بنا طی دو مرحله با اعتبار این اداره مرمت شده ولی هربار به دلیل کمبود اعتبار، مرمت تکمیل نشده است. متاسفانه زلزله زمستان گذشته لنگرود، به سقف بخش مرمت نشده آسیب وارد کرد.

«عمارت سیگارودی»  بنایی است دو طبقه، مربع شکل و کاملا قرینه که دور تا دور آن در هر دو طبقه دارای تالار چوبی دارد. سقف عمارت سفالی است. و از سه جهت پنجره های مشبک ارسی با شیشه های رنگی دارد. نرده های تالار ساده و در طبقه نخست به شکل ضربدری است. از قدیم تالارهای طبقه دوم عمارت حکم حسینیه را داشته و مردم سیگارود، شلمان و روستاهای اطراف برای عزاداری به این حسینیه می آمدند و حال نیز می آیند.

به گفته «صدرالدین عارفی»  یکی از وراثی که در مجاورت این بنا منزل دارد، درب عمارت تنها در دهه محرم و برای مراسم عزاداری باز است.

وی به خبرنگار مهر با بیان اینکه عمارت در اوایل دوره قاجار ساخته شده و بیش از۲۰۰ سال قدمت دارد، تصریح کرد: پدر من «حسن» و پدربزرگم «شمس» و پدر و پدرانش در این خانه زندگی کرده اند. من و عموزاده هایم در بچگی در این خانه بزرگ شده ایم.  

خانواده صدرالدین به احترام عارف پیشه بودن پدربزرگش، نام فامیل عارفی را برگزیده اند. وی در مورد ساخت این بنا یادآور می شود: آنگونه که از پدربزرگم شنیده بودم عمده مصالح عمارت خشت و آهک و ساروج و آجر است. اجداد ما در همین حوالی کوره زده و خشت ساختند. آهک را از شوروی وارد و با اسب و قاطر به سیگارود می آورند. ستون های عمارت از چوب درخت آزاد است که بدون میخ بهم چفت شده و داخل عمارت شومینه هایی دارد که در قدیم با هیزم روشن و کل عمارت را گرم می کرد.

به گفته کارشناس ثبت میراث فرهنگی گیلان قدمت بنا براساس نقوش گچ بریهای تالار و نوع چوب و مصالح، قدمت بنا را به اوایل دوره قاجار نسبت داده اند.

احیای حسینیه نیکوکار  چشم به راه تامین اعتبار

عمارت نیکوکار از دیگر بناهای محله بیجار پشت در شهر شلمان است. پایه های قطور در عمارت و سربندی سفالین و در چوبی، هر بیننده ای را مجذوب می کند. ولی تاسف زمانی است که می بینیم در اثر عدم رسیدگی این بنای دو طبقه در حال نابودی است.

درب عمارت نیکوکار تقریبا همیشه بسته است. و تنها در ایام دهه محرم باز می شود. متاسفانه عدم رسیدگی به این بنا موجب شده بخش هایی از سقف تخریب شود. این عمارت متعلق به خانم «سکینه نیکوکار» بود و بهمن سال ۸۲ به شماره ۱۰۷۸۶ در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شده است.  

اداره کل میراث فرهنگی گیلان در سال ۹۱ برای مرمت این بنا اقدام کرد. ولی آنچه از پرده پوسیده طرح مرمت میراث و مصالح دپو شده در گوشه حیاط مشاهده می شود، مرمت بنا نیمه کاره رها شده است.

با این حال بازماندگان بانو نیکوکار درب خانه اجدادی خود را در ایام محرم باز می گذارند. مشاهده آجرهای سرخی که برای مرمت در گوشه حیاط چیده شده و لمبه های چوبی که برای مرمت سقف سال هاست باران می خورد، علاوه بر تاسف، مدیریت ناکارآمد مدیر کل میراث فرهنگی گیلان را نیز تداعی می کند.

سال گذشته بخشی از سقف نیز در اثر نزولات جوی فروریخت و اکنون منبر چوبی این عمارت که نشان می دهد در ایام عزاداری کاربرد داشته، در اتاق طبقه اول خاک می خورد.

کد خبر 4405286

منبع: مهر

کلیدواژه: ماه محرم نذری وقف ماه محرم کرمانشاه خبرگزاری مهر بوشهر مشهد گرگان شهرکرد شیراز مجلس شورای اسلامی بیرجند خرم آباد احتکار خطبه های نماز جمعه مراسم عزاداری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۶۶۳۶۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مرمت طرح‌های مشترک میراث فرهنگی و شهرداری در میبد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، سید محمد رستگاری با قدردانی از اقدامات شورای اسلامی شهر و شهرداری میبد در راستای احیا و مرمت بافت تاریخی و معابر ارزشمند میراث فرهنگی گفت: مقررشد؛ میراث فرهنگی با مشارکت شهرداری برای مرمت و احیا قلعه مهرجرد و بارجین اقدام کند.

رستگاری با بیان اینکه کارخوبی که درگذر شاه جهان آباد صورت گرفته است؛ مجموعه عالی برای رویداد‌های فرهنگی گردشگری درراستای توسعه گردشگری پایدار در میبد است گفت: نارین قلعه، قنات و محوطه آن نیز نیاز به توجه بیشتر و مرمت و بازسازی دارد که باید پیگیری لازم جهت تامین اعتبار آن انجام شود.

وی با اشاره به کف سازی، بدنه، نورپردازی و احیا و مرمت راسته از سوی شهرداری گفت: با اقداماتی که در راسته بازار انجام شده است ظرفیت ارزشمندی در این منطقه درحال رقم خوردن در حوزه میراث فرهنگی است. مجید بهارستانی شهردار میبد هم با بیان اینکه میبد بیش از ۸۰۰ هکتار بافت تاریخی دارد گفت: برای حفظ بافت تاریخی و جلوگیری از تخریب آن، در ۱۰ منطقه درحوزه بازآفرینی شهری، زیرسازی، بدنه سازی، مرمت بدنه بافت تاریخی کار کردیم.

بهارستانی با بیان اینکه در چهار منطقه از شهر بیشتر هزینه شده است افزود: در راسته بازار ۱۰ میلیارد تومان، گذر شاه جهان آباد ۴ میلیارد تومان، حمام و مسجد جامع شهیدیه ۳ میلیارد تومان هزینه شده است.

وی خاطرنشان کرد: تامین پارکینگ محله ایی و بازآفرینی وخدمات شهری از دیگر اقدامات شهرداری است که برای خدمات رسانی بافت‌های تاریخی، دو دستگاه موتور آتش نشانی خریداری کرده ایم.