به نقل از «ایکنا»

تقدم با کدام است؛ فقه یا فلسفه؟

تاریخ انتشار: ۳ مهر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۷۷۵۵۰۴

به گزارش ایکنا؛ برخی از اندیشمندان معتقدند که اولویت در اصلاح مشکلات جهان اسلام با فلسفه است. این افراد بر مبانی فکری و اصولی فقه دست می‌گذارند و مشکل را در اینجا می‌بینند. در مقابل برخی بر اهمیت و استقلال فقه دست می‌گذارند و معتقدند آنچه در جهان اسلام منشا اثر است، فقه است. تفاوت این دو دیدگاه را در بررسی آرای سیدصادق حقیقت، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه مفید قم و حجت‌الاسلام و المسلمین داود فیرحی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران می‌توان دید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در میان معتقدان به اولویت فلسفه می‌توان به سیدصادق حقیقت اشاره کرد؛ او در این زمینه کتابی نیز نوشته است. «حقیقت» معتقد است که دو دانش فلسفه سیاسی و فقه سیاسی تعاملاتی دارند و فلسفه سیاسی متقدم بر فقه سیاسی است و اگر مسئله‌ای در جهان اسلام بخواهد حل شود، نیاز دارد که هم در فلسفه سیاسی و هم در فقه سیاسی حل شود.

وی در توضیح مفاد کتابش با عنوان «همروی فلسفه سیاسی و فقه سیاسی» می‌گوید: همروی به صورت کلی برای اولین بار در این کتاب مطرح شده است، اما به اشکال دیگر پیشتر مطرح شده است، فارابی از جمله کسانی است که همروی را به کار برده است، او فلسفه سیاسی و فقه مدنی را در نظر دارد. فلسفه به نظر او به کلیات و فقه به جزییات می‌پردازد و از همین جهت فارابی در رویکرد همروی قرار می‌گیرد. از معاصرین احمد واعظی در یکی از کتاب‌های خود مطرح می‌کند که فقه سیاسی نمی‌تواند ما را از فلسفه سیاسی بی‌نیاز کند.

حقیقت تصریح می‌کند نکته دیگر این است که اصول نظریه دارای ۹ رکن است. از جمله این ارکان عقل‌گرایی است که در این کتاب تعریف جدیدی از آن ارائه شده و تفاوت‌هایی با تعریف سنتی و نظرات روشنفکری دینی و روشنفکران معنوی دارد.

در مقابل فیرحی نظر دیگری دارد که آن را در ویژه‌نامه انقلاب مشروطه روزنامه فرهیختگان و در تاریخ ۱۴ مرداد ۹۷ منتشر کرده است. از نظر او آنچه در جهان اسلام جایگاه اول تاثیر را دارد فقه است و نه فلسفه. این مطلب که در کانال اطلاع‌رسانی حجت‌الاسلام والمسلمین داود فیرحی ذیل عنوان تقدم فقه بر فلسفه بازنشر شده است بیان کرده است که چرا اولویت پژوهشی خود را بر فقه متمرکز کرده است.
او در بخشی از این یادداشت می‌نویسد: من وقتی نگاه می‌کردم و می‌سنجیدم که اگر چیزی را بخواهم در اولویت کاری و تحقیقاتی خود قرار دهم، کدام مهم‌تر است. برای من به این دلیل که فقه بیشتر مماس با زندگی است، مهم‌تر است. ارتجاع در حوزه فقه باعث ارتجاع در زندگی می‌شود و فتوا‌های فقهی ممکن است باعث تغییر یا عقب افتادن مسیر زندگی جامعه شود.

فیرحی بیان کرده است که شما هیچ‌گاه نمی‌بینید که در مباحث سیاسی و اجتماعی به فلسفه ارجاع دهند. دانش عملی ما همیشه فقه بوده است. از قدیم به فق‌ها مراجعه می‌کردند. برای ازدواج، طلاق، فتوای جنگ، دفاع، قصاص، مشروع و نامشروع بودن حکومت، قیام علیه حکومت یا دفاع از حکومت، به فقه مراجعه می‌شده است. در نهضت تنباکو و تحریم امتیازها، در همه به فقه ارجاع می‌دهند. این به معنای نادیده گرفتن فلسفه نیست. فلسفه می‌تواند مفاهیم را روان کند و توضیح دهد، ولی آنچه نهایتا در جهان اسلام اهمیت دارد، این است که فقه با مفاهیم جدید و مفاهیم جدید با فقه بتوانند گفت‌وگو کنند و این بسیار مهم است و اهمیت دارد. کار من به این معنا نیست که فلسفه را نفی کنم.

این استاد دانشگاه تهران تصریح می‌کند: ظاهرا فقه نسبت به فلسفه چابک‌تر و عملی‌تر است. در توان آدمی هم نیست که در همه حوزه‌ها فعالیت کند. برداشت من این است که فق‌های ما در تحلیل عمل مسلمانان به فقه، به صورت مستقل نگاه می‌کردند؛ یعنی این‌طور نبود که این را وابسته به فلسفه یا هر دانش دیگری بکنند. مستقل نگاه می‌کردند. کسان دیگری هم هستند که در حوزه فلسفه کار می‌کنند، ولی من وقتی نگاه می‌کردم و می‌سنجیدم که اگر چیزی را بخواهم در اولویت کاری و تحقیقاتی خود قرار دهم، کدام مهم‌تر است. برای من به این دلیل که فقه بیشتر مماس با زندگی است، مهم‌تر است. ارتجاع در حوزه فقه باعث ارتجاع در زندگی می‌شود و فتوا‌های فقهی ممکن است باعث تغییر یا عقب افتادن مسیر زندگی جامعه شود. برای من این مسائل مهم بود و احساس کردم در این رابطه بیشتر به صورت تخصصی کار کنم. دیگران هم درباره فلسفه و مفاهیم جدید کار می‌کنند، ولی توان من به عنوان انسانی که می‌تواند در یک حوزه کار کند، در این حد است.

همچنین فیرحی در جایی دیگر در نقد سخنان حقیقت معتقد است که فلسفه‌ای که در اندیشه حقیقت به کار رفته است، عقل است یا نظام دانایی مشخص؟ عقل همه‌اش فلسفه نیست و فقه خیلی کوچک‌تر از وحی است و فکر می‌کنم در برخی اوقات مناسبات میان عقل و وحی با مناسبات میان فلسفه و فقه خلط می‌شود. فلسفه‌ها با هم متفاوت و گاه متضادند. در این کتاب مراد از فلسفه، مراد از فلسفه کلاسیک یا مدرن، اشراق یا عقل‌گرا است؟ امروز نمی‌توان از فقه و فلسفه، به عنوان یک دانش کلی صحبت کرد.

انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: ایکنا فیرحی حقیقت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۷۷۵۵۰۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مرتضی اشراقی: اندیشه‌های امام به‌طور هدفمند تحریف می‌شود/ شاخص و ملاک حقیقت اندیشه حضرت امام، رهبر معظم انقلاب هستند/ یکی از وظایف مهم مورخ، جهاد تببین است/ امروز مردم غزه تاریخ ساز یک حماسه عظیم هستند

نوه امام خمینی با تأکید بر اینکه وظیفه همه ماست که امام را، همان امامی که فی الواقع بودند، معرفی کنیم و نگذاریم منحرفان و مخالفان نظام، امام را تحریف کنند، گفت: امروز شاخص و ملاک حقیقت اندیشه های امام، رهبر معظم انقلاب هستند. وی در ادامه سخنانش افزود: یکی از وظایف مهم مورخ «جهاد تبیین» است؛ تبیین حقیقت انقلاب و نظام و اینکه عده ای از معاندین در فضای رسانه‌ای و فضاهای مجازی با هزینه‌های فراوان به دنبال تطهیر رژیم فاسد پهلوی هستند. این گروه به دنبال وارونه نشان دادن حقیقت هستند؛ اینجاست که باید مورخ جلوی این تحریف آشکار تاریخی را بگیرد و نگذارد استکبار رسانه‌ای به اهداف خود برسد.

به گزارش خبرنگار جماران، حجت‌الاسلام و المسلمین مرتضی اشراقی صبح امروز در مراسم رونمایی از کتاب «چالش‌های تاریخی» با تقدیر از عباس سلیمی نمین به خاطر تألیف این کتاب، گفت: امروز با توجه به  گسترش فضای رسانه‌ای و مجازی و به تبع آن، خبررسانی و انتشار اخبار در این فضا و اثرگذاری آن بر روی افکار عمومی، حقایق وقایع در بعضی از اوقات به صورت وارونه نمایش داده می‌شود و در واقع قلب حقیقت پیش می‌آید و بالتبع آن تحریف در یک واقعه رخ می‌دهد.

نوه امام خمینی(س)، با اشاره به برنامه‌ریزی معاندین انقلاب برای تحریف اندیشه‌های حضرت امام، تأکید کرد: امروزه متأسفانه شاهد آن هستیم که زندگی شخصی، سیاسی و اجتماعی حضرت امام به صورت هدفمند تحریف شده و به جامعه عرضه می‌شود. نمونه‌های بسیاری را هم در شبکه‌های مجازی و هم رسانه‌های معاند شاهد هستیم.

وی با بیان اینکه امروز بسیاری از ابعاد شخصیت حضرت امام همچنان ناشناخته است، افزود: در واقع نسل کنونی انقلاب، به خصوص نسل نوجوان و جوان، امام را به درستی نمی‌شناسند و عظمت امام را درک نکرده‌اند. لذا وظیفه همه ماست که امام را، همان امامی که فی الواقع بودند، معرفی کنیم و نگذاریم منحرفان و مخالفان نظام، امام را تحریف کنند. در اینجا وظیفه یک مورخ جلوگیری از تحریف چنین شخصیتی است.

اشراقی با تأکید بر اینکه یک مورخ باید شجاع باشد و از پروپاگاندای رسانه‌ای نترسد، اظهار داشت: تحریف امام، تحریف انقلاب و تحریف جمهوری اسلامی و تحریف اسلام ناب محمدی(ص) است. رهبر معظم انقلاب بارها فرمودند که در مقابل شبیخون‌های فرهنگی دشمن باید برنامه داشت چون آنان نیز با برنامه و هدفمند هجمه فرهنگی انجام می‌دهند. به همین دلیل ما نیز باید برنامه داشته باشیم و یکی از مهمترین کارهایی که ما می‌توانیم در مقابل هجمه فرهنگی دشمن انجام دهیم، «جهاد تبیین» است؛ جهاد تبیین در خصوص انقلاب، امام و دفاع مقدس.

وی تأکید کرد: یکی از وظایف مهم مورخ «جهاد تبیین» است؛ تبیین حقیقت انقلاب و نظام و اینکه عده ای از معاندین در فضای رسانه‌ای و فضاهای مجازی با هزینه‌های فراوان به دنبال تطهیر رژیم فاسد پهلوی هستند. این گروه به دنبال وارونه نشان دادن حقیقت هستند؛ اینجاست که باید مورخ جلوی این تحریف آشکار تاریخی را بگیرد و نگذارد استکبار رسانه‌ای به اهداف خود برسد.

نوه امام خمینی(س)، یادآور شد: تا کنون چندین مستند برای تحریف انقلاب و امام توسط رسانه‌های بیگانه ساخته شده است. ما چقدر توانسته‌ایم پاسخ آنان را بدهیم؟ چقدر در جهاد تبیین موفق بوده‌ایم؟ چند مستند موفق در پاسخ به شبهه‌افکنی بیگانگان درست کرده‌ایم؟ مراقب باشیم که دشمن با برنامه به جنگ انقلاب آمده است و ما هم باید برنامه داشته باشیم.

وی با بیان اینکه وظیفه یک مورخ «تبیین حقایق» است، افزود: تاریخ‌نگاری یک هنر است و مورخ یک هنرمند که با قلمش هنر خود را به منصه ظهور می‌رساند و قلمی که جلوی تحریف را بگیرد و در جهت تبیین حقایق به نگارش در آید، «قلم مقدس» است.

اشراقی با اشاره به آیه 71 سوره آل عمران، گفت: امروز دشمنان قسم خورده انقلاب برای هجوم فرهنگی به کشور، به صورت آگاهانه و هدفمند اندیشه‌های امام را تحریف می‌کنند. امروز شاخص و ملاک حقیقت اندیشه‌های حضرت امام، رهبر معظم انقلاب هستند و یک مورخ انقلابی وظیفه دارد برای جلوگیری از تحریف اندیشه‌های امام به شاخص و ملاک رجوع نماید و نگاه به کلام رهبری داشته باشد.

وی یادآور شد: امام خمینی(س) 25 دی ماه 67 در نامه‌ای به سید حمید روحانی نوشتند و او را مکلف به تدوین تاریخ انقلاب کردند. برای جلوگیری از تحریف تاریخ انقلاب، امام در این نامه می‌فرمایند «شما به عنوان یک مورخ باید توجه داشته باشید که عهده‌دار چه کارِ عظیمی شده‌اید. اکثر مورخین، تاریخ را آن گونه که مایلند و یا بدان گونه که دستور گرفته‌اند می‌نویسند، نه آن گونه که اتفاق افتاده است... از شما می‌خواهم هر چه می‌توانید سعی و تلاش نمایید تا هدف قیام مردم را مشخص نمایید... شما باید نشان دهید که چگونه مردم، علیه ظلم و بیداد، تحجر و واپسگرایی قیام کردند و فکر اسلام ناب محمدی(ص) را جایگزین تفکر اسلام سلطنتی، اسلام سرمایه داری، اسلام التقاط و در یک کلمه اسلام آمریکایی کردند».(صحیفه امام، جلد 21، صفحه 239)

نوه امام خمینی(س)، با بیان اینکه مقام معظم رهبری در مسیر حضرت امام دستور به جهاد تبیین داده‌اند، اظهار داشت: ما امروز می‌بینیم در رسانه‌های معاند، هدف اصلی قیام مردم که رسیدن به استقلال سیاسی، نظامی و اجتماعی بوده است را قلب‌گونه تفسیر می‌کنند. امروز کدام کشور مانند جمهوری اسلامی ایران است که از لحاظ سیاست خارجی و نظامی، کاملا استقلال داشته و وابسته به بلوک شرق و غرب نباشد؟! تبیین چنین مسأله‌ای وظیفه همگانی و به خصوص خواص است.

وی حضرت زینب(ع) را بزرگترین جهادگر تبیین تاریخ اسلام دانست. 

اشراقی در پایان سخنان خود به مساله روز جهان اسلام، فلسطین پرداخته و گفت: تاریخ را مورخین نمی‌سازند؛ بلکه تاریخ‌سازان می‌سازند. امروز مردم مظلوم و سرافراز غزه تاریخ‌ساز یک حماسه عظیم هستند؛ حماسه پیروزی خون بر شمشیر، حق بر باطل و نور بر ظلمت؛ و بر مورخین فرض است که وقایع دردناک غزه را بدون کوچک‌ترین تحریف به رشته تحریر در آورند. مورخ یک جهادگر تبیین است و هرگز نباید از پروپاگاندای رسانه‌ای بترسد و مهمترین ویژگی یک مورخ شجاعت است و شجاعت او اثر مستقیم بر قلم او دارد.

اشراقی در پایان تأکید کرد: متأسفانه در بحث جهاد تبیین برای جلوگیری از تحریف تاریخ انقلاب در فضای مجازی مناسب عمل نکرده‌ایم و باید با برنامه‌ریزی دقیق و مدون بتوانیم این کم‌کاری را جبران کنیم.