به نقل از «ایلنا»

هزاران سال به وجه جسمانی فرهنگ ایرانی بی‌توجه بوده‌ایم/بازگشت به جسم در دنیای امروز

تاریخ انتشار: ۳۰ شهریور ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۷۰۴۳۶۲

جواد مجابی (نویسنده؛ شاعر و پژوهشگر هنری) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا؛ درباره آخرین کتاب‌ها و آثارش گفت:  یکی از رمان‌های قدیمی‌ام به نام «دروازه» بعد از بیست‌وچند سال مجدد توسط  نشر ثالث تجدید چاپ می‌شود. علاوه بر این  چند کتاب تجدید چاپی دیگر ازجمله شناخت‌نامه‌های شاملو و ساعدی و ... را هم نشر فرهنگ معاصر در دست انتشار دارد که دست‌کم تا  دو هفته دیگر منتشر می‌شوند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

یک رمان جدید هم در شرف گرفتن مجاز انتشار است که «در این تیمارخانه» نام دارد و قرار است توسط نشر ققنوس زیر چاپ برود. این کتاب را سال ۹۲ نوشته‌ام و خودم خیلی به این رمان امید دارم.

مجابی در توضیح بیشتر درباره رمان «در این تیمارخانه» بیان کرد: این رمان مسئله جسمانیت را شاید برای نخستین بار و خیلی مفصل از جنبه‌های مختلف مطرح می‌کند. واقعیت این است که جسمانیت در ادب و فرهنگ ایران خیلی کم مطرح شده و هزاران سال است که درباره روح صحبت می‌کنیم و جسمانیت  و تن و بدن با وجود اهمیتی چندان جایی در ادبیات و هنر ما ندارد.  بدن اصل فرهنگ و تمدن است و در این رمان به اهمیت این مفهوم پرداخته‌ام. در این اثر به انکار روح نپرداخته‌ام بلکه از اهمیت بدن و تن آدمی گفته‌ام. خیلی از چیزهایی را که ما به روح نسبت می‌دهیم در واقع به ذهن آدمی مربوط می‌شود. مقصودم این است که به وجه جسمانی در طی هزاران سال فرهنگ ایرانی بی‌توجهی کرده‌ایم و همیشه نکوداشت روح مسئله اصلی ادبیات ما بوده است.

این نویسنده ادامه داد: باید به جسم انسان به صورت منطقی بپردازیم. چراکه هم جنبه سیاسی دارد مثل جسم زن که چقدر به عنوان کالا در دنیا مورد سوء‌استفاده قرار گرفته است. به این‌ها باید پرداخته شود. جسم است که مبارزه می‌کند و عاشق می‌شود و زندان می‌رود و رشد می‌کند و خانواده تشکیل می‌دهد و تمدن و فرهنگ را به وجود می‌آورد. چرا باید روی یک سنت قدیمی چندهزارساله مدام جسم را ندیده بگیرم و تنها از روح بنویسیم و بخوانیم. اصلا روح و جسم را نباید در مقابل همدیگر قرار بدهیم. هرکدام جای خودشان را دارند. جسمی که در طول قرن‌ها خوار شده در رمان من بررسی می‌شود که چقدر اهمیت دارد و چگونه با فرهنگ و تمدن و رشد جوامع ارتباط دارد و بورژوازی و سرمایه‌داری چگونه از جسم زن و مرد به عنوان ابزار تبلیغاتی استفاده کرده است.

خالق داستان «پسرک چشم آبی» سپس اضافه کرد: در کتاب دیگرم به نام «در این اتاق‌ها» جسم به مثابه یک اتاق به تصویر کشیده شده؛ اتاقی که ما در آن زندگی می‌کنیم و هیچگاه به آن دقت نمی‌کنیم. خود اتاق و شهر و معماری و هم به نوعی جسم هستند و مسئله جسم تنها موضوع بدن آدمی‌زاد و تن زن یا مرد نیست. جسمانیت و تنانگی و بدن به اندازه شهر و کشور و تمدن اهمیت دارد که چه در رمان و شعر و مقالات و مسائل سیاسی و اقتصادی باید به ان پرداخته شود. منتها وقتی چیزی در یک جامعه‌ای شروع نشده طبیعتا توجهی نکرده‌ایم که چگونه از جسم در طول تاریخ سوءاستفاده شده و در برخی دوره‌ها مثل یونان و رم تقدیس شده و در دروه‌های دیگری در مقابل روح فروکاسته شده است. امیدوارم این رمان آغازکننده مطرح کردن این مسائل باشد.

