تلاش عربستان برای نفوذ در پاکستان تهدید جدی علیه منافع اقتصادی ایران

خرداد: بعد از روی کار آمدن دولت جدید پاکستان، دولت عربستان سعودی تلاش کرده است با نفوذ در این کشور و دولت آن، راهی برای توسعه مناسبات منطقه ای و نیز اثبات علنی تر تخاصم با رقبای منطقه ای به ویژه همسایگان بیابد.
پس از آنکه هفته گذشته عربستان سعودی برای مشارکت در پروژه کریدور اقتصادی چین- پاکستان دعوت شد و هیاتی از ریاض به اسلام آباد سفر کرد و از تصمیم خود برای ساخت بزرگترین پالایشگاه نفتی این کشور در شهر گوادر خبر داد، تحلیل ها از تهدید این پالایشگاه علیه همسایگان پاکستان خبر می دهند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

'میردوستین خان جمال‌الدین' مدیرکل بندر گوادر شنبه گذشته اعلام کرد که عربستان سومین پالایشگاه بزرگ جهان را در بستر دریای عمان در این شهر می سازد تا غیر از دریای سرخ، گزینه دیگری را برای صادارت نفتی خود به جهان دست و پا کند.
به گزارش ایرنا، 'حسین فواد چودری' وزیر اطلاع رسانی و رسانه های پاکستان نیز پنجشنبه گذشته در یک نشست خبری با رسانه های این کشور پس از نشست کابینه فدرال گفته بود که عربستان سعودی در زمینه اکتشاف نفت و گاز در پاکستان، 30 میلیارد روپیه سرمایه گذاری می کند.
خود دولت عربستان نیز بلافاصله اعلام کرده بود در معادن طلا و مس ایالت بلوچستان پاکستان سرمایه‌گذاری خواهد کرد و حتی دو کشور برای آغاز گفت و گوها در خصوص توافق نامه تجارت آزاد به توافقاتی دست یافتند.
کریدور اقتصادی چین- پاکستان که در سال 2014 امضا شد، شامل جاده، راه‌آهن و خطوط لوله نفت و گاز است و چین را از طریق پاکستان به خاورمیانه و آفریقا متصل می‌کند، پروژه ای که عربستان سعودی رسما ماه گذشته به آن دعوت شد و قرار است 10 مییلیارد دلار فقط در احداث این پالایشگاه سرمایه گذاری کند.
اعلامیه جدید دولت پاکستان در باره سرمایه گذاری عربستان در این پالایشگاه در بندر گوادر زنگ خطرها را در جامعه بین الملل به صدا در آورد تا جایی که حتی نشریه 'زِروُ هِدج' آمریکا نیز دیروز در سر مقاله خود هشدار داد این اقدام پاکستان که از سر نیاز مبرم برای تامین هزینه های بحران مالی ناشی از بدهی های فزاینده اسلام آباد به پکن صورت می گیرد، در واقع تهدید جدی علیه منافع اقتصادی ایران در این منطقه از جهان است.
این توافق دوجانبه میان ریاض و اسلام آباد در واقع می رود با دست اندازی در طرح توسعه بندر چابهار ایران، به نوعی خود دولت پاکستان را نیز وادار به استقراض 12 میلیارد دلاری از صندوق بین المللی پول کند، در حالی که دولت جدید عمران خان هنوز بدهی های زیادی برای توسعه طرح های زیربنایی خود دارد از جمله در پروژه توسعه زیرساخت های کوریدور اقتصادی سراسری از بندر گوادر به استان سینگ کیانگ چین که دولت چین نیز از ماه گذشته از ادامه آن به دلیل افزایش بدهی های اسلام آباد به پکن دست کشیده بود.
همانگونه که 'شیخ رشید' وزیر راه آهن پاکستان پیشتر گفته بود، همین مسائل موجب شد تا اسلام آباد به ریاض روی آورد تا با سرمایه گذاری در بخش پالایشگاهی و معدنی در استان بلوچستان پاکستان، این کشور را از بن بست به وجود آمده نجات دهد و در عین حال رقابت بندر گوادر با بندر چابهار را وارد یک مرحله جدید کند.
اقدامی که حتی دبیرکل حزب تحریک انصاف پاکستان در اوج مبارزات انتخاباتی این کشور در گفت وگو با خبرگزاری 'پی تی آی' هند آنرا تقبیح کرده و با تشبیه آن به طرح های استعماری 'کمپانی هند شرقی' انگلیس از سوی دولت چین، آنرا زمینه ساز فساد نهادینه شده در کشور خوانده بود.
تهران به حق از توسعه بندر چابهار و منطقه آزاد تجاری آن دفاع می کند، چرا که امیدوار است با احداث یک کارخانه فولادسازی و یک مجتمع پتروشیمی در این بندر، از آن به عنوان یک موتور توسعه بخش محروم کشور در ساحل مکران سود ببرد.
به همین دلیل چابهار به تدریج رفت تا رقیبی برای بندر گوادر پاکستان در سواحل دریای عمان باشد که محل مناقشه هند و پاکستان از یک سو و هند و چین از سوی دیگر و حتی امروزه میان عربستان و ایران و تا حدودی عربستان با چین است.
این درحالی است که عربستان سعودی پاکستان و تا حدودی افغانستان را پایگاهی برای خود و آمریکا فرض می کنند تا از طریق این منطقه و البته با کمک آمریکا بتوانند به اجرای طرح های تفرقه افکنانه میان اقلیت های قومی ایران بپردازند و از این نقطه برای بی ثبات سازی شرق ایران استفاده کنند.
به همین دلیل بود که یک پژوهشگر موسسه بین المللی مطالعات ایرانی مورد حمایت عربستان سعودی در امارات متحده عربی از سال گذشته توسعه بندر چابهار را یک تهدید جدی برای کشورهای حوزه خلیج فارس خوانده بود و در تحلیلی طولانی استدلال کرده بود ریاض باید به اقدامی فوری برای مقابله با این طرح دست بزند. 
