پوپولیسم، سرمایه‌داری و اشغال فضای سایبری
تاریخ انتشار: ۲۶ مهر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۱۲۰۳۴۴
به گزارش ایلنا به نقل از پایگاه اینترنتی روزنامه اکونومیست، «اسلاوی ژیژک» فیلسوف و نظریه‌پرداز اسلوونیایی به پرسش‌هایی با محوریت آینده بشر در فضای تسلط شبکه‌های دیجیتالی پاسخ داده است. وی، عصری که امروزه در آن می‌زیم را «عصر پساانسانی» نامیده است.
اکونومیست: منظورتان از «عصر پساانسانی» چیست؟ ویژگی‌های این عصر چیست؟
ژیژک: موضوع تنها اتوماسیون و خودکارسازی فرآیند تولید نیست، بلکه بیشتر گسترش نقش علم، ماشین‌ها و رسانه‌های دیجیتال در کنترل اجتماعی و نظارت مطرح است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اما استفاده از اصطلاح «پساانسانی» دلیل دیگری نیز دارد: چشم‌انداز ارتباط مستقیم میان مغز و شبکه دیجیتال. زمانی که چنین شود، ما آن فاصله اساسی را از دست می‌دهیم که انسانیت‌مان را شکل می‌بخشد، فاصله‌ای میان واقعیت بیرونی و حیات درونی‌مان، حیاتی که در آن می‌توانیم «درباره هرچه می‌خواهیم فکر کنیم». من با اندیشه‌‌ام می‌توانم مستقیما در واقعیت مداخله کنم، اما ماشین دیجیتال نیز اکنون می‌داند که من به چه فکر می‌کنم.
«استیون هاوکینگ» در سال‌های پایانی حیاتش با استفاده از نوعی فناوری با جهان ارتباط برقرار می‌کرد. مغز هاوکینگ به رایانه‌ای متصل بود و اندیشه‌هایش شکلِ کلمه و جمله را به خود می‌گرفت که در ادامه با استفاده از یک صداساز بیان می‌شد. «فردریک جیمسون» اشاره کرده که امروزه تصور پایان جهان راحت‌تر از تصور پایان سرمایه‌داری است. این بینش طعنه‌آمیز امروزه شکل واقعیت به خود گرفته است. چنین به نظر می‌رسد که در نهایت این سرمایه‌داری خواهد بود که، به شکلی جدید و مؤثر، نه از پایان جهان بلکه از پایان بشر جان سالم به در خواهد برد.
اکونومیست: چنین به نظر می‌رسد که برگزیت و رشد سیاستمداران پوپولیست نشان از آن دارد که رای‌دهندگان می‌خواهند خود را از عواقب بی‌رحمانه جهانی‌سازی مصون دارند. بنابراین اگر به ایده جیمسون بازگردیم، آیا همچنان می‌شود استدلال کرد که تصور پایان جهان از پایان بازار آزاد برآمده از اتحاد «مارگارت تاچر» و «رونالد ریگان» آسان‌تر است؟
ژیژک: تا جایی که به فاشیسم مربوط است، گمان می‌کنم پوپولیسم تنها شکلی جدید از تصور سرمایه‌داری است، بدون عواقب بی‌رحمانه‌اش؛ نوعی سرمایه‌داری بدون اثرات برهم‌زننده‌اش در اجتماع. پوپولیسم یکی از دو افیون امروزه مردم است: یکی از این افیون‌ها خودِ مردم است و دیگری خود افیون. شیمی (در شکل علمی‌اش) بدل به بخشی از زندگی‌مان شده است: مدیریت احساسات با دارو تعیین‌کننده جنبه‌های بسیاری از زندگی ما است، از داروهای خواب‌آور و ضدافسردگی که روزانه ازشان استفاده می‌کنیم گرفته تا مواد مخدر. تنها قدرت‌های اجتماعی غیرقابل‌نفوذ نیستند که کنترل‌مان می‌کنند، بلکه احساسات‌مان نیز به محرک‌های شیمیایی سپرده می‌شوند. در غرب آنچه از درگیر شدن پرشور مردم در جامعه به جا می‌ماند خود را در قالب نفرت پوپولیستی نشان می‌دهد و این ما را به دومین افیون مردم می‌رساند، یعنی خودِ مردم، رؤیای گنگ پوپولیستی که هدفی ندارد جز پوشانیدن آنتاگونیسم‌ها.
