به نقل از «دانا»

تنبلی اجتماعی؛ از فرد تا ساختار

تاریخ انتشار: ۲۴ مهر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۰۹۲۹۵۹

تنبلی اجتماعی از مواردی است که به ایرانیان نسبت داده می شود و در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است و نمودهای آن نیز در جامعه ایران موجود است، از جمله پایین بودن بهره وری کار، تعطیلات فراوان، اضافه وزن و کم تحرکی.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از اروم نیوز،  تنبلی اجتماعی از مواردی است که به ایرانیان نسبت داده می شود و در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است و نمودهای آن نیز در جامعه ایران موجود است، از جمله پایین بودن بهره وری کار، تعطیلات فراوان، اضافه وزن و کم تحرکی.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تنبلی به معنای تن پروری، بی‌کارگی، کاهلی و اهمال و سستی به کار رفته است. (فرهنگ فارسی ج ۱: ۱۱۴۷) برخی جامعه شناسان «تنبلی اجتماعی» و کرختی و رخوت اجتماعی (social inertia) را مترادف دانسته و رشدِ کُند حرکتِ اجتماع را «تنبلی اجتماعی» نامیده اند. تمدید یا کش دادن یا اطاله وضعیت فعلی و عدم تمایل به تغییر رفتار یا وضعیت را که به نوعی بی عملی است و رخوت و رکود را نشان می‌دهد. یعنی افراد سطح شخصیِ رفتاری نسبتاً مطلوبی دارند، اما این رفتار در سطح جمعی به نتیجه مطلوب نمی‌رسد هرچند مساله تنبلی در بُعد فردی به اندازه بعد اجتماعی آن جای نگرانی ندارد دلیل آن هم ناهماهنگی در نهادهای اجتماعی است. در این تعاریف مضمون‌هایی مثل عدم پذیرش تحولات جدید و قبول تداوم حرکتهای نامنطبق با حیات اجتماعی را از مختصات تعاریف «تنبلی‌اجتماعی» می‌دانند (ساروخانی، ۱۳۷۰: ۷۰۷).

پیامبر اسلام (ص) ویژگی‏های انسان تنبل را چنین برمی‏شمارد: «عَلامَةُ الْکَسلانِ اَرْبَعَةٌ: یَتَوانی حَتّی یُفرِّطَ وَ یُفَرِّطُ حَتّی یُضَیِّعَ وَ یُضَیِّعُ حَتّی یَأثمَ وَ یَضْجَرَ.»«نشانه‏ های تنبل، چهار چیز است: به اندازه‏ای (در کار) سستی می‏ورزد که به کندی و تفریط می‏گراید، و چنان کندی می‏کند که (اصل کار را) فرو می‏گذارد، و چندان فروگذاری می‏کند که گنه‏کار می شود و دل مرده می‏شود»

پژوهش‌ها

حداقل میزان گرایش به تنبلی در تهران ۲۰ درصد است. تفسیر این یافته، روند گرایش به تنبلی در تهران را رو به افزایش نمی داند. مهمترین عوامل موثر بر تنبلی در تحلیل های چندمتغیره عبارت است از تقدیرگرایی، احساس بی قدرتی و خودمداری. نتیجه نهایی این است که پایین بودن میزان تمایل به تنبلی در تهران، نشانه پایین بودن میزان تنبلی نیست، چون وضعیت اجتماعی، تسهیل کننده تنبلی در جامعه است (به نقل از جوادی‌یگانه و فولادیان، ۱۳۹۰: ۱۰۹)

در تحقیق دیگری از شهر یاسوج آمده است که بین تمایل به کار گروهی و سبک زندگی اسلامی با تنبلی اجتماعی جوانان رابطه منفی و معنی‌داری وجود دارد (یعنی هرچه تمایل به کارگروهی بیشتر باشد تنبلی کاهش می‌یابد) و بین مُدگرایی و مدرک‌گرایی با تنبلی اجتماعی جوانان رابطه مثبت و معنی داری اثبات شده است. دختران جوان بیشتر از پسران جوان دارای تنبلی اجتماعی بوده‌اند(آذین و سادات نوری، ۱۳۹۴).

مروری بر این آمار بکنید که مرکز پژوهش‌های مجلس(۱۳۹۳) اعلام کرده بود که در خوشبینانه‌ترین حالت، ساعت مفید کار در ایران، روزانه تا دو ساعت می‌رسد که میزان هفتگی آن به بیشتر از ۱۱ ساعت نمی‌انجامد حال آن که میزان کار مفید هفتگی در ژاپن به ۴۰ تا ۶۰ ساعت و در کره جنوبی به ۵۴ تا ۷۲ ساعت می‌رسد یعنی میزان ساعت کار مفید در ایران، سالانه از ۸۰۰ ساعت فراتر نمی‌رود حتی در پاکستان ساعت کار مفید سالانه یکهزار و ۱۰۰ ساعت و در افغانستان ۹۵۰ ساعت است. بنابراین ناگفته پیداست که نخستین درس توسعه‌یافتگی، نهادینه کردن فرهنگ کار و کوشش، تلاش و پرهیز از روحیه‌ی تنبلی و کاهلی است.

مثال‌ها و نمودها

بهرحال این رذیله‌ی اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی دارای نمودها و مثال‌های فراوان و ریز و درشتی در جامعه و خانواده‌هاست. مانند دانش آموزان و دانشجویانی که درس نمی خوانند، عمر را به بطالت سپری می کنند، در رویاهای طولانی و دور و دراز به سر می برند که آنها را برجسته، ثروتمند، معروف و سرشناس کرده است. با کوچکترین مناسبتی و به بهانه‌های مختلف از کار جدّی و سخت دست بر می‌دارند و غالباً به دنبال میان‌بر ثروت و قدرت و شهرت هستند. چه بسا تنبلی مسئولان آموزشی نیز با عدم انجام تحقیقات لازم و بارش اطلاعات عمومی سبب بازپروری این خصیصه گردد و به همین نسبت بانگاهی به برجستگان فعلی در باب مدیران و مسئولان و عرصه‌های علم و سیاست و اقتصاد و فرهنگ کشور مشخص می‌گردد که قلیلی از آنها، «فقط» با تلاش به جایی رسیده اند. حوادث و اتفاقات یا روابط در پیشرفت آنها موثرتر بوده است و ساختار این جامعه نیز چنین رذیله‌ای را موجّه و بازنشر می‌نماید.

شاخص‌ها و عامل‌ها

ظهور و گسترش این تنبلی، وجوه و أشکال مختلفی دارد. در سطحی‌ترین و بیرونی‌ترین لایه، آن را مترادف «فقر حرکتی» می‌دانند . فردی تنبل است که هیچ رغبت و اشتیاقی برای تحرک و جنب و جوش نداشته و از پویایی و جست ‌و خیز در گریز است. جامعه و افراد در این بی‌حرکتی به استفاده بیش از حد از تکنولوژی و «کارچاق‌کن‌ها» گرایش دارند. افراد در چنین جامعه‌ای برای انجام امور کوچک و بزرگ در زندگیِ شخص و جمعی غالباً کار امروز را به فردا و فرداها می‌اندازند. عادت به آن دارند تا بنشینند و تماشاکننده‌ی خوبی باشند، تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری را به دیگران واگذار می‌کنند، ‌تغییر و تحولی را که آرزو می‌کنند بدون کوچک‌ترین اقدامی از دیگران انتظار می‌کشند. برای صحبت بر سر یک موضوع جدّی، مهم و مباحث کارشناسی بی‌حوصله و بی‌حالند. عادت به فکر کردن و انتقاد و پرسش‌گری و مطالبه‌گری ندارند و برای هر انتخابی تعلل می‌ورزند.

خلاصه نتایج به دست آمده در پژوهش دکتر فاطمی امین و همکارانش در زمینه میزان تنبلی آن است که میانگین ایران در میزان تنبلی حدود ۷۸درصد است . میانگین تنبلی گروه‌ کشورهای آسیای شرقی و آسیای جنوبی حدود ۴۸درصد بوده و تفاوت میانگین میزان تنبلی بین ایران و کشورهای آسیای شرقی و جنوبی معنادار است. بالاترین میانگین تنبلی را کشورهای عربی با حدود ۸۵درصد دارند. میزان تنبلی به صورت معناداری در کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب کمتر از ایران است. به گفته این جامعه‌شناس،‌ میانگین ایران در اکثر شاخص‌های تنبلی اجتماعی(مانند اهمیت کار در زندگی، اعتقاد به پولدار بودن، مطالبه پاداش و مزایای دولتی، تقلب در پرداخت مالیات، اهتمام به سخت‌کوشی و رقابت بجای خوش‌شانسی و روابط و…) نامطلوب بوده است و حساسیت ایجاد شده در سال‌های اخیر درباره‌ی میزان تنبلی حساسیت بجایی است. (فاطمی امین، ۱۳۹۲)

تنبلی به عنوان یک رفتار اجتماعی، متاثر از عوامل بسیاری است که در زیر برخی از آنها نقل می شود:

۱- ضعف نظارت بر کارکنان بخش های مختلف خصوصی و دولتی

۲- تفکرات تاریخی موروثی که ریشه در پیشینه و ساختار و سیاست کشور داشته‌اند. مانند این نقل قول «دورویل» یکی از سفرنامه‌نویسان که نوشته: ایرانیان در یاوه‌گویی استاد و در روابط با دیگران خدعه‌گرند. آنان توجهی به امور جدی ندارند. عاشق بزرگ‌منشی و دوستدار طمطراق و خودنمایی‌اند. تنبلی آنها توصیف ‌ناپذیر است اما اگر ضرورت ایجاب کند، بسیار فرز و چابک‌اند. شجاعت‌شان تا حد تهور می‌رسد اما فاقد فکر درست و فاقد ثبات قدم و پشتکار در پیشبرد کار و به‌خصوص به موقع دشوار شدن کار هستند» دروویل، گاسپار (۱۳۶۴). سفر در ایران. ترجمه منوچهر اعتماد مقدم. تهران: شباویز).

۳- تقدیرگرایی، پارتی‌بازی و روابط‌گرایی که طبعاً سبب بی‌ارزش شدن تلاش و شایسته‌سالاری و پشتکار می‌گردد.

۴- توهم و تصور «خود اثربخشی» بجای روی‌آوری به کار تیمی و فعالیت‌های جمعی و امور عمومی.

۵- «احساس بی قدرتی» (شیخی و همکاران، ۱۳۹۴)

تنبلی اجتماعی، یک بیماری مُسری است و طی تحقیق فیروزجائیان و همکاران از دانشگاه مازندران (۱۳۹۵) این صفت به دانشگاهیان نیز سرایت کرده است و معتقدند که متغیرهای برون‌دانشگاهی بیشترین تأثیر را بر سطح نظام دانشگاهی داشته‌اند و طفره‌روی آموزشی، فرهنگ تنبلی در جامعه و ضعف برنامه‌ریزی در دانشگاه، بیشترین تأثیر را بر تنبلی دانشگاهی داشته‌اند.

جمع‌بندی

در مجموع، هدف از نگارش این مطلب، آشنایی عموم جامعه با دشمن دیرینه و همزیست تاریخی جامعه‌ی ماست تا با زبانی ساده و مثال‌های عینی و استناد به یافته‌های پژوهشی، در سطح فردی و جمعی برای آن راهکارهایی عملی و مقابله‌ای انجام گیرد. یکی از راهکارهای ساده در حوزه‌ی فردی و خُرد، افزایش فعالیت و تلاش و کار گروهی در خانواده و کلاس درس است تا فرزندان و دانش‌آموزان برای پشتکار و تلاش مورد تشویق قرار گیرند نه فقط کسب نتیجه و کمک کردن به آنها.

در حوزه‌ی ساختاری نیز که نیاز به کار و برنامه‌ریزی جدّی‌تر و فراگیرتر دارد می‌توان به تنبیه ویژه‌خوارها، نکوهش و سرزنش رابطه‌مندی، ترویج فرهنگی و آموزشی سستی‌گریزی، پرهیز از توجه افراطی به سلبریتی‌سازی و مشهورسازی بازیکن و بازیگرها. به طور خلاصه اگر افراد در جامعه و ساختار بیاموزند که تلاشگر و پیگیر باشند و به همان نسبت به منزلت‌های اجتماعی-اقتصادی دست یابند به مرور کاهل‌ها و تنبل‌ها از کاروان پیشرفت جامعه باز می‌مانند اما این مهم مستلزم برقراری عدالت و بسیاری مفاهیم دیگر در کارزار عملی کشور است.

غفور شیحی
انتهای پیام / 

منبع: دانا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۰۹۲۹۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دغدغه کارگران روی میز مسئولان

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز قزوین، تشکل‌های کارگری و بازنشستگان در هفته الی که بنام آنها نام گذاری شده مشکلات، مطالبات خود را در حضورنمایندگان استان و مسئولان مطرح کردند.

رئیس کانون عالی کارگران  بازنشسته تامین اجتماعی در این نشست با اشاره به مطالبات کارگران گفت: افزایش دستمزد متناسب با نرخ تورم، امنیت شغلی، بهره مندی از خدمات درمانی در بیمارستان ها، سن بازنشستگی و سوابق بیمه ای از اهم خواسته های بازنشستگان است.

آیت اسدی در ادامه گفت: مشکلات معیشتی جامعه کارگری، تعطیلی واحدهای تولیدی، مسکن، مالیات بر ارزش افزوده و حقوق و دستمزد از دغدغه ای این قشر زحمتکش است.

کشاورز مدیرکل تعاون ، کار و رفاه اجتماعی نیز در این نشست گفت: نرخ بیکاری استان ۴.۷  است و رتبه اول اشتغال  درکشور به استان قزوین اختصاص دارد.  طبقه بندی ۶۷ شغل در سال ۱۴۰۲ ، کاهش حوادث شغلی و اصلاح بیمه کارگران ساختمانی از اقدامات مهم  اداره کل کار بود.

نماینده مردم قزوین، البرز و آبیک ضمن تقدیر از اقدامات خوب دولت سیزدهم در موضوع کار و گکارگر از جمله کاهش نرخ بیکاری، و ایجاد اشتغال، ارتقا امنیت شغلی و کسب و کار پایدار گفت با این اوصاف انتظار نداشتم وزیر کار وظایف شورای عالی کار را به گردن نمایندگان مجلس واگذار کنند
فاطمه محمدبیگی افزود: اجرای ماده ۴۱ قانون کار برای کاگران و ماده ۹۶ بریبا بازنشستگان، یک مطالبه ساده، عادی و قانوی ما در مجلس شورای اسلامی است لذا انتظار داریم دولت محترم و وزیتعاون کار و رفاه اجتماعی این این موضوع را به جد در ذدستور کار قرار دهند
وی با بیان اینکه جامعه امروز جامعه تعاملی است در خصوص میزان حقوق کارگران گفت باید با مذارکرات عقلانی و منتطقی سبد معیشتی و تورم را حساب کرد و مر قانون را اجرا کرد.
وی افزود امروز ما نیازمند رسیدگی ویژه به معیشت کاگران هستیم و نباید منتظر باشیم تا کلام از زبان رهبری منعقد شود و تا گوش ما پیچیده شود وی افزود این همه ما گفتیم، اما نشنیدند تا اینکه رهبر انقلاب در دیدار خود با کارگران به مسائل کارگران ازجمله امنیت شغلی، رسیدگی به وضعیت کارگران و اینکه کارگر رکن جهش تولید است و رضایت نیمی از جامعه با رضایت کارگر اشاره و پرداختند.
رییس مجمع نمایندگان استان افزود وقتی که رهبر معظم انقلاب سیاست‌های کل تامین اجتماعی را ابلاغ کردند آیا جایی برای مصامحه است هنوز در چالش‌های ۲۰ سال پیش گیر کردیم باید روی میز ما اجرای کامل این سیاست‌های تامین اجتماعی باشد.
محمد بگی افزود: درنشست سه جانبه نمایندگانی از کارفرمایان کارگران و دولت باید صحبت‌های و دغدغه‌های هر سه اینها را شنید و نباید واقعیت‌های را نادیده گرفت و همیشه جامعه کاگری پای واقعیت‌ها ایستاده است.
محمدبیگی گفت: ۳۳۰ هزار واحد کاگری در کشور فعالیت می‌کند که ۸۷ درصد جمعیت این واحد‌ها زیر ۱۰ نفر است ما باید کاری کنیم که کارگاه‌های کوچک و بزرگ بتوانند برای هزینه‌های دستمزد بتوانند به این مسائل رسدیگی کنند.
وی افزود: نباید این گونه باش که در کاگاه‌های زیر ۱۰ نفر شاهد عدم امینت شغلی، اخراج کارگران و قرارد‌های سفید امضا باشیم وی افزود سختی کار، عدم رسدیگی به دقیق بر کمسیون‌های پزشکی تامین اجتماعی، مراجعات تعداد زیادی از مراجعان من را تشکیل میدهد بسیاری از مواقع قرار‌های که سازمان تامین اجتماعی (دکتر موشوی) گذاشته میشود به اجرا در نمی‌آید چرا در طول ۴ سال باید هر سال مجوز ایجاد درمانگاه تامین اجتماعی ازوزیر کار مربوطه اخذ شود، اما در عمل کاری انجام نشود چه مکانیزم ناکارآمدی وجود دارد که این کار عملی نمیشود چرا باید صدای ما برای دفاع از کارگر گرفته و یا زخمی شود اینها باید حل شود موضوع قارداد‌ها باید حل شود
وی اظهار کرد: بدهی ۱۳۰۰ میلیارد تومانی سازمانی تامین اجتماعی از مابه تفاوت نسخ الکترونکی و کاغذی برای احتساب دارو به مردم دارد و اینها همه از جیب شما کارگران رفته است و سال گذشته با استناد به ماده ۲۳۴ برری رسیدیگی به این موضوع به قوه قضایه شکایت کردم و هنوز سازمان تامین اجتماعی پاسخی به من نداده است وی به شاخص‌های رو بر رشدی در حوزه کاگری مثل تعطیلی ۹۴۰ واحد نیمه تعطیل و یا تعطیل و مشکل دار با ۱۱۱ هزار کارگر اشاره کرد و گفت اکنون با همت کارگران و مسئولان در دولت سیزدهم این تعداد به به ۶۰۷ واحد با ۸۰ هزار کاگر کاهش داشته است.
وی گفت تولید ناخالص کشور ۳۶۰ میلیارد تومان داشته ایم و ۴ درصد آن یعنی ۱۵ میلیاراد صرف بیمه وحوادث شغلی میشود، اما چرا بعد از حلادثه باید این پول هزینه شود خساراتی، چون قطع عضو و ناراحتی‌های جسمی در ضمن کار برای کارگران بوجود می‌آید بعد به وضعیت او رسیدیگ میشود آن همه با این وضعیت خدمات بیمه‌ای این هزینه‌ها باید در حوزه پیشگیری و طب کار و افازیش ایمین کاران هزینه شود باید تمامی واحد‌های تولید بالا و یا زیر ۱۰ نفر تمام موارد ایمنی را رعایت کنند

محمدبیگی گفت: در حوزه تامین مسکن کارگران طرح‌هایی خوبی به مجلس آمده و تمرکز خود را به این مموضوع کذاشتنه، چون ۷۰ درصد سهم سبد معیشت خانوار را هزینه‌های مسکن تشکیل می‌دهد می‌توان با همکرای بانک رفاه کارگران و توسعه تعاون و تامین مالی طرح‌های مسکن کارگری طرح‌های خوبی را برای مسکن کارگران اجرا کنیم استان قزوین رتیه دوم ساخت و تامین مسکن کارگران و ریته اول اشتغال کارگری را در کشور دارد.