محمدحسن حسین پور که از قضا یک بلوچ ایرانی است، به اعراب چنین القاء می کند که چابهار برای آینده امنیت کشورهای حاشیه خلیج فارس بسیار خطرناک است، چرا که موجب کوتاه شدن دست این کشورهای عربی هم از شبه قاره هند و هم آسیای مرکزی خواهد شد.
عربستان سعودی از ماه ها قبل از شروع تحریم های مجدد آمریکا علیه ایران با همین استدلال ها تلاش کرد تا با متوقف کردن کارهای عمرانی و سرمایه گذاری شرکت کره جنوبی موسوم به 'پوسکو-POSCO' مانع از پیشرفت پروژه چابهار شود.
این شرکت کره ای که عربستان سعودی 38 درصد از سهام آن را در اختیار دارد، قبلا با امضای یک قرارداد یک میلیارد و 600 میلیون دلاری با شرکت فولاد 'پارس کهن دیار' ایرانی، قرار گذاشته بود تا یک کارخانه فولاد در این بندر بسازد.
اما از آنجایی که اجرای این طرح منوط به موافقت هیات مدیره بود، طرف کره ای بعد از تشدید اختلافات میان ریاض و تهران به ویژه بر سرموضوعات یمن، سوریه، بحرین و حتی عراق و لبنان، به طرف ایرانی اعلام کرد که تحت فشار برخی از سهامداران از ادامه پروژه های داخل ایران و یا مربوط به ایران کاملا عقب نشینی می کند.
برهمین اساس اجرای موفق این طرح عمرانی و سرمایه گذاری، نه به دلیل شکست در جلب سرمایه بخش خصوصی، بلکه با اراده سیاسی عربستان سعودی و اعمال فشار آن بر کره ای ها و حتی هندی ها متوقف ماند و حتی 15 تیرماه بود که یک مقام دولتی هند که خواست نامش فاش نشود به روزنامه تایمز آو ایندیا گفته بود که هند ترجیح می دهد برای جبران اختلاف تراز بازرگانی دهلی نو با تهران به سیاست های تحریمی آمریکا توجه نکرده و معاملات تجاری خود با ایران را طی چند روز آینده نه با دلار آمریکا، بلکه صرفا با روپیه انجام دهد.
با این وجود به رغم تشدید تحریم های آمریکا علیه ایران، دولت دهلی نو طی چد هفته اخیر تلاش کرد ضمن تغییر سیاست خارجی برای جلب نظر ایران، با واشنگتن برای برخی معافیت بر سر خرید نفتی از ایران مذاکره کند و حتی دارمندرا پرادان وزیر نفت و گاز این کشور نیز امروز تغییر سیاست هند به نفع ایران را ستود.
با این وجود طبق توافق های قبلی میان تهران و دهلی نو، قرار شد هند در سال های 2019- 2018 بیش از 21 میلیون تن نفت خام از ایران وارد کند.
از سوی دیگر برخی نیز معتقدند با توجه به شرایط ژئوپولیتیک منطقه، چابهار می رود به یک چالش بزرگ برای بنادر عربستان سعودی، ابوظبی در امارات متحده عربی، قطر و عمان تبدیل شود، کشورهایی که سال های متمادی با کمک بندر جبل علی در دُبی کنترل مبادلات تجاری اقیانوس هند، دریای عمان و خلیج فارس در اختیار خود داشته باشند.
پس این رقابت تجاری میان بنادر منطقه امروزه به گونه ای با اختلافات شدید سیاسی میان ایران و عربستان سعودی گره خورده است که عربستان سعودی امروزه سعی می کند با تشکیل یک هژمونی منطقه ای از جمله با پاکستان از قدرت نفوذ ایران بکاهد.
ریاض به همین دلایل تجاری، نظامی و ژئوپلیتیکی می کوشد مانع شکل گیری این بندر شود و درعین حال سعی می کند رقابت چندگانه ای را در منطقه از طریق تقویت حضور خود در شاخ آفریقا تا امارات متحده عربی، ترکیه و قطر و نیز تحکیم موقعیت های خود در سودان، سومالی، اتیوپی، یمن و جیبوتی گسترش دهد، تا مبادا با از دست دادن فرصت مقابله با چابهار، فرصت های بعدی را از دست دهد.
این همه نشان از یک همکاری گسترده میان عربستان و پاکستان دارد که ادامه آن تبعات پیش بینی شده و نشده ای بر اقتصاد ایران و حتی چین در پی خواهد داشت، به ویژه اینکه پالایشگاه نفت گوادر می رود تا چالشی جدی برای ایران و تاحدودی علیه چین باشد.
تا جایی که 'جیمز دورسی' سرمقاله نویس زِرو هِدج ثابت کرد که این پالایشگاه نفت سعودی ها در گوادر تهدید جدی علیه بندر چابهار مورد حمایت هند در ایران است، چرا که این پروژه در واقع چین و پاکستان را به یک جنگ واقعی علنی بین ایران و عربستان سعودی وارد می کند.
این پروژه حتی می تواند عواقب نامیمونی برای چین داشته باشد زیرا با وجود اینکه چین با آن قدرت گسترده اقتصادی و مالی خود به راحتی می توانست و می تواند از پس پروژه کوریدور اقتصادی در پاکستان برآید و زیرساخت های لازم برای توسعه بندر گوادر فراهم کند، اما رقابت عربستان با ایران موجب شده است که عربستان بخواهد برای رقابت و یا اثبات خصومت خود با ایران، با چین نیز وارد یک رقابت ناخواسته شده و حتی منافع از قبل برنامه ریزی شده آنرا در خطر جدی قرار دهد. برچسب ها: عربستان ، پاکستان ، ایران