اکونومیست: در مه ۱۹۶۸، ژاک لکان به دانشجویان معترض در پاریس گفت «آنچه شما خواهانش هستید اربابی جدید است. همین هم نصیب‌تان خواهد شد.» آیا وضعیت پوپولیست‌ها نشانگر اشتیاقی برای اقتدار است که دموکراسی نمی‌تواند تامینش کند؟
ژیژک: بله، اما به‌شکلی متفاوت از آنچه لکان در مورد مه ۶۸ در ذهن داشت. برای لکان، پیامد مه ۱۹۶۸ انحطاط فیگور کهن (و خودکامه) ارباب و خیزش اربابی جدید بود، چیزی که او «گفتمان دانشگاه» می‌نامید. ببینید امروزه معیارهای اقتصادی چگونه مطرح می‌شوند؛ اقتصاد دیگر تنها نمایش اراده سیاسی و بینش مثبت اجتماعی نیست، بلکه نتیجه‌ای است از دانشی بی‌طرفانه: می‌گویند باید چنین شود، چراکه بازار این‌گونه کار می‌کند!
به یاد آورید متخصصان بروکسل در مذاکره با دولت یونان و حزب «سیریزا» (ائتلاف چپ رادیکال) در بحران مالی سال ۲۰۱۴ چگونه عمل کردند: هیچ بحثی در کار نبود، برنامه اتحادیه اروپا باید اجرا می‌شد. به گمان من، پوپولیسم امروز واکنشی است به این واقعیت که متخصصان دیگر اربابان حقیقی نیستند و مهارت‌شان دیگر کارکردی ندارد. اگر یادتان باشد بحران مالی سال ۲۰۰۸ همه متخصصان را غافلگیر کرد. در پس‌زمینه این رسوایی، ارباب خودکامه کهن بار دیگر بازمی‌گردد، حتی در قالب دلقک. «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا، هرچه باشد، متخصص نیست.
اکونومیست: آیا ارباب جدیدی می‌خواهید؟
ژیژک: شاید مایه تعجب‌تان شود، اما بله! اما چه نوع اربابی؟ ما معمولا ارباب را کسی می‌دانیم که سلطه خود را بر دیگران اعمال می‌کند، اما ارباب اصیل‌تری هم وجود دارد. ارباب حقیقی عامل نظم و ممنوعیت نیست. پیام یک ارباب نه «نمی‌توانی!» یا «نباید!»، بلکه «می‌توانی!» است. توانستن چه؟ توانایی انجام دادن ناممکن، یعنی آنچه در چارچوب موجود جهانی ناممکن تلقی می‌شود. امروزه این امر معنای مشخصی دارد؛ اینکه می‌توان به فراسوی سرمایه‌داری و دموکراسی لیبرال، به‌مثابه چارچوب غایی حیات‌مان، اندیشید.
ارباب میانجی ناپدیدشونده‌ای است که آدمی را به خود و مغاک آزادی‌اش می‌سپارد. هنگامی که به ندای اربابی راستین گوش می‌سپاریم، درمی‌یابیم که چه می‌خواهیم (یا «همواره و از پیش» چه می‌خواستیم و از آن بی‌خبر بودیم). همیشه به یک ارباب نیاز است، چراکه نمی‌توان به‌شکلی بی‌واسطه به آزادی دست یافت؛ بدین منظور، باید از بیرون ترغیب شویم، چراکه «وضعیت طبیعی» ما نوعی «لذت‌پرستی کاهلانه» است، آنچه «آلن بدیو» آن را «حیوان انسانی» می‌نامد.
تناقض اساسی این است که هرچه بیشتر همچو «افرادی آزاد و بدون ارباب» زندگی کنیم، به‌شکلی مؤثر از آزادی کمتری بهره‌مند خواهیم شد و در چارچوب موجود امکان‌ها گرفتار خواهیم آمد. باید اربابی در کار باشد تا ما را به‌سوی آزادی سوق دهد.
اکونومیست: شما خواهان «اشغال» شبکه دیجیتال شده‌اید، اما چطور ممکن است مردم عادی بتوانند به شرکت‌های بزرگ فناوری بتازند، آن هم در حالی که تنها بخش بسیار کوچکی از ما می‌تواند یک الگوریتم را درک کند؟
ژیژک: درست است، بیشتر ما درکی از الگوریتم‌ها نداریم، اما به‌سادگی می‌توان دریافت که چگونه شبکه دیجیتال حیات‌مان را کنترل می‌کند. علاوه بر این، گمان نمی‌کنم متخصصان فضای دیجیتال هم خود آنچنان بدانند این شبکه چگونه کار می‌کند. کسانی که دانش این متخصصان را استثمار می‌کنند هم درکی از جزئیات فنی ندارند.
