مرگ و گرسنگی، سوغات متفقین
تاریخ انتشار: ۸ مهر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۸۵۴۲۹۷
رکنا: در آخرین سال‌های حکومت «رضا شاه پهلوی» در ایران، جنگ جهانی دوم، با حمله ارتش آلمان نازی به لهستان آغاز شد. خونین‌ترین برخورد در طول تاریخ که بیش از ۱۰۰ میلیون نفر از قریب به 30 کشور از اول سپتامبر ۱۹۳۹ تا دوم سپتامبر ۱۹۴۵ میلادی به‌صورت مستقیم در آن جنگیدند و بیش از ۷۰ میلیون نفر کشته شدند.
پس‌از آغاز جنگ، ایران سریعاً بی‌طرفی خود را اعلام کرد، اما به‌دلیل گستردگی مرز ایران با شوروی و درگیری این کشور با آلمان، این بی‌طرفی پایدار نماند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در چنین اوضاع، اتفاق دیگری باعث شد وضعیت مردم در شرایط سخت‌تر و بحرانی‌تری قرار گیرد و آن حضور پیش‌بینی نشده نیروهای غیر نظامی لهستانی در ایران بود.
با آغاز جنگ و هجوم ارتش آلمان از یک سو و روسیه از سوی دیگر به لهستان و تقسیم این کشور، بیش از یک میلیون لهستانی به نقاط مختلف روسیه منتقل و در اردوگاه‌ها اسکان داده شدند. بعد از دو سال و درپی حمله آلمان به روسیه، در توافقی بین این کشور و دولت در تبعید لهستان، مقرر شد که اسیران لهستانی که در خاک شوروی اقامت داشتند به ایران انتقال و از خاک ایران که در مسیر جنگ قرار داشت و پل Bridge پیروزی نامیده می‌شد، به جبهه‌های مختلف متفقین اعزام شوند. در نتیجه این توافق، در اوایل فروردین 1321 بیش از 160 هزار لهستانی از اردوگاه‌های روسیه و از طریق بندر پهلوی (انزلی) وارد ایران و بخصوص تهران شدند. از این تعداد بیشتر مردان لهستانی برای همراهی با نظامیان کشور خود، به میدان جنگ رفته و زنان و فرزندان آنان در اردوگاه‌هایی که در ایران مشخص شده بود مستقر شدند. ورود پناهندگان و سهیم شدن آنها در مصرف ارزاق عمومی، در زمانی که کشور با کمبود شدید خواربار روبه‌رو بود و ابتلای آنان به بیماری‌های واگیردار تیفوس و تیفوئید (حصبه) و شیوع این بیماری در ایران، وضعیت کشور را بحرانی‌تر کرد.
آغاز شیوع بیماری
البته این مسأله را باید در نظر داشت اگرچه در این روزها یکی از عوامل شیوع بیماری‌های واگیردار در تهران و شهرستان‌ها حضور لهستانی‌ها بود اما پیش زمینه بروز و شیوع برخی از این بیماری‌ها عدم رعایت بهداشت عمومی از سوی خود مردم ایران و عدم توجه جدی مسئولان بهداشتی در کشور بود. در واقع حضور مهاجران لهستانی شیوع چنین بیماری‌هایی را در کشور گسترش داد. شاهد بر این موضوع متن گزارش یکی از نمایندگان مجلس در تاریخ 29 فروردین سال 1321 درباره وضعیت بهداشتی ایران قبل از شیوع گسترده این بیماری با ورود لهستانی‌ها است: «... نظامی‌های عشرت‌آباد به‌دلیل کمبود بودجه ارتش 6 ماه است که حمام نرفته‌اند و بیماری تیفوس از عشرت‌آباد است...»
