به نقل از «فرارو»

«ویتگنشتاین و کواین»؛ تفاوت‌ها و شباهت‌ها در یک کتاب

تاریخ انتشار: ۲۱ مهر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۰۳۷۵۰۳

کتاب «ویتگنشتاین و کواین» به ویراستاری رابرت ال. آرینگتون و هانس-یوهان گلاک و ترجمه حسین شقاقی در ۵۰۰ صفحه توسط انتشارات امیز صبا منتشر شد. شقاقی در پی توجهات ضیا موحد، استادش در دوره دانشجویی مقطع دکترا، به دنبال ترجمه این اثر رفته است.

به گزارش ایکنا، فلسفه غرب در جهان معاصر به دو حوزه قاره و جزیره یا آنگلوساکسون تقسیم می‌شود و بی‌شک ویتگنشتاین و کواین دو تن از مهم‌ترین متفکران در سنت جزیره هستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

علی‌رغم حضور آنها در این حوزه و تشابهات فراوانی که دارند می‌توان بر تفاوت‌های انها نیز دست گذاشت. این توجه بر شباهت‌ها و تفاوت‌ها می‌تواند فتح بابی در توجهی عمیق در فلسفه تحلیلی باشد، چنانچه ویراستاران این اثر نیز به آن توجه داده‌اند. برخی از کارشناسان معتقدند که فلسفه تحلیلی شباهت و قرابت بیشتری با فلسفه اسلامی از نظر زبان و روش منطقی دارد، اگر این اعتقاد بهره‌ای از حقیقت داشته باشد، این کتاب که به دو قله رفیع این سنت فکری می‌پردازد سهم مهمی در تفکر فلسفی در ایران می‌تواند داشته باشد.

ویتگنشتاین و کواین دو فیلسوف مهم قرن بیستم محسوب می‌شوند و مسلما، در حوزه فلسفه تحلیلی، می‌توان آنها را مهم‌ترین فیلسوفان این قرن دانست. رساله‌ منطقی فلسفی ویتگنشتاین منادی چرخش زبانی فلسفه تحلیلی قرن بیستم و الها‌م‌بخش پوزیتیویست‌های منطقی حلقه وین است و کتاب پژوهش‌های فلسفی او نیروی اصلی پشتوانه تحلیل مفهومی‌ای بود که تا دهه هفتاد بر فلسفه انگلیسی زبان مسلط شد، و تاثیر آن بر فلاسفه معاصر ادامه دارد.

کواین سرشناس‌ترین فیلسوف پساپوزیتیویست در آمریکا است، آثار او نقطه عطف سرنوشت‌ساز در تکامل فلسفه تحلیلی است و آغازی است بر عزیمت از پوزیتیویسم و تحلیل مفهومی. نتیجه آنکه اگر می‌خواهیم اندیشه فلسفی متاخر و معاصر را بفهمیم، فهم شباهت‌ها و تفاوت‌های بین فلسفه متاخر و معاصر را بفهمیم، فهم شباهت‌ها و تفاوت‌های بین فلسفه ویتگنشتاین و کواین ضروری است. مقایسه این دو فیلسوف ما را مستقیما به قلب مباحث و مناقشات زنده در فلسفه تحلیلی هدایت می‌کند. هم ویتگنشتاین و هم کواین با شیوه‌های مخصوص به خود پیوندهای عمیقی موضوعات و مسائل به ظاهر بی‌ارتباط ایجاد کردند؛ موضوعات و مسائلی مانند معنا، ضرورت منطقی، معرفت و ماهیت فلسفه.

مترجم تلاش کرده است در بخشی از مقدمه کوتاه خود به روشنی توضیحی در خصوص کتاب دهد. وی می‌نویسد: این کتاب مقایسه اندیشه‌های ویتگنشتاین و کواین در بستر و بافت اندیشه‌های اسلاف هر یک از این دو فیلسوف مطرح کمک کرده است و همین نکته به درک بهتر مواضع این دو کمک می‌کند. بسیاری از متخصصین فلسفه تحلیلی دیدگاه‌های کواین و ویتگنشتاین را مشابه می‌دانند و این دو را دو نماینده یک تفکر می‌دانند که با زبان‌های متفاوت یک اندیشه را ترویج می‌کنند.