فکر می‌کنید زمانی که «استیو بنن»، مشاور پیشین رئیس‌جمهوری آمریکا، پایگاه اطلاعاتی «کمبریج آنالیتیکا» را به راه انداخت چیزی از الگوریتم یا جزئیات کاری سر در می‌آورد؟ زیست‌بوم‌شناسی را در نظر بگیرید: برای درک گرمایش زمین و حفره‌های موجود در لایه اوزون نیاز به علم است و بسیاری از ما چیزی از آن نمی‌دانیم، با این حال همچنان می‌توانیم برای اجتناب از بروز یک فاجعه زیست‌محیطی کاری کنیم.
البته در اینجا خطر سؤاستفاده هم وجود دارد، اما باید پذیرای آن‌ها باشیم. باید ایمان ساده‌لوحانه به خرد خودانگیخته مردم و سرلوحه قرار دادنش را کنار بگذاریم. تناقض زمانه ما همین است: دانش علمی، حیات روزمره و معمول ما را صورت‌بندی می‌کند و تنها می‌توان با علمی متفاوت به جنگ با این نظارت (غالبا نامرئی) رفت، نه با عقل سلیم و بصریت‌های عصر نو.
منبع: ایلنا
کلیدواژه: دونالد ترامپ فضای سایبری اسلاوی ژیژک سرمایه داری
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.ilna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایلنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۱۲۰۳۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بیش از ۵ هزار عنوان خدمت در دستگاه‌های اجرایی ارائه می‌شود
رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور با اشاره به وجود ۲۸۰ استاندارد ملی در حوزه نظام اداری و استخدامی گفت: امروزه بیش از ۵ هزار عنوان خدمت در دستگاه‌های اجرایی ارائه می‌شود که برای تسریع، بهبود فرآیند، عدالت محوری، جلوگیری از فساد، رضایت مندی ارباب رجوع ، نیازمند استانداردسازی در این حوزه هستیم.
به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از سازمان استاندارد، میثم لطیفی با تبریک موفقیت سازمان استاندارد در دریافت صلاحیت همترازی بین‌المللی اظهار داشت: این رویداد مقدمه‌ای برای تحقق جهش تولید است چرا که زمینه توسعه تعاملات بین المللی در حوزه اقتصاد و تجارت با این صلاحیت فراهم است.
رئیس سازمان اداری استخدامی، کیفیت و بهره وری را دو روی سکه تعبیر کرد و گفت: اگر بخواهیم بهره وری را در دستگاه‌های اجرایی محقق کنیم لازم است کیفیت را سرلوحه کار خود قرار دهیم.
وی با بیان اینکه کیفیت با استاندارد رقم می‌خورد، افزود: استاندارد برای مصرف کننده اطمینان بخش، برای تولیدکننده سودآور و برای صادرکنندگان و واردکنندگان بازار آفرین است.
رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور با اشاره به وجود ۲۸۰ استاندارد ملی در حوزه نظام اداری و استخدامی گفت: امروزه بیش از ۵ هزار عنوان خدمت در دستگاه‌های اجرایی ارائه می‌شود که برای تسریع، بهبود فرآیند، عدالت محوری، جلوگیری از فساد، رضایت مندی ارباب رجوع، نیازمند استانداردسازی در این حوزه هستیم.
وی استانداردسازی در نظام حکمرانی کشور مبتنی بر مبانی اسلامی و ارزش‌های انقلابی، را ضروری دانست و اذعان داشت: با استانداردسازی خدمات، پیچیدگی نظام اداری از بین می‌رود و خدمات به سهولت در دسترس ارباب رجوع قرار می‌گیرد.
لطیفی؛ ایجاد آزمایشگاه استاندارد خدمات را لازمه ارائه خدمات در دولت مردمی دانست و تاکید کرد: با هوشمندسازی خدمات، فرآیندها کوتاه و منطقی می‌شود و در این صورت رضایت ارباب رجوع از مراجعه به دستگاه‌های اجرایی حاصل می‌شود.
رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، با بیان اینکه استاندارد، رضایت راهبردی ایجاد می‌کند تصریح کرد: آموزش استاندارد باید به عنوان سرفصل دوره‌های آموزشی در مرکز آموزش مدیریت دولتی مورد توجه قرار می‌گیرد تا افرادی که در بدو استخدام هستند بتوانند به راحتی تصمیم بگیرند همچنین کارکنان و مدیران با شناحت مفهوم استاندارد بهتر تلاش کرده و بهره وری را افزایش دهند.
رئیس سازمان ملی استاندارد ایران به اهمیت موضوع استاندارد اشاره کرد و خواستار مساعدت بیش از پیش رئیس سازمان اداری و استخدامی برای تقویت نیروی تخصصی شد.
کد خبر 746711
دومین جلسه رسیدگی به اتهامات تتلو برگزار شد