استقرار و رفت و آمدهای خودسرانه نیروهای نظامی متفقین در ایران، کمبود مواد غذایی و خواربار، مشکلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور با نبود یک حکومت قابل و مقتدر در کنار حضور مهاجران لهستانی، مردم را در شرایط بحرانی و سختی قرار داد که یکی از نتایج آن شیوع بیماری‌های واگیرداری چون تیفوس و تیفوئید بود که اگرچه مردم ایران با این نوع بیماری‌ها ناآشنا نبودند اما اینبار به‌طور فراگیر و گسترده‌ای در سراسر کشور شایع شد و مرگ و میر بسیاری با خود همراه داشت.
شیوع گسترده بیماری تیفوس در ایران، باعث شد علی‌اصغر حکمت، وزیر وقت بهداری در نامه‌ای خطاب به «علی سهیلی» نخست‌وزیر، در بهار 1321 این مسأله را به وی گوشزد کند که باید هر چه زودتر اقداماتی در جهت مقابله با شیوع این بیماری انجام شود: «اکنون متأسفانه بیماری تیفوس... در این اواخر شیوع پیدا کرده و محتمل است که تا آخر زمستان بر شدت آن بیفزاید و همچنین احتمال قوی می‌‌رود که بسیاری از امراض واگیری دیگر، مانند طاعون، وبا و غیره، خدای نخواسته در نتیجه آمد و شد غیرمحدود مسافرین بیگانه در همسایگی کشور ما بروز نماید و بواسطه کمی آذوقه و خواربار که قهراً مستلزم ضعف بنیه افراد و عدم مقاومت آنها در برابر هرگونه بیماری‌ها است بر اشتداد آنها افزوده شود.»
در پی بحرانی شدن این وضعیت، وزیر بهداری کمیته‌ای را برای بررسی و جلوگیری از شیوع بیماری‌های عفونی تشکیل و دستور می‌دهد تا یک مجموعه صد تختخوابی را به‌عنوان محل قرنطینه برای بیماران فقیر آماده کنند و «بیمارستان روزبه» را هم برای رسیدگی به بیماران تیفوسی در نظر بگیرند و بازرسان فنی نیز برای سرکشی و ضدعفونی کردن کارخانه‌ها و میهمانسراها و... فرستاده شود.حتی یک نفر بازرس مأمور شود همه روزه در مرده شورخانه حاضر و لباس‌های درگذشتگان را بسوزاند و مانع از فروش آن بشود.
سرایت به تمام ایران
شدت و گسترده شدن بیماری تیفوس که بین مردم از تیر سال1321 آغاز شده بود در ماه‌های بعد باعث شد هر روز در تهران ده‌ها نفر از این بیماری جان بسپارند. مأموران بهداشت با یافتن نشانی تیفوسی‌ها، همسایگان را از رفت‌وآمد به منازل آنان و دیدارشان منع می‌کردند. کمبود دارو هم مزید بر علت شده و باعث افزایش تلفات می‌شد. این بیماری ناشی از فقر که ناقل عمده آن شپش است، تلفات سنگینی به تهرانی‌ها وارد ساخت. سوءتغذیه مردم به‌دلیل حمل اجباری غله ایران به شوروی، باعث گسترش بیماری‌های عفونی دیگری نیز شده بود که ضعف جسمانی ناشی از کمبود غذا به رشد آنها کمک و در نتیجه این بیماری به تمام ایران سرایت کرد.
با تمام این اقدامات و آگاهی‌ها دولت همچنان در برابر اعلام رسمی شیوع تیفوس مقاومت کرده و حتی با صدور بیانیه‌هایی شیوع آن را تکذیب می‌کند: «...چنانکه در این اواخر مکرر گوشزد عموم شده تاکنون این بیماری شیوع نیافته و فقط مانند سال‌های گذشته در بعضی اشخاص دیده شده است...» اما سرانجام دولت در 11 اسفند 1321 اعلام می‌کند که این بیماری به‌صورت اپیدمی درآمده است و در بیانیه خود علل شیوع تیفوس را دشواری‌های ناشی از اشغال نظامی ایران، کمبود خواربار و در نتیجه سوءتغذیه (به سبب انتقال مواد غذایی به شوروی) و استقرار نظامیان خارجی آلوده به بیماری‌ها، در کشور اعلام می‌کند. در همان روز و در زمانی که دولت بیانیه خود را درباره شیوع بیماری‌ها منتشر کرد، تنها در تهران تلفات ناشی از تیفوس ۱۰۹ نفر و تیفوئید ۵۷ نفر گزارش شده بود، البته این تعداد صرفاً شامل کسانی می‌شود که مرگ آنها به ثبت رسیده است.
با آغاز سال 1322 نه تنها جلوی پیشرفت و شیوع این بیماری‌ها گرفته نشده بود بلکه مناطق بیشتری ازایران درگیر این بیماری شده و در نتیجه آن تعداد بیشماری از مردم هر روز به هلاکت می‌رسیدند. قبل از آغاز سال جدید در اسفند سال 1321 نمایندگان مجلس، وزیر بهداری را که آن زمان «امان‌الله اردلان» بود به صحن مجلس کشانده و از وی درباره وضعیت این بیماری در کشور سؤال کردند. یکی از نمایندگان مجلس بعد از آنکه از قحطی و نان‌های آلوده می‌گوید، از وزیر می‌خواهد تا فکری به حال گرسنگی و ضعف بنیه مردم کند و خواستار اقدام دولت برای جلوگیری از شیوع تیفوس در وسایل نقلیه عمومی مثل اتوبوس‌ها و درشکه‌ها و حمام‌های عمومی می‌شود: «...کمتر کسی است که برود حمام و چند دانه شپش در لباسش پیدا نشود. این است که تقاضا می‌کنم به اداره شهرداری تذکر بدهند که اینها را ضدعفونی بکند. کار مشکلی هم نیست، هم وسایل نقلیه را می‌شود ضدعفونی کرد و هم حمام‌ها را به وسیله گوگرد ضدعفونی بکنند...»
وزیر بهداری نیز در دفاع از اقدامات وزارتخانه خود خطاب به نمایندگان، گزارشی را با این مضمون ارائه می‌دهد: «...راجع به تیفوس هم یک میلیون واکسن تیفوس قبلاً دستور داده شده بود و این واکسن‌ها به قاهره رسیده است. اخیراً اقداماتی شده امیدواریم زودتر وارد تهران بشود ولی تصدیق خواهید فرمود که این اقدامات کافی برای آن منظور اساسی نیست. ما الان در بیمارستان شفا، نجات و رازی تقریباً سیصد تختخواب داریم که بیمارهای تیفوس را می‌پذیریم ولی آنچه مشهود است بیماری زیادتر از این است و متأسفانه محلی برای نگاهداری اینها نیست...»
تلاش برای مهار بیماری
همانطور که اشاره شد آغاز سال جدید و نوروز 1322 برای ملت ایران همراه با شادی و نشاط نبود چرا که بیماری تیفوس به جان مردم افتاده و روز به روز تعداد زیادی را به هلاکت می‌رساند تا جایی که از مردم خواسته شده بود آن سال را تا می‌توانند در خریدهای عید صرفه‌جویی کرده و به‌جای آن به درمان بیماران تیفوسی که اغلب فقیر بودند کمک کنند. دولت نیز تلاش خود را برای مهار بیماری افزایش داده و وزارت بهداری علاوه بر اختصاص سه بیمارستان و یک زایشگاه در تهران به بیماران تیفوسی، اقدام به تأسیس یک بیمارستان ۵۰۰ تختخوابی کرد.