این نکته با توجه به شباهت آنها در موارد ذیل تقویت می‌شود: مواضع آنها در نقد پوزیتیویسم، حمایت از کل‌گرایی، اتخاذ مواضع نزدیک به رفتار‌گرایان، نقد مواضع ذهن‌گرایان و نیز نقد مواضع افلاطونی-فرگه‌ای در باب معنا، استفاده از آزمایش‌های ذهنی‌ای چون یادگیری زبان کودک و ترجمه‌ ریشه‌ای و ... اما تعدادی از نویسندگان فصول یازده‌گانه این کتاب، این شباهت‌ها را ظاهری می‌دانند و تفاوت‌های عمیقی را بین اندیشه‌های این دو تشخیص می‌دهند. این گروه از نویسندگان سعی‌کرده‌اند جانب بی‌طرفی را رعایت کرده و صرفا به ذکر تفاوت‌ها بسنده کنند، هرچند بعضا جانب‌داری آنها از ویتگنشتاین پوشیده نماینده است.

ویراستاران این کتاب در مقدمه خود به اختصار شرحی از مقالات این کتاب عرضه می‌داند، آنها معتقدند که فصول این کتاب بسیاری از وجوه شباهت و تفاوت بین فلسفله‌های کواین و ویتگنشتاین را نشان می‌دهد. از نظر آنها سه فصل نخست به مقایسه کلی و مباحث روش‌شناختی اختصاص دارد، معرف و شکاکیت موضوعات دو فصل بعدی است، دو فصل بعدی به زبان اختصاص دارند، در فصل هشتم و نهم نویسندگان به اقتضائات هستی‌شناختی کواین و ویتگنشتاین توجه کرده‌اند و نهایتا در فصل انتهایی سعی دارند کواین و ویتگشنسان را به نظریه دیگر دهند.

در نهایت ویراستاران امیدوارند فصول این مجلد مباحث گسترده‌ای را در باب نسبت بین فلسفه‌های ویتگنشتاین و کواین ایجاد کند. تا زمانی که این مباحثه رخ ندهد، فلسفه در جهان انگلیسی‌زبان در معرض این خطر قرار داد که دوپاره شود، به نحوی که هر یک از این دو در مواجه با دیگری کاملا سردرگم باشند.

مقالات و نویسندگان این کتاب عبارتند از: «ویتگنشتاین و کواین، همسایگی با فاصله دور» نوشته پی.ام.اس. هکر، «کواین و ویتگنشتاین، زوج ناجفت‌وجور» نوشته برتن دربن، «بازنمایی واضخ» نوشته کرستفر هکوی، «کواین، ویتگنشتاین و کل‌گرایی»، نوشته راجر گیبسون، «شکاکیت، علم، کواین و ویتگنشتاین»، نوشته داگلاس جی. وین‌بلاد، «راه ورود به زبان: مقایسه‌ای بین ویتگنشتاین و کواین» نوشته جان وی. کانفیلد، «گشت‌وگذاری به همراه ویتگنشتاین و کواین و دیویدسون» نوشته هانس یوهان گلاک، «وجود و نظریه: تلقی و برداشت کواین از مفهوم واقعیت» نوشته الهام دیلمن، «التزام هستی‌شناختی» نوشته رابرت ل. آرینگتون، «اختلاف بین ویتگنشتاین و کواین بر سر ماهیت زبان و شناخت و استلزام‌های آن برای نظریه محدودیت» نوشته استوارت شانکر و «پژوهش‌های فلسفی پسا-کواینی» نوشته جان اف. پست.

منبع: فرارو

کلیدواژه: ایکنا ویتگنشتاین فلسفه تحلیلی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۰۳۷۵۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«کلیله و دمنه» در کانون توجه نمایشگاه کتاب ابوظبی

سی و سومین جشنواره بین‌المللی کتاب ابوظبی در حالی آغاز به کار کرده است که بخش ویژه‌ای را به کتاب «کلیله و دمنه» به عنوان یکی از تاثیرگذارترین آثار ادبی جهان اختصاص داده است.

به گزارش ایسنا، سی و سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتب ابوظبی از روز گذشته ۲۹ آوریل (۱۰ اردیبهشت) آغاز به کار کرده و تا پنجم می (۱۶ اردیبهشت) در مرکز نمایشگاه ابوظبی ادامه خواهد شد.

از جمله برنامه‌های نوآورانه‌ای که توسط این رویداد ادبی معرفی شده، برنامه «کتاب‌های جهان» است که به معرفی آثار برجسته‌ای می‌پردازد که تمدن بشری را در طول سال‌ها شکل داده و فرهنگ‌ها را به روش‌های منحصر به فردی تحت تأثیر قرار داده است.

امسال «کلیله و دمنه» ترجمه عبدالله ابن مقفع برای این رویداد انتخاب شده و به موازات نمایشگاه کتاب، نمایشگاه هنری جذابی با عنوان «هنر افسانه ها از کلیله و دمنه تا لافونتن» به میزبانی لوور ابوظبی برگزار می شود که تکمیل کننده این کاوش ادبی است.

نمایشگاه بین‌المللی کتاب ابوظبی همچنین از انتخاب «نجیب محفوظ» رمان‌نویس مصری به‌عنوان «شخصیت کانونی» برای این رویداد خبر داده است. محفوظ در سال ۱۹۸۸ با ترجمه آثارش به زبان‌های متعدد، اولین نویسنده عرب نام گرفت که موفق به کسب جایزه نوبل ادبیات شد.

نجیب محفوظ، شخصیت ادبی فقید مصر، به عنوان شخصیت کانونی برای دوره امسال انتخاب شده و میراث ادبی استثنایی او تأثیر عمیقی بر چشم‌انداز ادبی عرب بر جای گذشته است. به عنوان اولین نویسنده عرب برنده نوبل ادبیات، آثار او کمک زیادی به غنی‌سازی میراث ادبی عرب کرده است و ترجمه رمان‌های او به زبان‌های مختلف نقشی اساسی در جلب توجه بین‌المللی به دنیای ادبیات داستانی عربی داشته است.

«نجیب محفوظ» که محبوب‌ترین رمان‌نویس دنیای عرب شناخته می‌شود، متولد ۱۹۱۱ در قاهره، در طول ۷۰ سال فعالیت ادبی خود بیش از ۵۰ رمان‌، پنج نمایشنامه‌، ۳۵۰ داستان کوتاه و ده‌ها فیلمنامه را به نگارش درآورد و بسیاری از کارهای او در مصر و کشورهای دیگر مورد اقتباس تلویزیونی و سینمایی قرار گرفته‌اند. او در سال ۱۹۸۸ توانست عنوان اولین نویسنده عرب برنده جایزه نوبل ادبیات را کسب کند.

«گدا»، «کوچه مدق»، «خواب»، «جنایت»، «در گذر قصر»، «زیر سایبان»، «راه» و «وراجی روی نیل» از جمله کتاب‌هایی هستند که تاکنون از وی به زبان فارسی منتشر شده است.

دکتر «علی بن تمیم» رئیس مرکز زبان ابوظبی که برگزارکننده این نمایشگاه کتاب است گفت: «بر تعهد این مرکز به تجلیل از نمادهای فرهنگی تأثیرگذار جهان عرب در سطح جهانی تأکید می‌کنم. این نمادهای فرهنگی در شکل‌دهی ایده‌ها در میان نسل جدید نقش اساسی داشته و در ارتقای جایگاه زبان عربی نقش اساسی داشته‌اند. نمایشگاه با ابتکارات الهام بخش خود به غنا بخشیدن به چشم انداز فرهنگی جهان عرب ادامه می‌دهد. مصر به طور خاص در کارهای خلاقانه در زمینه های مختلف از جمله ادبی، هنری، فکری و شناختی پیشگام بوده است. نجیب محفوظ ادبیات عرب و جنبه‌های متمایز فرهنگ محلی مصر را بر بستری جهانی قرار داد، او فرهنگ عرب را به سایر مردم و تمدن‌ها معرفی کرد، دامنه آن را گسترش داد».

او درباره انتخاب کتاب «کلیله و دمنه» برای برنامه تازه راه‌اندازی شده «کتاب‌های جهان» در نمایشگاه ابوظبی نیز گفت: «کلیله و دمنه یکی از برجسته‌ترین آثار ادبیات عرب است که به‌عنوان یک کتاب عربی درجه یک از سوی منتقدان عرب شناخته می‌شود و به عنوان بازنمایی عالی از ترکیب فرهنگی بین تمدن‌ها بر اساس منشأ آن که ترکیبی از زبان‌هایی مانند سانسکریت از هند، پهلوی از ایران و عربی است، عمل می‌کند. عناصر این کتاب به دلیل تأثیرگذاری بر سایر فرهنگ‌ها، به ویژه شاعر بزرگ فرانسوی ژان دو لافونتن که در خلق یکی از بهترین افسانه‌هایش از آن الهام گرفت و احمد شوقی شاعر بزرگ عرب زبان که مجموعه مهم خود را بر اساس آن برای کودکان نوشت، مورد تحسین قرار گرفته است».

انتهای پیام