مجابی در پایان گفت: روح هم جای خودش را دارد و من حرفم این است که جسم اصلا تا امروز در جامعه دیده نشده و مثلا جسم شهر در فرهنگ ما نمود ندارد. ما خودمان اجزای جسم شهر هستیم ولی اصلا آن را نمی‌شناسیم و این شهر را دوست نداریم. چرا ما از جسم شهر فرار می‌کنیم و نتوانسته‌ایم آن را برای مردم دلپذیر کنیم. این‌ها مواردی مهم است که باید به آن بپردازیم.

منبع: ایلنا

کلیدواژه: جواد مجابی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.ilna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایلنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۷۰۴۳۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فرهنگ مشترک؛ سرمایه دو ملت

  آشنایی با فرهنگ یک کشور همجوار، درک ما را ازجهانی که در آن زندگی می‌کنیم، بیشتر می‌کند و با وجود چالش‌ها و مسائل‌مان مثل اقتصادی و سیاسی که بیشتر با همسایگان است، راه بحران‌های احتمالی را می‌بندد. بر همین اساس ما نیازمند یک نقشه‌راه جامع برای تاثیر فرهنگی هستیم. سفر اخیررئیس‌جمهور به پاکستان و همراهی وزیر ارشاد برای رایزنی در مسائل فرهنگی و تولیدات محصولات فرهنگی مشترک نشان می‌دهد که پس ازچهار دهه غفلت، حالا در همکاری مشترک فرهنگی با افقی باز در حال رایزنی فرهنگی هستیم. 
   
فرهنگ در کنار اقتصاد
حضور رئیس‌جمهور ایران به همراه هیأتی عالی‌رتبه از مقامات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی نشان داد که رویکرد ایران اسلامی به همکاری مشترک با همسایگان، جنبه‌های فرهنگی و اقتصادی را دوشادوش هم پیش می‌برد و همین مسأله باعث تحکیم وحدت در این زمینه خواهد شد. توجه به موضوع فرهنگ در کنار اقتصاد که حالا در سفر هیأت عالی‌رتبه ایرانی در پاکستان خود را نشان می‌دهد، از سنت‌های کهن ایرانی است که سال‌ها بود به دست فراموشی سپرده شده بود. اگر نگاهی به گذشته داشته باشیم و به جاده ابریشم و تعاملات فرهنگی و اقتصادی آن نگاه کنیم، به‌خوبی درمی‌یابیم که گسترش فرهنگ ایرانی در منطقه همواره با مسائل اقتصادی همراه بوده و همین موضوع به اعتلای فرهنگ ایرانی نیز کمک کرده است. توجه به ظرفیت پاکستان یکی از همین موارد است که امروز شاهد هستیم می‌تواند بر اساس خصوصیات جاده ابریشم دوباره احیا شود و مورد بهره‌برداری قرار گیرد.سفر رئیس‌جمهور و هیأت همراه به پاکستان هشت سند همکاری، توافقنامه و تفاهمنامه در پی داشت که یکی از آنها تفاهمنامه سینمایی و همکاری مشترک در تولیدات سینمایی است. حضور رئیس‌جمهور در ایالات پنجاب، ادای احترام و تقدیم تاج گل به آرامگاه اقبال لاهوری نشان می‌دهد که توجه به فرهنگ در این سفر، بیش از پیش اهمیت داشته است.
   
همگرایی جایگرین واگرایی
ایران و پاکستان به‌عنوان دو کشور همسایه از دیرباز دارای روابط گسترده فرهنگی بوده‌اند.بدون شک یکی از مهم‌ترین عواملی که نقشی مهم در روابط دوستانه و همگرایی این دو کشور داشته، اشتراک در فرهنگ و مذهب بوده است. با این حال در قرن اخیر به خاطر اعمال سیاست‌های بیگانگان رابطه بین دو کشور همواره به شکل همگرایی نبوده و به شکل واگرایی درآمده است. در حال حاضر با توجه به سیاست‌های خارجی که نگاه به همسایگان را بیش از نگاه به غرب دنبال می‌کرد، می‌تواند همکاری ایران و پاکستان را از این وضعیت خارج و یک همگرایی براساس مشترکات فرهنگی ایجاد کند. پاکستان همسایه شرقی ایران و زادگاه اقبال لاهوری به‌عنوان میراث مشترک دو کشور به حساب می‌آیدکه با توجه به تاثیرات فرهنگ ایرانی که برفرهنگ، زبان، آداب و سنن پاکستان گذاشته شده؛مشترکات فراوانی بین دوکشور به وجودآورده که یکی ازآنها«نوروز» است.مشترکات فرهنگی در زمینه شعر فارسی،موسیقی، تئاتر و سینما می‌تواند زمینه‌های مختلف همکاری، دوستی و مودت بین ملت ایران و پاکستان را فراهم آورد.
   