منبع: خرداد

کلیدواژه: عربستان پاکستان ایران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khordad.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خرداد» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۰۰۹۱۵۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بازی اتمی بن‌سلمان/ بازگشت ایران و عربستان به عصر تنش؟

به گزارش خبرآنلاین به نقل از اقتصادنیوز، سال گذشته، کمتر از یک ماه پیش از حمله حماس به اسرائیل، تل‌آویو و ریاض در حال مذاکره برای توافقی جهت عادی سازی روابط بودند. پس از دهه‌ها روابط سرد، بهای ریاض برای صلح طبیعتا بالا بود: علاوه بر تضمین‌های امنیتی ایالات متحده و حداقل امتیازات نمادین اسرائیل در مورد حاکمیت فلسطین، مذاکره‌کنندگان سعودی خواستار دسترسی به فناوری هسته‌ای غیرنظامی بودند. امروز، علیرغم فشار تازه دولت بایدن، چنین توافقی تنها یک احتمال دور باقی مانده است. در شرایط کنونی و علیرغم ادامه جنگ اسرائیل و حماس، حتی اگر مقامات سعودی  برای گفتگو با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل تمایل داشته باشند نیز، مذاکره برای صلح پایدار به احتمال بالا غیر ممکن خواهد بود، بالاخص آن که افکار عمومی جهان عرب، به ویژه سعودی ها از بحران انسانی حاکم بر غزه خشمگین هستند.