گرانی و کمبود دارو
اما آنچه در این میان وضعیت رسیدگی به بهبود بیماران را سخت‌تر می‌کرد، کمبود دارو و گرانی آن بود. در آن زمان اگرچه پنی‌سیلین تازه کشف شده بود و برای درمان تیفوس استفاده می‌شد اما هزینه تهیه آن بسیار بالا و قیمت هر عدد آن ۱۲۰ تومان بود. از طرفی اگرچه قرار بود داروهای مقابله با تیفوس از امریکا به ایران برسد اما تنها بخش اندکی از آن تحویل ایران شد. وزیر بهداری در خرداد ماه سال 1322 در نامه‌ای به نخست‌وزیر، این وضعیت را این‌گونه تشریح می‌کند: «جناب آقای نخست‌وزیر، از یک میلیون دز سفارش ابتدایی وزارت بهداری به امریکا که بعداً نظر به پاره‌ای محظورات به سیصد هزار دز تقلیل داده شد، تاکنون پانزده هزار دز تحویل شده... و به مقادیر خیلی کم به شهرستان‌ها ارسال گردیده است.» در نتیجه این شرایط شیوع تیفوس همچنان متوقف نشده و طبق یک گزارش در سه ماه اول سال ۱۳۲۲ سه هزار و ۳۲۰ بیمار مبتلا به تیفوس در بیمارستان‌های تهران بستری شدند که از این تعداد دست‌کم ۴۰۰ نفر جان خود را از دست دادند.
فقر و بیچارگی
با مطالعه بخشی از سخنان یکی از نمایندگان خراسان در مجلس شورای ملی، می‌توان وضعیت کشور و مردم را در آن زمان درک کرد: «...یک رقم دو هزار نفری مریض در این چهار ماهه بوده است که هزار و ششصد و هفتاد و چهار نفر از این عده تلف شده بودند... اینها علت تلف شدنشان این بود که نه دوا داشتند نه غذا، نه طبیب و نه پرستار و نه جا و نه مکان. یعنی مرض اینها و علت فوتشان فقط و فقط بیچارگی است... بنده عقیده‌ام این است که اگر بخواهند مبارزه با امراض بکنند باید کاری بکنند که مردم از گرسنگی نمیرند، این نان مایحتاج عمومی است اگر برای افراد نان تهیه شود بنده نگرانی چندان راجع به مرض ندارم.»
یکی دیگر از نمایندگان مجلس در گزارشی از وضعیت مردم، کارکرد دولت وقت را به نقد گرفته و فریاد می‌زند:
«... همه جای دنیا قیمت حمام دو تا پول است... آخر حمام یک چیز فوق‌العاده نیست، هر جای دنیا که تشریف ببرید قیمت استحمام از همه‌چیز ارزان‌تر است. اینجا کدام حمام که شما بروید کمتر از یک تومان است؟...این پول‌ها را که بلدیه می‌گیرد و می‌برد قصر می‌سازد، چهار تا حمام بسازند و ارزان باشد که مردم بتوانند استفاده کنند...»
انجمن جلوگیری از بیماری تیفوس
در کنار اقدامات دولت و وزارت بهداری، انجمنی نیز با هدف جلوگیری از بیماری تیفوس در کشور راه‌اندازی شد که بر اساس گزارش منتشر شده، طی یک سال این انجمن با جمع‌آوری مبلغ دو میلیون و هشتصد هزار ریال اعانه، اقداماتی همچون دایر کردن یک حمام با ۴۸ دوش در میدان سنگلج که در فاصله ۲۸ اسفند 1322 تا پایان آبان 1323سی‌و‌چهار هزار نفر مرد و زن به آن مراجعه کردند. ضدعفونی کردن ۱۰۲۸ خانه مبتلایان به تیفوس، ضدعفونی کردن البسه ۲۷۶۹ و اثاثیه ۲۵۰ خانوار، انتشار و توزیع ده هزار برگ اوراق تبلیغاتی برای آگاه نمودن مردم در خصوص راه‌های مبارزه با تیفوس انجام داده است. در نهایت این روزهای دردناک و مرگبار در سال 1324 و همزمان با خروج نیروهای متفقین و اندکی آرام گرفتن این سرزمین به پایان رسید. از بهار 1321 تا اواخر سال 1324 مردم ایران شاهد وقایع و اتفاقاتی بودند که حتی تصور آن برای ما سخت و دشوار است. اشغال ایران توسط متفقین و در پی آن حضور نیروهای اشغالگر، حضور پناهندگان لهستانی، کمبود مواد غذایی و خواربار، اشغال بیمارستان‌ها و استفاده از امکانات دارویی توسط متفقین و در نتیجه کمبود دارو در کنار وضعیت نابسامان دولت و سابقه مشکلات اقتصادی و سیاسی قبل از ورود متفقین به ایران، روزهای سختی را برای مردم این سرزمین رقم زد.
منابع:
1- شیوع امراض در دوره حضور متفقین در ایران، شقایق فتحعلی‌‌زاده همدانی، سایت پرتال جامع علوم انسانی
2- تأثیر جنگ جهانی دوم بر وضعیت بهداشتی مردم، بهروز طیرانی، فصلنامه گنجینه اسناد، شماره 33 و 34، 1378
3- آثار و پیامدهای اجتماعی اشغال ایران در شهریور 1320، سمانه بایرامی، فصلنامه مطالعات تاریخی
اخبار اختصاصی سایت رکنا را از دست ندهید:
اعتراف قاتل تاره فارس ملکه زیبایی عراق + عکس و جزئیات
باز شدن در هواپیمای تهران، ایلام هنگام پرواز !
مرگ تلخ دختر ۵ ساله اصفهانی زیر کتک های وحشتناک + عکس
تجاوز به دختر باکره در خانه زن مطلقه+عکس
تجاوز گروهی چهار درجه‌دار نیروی دریایی به یک دختربچه!
خنده دار ترین متهمان دستگیر شده +تصاویر
ترور نافرجام سردار قاسم سلیمانی در عراق / روزنامه "بغداد پست" اعلام کرد + عکس
تجاوز رونالدو به دختر جوان درهتل/ اولین عکس از قرار شیطانی فوتبالیست با دختر شاکی + عکس
شجاعت یک زن جان سرنشینان اتوبوس اصفهان را نجات داد
جزئیات تکان دهنده از حادثه تروریستی اهواز / تک تیرانداز از دستور فرمانده اش سرپیچی کرد +فیلم
جاسوسانی که عکس قالیشویی «تورقوزآباد» را به اسرائیل فروختند! + فیلم و عکس
ازدواج پنهانی در اتاق مدیر / منیژه داخل شرکت به حجله رفت !
منبع: رکنا
کلیدواژه: خودرو سلامت مسکن بازنشسته ها مهم ترین های 24 ساعت ارز و سکه حمله تروریستی اهواز اقتصادی سیاسی پل Bridge غذا ایران سوغات مهاجرت لهستانی آوارگان عکس ایران فیلم قتل روزنامه دختر عراق قدیمی اهواز ملکه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.rokna.net دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «رکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۸۵۴۲۹۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ویژگی‌های «عملیات وعده صادق» چه بود؟
تابناک _ سردار سرتیپ پاسدار رمضان شریف در آیین گرامیداشت هفته عقیدتی- سیاسی در سپاه و بسیج اظهار کرد: ۴۵ سالی است که در کشور موضوع فلسطین به عنوان مسئله‌ای اصلی مطرح است و دومین راهپیمایی بزرگ ما در کشور نیز راهپیمایی روز قدس بوده است. نزدیک به ۸۰ سال از اشغال فلسطین توسط اسرائیل می‌گذرد و آمریکا و اذنابش حامی این رژیم بوده و هستند.
وی با بیان اینکه «عملیات طوفان الاقصی در سال گذشته، حمایت از فلسطین را قوت بخشید»، افزود: این عملیات پر قدرت علیه رژیم صهیونیستی انجام شد که در گذشته مدعی شده و بارها اعلام کرده بود، قلعه‌ای امن در منطقه هستیم و اگر همه ارتش‌های کشورهای عربی همزمان به ما حمله کنند، پیروز میدان خواهیم بود.
