چراغ 'چهل منبری' روشن است
تاریخ انتشار: ۲۶ شهریور ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۶۶۵۸۸۲
گرگان - ایرنا - با فرارسیدن محرم و شهادت امام حسین(ع)، دیگر از مد و مدرنیته کمتر نشانی است و مردم با آداب خاص و به سبک سنتی و محلی سوگواری می کنند در این میان گرگانی ها با آیین هایی مانند چهل منبری، طوق بندان و دسته چوبی ارادت خود را نشان می دهند.
به گزارش ایرنا، آیین چهل منبری یا پامنبری یکی از آداب بیان ارادت گرگانی ها به امام حسین (ع) است که شامگاه تاسوعا و در شب عاشورا در خانه های وقفی برگزار و طبق سنتی قدیمی کسانی که نذری دارند در این شب به 40 خانه سر زده و بدون گفت و گو با صاحب آن، بر روی منبرها شمع روشن می کنند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
شامگاه تاسوعا در ورودی و یا داخل راهروهای حیاط این خانه ها منبرهای (میز) کوچک چوبی قرار گرفته که شمع ها را روی آن روشن می کنند، در این منازل همچنین از سوگواران حسینی پذیرایی می شود.
آیین چهل منبری اگرچه یادگاری از دوران گذشته این کهن شهر است، اما هنوز در ایام محرم مردم گرگان بویژه در محلات قدیمی و بافت تاریخی شهر آن را اجرا و برای احیا و نگهداری این سنت تلاش می کنند.
بیشتر آیین های سنتی مردم گرگان مرکز استان گلستان به مناسبت ایام سوگواری محرم در محلات و بافت قدیم این شهر که بزرگ ترین بافت تاریخی شمال ایران است، اجرا می شود.
از جمله محلات قدیمی گرگان میخچه گران، سرپیر، دربنو، میدان عباسعلی، دوشنبه ای، چهارشنبه ای، سبزه مشهد و نعلبندان بوده که در وسط هر محله، فضای باز وجود داشته و نام پاتوقی دارد.
در پاتوقی ها چندین تکیه عزاداری وجود دارد که در این ایام بطور کلی سیاه پوش شده و در روزهای خاصی از دهه اول ماه محرم، مراسم توق (طوق) بندان در آن برگزار و هیات ها دسته های سوگواری به راه می اندازند.
دسته های سوگوار زنجیرزنی و سینه زنی در شب های پنجم، ششم و هفتم محرم در گرگان به مساجد و محلات مختلف سر زده و بیشتر آنها از سه محله نعلبندان، سبزه مشهد و میدان عباسعلی هستند.
حرکت دسته های عزادار از محلات اصلی به فرعی و با الگوی خاصی شامل چرخش در بین تکایای محله ها و مسیرهای مخصوص آن انجام می شود.
طبق این آیین سنتی حرکت هیات ها در شب پنجم محرم به محله نعلبندان و محلات فرعی پاسرو، میخچه گران و مسجد جامع گرگان اختصاص دارد، در شب ششم عزاداران محله سبزه مشهد و محلات فرعی سرپیر، سرچشمه و دباغان سوگواری کرده که معروف به چهار محله بوده و حرکت آنان از تکیه سرچشمه آغاز و پس از طی سبزه مشهد، دباغان، سرپیر، میخچه گران، پاسرو، نعلبندان و دربنو به تکیه میدان می رسند.
شب هفتم ماه محرم به تکیه میدان عباسعلی اختصاص دارد، که دسته های عزاداری از این محل حرکت خود را آغاز و در سوگواری محلات دربنو، دوشنبه ای، سرچشمه، سبزه مشهد، سرپیر، میخچه گران، پاسرو و نعلبندان شرکت می کنند.
آیین توق (طوق) بندان هر محله نیز روز بعد از حرکت دسته های سوگوار انجام می شود و آداب خاصی دارد، ابتدا توق ها (نوعی علم) در همان منزل و یا مکانی که در طول سال نگهداری می شد، توسط بانوان با گلاب شسته و پارچه ها و روسری هایی که سال قبل نذر مردم بوده و بر توق بسته شده است در مجمع های مسی (سینی) گذشته می شود.
در ادامه سوگواران علم ها (توق یا طوق) را با عزاداری و نوحه خوانی به مساجد و تکیه ها حمل کرده تا اجزای آن به هم متصل شود.
اجزای توق تکیه نعلبندان و محلات فرعی آن در مسجد جامع بسته می شود، توق محله سبزه مشهد در مسجد امام حسن عسگری (ع) و سوگواران میدان عباسعلی توق ها را در تکیه شازده قاسم سرهم می کنند.
در این روز به افرادی که به همراه دسته های حمل توق حرکت می کنند، پاتوقی می دهند که بیشتر پولی است که به کودکان و نوجوانان اهدا می شود.
این توق ها تا پایان ماه صفر در تکیه محله باقی می ماند و روز 28 این ماه همزمان با سالروز رحلت رسول مکرم اسلام حضرت محمد (ص) توق ها جمع آوری و برای سال بعد نگهداری می شود.
از دیگر آیین های گرگانی ها «دسته چوبی» است که بعد از عاشورا اجرا می شود.
در اجرای این سنت، مردم با در دست گرفتن چوب هایی که سر برخی از آنها شعله دارد از محله میخچه گران گرگان به سوی دیگر محلات به حرکت درمی آیند.
این مراسم به نشانه قیام مردم برای خونخواهی از دشمنان امام حسین (ع) بوده و درقالب آن سوگواران با مشعل های فروزان و با قدم های تند حرکت کرده، نوحه خوانده و فریاد حیدر حیدر سر می دهند.
علم گردانی یا «علم گردش» با بیش از یک قرن سابقه از دیگر آیین های ویژه محرم مردم این شهرستان است که همزمان با هفتمین روز این ماه اجرا می شود.
علم گردش به یاد علمدار کربلا حضرت ابوالفضل (س) در روستای کفشگیری گرگان و با حضور سوگواران واعضای هیات های مذهبی انجام می شود.
به گزارش ایرنا، برخی از آیین های سنتی سوگواری مردم گرگان به عنوان میراث معنوی کشور به ثبت ملی رسیده، به عنوان مثال 'طوق بندان' (توق بندان) با شماره 431 در این سیاهه ثبت است.
چهل منبر گرگان نیز به عنوان میراث معنوی و به شماره 550 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
بافت قدیم گرگان با مساحتی بین 150 تا 200 هکتار، سومین بافت تاریخی ثبت شده ایران بعد از اصفهان و یزد است که به شماره 41 در فهرست آثار ملی قرار دارد.
بام های سفالی و قرمز رنگ، دیوارها و جرزهای آجری و رج به رج کنار هم چیده شده شمایلی از شهری کهن به نام گرگان بوده که هنوز هم پا برجا است.
بافت تاریخی گرگان با بناهای شاخصی همچون خانه های شیرنگی، تقوی، شعرباف، خراسانی، مفیدیان، کبیر، سرای باقری ها و امامزاده نور در محلات سرچشمه، دوشنبه ای، دربنو و دیگر محله ها به مرکز استان گلستان هویتی عمیق بخشیده است.
آنچه اکنون آن را بافت تاریخی گرگان می نامند، بازمانده مجموعه ای از شهر استرآباد و فضاهای شهری همچون مساجد، آب انبارها، قنات ها، معابر و واحدهای مسکونی یک یا چند طبقه است.
3014/1648
منبع: ایرنا
کلیدواژه: فرهنگي محرم سنت ها گرگان گلستان
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۶۶۵۸۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تکیه خاتون‌آبادی؛ محور دومین رویداد تکیه‌گرد
ایسنا/اصفهان مدیر مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد از برگزاری دومین رویداد تکیه‌گرد با محوریت تکیۀ خاتون آبادی خبر داد.
ابراهیم عمرانی، در گفت‌وگو با ایسنا و با اشاره به رویدادهای هفته فرهنگی اصفهان که امسال با شعار «اصفهان؛ شهر زنده، شهر زندگی» برگزار شد، اظهار کرد: شهر اصفهان از ظرفیت‌های بالایی در زمینۀ گردشگری برخوردار است که بخش عمده‌ای از آنها به حوزۀ تاریخی، فرهنگی، مذهبی و هنری مرتبط است. بخش مهمی از این ظرفیت‌ها مجموعۀ تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد است که هفته فرهنگی اصفهان فرصتی را فراهم کرد تا سرزمین تخت فولاد به‌عنوان یکی سرمایه‌های عظیمِ شهر بیش از پیش معرفی شده و شناسانده شود.
مدیر مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد ادامه داد: در راستای معرفی ظرفیت‌های تاریخی، معماری و گردشگری تکایا، مجموعه تخت فولاد تلاش کرد تا رویدادی را با عنوان «تکیه‌گرد» و با تمرکز بر ظرفیت‌های این مجموعۀ تاریخی، فرهنگی و مذهبی برگزار کند.
او با اشاره به برگزاری اولین برنامۀ «تکیه‌گرد» در سال گذشته، خاطرنشان کرد: اولین برنامه از رویداد «تکیه‌گرد» سال گذشته و همزمان با هفته فرهنگی، با محوریت تکیه میرفندرکسی برگزار شد، و قرار است تا دومین برنامه از سلسلۀ رویدادهای «تکیه‌گرد» نیز با محوریت تکیۀ خاتون آبادی برگزار شود که طی آن، شرکت‌کنندگان در این برنامه با روایت‌ها و ظرفیت‌های گردشگری و بناهای معماری این تکیه آشنا خواهندشد.
عمرانی اضافه کرد: در حاشیۀ برگزاری دومین رویداد «تکیه‌گرد»، مسابقه عکاسی با موبایل از بناهای آرامگاهی و معماری و عناصر گردشگری تکیۀ خاتون آبادی برگزار می‌شود و در پایان نیز به برگزیدگان جوایز ارزنده‌ای اهدا خواهد شد.
مدیر مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد، برگزاری رویداد «تکیه‌گرد» را فرصتی مغتنم دانست و بیان کرد: این رویداد کمک خواهدکرد تا با دقتی به مراتب بیش از گذشته، به جزئیات و زوایا و ظرفیت‌های تکیۀ خاتون آبادی نگاه شود و نگاه مصرفی به تکیه‌ها و بناهای آرامگاهی تخت فولاد تغییر کرده و تکریم و مرمت و برجسته‌سازی تکیه‌ها رخ دهد.
به گزارش ایسنا، رویداد گردشگری «تکیه‌گرد» پنجشنبه ۱۳ اردیبهشت‌ماه، ازساعت ۱۶ تا ۱۹ بعدازظهر، در تکیۀ خاتون آبادی برگزار می‌شود و عموم شهروندان و گردشگران می‌توانند در این رویداد شرکت کنند. ضمن اینکه علاقه‌مندان برای دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانند با شماره ۰۹۰۲۸۰۱۱۳۵۵ تماس بگیرند.
انتهای پیام
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت