به نقل از «ایرنا»

نهاد اجتماعی باید اسطوره‌ها و ادبیات کهن را بازخوانی کند

تاریخ انتشار: ۲۵ مهر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۱۱۲۱۳۷

تهران- ایرنا- «محمد چرم‌شیر» کارگردان و نمایشنامه‌نویس معتقد است نهادهای اجتماعی باید اسطوره‌ها و ادبیات کهن را بازخوانی کنند و می‌گوید: تا نهاد اجتماعی سر از گوشه درنیاورد و به داشته‌هایش نگاه نکند، اتفاق هنری شگرفی نمی‌افتد.

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، در شب سه‌شنبه‌های هنوز، نشست ساختارشکنی و بازآفرینی از قصه‌های کهن با حضور محمد چرم‌شیر کارگردان و نمایشنامه‌نویس برگزار شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

چرم‌شیر از ویژگی‌های ادبیات و قصه‎های کهن صحبت کرد و در پاسخ به این که از او می‌پرسند چرا کار ایرانی نمی کند؟ گفت: ما نظریه‌های غربی را بهتر می‌شناسیم، مخاطب ایرانی با ادبیات کهن، مثلا شاهنامه، ارتباط برقرار نمی‌کند. وقتی ما با دیوید ممت یا موراکامی بیشتر آشنا هستیم، نمی‌توانیم ادبیات کهن را روی صحنه ببینیم. مساله اصلی باور و اعتقاد است، اگر ما ادبیات‌مان را باور داشتیم، این همه از دسترس دور نمی‌شد. ما شارحانی داریم که می‌گوییم تنها اوست که ادبیات کهن را می‌فهمد اما موضوع این است که تعریف سواد هم تغییر کرده است.
او ادامه داد: وقتی از میراث ادبی‌مان دور شدیم، به جامعه‌ای رسیدیم که تحصیلات دارد اما سواد ندارد، دایره واژگانی ضعیفی دارد، متخصصان بی‌سواد حاصل دوری ما از ادبیات‌مان هستند و تا وقتی ترس از خطا کردن در خواندن و خوانش وجود داشته باشد، اوضاع ادبی ما همین است. ادبیات ما مجموعه‌ای از کنش‌ها را به ما می‌دهد و اجازه نمی‌دهد دکتر مدل بالای شهر لباس بپوشد، مدل پایین‌شهر صحبت کند، در نهایت هم متخصصی بی‌سواد باشد.
چرم‌شیر به مشکلات مطالعه در جامعه اشاره کرد و افزود: ما تاریخ خود را نمی‌دانیم، چرا یک نویسنده در اولین رمان خود باید به همه پشت سری‌هایش بد و بیراه بگوید؟ چون به او آموخته‌اند تاریخ را بخوان و رد شو، فرآیند تاریخی را نبین. با اسطوره‌ها هم همین کار را کرده‌ایم، اسطوره‌ها هم در گوشه‌ای افتاده‌اند و از جامعه امروز دور شده‌اند، به همین دلیل است که بچه ما امروز، سیندرلا را می‌شناسد اما اسطوره‌های ایرانی را نمی‌شناسد، چون خلا اسطوره وجود دارد.
وی گفت: به ما گفته‌اند که به کتاب دست نزنیم، بگذارید در کتاب‌خانه بماند اما باید ترس را کنار بگذاریم، اگر این کتاب‌ها همچنان در گنجه بمانند، فراموش می‌شوند. چرا بی‌نوایان یا اولیور تویست را می‌سازیم؟ چون به میراثی تبدیل شده که دستاورد امروز است، این دستاورد باید اجرا شود. وقتی بیژن و منیژه را به مخاطب عرضه می‌کنیم، یاد رومئو و ژولیت می‌افتد. کدام کتاب درسی، بیژن و منیژه را به او نشان داده است؟ مخاطب امروز می‌گوید وقتی من نه مخاطب فرهیخته‌ای هستم، نه می‌توانم این موضع را بفهمم، نه می‌توانم با آن برخورد کنم، چرا باید تغییریافته چیزی را ببینم که نمی‌شناسم؟ پس‌انداز فرهنگی‌ام را می‌روم بی‌نوایان می‌بینم که نوید محمدزاده بازی می‌کند. ما هر قدر هم تلاش کنیم، بی‌معناست، اتفاق اصلی باید در درون فرد و جامعه رخ بدهد.
این کارگردان تئاتر، راه‌حل را در امروزی کردن اسطوره دانست و اضافه کرد: باید تلاش کنیم تا خرد و میراث گذشته را به هنر برگردانیم، این تنها به تئاتر برنمی‌گردد، در سینما و شعر هم همین طور است، باید ببینیم چگونه در جهان، اسطوره‌ها و شخصیت‌های داستانی با سرعت راه را طی می‌کنند و در شکل معاصر خود ظاهر می‌شوند. از تاثیر کهن‌ها هنر زنده می‌شود، من فکر می‌کنم هیچ چیز بدون اسطوره معنا ندارد. همه ادبیات به اسطوره ارجاع می‌دهد، ما حتی آن ارجاع را هم کمتر نگاه می‌کنیم. ادبیات واسطه‌ای است که اسطوره شناخته شود اما ما همه چیز را مقدس می‌کنیم که به آن دست نزنیم، درباره‌اش حرف نزنیم. هر چه عقب‌تر می‌رویم، منزه‌تر می‌شویم و آن چه نیاز و ویژگی ادبیات معاصر امروز است را نمی‌بینیم. اگر بخواهیم عمیق شویم، باید کار عمیق بخوانیم.
چرم‌شیر ادامه داد: کهن که می‌گویم به معنی قدمت نیست، هر چیز که از ما دور باشد، کهن است، اسماعیل خویی هم دارد کهن می‌شود، ابتهاج هم همین طور، مشیری را هم داریم مقدس می‌کنیم. هر چیز که می‌گوییم فقط فلانی باید درباره‌اش حرف بزند از ما دور می‌شود البته تنها خواندن یا حتی فهمیدن کار را حل نمی‌کند، باید نهاد اجتماعی به آن واکنش نشان بدهد، نهاد اجتماعی لزومی ندارد اُدیپ را بشناسد اما وقتی کافکا در کرانه را می‌خوانیم، می‌فهمیم که موراکامی به اسطوره‌ها دسترسی داشته است. در کتاب بیست زخم کاری محمود حسینی‌زاد ما مکبث را در تهران می‌بینیم اما مکبث را فهم نمی‌کنیم، اگر حسینی‌زاد را درک کنیم، مکبث را درک کرده‌ایم.
او به نمایش بینوایان با حضور بازیگران سینمایی در تهران اشاره کرد و گفت: چرا باید بگوییم حضور نوید محمدزاده بد است؟ او اسطوره امروز ماست، تصویری است که نسل جوان از خود دارد. جوان ما امروز خودش را در این موقعیت می‌بیند، در د‌م‌دستی حالت نوید محمدزاده است. نهاد امروز باید کهن‌الگوها را دوباره خوانش کند، با نگاه امروز بشناسد اما اگر این را بگوییم، بازخورد مناسبی نمی‌گیریم.
او در پایان افزود: تا نهاد اجتماعی سر از گوشه درنیاورد و به داشته‌هایش نگاه نکند، اتفاق هنری شگرفی نمی‌افتد، باید قفل گنجه ادبیات و میراث کهن را باز کنیم و کتاب‌ها را بخوانیم تا هنر رشد کند و دوباره شکوفا شود.
فراهنگ**م.ز** 1055

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فرهنگي ادبيات اسطوره تئاتر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۱۱۲۱۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بازخوانی سفر اردوغان به عراق/ اهداف ژئوپلیتیکی ترکیه به بهانه مناسبات ژئواکونومیک

به گزارش جماران؛ پس از یک دهه، روز دوشنبه مورخ 3 اردیبهشت ماه، رجب طیب اردوغان؛ رییس جمهوری ترکیه به همراه هیئت بزرگی از جمله هاکان فیدان؛ وزیر امور خارجه، علی یرلیکایا؛ وزیر کشور، یاشار گولر؛ وزیر دفاع، اومر بولات؛ وزیر تجارت، آلپاسلان بایراکتار؛ وزیر انرژی، عبدالقادر اورال اوغلو؛ وزیر ترابری و زیرساخت، ابراهیم یوماکلی؛ وزیر کشاورزی و جنگلداری و فاتح کاچر؛ وزیر صنعت و فناوری، به عراق سفر کرد. اردوغان که آخرین بار در سال 2011 زمانی که نخست وزیر ترکیه بود به عراق سفر کرد، موضوعات زیادی از جمله مبارزه با تروریسم، تجارت، آب و انرژی در دستور کار اردوغان و محمد شیاع السودانی؛ نخست وزیر عراق قرار داشت.

اردوغان در این سفر با عبداللطیف راشد؛ رییس جمهوری عراق نیز دیدار کرد. اردوغان در یک کنفرانس خبری مشترک گفت: «من معتقدم که سفر من و توافقات امضا شده نقطه عطف جدیدی در روابط ترکیه و عراق خواهد بود. این سفر گامی رو به جلو در جهت تنظیم مجدد روابط دوجانبه بین آنکارا و بغداد است که با یک توافق چارچوب راهبردی که مجموعه‌ای از موضوعات مورد علاقه دوجانبه را پوشش می‌دهد، ضمیمه شده است.»

در این سفر، اردوغان تاکید کرد که آنکارا با کل جمعیت عراق صرف نظر از پیشینه قومی و مذهبی آن‌ها از جمله عرب‌های شیعه و سنی، کردها، ترکمن‌ها و غیرمسلمانان روابط و همکاری دارد. بنابراین، ترکیه دیدگاه همه جانبه خود را در قبال عراق تایید کرد.

اهداف سفر چه بود؟

در مجموع، بیش از 24 یادداشت تفاهم جداگانه از جمله همکاری در زمینه تجارت، خطوط حمل و نقل و ایجاد یک محور ترانزیتی بین‌المللی تحت «عنوان جاده توسعه»، نفت و انرژی، آب، کشاورزی، بهداشت و آموزش در طول این بازدید به امضا رسید. در این راستا، باسم العوادی؛ سخنگوی دولت عراق، با ارزیابی سفر اردوغان اظهار داشت که سفر اردوغان به عراق «نقطه شروع اصلی در روابط عراق و ترکیه است.»

همکاری برای مهار پ‌پ‌ک و شبه نظامیان کرد

در راس فهرست اولویت‌ها، همکاری ضد تروریسم، یعنی رسیدگی به مسئله حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، که یک گروه جدایی‌طلب کردی با ایدئولوژی مارکسیستی-لنینیستی است و به دنبال ایجاد یک دولت خودمختار کردی در بخش‌هایی از این کشور که مقر و پناه گاه اصلی آن‌ در منطقه نیمه خودمختار کردستان شمال عراق است، قرار دارد.

اگرچه ایالات متحده با گروه‌های کرد در مبارزه با داعش همکاری کرد اما از سال 1997 این گروه را به عنوان یک سازمان تروریستی خارجی اعلام کرد.

در این سفر وزیر امور خارجه ترکیه به همتای عراقی خود گفت: «ترکیه نمی‌خواهد عراق با درگیری‌های داخلی همراه شود ترکیه مصمم است برای ثبات عراق تلاش کند؛ چراکه توسعه ظرفیت و توانایی دولت مرکزی عراق پیش شرط اصلی برای بهبود روابط دوجانبه بین کشورهاست.»

به نظر می‌رسد ترکیه قرار است زمینه و بستر لازم برای یک حمله همه جانبه به شبه نطامیان کرد مستقر در عراق به ویژه پ‌پ‌ک به عنوان مهمترین تهدید برای ترکیه فراهم و رضایت عراق را برای این اقدام به دست آورد.

آنچه از گزارش‌های رسانه‌های بین‌المللی پیداست بر این موضوع دلالت دارد که ترکیه قرار است در تابستان امسال برای یک حمله بزرگ علیه پ‌ک‌ک آماده ‌شود. این عملیات بی شک برای پاکسازی پایگاه‌های کردی در امتداد مرزهای مربوطه به دوکشور برای توسعه پروژه جاده توسعه خواهد بود.

ماه گذشته میلادی، در نشست بین وزرای خارجه عراق و ترکیه، شورای امنیت ملی عراق حضور پ پ ک در خاک عراق را غیر قانونی و نامشروع اعلام کرد.

ترکیه سابقه اخیر حملات زمینی و هوایی به مناطق مشکوک پ ک ک در کردستان عراق را دارد. با این حال بغداد از نقض حاکمیت خود شکایت دارد، بنابراین مذاکرات این هفته با هدف حل این موضوع در آینده انجام می‌شود.

اردوغان در بغداد و اربیل با مقامات دولت مرکزی و اقلیم کردستان دیدار کرد. ترکیه در تلاش است تا مواضع متعادلی بین بغداد و اربیل حفظ کند زیرا مهم‌ترین عامل در توسعه روابط ترکیه و عراق روابط بغداد و اربیل است. هر چه روابط بین دولت مرکزی و حکومت اقلیم کردستان تضاد برانگیزتر باشد، همکاری بین ترکیه و عراق کمتر خواهد شد. بنابراین، ترکیه می‌خواهد در حل مشکلات بین دو دولت نقش آفرینی کند.

جاده توسعه

جاده توسعه یک پروژه کریدور ترانزیتی بلندپروازانه که برای رقابت با کانال سوئز در نظر گرفته شده است و بخشی از قرارداد 17 میلیارد دلاری است که توسط عراق، ترکیه، قطر و امارات متحده عربی امضا شده است. جاده توسعه به طول 1200 کیلومتر، بندر بزرگ فاو در بصره را از طریق زیرساخت‌های حمل و نقل و لجستیک به ترکیه و اروپا متصل می‌کند. اما نگرانی‌های فزاینده‌ای وجود دارد که پ.ک.ک می‌تواند چشم انداز جاده توسعه عراق-ترکیه را تهدید کند.

با این حال، این پروژه رقبای قابل توجهی دارد. ابتکار کمربند و جاده چ (BRI)، ابتکار عمل امضای سیاست خارجی پکن و همچنین کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) که اولین بار در جریان نشست G-20 اعلام شد، همگی پروژه‌های ترانزیتی بین‌المللی است که در دستور کار کشورها قرار دارد.

گفتنی است؛ در نشست سپتامبر گذشته در دهلی نو، یک یادداشت تفاهم برای IMEC توسط ایالات متحده، هند، اتحادیه اروپا، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، فرانسه، آلمان و ایتالیا امضا شد.

قرارداد این پروژه در زمانی انجام می‌شود که اهمیت وجود مسیرهای تجارت و حمل و نقل جایگزین برای زنجیره‌های تامین جهانی و جابجایی کالا در کانون توجه جامعه بین‌المللی قرار گرفته است.

همه‌گیری COVID-19، حمله روسیه به اوکراین و تنش‌های اخیر در خاورمیانه که مسیر دریای سرخ را مختل کرد، جایگزین‌هایی برای پایداری و اجتناب از اختلالات را ضروری کرده است.

تجارت انرژی در سایه بحران آب

علاوه بر این، ترکیه و عراق مایل به فعال شدن مجدد خط لوله نفت عراق-ترکیه که در دهه گذشته غیرفعال بوده و جریان نفت منطقه شمالی عراق به ترکیه و بازار بین‌المللی را همراه می‌کند، هستند.

خط لوله نفت عراق-ترکیه زمانی حدود 0.5 درصد از عرضه جهانی نفت را تامین می‌کرد و بیش از یک سال است که به دلیل ادعاها و اقدامات متقابل، از جمله ارسال پرونده به اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) از سوی عراق، فعال نیست و حکمی از سوی دیوان بین‌المللی کیفری صادر شده است که بر اساس آن ترکیه باید 1.5 میلیارد دلار غرامت به عراق بپردازد.

همچنین انتظار می‌رود امکان بحث‌های فنی و همکاری در مورد مسائل مربوط به آب بین دو همسایه در مورد منابع آب فرامرزی هر دو رود فرات و دجله فراهم شود. عراق آنکارا را به محدود کردن جریان آب متهم کرده و از ترکیه می‌خواهد حجم آب پایین دستی را در امتداد این دو رود افزایش دهد.

با این حال، آنکارا می‌گوید اجازه جریان آب را می‌دهد اما مشکل به منابع آب و مدیریت فنی آب در عراق مربوط می‌شود. اردوغان در این سفر گفت: «ما باید طرح‌های جدید، برنامه‌های سازگار با شرایط آب و هوایی در حال تغییر و استفاده پایدار از آب را تهیه کنیم. به خاطر داشته باشید که ترکیه به اندازه عراق به آب نیاز دارد. ما کشور پرآبی نیستیم و در واقع جزو کشورهایی هستیم که تنش آبی دارد. مگر اینکه به زودی طرح‌های جدیدی ایجاد کنیم، می‌توانیم از نظر تامین آب با چالش مواجه شویم. ما به اقدامات دقیق نیاز داریم.»

ترکیه انتظار دارد که مسئله آب از نظر فنی حل شود و موضوع به اختلاف سیاسی تبدیل نشود. اردوغان تاکید کرد: : «آب موضوع درگیری نیست، موضوعی است که از طریق همکاری به منافع مشترک ما کمک می‌کند.»

بازی ترکیه با کارت عراق

آیا این واقعا یک نقطه عطف است؟ در این سفر ترکیه چه به دست آورد و عراق چه به دست می‌آورد؟ ترکیه، امارت و قطر در ساخت یک کریدور در خاک عراق همکاری می‌کنند که قرار است تا سال 2050 تکمیل شود. اردوغان به صراحت گفت ترکیه خود به آب نیاز دارد، یعنی انتظار بالایی برای رهاسازی منابع آبی از ترکیه نداشته باشید.

خطوط نفت شمال عراق باز گشایی می‌شود و بدون شک برای احیای این جریان انرژی عراق باید از غرامت 1.5 میلیارد دلاری خود چشم پوشی کند تا ترکیه نیز برای احیای این خطوط همکاری کند.

ترکیه به بهانه محور ترانزیتی جاده توسعه، قرار است شبه نظامیان مستقر در خاک عراق را سرکوب کند و این مسئله بی شک با ورود و عملیات گسترده‌تری در خاک عراق همراه خواهد بود. این یعنی ورود ترکیه به خاک عراق که نشان دهنده ناتوانی دولت عراق در ایجاد ثبات در خاک خود است.

اردوغان به خوبی یک بازی ژئوپلیتیکی در منطقه را به بهانه توسعه ژئواکونومی آغاز کرده و این میان عراق از وزن ژئوپلیتیکی پایین‌تری نسبت به ترکیه برخوردار است. دولت عراق همه امتیازهای خود را در سبد ترکیه گذاشت و دست آوردهای بسیار کمتری نسبت به ترکیه کسب کرد.

برخی قرارداها در زمینه کشاورزی و فناوری آب دست آورد دولت عراق است. در حالی که منطقه اقلیم کردستان به عنوان یک حائل میان دولت عراق و ترکیه عمل می‌کند در صورت محقق شدن برنامه‌های اردوغان در عراق، بی شک عراق کارت بازی دیگری ندارد که در برابر ترکیه ارائه دهد.

از بعد جغرافیای سیاسی عراق یک کشور چند دسته است که زمینه‌های ایجاد اختلاف در آن بسیار بالا است و حتی در صورت محقق شدن برنامه‌های ترکیه در عراق بر سر مناطق کرد نشین هیچ ضمانتی وجود ندارد که ثبات در کشور عراق همچنان برقرار باشد.

ریشه اختلافات قومی و ظهور چندین گروه تروریستی در دهه‌‎های اخیر نشان دهنده آن است که در این کشور زمینه و بستر وجود بی ثباتی بسیار بالا است.

در حالی که ایران در چند دهه اخیر تلاش بالایی در جهت مبارزه با تروریسم در این کشور کرده و بی شک وجود ثبات در عراق نتیجه کمک‌های ایران است، اما دولت‌مردان این کشور بجای همکاری با همسایه شرقی همه امتیازهای خود را در سفر اردوغان به ترکیه واگذار کردند. باید دید که در آینده آیا ترکیه به برنامه‌های خود در قبال عراق عمل می‌کند یا خیر؟ اما هر چه باشد پیشینه روابط دوجانه کشورهای ترکیه و عراق نشان داده است که ترکیه الزام و اجباری برای تعهد به وعده‌های خود در قبال عراق ندارد.