انطباق فرهنگی از زبان تا شعر فارسی
ایران و پاکستان از لحاظ جغرافیایی نزدیک‌ترین مردم در منطقه به یکدیگر هستند و از دیرباز ایرانیان روابط خود با شرق را بر اساس پاکستان و جاده ابریشم پی می‌گرفتند. صدور فرهنگ ایرانی به هند و روابط نزدیک ادبی و هنری که در این عرصه رقم خورد، به‌دلیل نزدیکی گفتمان فرهنگی ایران با مردم لاهور و کشمیر است. همان‌گونه که در این منطقه ما شاعران فارسی‌سرای بسیاری داریم که اقبال لاهوری مشهورترین آنهاست اما می‌توانیم از غنی کشمیری، ناطق مکرانی، غالب لاهوری، جویای کشمیری و آفرین لاهوری که از فارسی‌سرایان پاکستانی هستند یاد کنیم که باعث نزدیکی فرهنگ و زبان فارسی در منطقه شدند. حتی بر اساس پژوهش‌های مشترک در حوزه خط نیز بسیاری از پژوهشگران خط اردوی امروزی پاکستان را برگرفته از خط نستعلیق ایرانی می‌دانند.
   
موسیقی و گفتمان مشترک
اشتراکات ایرانی به غیر سنن و زبان مشترک، در سایر هنرهای ایران فرهنگی هم خود را نشان داده است. به‌ویژه در عرصه موسیقی که زبانی جهانی برای رسیدن به تفکر مشترک است.موسیقی ایران و پاکستان دارای اشتراکات تاریخی هستند که ریشه‌یابی آن، به‌خوبی عمق ارتباط معنوی دو ملت با یکدیگر را نمایان می‌کند.به‌طور مثال با آمیزش دستگاه‌های ایرانی و کشمیری، دستگاه جدیدی در موسیقی به نام دُهرپَد ابداع شد. یا آهنگ‌ها از ۲۲ به ۱۲ مجموعه نُت‌ تثبیت شد و ژانرهایی مانند خیال، تهمری و قوالی در فرهنگ مشترک پاکستان و ایران ابداع شد. هنر قوالی در پاکستان که اشتراک بسیاری در منطقه جنوبی ایران هم دارد، یکی از سنت‌های قدیمی است که باعث پیوست فرهنگی در منطقه جنوب ایران شده و اتفاقا در این زمینه چهره‌های جهانی مانند نصرت فتح‌علی‌خان را داریم که به‌عنوان یک چهره فرهنگی در پاکستان و ایران ستایش می‌شود. 

فرهنگ شیعی مشترک 
پاکستان به‌عنوان کشوری مسلمان دارای بخش بزرگی از شیعیان است که با فرهنگ ایرانی پیوندی ناگسستنی دارند. این فرهنگ در سالیان اخیر نیز به‌خوبی خود را نشان داده و پس از فروپاشی دولت بعث عراق و ازسرگیری سنت شیعی پیاده‌روی اربعین، اشتراکات فرهنگی ایران و پاکستان بیش از پیش خود را نشان داده است. هرساله شاهد هستیم که شیعیان پاکستانی از مسیر ایران و هم‌دوش ایرانیان به کربلا می‌روند و این سنت را با یکدیگر گرامی می‌دارند؛ همان‌گونه که سال گذشته ۱۰۰هزار شیعه پاکستانی از ایران برای پیاده‌روی اربعین به کربلا سفر کردند. این موضوع در کنار حضور دائمی شیعیان پاکستانی در حرم رضوی که  بیش از نیم میلیون نفر در سال است، به‌خوبی نشان می‌دهد که ایران و پاکستان نزدیک‌ترین ملت براساس اشتراک فرهنگی در منطقه هستند. این موضوع حتی باعث شده که رواق کوثر حرم مطهر رضوی به برنامه‌های فرهنگی و زیارتی مردم اردوزبان پاکستان اختصاص پیدا کند.
بامرور چنین پیوست فرهنگی، بدون شک نزدیکی دو ملت ایران و پاکستان می‌تواند نتایج درخشانی برای هر دو کشور داشته باشد.