۲ خطای تشخیص در بورس تهران
تاریخ انتشار: ۲۲ مهر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۰۴۹۵۸۰
در یک افت دستهجمعی شاخص سهام روز گذشته ۵۹۸۳ واحد کاهش یافت تا همچنان هیجان منفی در بورس تهران باقی بماند. کارشناسان معتقدند دو تفکر اشتباه منجر به تشدید صفهای فروش شده است. نخست مقایسه نادرست فضای کنونی با رکود بورس پس از رونق پرشتاب سال ۹۲ و دوم، عدمآشنایی پولهای تازهوارد با ذات ریسک در بازار سهام.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گزارش دنیای اقتصاد، معاملات بورس تهران در روز گذشته با عقبنشینی ۶ کانالی شاخص کل به پایان رسید. دیروز نیز سهامداران شاهد افت دسته جمعی قیمت سهام تحت سیطره هیجان بودند بهطوری که تنها ۹ نماد از بین ۳۰۴ نماد با رشد قیمت همراه شدند. در شرایطی که افت قیمت سهام باز هم با رویکرد هیجانی در بازار همهگیر شده است، دو خطای تشخیص در ایجاد چنین فضایی قابل شناسایی است. مقایسه وضعیت کنونی سهام با سال ۹۲ و همچنین عادت بورسبازان به کسب سودهای تضمینشده دو خطایی هستند که با نشانه گرفتن کلیت بازار سهام افت سنگین قیمتها را موجب شدهاند.
گریز اشتباه به حافظه تاریخی
بورس تهران از روزهای پایانی بهار با سیگنال افزایش نرخ دلار در مسیر صعود حرکت کرد. در این میان فارغ از اصلاح مقطعی قیمتها، فضای کلی بازار سمت و سویی مثبت داشت. از روزهای پایانی شهریور ماه به دنبال آزادسازی نرخها در بورس کالا موج نقدینگی پرشتابی وارد بازار سهام شد. این نقدینگی در سهام بنیادی و غیر بنیادی رشد قیمتها را به دنبال داشت.
شاخص کل نیز هر روز سقف قبلی خود را پشت سر میگذاشت. در ادامه اما بهانه افزایش نرخ خوراک پتروشیمی و کاهش نرخ دلار منجر به افت شاخص کل شد. دقیقا با همان هیجانی که صعود قیمتها حتی در سهام بدون پشتوانه بنیادی و زیانده را رقم زده بود، روند نزولی نیز در بازار سهام همهگیر شد. هر چند سهام بنیادی در روزهای اخیر در تلاش برای جدا کردن مسیر خود از سهام غیربنیادی بود با این حال در مواجهه با هیجان سهامداران مغلوب شدند.
به این ترتیب روز گذشته غالب صنایع بورسی اعم از بنیادی و غیربنیادی با افت شاخص به کار خود پایان دادند. به نظر میرسد خاطره سال ۹۲ در ذهن سهامداران زنده شده و مقایسه این دو بازه زمانی به دلیل شباهت در رکوردشکنی شاخص کل هیجان را بر بازار سهام تشدید کرده است. بر همین اساس بورسبازان با این مقایسه غلط در چگونگی تشکیل روند در این دو بازه در دادوستد سهام حاضر شدهاند. اما چرا میگوییم این مقایسه غلط است؟ برای رسیدن به این سوال وضعیت سهام در سال ۹۲ مورد بررسی قرار میگیرد.
در سال ۹۲ چه گذشت؟
رشد قیمت سهام در سال ۹۲ را میتوان در دو دوره مورد بررسی قرار داد. در دوره اول، قیمت سهام تحت تاثیر تضعیف ارزش پول ملی و جهش سودآوری ریالی شرکتها در مسیر صعود قرار گرفت. افزایش نرخ ارز بهعنوان یک عامل بنیادی توجیهی قوی در افزایش قیمت سهام بود. در دوره دوم پس از برگزاری دوره دوازدهم انتخابات ریاست جمهوری، محرک افزایش قیمتها بیشتر امیدواری نسبت به تحولات سیاسی بود. تحت تاثیر همین عامل و در غیاب پشتوانه بنیادی سهام شاخص کل صعود کرد.
در همان بازه زمانی بسیاری از کارشناسان که با رویکرد تحلیلی و علمی و فارغ از منافع شخصی معاملات را رصد میکردند، حبابی بودن بازار سهام را مطرح کردند. در مقابل برخی تحلیلگرنماها و کارشناسان با ادعای تکنیکال پیشبینی وضعیت ۱۰۰ هزار واحدی را در آن مقطع داشتند. نماگر اصلی بازار تحت تاثیر خوشبینیهای سیاسی تا نیمه کانال ۸۹ هزار واحدی نیز بالا رفت. اما از ادامه این مسیر بازماند.
صرف عامل خوشبینی بدون امکان ارزیابی انعکاس آن در سودآوری شرکتها، تا حد مشخصی توان فراهم کردن زمینه صعود قیمتها را دارد و پس از آن تغییرات واقعی در سودآوری شرکتها میتواند مسیر این روند را مشخص میکند. خوشبینیها اما در وضعیت واقعی شرکتها اثر نداشت و رشد قیمت سهام از این منظر غیرقابل توجیه بود. در نهایت بازار سهام تحت تاثیر اخبار و تحولاتی در مسیر تخلیه حباب حرکت کرد.
امری که از نگاه بسیاری از کارشناسان طبیعی مینمود و انتظار آن نیز در بازار وجود داشت. پس از شکل گرفتن این فضا اقداماتی از سوی سیاستگذار فرآیند اصلاح قیمتها را طولانیتر کرد. اعمال محدودیت در خرید و فروش سهام و کنترل داد وستدهای سهامداران حقوقی از سوی مقام ناظر این روند را کند کرد و فرسایشی شدن معاملات را به دنبال آورد.
پس از آن افت قیمت در بازارهای جهانی مزید بر علت شد تا رکود در بازار همهگیر شود. کاهش قیمت نفت به زیر ۴۰ دلار در پایان سال مزبور بر بورس کالامحور تهران فشار وارد کرد و بیش از پیش بر معاملات سهام سایه افکند. پس از آن نیز سایه برجام بر سر بازار سهام بود و این عامل سمت و سوی معاملات را در فضای انتظاری قرار داد و بهصورت مقطعی افت و خیزهای متعدد نماگر کلی بازار را به همراه داشت.
شاید در نگاه اول بازدهی خیرهکننده قیمت سهام وجه اشتراک این دو مقطع در بازار سهام باشد با این حال بررسیها نشان میدهد ماهیت رشد قیمت سهام در این دو دوره کاملا متفاوت است. این تفاوت نیز سرنوشت متفاوتی برای سهام رقم خواهد زد. در ادامه این تفاوتها با جزئیات بررسی میشود. سه تفاوت اساسی بین این دو مقطع قابل شناسایی است.
۱. همانطور که اشاره شد، تحلیلگران در زمستان سال ۹۲ بارها بر حبابی شدن قیمتها تاکید کردند با این حال کمتر کارشناسی است که حالا با نرخ دلار ۸هزار تومانی فرضیه حبابی بودن بازار را مطرح کند. شاید برخی با پیشفرض افت نرخ دلار در بازار فروشنده شدهاند با این حال باید توجه داشت نرخ اعمال شده در صورتهای مالی شرکتها نرخ سامانه نیما است که هنوز در سطح ۸هزار تومان قرار دارد و همچنان عامل حمایت از وضعیت سودآوری سهام است. هر چند پس از رشد پرشتاب سهام، حالا جهش قیمتها پیشبینی نمیشود اما قطعا ریزش سنگین قیمت سهام با نرخ دلار فعلی نیز کاملا هیجانی ارزیابی میشود. این موارد نشان میدهد که در شرایط کنونی فاصله قیمتها از حباب زیاد است.
۲. در شرایط کنونی بازار سهام در فضای منفی سیاسی به ویژه پس از خروج ترامپ از برجام و بازگشت تحریمهای یکجانبه آمریکا علیه تهران، رشد قیمت سهام را تجربه کرده است. در صورتی که در آن بازه زمانی خوشبینی نسبت به بحثهای سیاسی پس از انتخابات ریاستجمهوری بخش قابل توجهی از رشد قیمت سهام را رقم زد. وقتی در فضای مثبت رشد قیمت سهام رخ میدهد، کوچکترین سیگنال منفی به دلیل میزان بازدهی مناسبی که سهامداران تجربه کردهاند، منجر به واکنش بازار و افت قیمتها میشود. با این حال در فضای منفی کنونی، کوچکترین خبر غیرمنفی میتواند به نفع بورس باشد. این عامل نیز به خوبی نشاندهنده تفاوت در فضای معاملات در دو بازه زمانی مذکور است.
۳. افت قیمت جهانی فلزات پایه در شرایط کنونی و اواخر سال ۹۲ شرایط شاید شبیه نشان دهد اما رصد دقیق و مقایسه وضعیت این بازارها میگوید که در این باره باید با احتیاط صحبت کرد. اول اینکه این فلزات در ماههای اخیر افت قیمت قابل توجهی را تجربه کرده و بعید است ریزش سنگین دیگری را تجربه کند.
در شرایطی که بازارهای سهام جهانی دیروز با ریزش مواجه شدند اما بازارهای جهانی واکنش چندانی نشان ندادند و پس از عقبنشینی در شامگاه چهارشنبه، در پایان هفته در نهایت به مدار صعود بازگشتند. در ثانی حتی اگر قیمت کالاها در بازارهای جهانی با افت مواجه شوند، اثر این عامل در صورتهای مالی شرکتهای مرتبط از قبال افزایش نرخ دلار تا حد قابل قبولی قابل پوشش است.
سه تفاوت مذکور مهمترین عواملی هستند که باید مورد توجه سهامداران قرار بگیرند. چرا که یک مقایسه غلط بدون توجه به ماهیت اصلی در نهایت فرضیه غلطی به سهامداران ارائه میدهد و قاعده بازی در معاملات نیز بر پایه این فرضیه غلط انجام میشود. در نهایت جریان معاملات سهام نیز با این فرضیات به جلو میروند. این اشتباهات محاسباتی بدون توجه به اخطارها نسبت به رشد بیوقفه و دستهجمعی حالا نیز با سیطره هیجانات مسیر نزولی پیشپای سهامداران قرار داده است.
سهامداران بد عادت
اما اشتباه دیگری که در بازار سهام مشهود است، مدل سرمایهگذاری است که معاملهگران به آن عادت کردهاند. بخش قابل توجهی از پولها از سوی سرمایهگذارانی به بازار وارد شده است که به مدل سرمایهگذاری در بانکها عادت کردهاند. این سرمایه عمدتا کمتر ریسکپذیر است و از اینرو انتخاب بازار سهام به دلیل ذات نوسانی از سوی این سهامداران قطعا وضعیت بازار را تحتالشعاع قرار میدهد. این پولها بدون تحلیل خاصی و بدون پذیرفتن قواعد سرمایهگذاری در بورس بهطور مستقیم وارد بازار شدهاند و با این عادت غلط که سود در این بازار هم مانند بانکها با تضمین همراه خواهد بود، نوسانات پرشتابی را رقم زدهاند.
این درحالی است که سود تضمین شده در سطحی که بانکها در ایران به سرمایهگذاران ارائه میدهد،در کمتر جایی از دنیا وجود دارد. میزان سود گارانتی شده در بانکهای تجاری دنیا بسیار محدود است. بانکهای سرمایهگذاری که معادل آن در کشور ما تامین سرمایه شرکتها نیز است، سود سرمایهگذاری نسبتا بالا میدهد اما باز هم فارغ از ریسک نیست.
با این حال در شرکتهای تامین سرمایه نیز تفکر و عادت غلط کسب سود گارانتی تضمینی مرسوم شده است. به این ترتیب در فضای سرمایهگذاری کشور، غالب سرمایهگذاران با ریسک سرمایهگذاری در بازارها آشنا نیستند. از این رو این گروه از سرمایهگذاران با این پیشفرض که قیمت سهم هر روز رشد کند در معاملات حاضر میشوند و از این رو در زمان سیطره هیجان نیز میترسند و بر داد وستد سهام فشار وارد میکنند.
وقت رصد واقعیت است
تفاوت ماهیت بازدهی در شرایط کنونی و زمستان ۹۲ برهیچ کس پوشیده نیست. با این حال باید توجه داشت سهامدارانی که بهصورت دسته جمعی وارد معاملات شدهاند، با همان هیجانات و بدون تحلیل نیز خواهند فروخت. در این میان اگر تحلیلگری به برگشت کلیت بازار معتقد است، چندان توجهی به واقعیات ندارد چرا که در این فضا که تجربه آن نیز بارها در بورس وجود داشته است، تنها سهمی بازمیگردد که پشتوانه بنیادی حمایتکننده از افزایش قیمت سهام دارد. امید است کمکم سهامداران این درسهای تاریخی را فراگیرند و با علم به این موارد در بازار فعالیت کنند. مقام ناظر نیز خوب است درس استفاده از فرصتها را یاد بگیرد.
در دوره رونق اخیر کمکاری و انفعال مقام ناظر در هدایت نقدینگی در بازار سهام کاملا مشهود بود. جایی که به دلیل عدم انجام عرضههای اولیه و سهام شناور آزاد پایین پولهایی که مقصد نقدینگی جذابی نیافتند، سهام غیربنیادی را انتخاب کردند و بر میزان هیجانات در بازار سهام افزودند. اگر فضا از سوی مقام ناظر فراهم میشد و سیاستگذار به جای مبهوت شدن از رکوردشکنی شاخص کل چارهای عمیقتر برای بازار میاندیشید و بازدهی کمتر اما در سهام با پشتوانه بنیادی به سهامداران تعلق میگرفت، میشد از این فضای هیجانی در مسیر نزولی نیز جلوگیری کرد.
منبع: فرارو
کلیدواژه: بورس افت سهام نرخ دلار
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۰۴۹۵۸۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بورس در راه تصرف تاج و تخت؟
رشد خزنده نرخ دلار در سامانه نیما آغاز شده و با وجود انتقاداتی که روز گذشته در صحن علنی مجلس توسط رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس به فرزین شد، افزایش رسمی این نرخ نزدیکتر از همیشه بهنظر میرسد.
به گزارش دنیای اقتصاد، تحلیلگران پیشبینی میکنند با افزایش نرخ دلار نیما، روند بازار سهام تا انتهای سال صعودی خواهد بود. بورس که بعد از فروکشکردن ریسکهای سیاسی روند روبهرشدی دارد و اردیبهشت سبزی را میگذراند در سومین روز معاملاتی دومین ماه سال نیز صعودی بود.
در روزی که لیدرهای بازار در حال استراحت بودند تقاضا برای سهام کوچک بهتر بود، بهطوریکه در بازار روز گذشته شاهد ورود ۷۹ میلیارد تومان نقدینگی حقیقی به نمادهایی با ارزش بازار کمتر از ۴۰هزار میلیاردتومان و خروج ۲۴ میلیارد تومان از نمادهای با ارزش بازار بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان بودیم. از طرفی با تصویب یک فوریت طرح اصلاح بندمالیاتی بودجه بهنظر میرسد تمامی احتمالات مثبت برای بورس ۱۴۰۳ در جریان باشد.
بانکمرکزی در تقابل با صادرکنندهعلیرضا تاجبر، تحلیلگر بازار سرمایه گفت: بعد از اتفاقات سیاسی شاهد تغییر کامل شرایط بازار بودیم و یک جو صعودی بر بورس حاکم شد، اما روز گذشته و روز قبلتر از آن شاهد عرضههای گستردهای بودیم که مقداری ترس را به بازار تزریق کرد، اما بازار سرمایه پارامترهای اقتصادی و بنیادی خوبی از جمله افزایش نرخ ارز و افزایش نرخ فروش دارد، ولی سرمایهگذاران باید مطمئن شوند که دیدگاه دولت نسبت به بازار مثبت است، موضوعی که در سالهای اخیر آن را ندیدهاند.
وی ادامهداد: بهنظر میرسد در حالحاضر بزرگترین محرک بازار بحث نرخ نیما است. اینکه این نرخ چقدر افزایش پیدا میکند در روند بازار اثرگذار است. علاوهبر آن تعیینتکلیف ریسکهای تحمیلشده مانند ریسک مالیات اخیر و ریسک قیمتگذاری دستوری و تامین مالی دولت از بازار سرمایه نیز بسیار برای بورس مهم است و چنانچه این سه ریسک حل شود، در کنار افزایش نرخ ارزی که انتظار میرود رخ دهد، تداوم روند صعودی تا پایان سال را در بازار ایجاد میکند.
تاجبر ادامه داد: در حالحاضر اختلاف نرخ دلار نیما و نرخ دلار در بازار آزاد به حدی است که واقعا در حق تولیدکننده و صادرکننده اجحاف میشود. سیاست بانکمرکزی بهجای اینکه از تولید و صادرات حمایت کند از واردکنندهها حمایت میکند، بنابراین بهنظر من این روال به طول نمیانجامد و بانکمرکزی یا به آرامی و یا در یک وعده نرخ نیما را اصلاح خواهد کرد.
این تحلیلگر افزود: از طرف دیگر خیلی از عرضهکنندگان در بورسکالا در عرضههای یک ماه اخیر خود به نرخ بازار آزاد نزدیک شدهاند و این هم سیگنال مثبتی برای بازار است، بنابراین پیشبینی من این است که نرخ نیما بهزودی تغییر کند و بانکمرکزی به این موضوع تن دهد. شاخص بورس همواره همبستگی زیادی با دلار داشته و امسال هم دوباره میتوانیم شاهد این همبستگی باشیم.
رشد دلار نیما، بهزودیابراهیم سماوی، دیگر تحلیلگر بازار سرمایه نیز با اشاره به اینکه بازارسرمایه بهرغم اینکه در فروردین روزهای سخت و خاصی را بهدلیل ریسکهای ناشی از مسائل سیاسی تحمل کرده، پس از اینکه سایه این ریسکها از سر بازار کم شد اردیبهشت خوب و پرتقاضایی را شروع کرد، گفت: بعد از مدتها شاهد ورود نقدینگی حقیقیها به صندوقهای سهامی و سهام در بورس و فرابورس بودیم که نشان میدهد اقبال وجود دارد. در ادامه ما شاهد حرفهایی در چند مورد هستیم که احتمال محققشدن آنها بسیار بالاست. یکی از آنها بحث مالیاتی است که بر اساس آنچه در بودجه آوردهشده، قرار است از سود تقسیمی شرکتها و صندوقهای سرمایهگذاری بگیرند، اما قرار است این بند اصلاح شود. رئیس مجلس شورایاسلامی در مورد تخفیف مالیاتی برای شرکتهای بورسی نیز صحبت کرده و باید منتظر باشیم این موارد در صحن علنی مجلس به رای گذاشته شود و احتمال اینکه تصویب شود، وجود دارد که در اینصورت محرک خوبی برای بازار سرمایه خواهد بود.
وی ادامه داد: از طرف دیگر با فاصله بیش از ۵۰درصدی بین نرخ دلار نیما و نرخ دلار در بازار آزاد نرخ نیما رشدهای بسیار کوچکی را بهصورت خزنده آغاز کردهاست، البته که این رشدها کافی نیست و بهنظر میرسد با توجه به انتقاداتی که در صحن علنی مجلس در مورد عملکرد بانکمرکزی مطرح شد، اصلاح نرخ نیما بهزودی رخ دهد که احتمالا این نرخ تا ۴۸هزار تومان افزایش پیدا میکند و اثر اهرمی بر سود خالص شرکتها خواهد داشت.
سماوی ادامه داد: همچنین اواخر اردیبهشت موعد ارائه صورتهای مالی شرکتها است و بسیاری از شرکتها صورتهای مالی خود را در سایت کدال ارائه میکنند. برآورد میشود P/E بازار بین یک تا ۱.۵ واحد کاهش پیدا کند. از سوی دیگر با توجه به اینکه بازار سرمایه در این مدت از بازارهای موازی جا مانده میتواند این جاماندگی را جبران کند. همچنین انتظار داریم همانطور که بسیاری از خودروییها مجوز افزایش نرخ خود را گرفتند، سایر صنایعریالی هم مانند سنوات گذشته مجوز خود را بگیرند که این مورد هم محرک خوبی خواهد بود. بهطور کلی در صورت تحقق این موارد و عدمتحمیل ریسک سیستماتیک مجدد، اردیبهشت سبزی را برای بورس متصور هستم.
بورس نیازمند تداوم رشد ارزش معاملاتمهدی ساسانی، تحلیلگر بازار سرمایه نیز با اشاره به اینکه بازار سهام در هفته آخر فروردین ماه با توجه به اتفاقات سیاسی که بیرون از مرزهای ایران رخداد شرایط خاصی به خود گرفت، گفت: با کاهش دامنهنوسان به یکدرصد توانستیم فشار فروشهایی که حاصل ترس از احتمال افزایش تنشهای نظامی بود را کنترل کنیم. با فروکش کردن شرایط خاص سیاسی شنبه این هفته بازار مجددا با تقاضا همراه شد و صندوق تثبیت که هفته گذشته مبالغ زیادی را صرف خرید سهام در بازار سرمایه کردند، روزهای شنبه و یکشنبه با توجه به تقاضایی که به بازار تزریق شد، شاهد رشد قیمتها بودیم و این صندوق در طرف فروش نقش پررنگتری را ایفا کرد.
این تحلیلگر گفت: شیب بازار از ابتدای سال۱۴۰۳ به سمت بالا بوده و با هر فراز و فرودی توانسته اعداد بالاتری را ببیند.
مشخص است رشد شاخص الزاما منجر به رشد قیمت سهام پرتفوی سهامداران نشده و این موضوع باعث ناراحتی بسیاری از فعالان بازار شده؛ چرا که تقاضایی که ایجاد میشود تنها بر روی چند نماد شاخصساز است که باعث رشد چند ۱۰ هزار واحدی شاخصکل در یک روز میشود و در طرف مقابل سایر نمادها رشد زیادی را تجربه نکردند و هنوز برخی از آنها فاصله بسیار زیادی با سقف اردیبهشت سالگذشته و حتی مرداد ۹۹ دارند.
ساسانی ادامه داد: بهنظر میرسد در روزهای آینده شاهد ثبات بخشی به شرایط شاخصکل باشیم و این به سایر نمادها و گروههای کوچکتر فرصت میدهد که بتوانند بخشی از عقبماندگی خود را با رشدی که انجام میدهند، جبران کنند و این میتواند باعث جذب نقدینگی در بازار سرمایه و حفظ ارزش معاملات در محدودههای فعلی شود. یکی از مولفههایی که میتواند بازار سرمایه را صعودی نگه دارد ارزش معاملات است، در دو روز گذشته ما شاهد معاملات بالای ۶ و ۷ همت بودیم و این نشان میدهد اگر بتوانیم ارزش معاملات را در این محدودهها نگه داریم، میتوانیم اعتماد را بار دیگر به سهامداران برگردانیم.