اگرچه مذاکرات ممکن است هرگز از سر گرفته نشود اما همین متغیر همچنان منبع مهم و اهرمی بالقوه در روابط ایالات متحده و اسرائیل باقی می‌ماند؛ روابطی که مقامات واشنگتن معتقدند نه تنها می‌تواند به تسهیل آتش‌بس در غزه کمک کند، بلکه می تواند زمینه ساز تشکیل کشور فلسطین شود. در همین راستا نشریه فارن افرز یادداشتی را منتشر کرده، «اقتصادنیوز» این یادداشت را در سه بخش ترجمه کرده که بخش نخست با عنوان «عربستان در آستانه هسته‌ای شدن! / وحشت از عصر تازه رقابت‌های تسلیحاتی در خاورمیانه» منتشر شد و در ادامه بخش دوم آمده است.

خیز ریاض برای پیروی از الگوی ایران

گروهی از ناظران مدعی اند که ایران به واسطه قدرتی که دارد ممکن است حمایت خود را از اعضای محور مقاومت، جریان هایی چون حزب الله لبنان، انصار الله و حماس بیشتر کند، چرا که با توسل به برنامه هسته ای اش می داند که قادر است در برابر واکنش نظامی (ادعایی) اسرائیل یا آمریکا از خود حراست کند. در همین راستا، عربستان سعودی ممکن است بخواهد در حوزه برنامه هسته ای از الگوی ایران پیروی کرده تا بدین طریق موقعیت و اقتدار خود را در منطقه تقویت کند. پیشرفت‌های ایران در حوزه برنامه هسته ای می‌تواند سایر کشورهای منطقه مانند امارات متحده عربی یا ترکیه را به سمت رقابت تسلیحاتی (ادعایی) سوق دهد، گزاره ای که محرک عربستان برای حرکت در همان مسیر خواهد شد. امارات متحده عربی به دلیل عدم افشای اطلاعات در مورد تأسیسات هسته ای غیرنظامی خود مورد انتقاد قرار گرفته و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه قبلاً پیشنهاد کرده بود که این کشور نباید از دستیابی به سلاح هسته ای منع شود. ریاض که خود را رهبر منطقه می بیند، نمی خواهد هیچ کدام از این دو کشور – به ویژه امارات، رقیب اصلی اش – پادشاهی را تا خط پایان هسته ای شکست دهد.

تسلیح عربستان  به سلاح هسته ای چندین خطر عمده را به دنبال خواهد داشت. نخست، ایران و عربستان سعودی می توانند درگیر پارادوکس ثبات-بی‌ثباتی شوند.

این ایده که سلاح‌های هسته‌ای ممکن است با بازدارندگی از جنگ بزرگ بین کشورهای مجهز به این سلاح، به ثبات در سطح استراتژیک کمک کند، روی دیگری هم دارد؛ بدین معنا که تجهیز به سلاح هسته ای به طور همزمان بی‌اعتمادی و تشدید تنش را در سطوح پایین‌تر افزایش خواهد داد.

دومین گزاره ای که باید لحاظ شود، نقش برجسته‌تر سلاح‌های هسته‌ای (ادعایی)در روابط ایران و عربستان سعودی است که می تواند خطر درک نادرست و در نتیجه تشدید تنش بین دو کشور را به همراه داشته باشد. عربستان سعودی ممکن است تلاش ایران برای دستیابی به توانمندی های هسته ای را، حتی اگر برای مصارف حفاظتی باشد، به عنوان مقدمه چینی تهران برای دستیابی به سلاح هسته ای (ادعایی) تعبیر کند. این تفسیر نادرست می‌تواند عربستان را به سمت سرعت بخشیدن به برنامه هسته‌ای اش سوق دهد، زیرا این بازیگر معتقد است که به یک بازدارنده در برابر ایران مجهز نیاز دارد.

فرصت ها و چالش های واشنگتن

واشنگتن می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در تعیین اینکه آیا عربستان سعودی به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند یا نه، ایفا کند. اما یک سوال اساسی باقی می‌ماند: ایالات متحده تا کجا حاضر است از عربستان سعودی در برابر تهران محافظت کند؟ اینکه چگونه ریاض در نهایت به ایران پاسخ می دهد تا حد زیادی منوط به این است که آیا ایالات متحده به ریاض ضمانت های امنیتی قاطعانه در باب  قرار دادن این بازیگر زیر چتر هسته ای خود و یا حتی تعریف اتحاد امنیتی رسمی مشابه آنچه در اروپا یا شرق آسیا حاکم است را می دهد یا نه. اگرچه مذاکرات در مورد روابط رسمی دفاعی در حال انجام است، اما رویکردهای امنیتی ایالات متحده و عربستان سعودی به دور از قطعیت است، به ویژه در صورت پیروزی دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری آمریکا. انفعال رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده در برابر حمله به تاسیسات فرآوری نفت عربستان در سال ۲۰۱۹، که طی آن انصار الله از خط قرمز آمریکا عبور کرد، به مقامات سعودی اطمینان داد که دولت دوم ترامپ از ریاض حمایت نخواهد کرد.

فراتر از اتحاد امنیتی در برابر ایران، ایالات متحده می‌تواند ریاض را به امضای «توافقنامه ۱۲۳» برای همکاری هسته‌ای وادارد. این قراردادها که به نام بخشی از قانون انرژی اتمی ایالات متحده نامگذاری شده، امکان دسترسی به فناوری هسته ای غیرنظامی ایالات متحده را در ازای تعهد صریح به خودداری از استفاده تسلیحاتی از آن فراهم می کند. ایالات متحده در باب این توافقات به صورت موردی با ۴۷ کشور از جمله برزیل، ژاپن و ترکیه رایزنی داشته است. این توافق نامه ها معمولاً یک کشور را ملزم می کند که به پادمان های آژانس بین المللی انرژی اتمی پایبند باشد، سطح غنی سازی را محدود و سوخت هسته ای مصرف شده را به ایالات متحده بازگرداند تا از بازفرآوری مواد تسلیحاتی جلوگیری شود. نسخه استاندارد توافقنامه ۱۲۳ شامل ممنوعیت کامل غنی سازی به عنوان یک لایه حفاظتی اضافی است.

با این حال، یکی از موانع چنین توافقی، تمایل اعلام شده ریاض به غنی سازی اورانیوم داخلی برای تولید برق از طریق واکنش های شکافت هسته ای کنترل شده، به جای تکیه بر اورانیوم از پیش غنی شده از منابع خارجی است. اگر ایالات متحده قادر به مذاکره در مورد ممنوعیت کامل غنی‌سازی نباشد و تمایلی به دادن امتیازات دیگر نداشته باشد، ممکن است عربستان سعودی برای دریافت کمک در باب فناوری هسته‌ای به کشورهای دیگر مانند چین متوسل شود؛ گزاره ای که منجر به از بین رفتن شفافیت در مورد فعالیت‌ها و تأسیسات هسته‌ای و نفوذ ایالات متحده می شود. ریاض برای مدتی طولانی روابط دوستانه اش با پکن را حفظ کرده و در سال های اخیر تعامل آنها حتی نزدیک تر شده است. در سال ۲۰۱۹، دو قدرت توافقنامه ۱۰ میلیارد دلاری را با هدف توسعه یک مجتمع پالایشی و پتروشیمی نهایی کردند و در اواخر همان سال، زمین شناسان چینی به عربستان سعودی کمک کردند تا ذخایر اورانیوم در شمال غربی این کشور را شناسایی کند. پکن همچنین با میانجی‌گری میان ایران و عربستان در سال ۲۰۲۳، زمینه را برای احیای روابط دو رقیب منطقه ای هموار کرد.

۳۱۱۳۱۱

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1904255