وی با بیان اینکه «صهیونیست‌ها لحظه‌ای از تقویت بنیه نظامی، امنیتی و دفاعی خود غافل نمی‌شوند»، اظهار کرد: با این وجود، نزدیک ۷ ماه است که صهیونیست‌ها در همین غزه ماندند و به هیچکدام از اهدافی که اعلام‌کرده بودند، نرسیدند. رژیم صهیونیستی در میدان مصاف با غزه بدون پدافند و با انجام هزاران بمباران، راه به جایی نبرده است.
سخنگو و مسئول روابط عمومی کل سپاه با اشاره به تبعات عملیات طوفان الاقصی برای رژیم صهیونیستی گفت: با این عملیات، هیمنه رژیم صهیونیستی در حوزه عملیاتی، نظامی و دفاعی بهم ریخت، همچنین موج حمایت جهانی از فلسطینیان و انزجار از این رژیم رقم خورد.
وی با اشاره به قدرت نظامی کشور با توجه به رقم زدن عملیات وعده صادق اظهار کرد: بعد از دفاع مقدس، لحظه‌ای برای توانمند شدن کشور تحت تدابیر رهبر انقلاب را از دست ندادیم. دفاع مقدس، تهدیدی بود که به فرصتی استثنایی تبدیل شد. در عملیات تنبیهی وعده صادق ۱۰ کشور در حوزه پدافندی به رژیم صهیونیستی کمک کردند و در پس این عملیات، پیروزی کشورمان بر سیستم پدافندی کشورهای مطرحی رقم خورد همان‌هایی که به حمایت رژیم صهیونیستی آمده بود. هیچ کشوری نمی‌خواست ما در این اتفاق موفق شویم، اما خداوند خواست و این اتفاق و عملیات مبارک رقم بخورد و شاهد حمایت جانانه از مردم ایران بودیم. همه مردم از این اقدام ملی حمایت کردند و خداوند نیز برکت داد. بعد از گذشت بیش از ۵۰ سال، کشور شیعیان و اهل بیت (ع) سیلی محکمی به رژیم صهیونیستی زد که آنها باورشان نمی‌شد.
وی با تاکید بر اینکه «با قاطعیت می‌گویم امروز به برکت دفاع مقدس، جانفشانی‌های نیروهای مسلح و تدابیر رهبر معظم انقلاب، کشور امنی داریم از این لحاظ که هیچکس جرات حمله به کشورمان را ندارد.» افزود: امروز دست ما پر است و دشمن هم این نکته را می‌داند. عملیات وعده صادق با سلاح‌های تولید داخل صورت گرفت، عملیات وعده صادق، رزمایش نبود بلکه صحنه عملیات واقعی بود. عظمت این اقدام به صورتی بود که آنها باید مدت ها عطش داشته باشند که این حمله چگونه بوده است. این عملیات نظامی، اقدامی غافلگیرکننده نبود و زمانی که اولین پهپاد پرتاب شد آنها منتظر بودند.
شریف با اشاره به اینکه « ۱۰ کشور در حوزه پدافندی به این رژیم کمک کردند»، افزود: در پس این عملیات، پیروزی کشورمان بر سیستم پدافندی کشورهای مطرحی رقم خورد همان‌هایی که به حمایت رژیم صهیونیستی آمده بود. هیچ کشوری نمی‌خواست ما در این اتفاق موفق شویم، اما خداوند خواست و این اتفاق و عملیات مبارک رقم بخورد و شاهد حمایت جانانه از مردم ایران بودیم. همه مردم از این اقدام ملی حمایت کردند و خداوند نیز برکت داد. عملیات وعده صادق باردیگر به شیعیان و ملت ایران ابهت و برتری بخشید و دل تمام شیعیان و ازادیخواهان دنیا را شاد کرد. امروز دست ما پر است و دشمن هم این نکته را می‌داند؛ خداوند را برای عظمتی که برای ملت ایران افرید شاکریم.
وی با بیان اینکه «مردم ایران بسیار هوشمندانه خادم را از خائن تشخیص می‌دهند و موقعیت‌شناس هستند»، گفت: امیدواریم بتوانیم فدای این مردم شویم و خدمتی صادقانه به آنها داشته باشیم.
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت