به نقل از «ایرنا»

در دفاع از طرح شفافیت آرای مجلس و پیشنهادهایی برای ارتقای آن

تاریخ انتشار: ۲۸ مهر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۱۴۱۱۵۷

متأسفانه تعدادی از نمایندگان شاخص اصلاح‌طلب در مجلس (از جمله مسعود پزشکیان، محمود صادقی و علی مطهری) در مخالفت با شفافیت آرای مجلس سخن گفته‌اند.

به دلایل پرشمار از جمله 10 دلیلی که در ادامه می‌آید شفافیت آرا در پارلمان به تداوم محرمانگی آرا ترجیح روشنی دارد و می‌تواند مهم‌ترین گام تاریخ مجالس ایران به سمت نه فقط شفافیت بیشتر، بلکه حتی کاراتر شدن مجلس باشد:

1- نظارت شهروندان:
مسأله اصلی دموکراسی نمایندگی است و اگر ندانیم و نتوانیم نظارت کنیم که نمایندگانمان چگونه رأی می‌دهند در واقع چندان نماینده ما نیستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اگر ندانیم نمایندگان به چه طرح‌ها ، لوایح، ماده‌ واحده‌ها ، استیضاح‌ها و رأی‌اعتمادها، رأی موافق یا مخالف یا ممتنع می‌دهند نمی‌توانیم آنها را تشویق یا نقد کنیم. شبکه‌های اجتماعی هم پلتفرم جدیدی برای رساندن صدای شهروندان عادی به نمایندگان و افزایش نظارت شان برعملکرد آنها فراهم کرده‌اند. نماینده مجلس یا باید اخلاقاً تعهد کافی به رأی‌دهندگان و عملکرد مسئولانه داشته باشد یا باید از بیم هزینه‌ها و کم شدن سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی و آبرویش عملکرد بهتری داشته باشد. کم‌کاری‌ها و ضعف عملکرد بخش بزرگی از نمایندگان نشان می‌دهد که عامل اول کافی نیست و برای تقویت تأثیر عامل دوم، شفافیت آرا پیش‌نیاز ضروری است.

2- افزایش نظارت احزاب و نهادهای سیاسی جامعه‌محور:
در شرایط فعلی آنچه از عملکرد نمایندگان در دسترس عمومی است محدود به امضاهای طرح‌ها، نطق‌های صحن علنی و تذکرات علنی است و مهم‌ترین بخش عملکرد نمایندگان که آرای موافق،مخالف وممتنع‌شان است محرمانه مانده است و حتی احزاب هم امکان اطلاع از آرای نمایندگانی را که به پارلمان فرستاده‌اند هم ندارند. امروز بهترین نمونه پایش و رصد عملکرد نمایندگان در ایران توسط نماسنج انجام می‌شود که به ناچار فقط متکی به ارزشیابی کیفی همین نطق‌ها، امضای طرح‌ها و تذکرات علنی نمایندگان است و بدون هیچ پشتوانه رسانه‌ای، اقتصادی و تشکیلاتی توسط چند داوطلب انجام می‌شود. انتشار و شفاف شدن آرای نمایندگان به نماسنج و سایر نهادهایی که برای پایش عملکرد نمایندگان توسط احزاب و نیروهای سیاسی می‌توانند پا بگیرند این امکان را می‌دهد که عملکرد نمایندگان را دقیق‌تر رصد و گزارش کنند. در شرایط فعلی حتی اگر نمایندگان در رأی‌گیری‌های حساس و با اهمیت هم بر خلاف نظر فراکسیون یا حزب‌شان رأی بدهند، حزب و مدیران فراکسیون مطلع نمی‌شوند تا توبیخ‌شان کنند.

3- افزایش نظارت رسانه‌ها:
یکی از عوارض شفاف نبودن آرا و دسترسی نداشتن رسانه‌ها به آرا و بیم نداشتن نمایندگان از نظارت رسانه ها این شده است که تعداد قابل توجهی از نمایندگان در رأی‌گیری‌ها و جلسات کمیسیون‌ها و صحن علنی شرکت و حضور پیدا نمی‌کنند و پژوهش‌های مستقل بسیاری از نمایندگان پیش از رأی‌دادن طرح‌ها و لوایح را حتی مطالعه‌‌ و مرور ساده هم نمی‌کنند (چه برسد به ارزیابی کارشناسانه)، مسئولانه رأی نمی‌دهند و انواع کم‌کاری و کم‌گذاری در مجلس شایع است. تجربه سایر جوامع هم نشان می‌دهد بعد از شفاف شدن آرای پارلمانی و افزایش نظارت رسانه ها مبتنی بر این داده‌ها، به وضوح کیفیت عملکرد و جدیت نمایندگان افزایش پیدا کرده است.

4- انواع فساد پارلمانی:
با شفافیت آرا انواع فساد (استفاده از قدرت و منابع عمومی برای تأمین منافع شخصی) و ویژه‌خواری در پارلمان دشوارتر خواهد شد. گروه‌های ذینفع از جمله وزیران، الیگارشی مجلس، فرادستان اقتصادی، بنگاه‌های اقتصادی و انواع گروه‌ها و نهادهای سیاسی و امنیتی، در شرایط محرمانگی آرا می‌توانند با انواع رشوه، تهدید، تطمیع و وعده، آرای نمایندگان را به دور از نظارت عمومی و احزاب و رسانه‌ها به سمتی جهت بدهند که به جای توجه به منافع و مصالح همگانی در خدمت منافع خاص آنها درآید. مطالعات تجربی معتبر متعدد هم نشان می‌دهد که در پارلمان‌هایی که آرا شفاف شده‌اند، انواع فساد کاهش پیدا کرده است. البته حتی در شرایط شفافیت آرا هم گروه های ذینفع و لابی‌ها همچنان ابزارهایی برای فساد سیاسی در پارلمان خواهند داشت، ولی کارشان دشوارتر خواهد شد.

5- پاسخگوتر کردن نمایندگان: وقتی آرای نمایندگان در دسترس عمومی است، شهروندان و احزاب در دیدارهای حضوری و رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی از علت رأی مخالف،موافق وممتنع هر نماینده در هر مورد بیشتر پرسش می‌کنند و نمایندگان هم در دفاع از عملکردشان بیشتر ناچار به پاسخگویی به رأی‌دهندگان و رسانه‌ها می‌شوند.

6- آگاهی‌های عمومی، آموزش عمومی و گفت‌و‌گوی عمومی درباره خیر همگانی: سیاست مدرن بیشتر حول سه پرسش شکل می‌گیرد:
1- خیر عمومی چیست؟ 2- در مسیر تأمین آن منابع محدود باید چگونه تخصیص پیدا کنند؟ و 3- منابع محدود باید چگونه توزیع شوند؟ شفافیت آرا به بحث و گفت‌و‌گوی عمومی درباره پاسخ هر سه پرسش دامن می‌زند. این گفت‌و‌گوهای عمومی به افزایش آگاهی عمومی و آموزش عمومی درباره پاسخ به این سه سؤال می‌انجامد. پیش از به‌ رأی‌گذاری هر طرح،لایحه، ماده‌ واحده، استیضاح،رأی‌اعتماد در مجلس و پس از رأی‌گیری با اتکا به اطلاع عمومی از رأی هر نماینده، شهروندان و رسانه‌ها بیشتر از شرایطی که آرا محرمانه است درگیر بحث عمومی می‌شوند. در کشورهایی که شفافیت آرای پارلمانی حاصل شده است یکی از شایع‌ترین موضوعات گفت‌و‌گوی سیاسی رأی هر نماینده در هر مورد است و رسانه‌ها هم با حضور کارشناسان و شهروندان درباره رأی نمایندگان به این گفت‌و‌گو و آموزش دامن می‌زنند. افزایش مشارکت شهروندان در این گفت‌و‌گوها که از طریق پیام‌رسان‌های موبایلی و رسانه‌های اجتماعی سهولت و فراگیری بیشتری پیدا کرده است به افزایش اعتماد عمومی و تقویت پایگاه اجتماعی کل ساختار سیاسی هم می‌انجامد.

7- پاسخگوترشدن ملاحظات نمایندگان:
امروز شبکه‌های قومی و منطقه‌ای نمایندگان بعضاً از احزاب و فراکسیون‌های سیاسی مجلس هم تأثیر و قدرت بیشتری در جهت‌دهی به آرای نمایندگان دارند، چراکه هر نماینده بیشتر تحت فشار رأی‌دهندگانی است که در حوزه انتخابیه‌اش به او دسترسی حضوری دارند. اما شفافیت آرا باعث می‌شود همه شهروندان ایران به آرای او دسترسی داشته باشند و او را برای حسن عملکرد و توجه به منافع ملی و خیر همگانی تحت فشار قرار می‌دهند و می‌توانند برای هر رأی او را تشویق یا توبیخ و نقد کنند. این پاسخگوتر شدن هر نماینده در برابر همه شهروندان ایرانی به افزایش ملاحظات ملی و فرامنطقه‌ای در عملکرد هر نماینده می‌انجامد.

8- تصمیم‌گیری بهتر در انتخابات آینده:
شفافیت آرا و تصویر دقیق‌تر از عملکرد هر نماینده به احزاب برای دوباره در فهرست قرار دادن یا ندادن هر نماینده و به هر شهروند برای تصمیم سنجیده‌تر درباره رأی دادن یا ندادن به او کمک می‌کند. بدون شفافیت آرای احزاب و شهروندان به مهم‌ترین متر و شاخص برای ارزیابی عملکرد هر نماینده و تداوم حمایت از او در انتخابات بعدی دسترسی ندارند. در پارلمان‌هایی که در آنها آرا شفاف است سوابق آرای هر نماینده مهم‌ترین معیار داوری احزاب و شهروندان درباره او است. مثلاً بخش زیادی از سرمایه اجتماعی قابل توجه جرمی کوربین یا برنی سندرز متکی بر حسن سوابق رأی‌دهی آنها طی چند دهه در نهادهای نمایندگی است. مثلاً جرمی کوربین می‌تواند نشان دهد که به حضور بریتانیا در جنگ عراق رأی مخالف داده است و هیلاری کلینتون به خاطر سابقه رأی موافقش به حمله امریکا به عراق بخشی از اقبال عمومی را از دست می‌دهد.

9- زمینه برای بهبود عملکرد گروه‌های حمایت‌گری و فراخوان ها:
در دسترس بودن سوابق آرای نمایندگان به نهادهای حمایت‌گری (advocacy) و فراخوان ها کمک می‌کند که برای تصویب یا رأی‌ نیاوردن یک طرح،لایحه،استیضاح و رأی اعتماد بدانند که روی چه نمایندگانی باید متمرکز بشوند، روی کمک چه نمایندگانی می‌توانند تکیه و حساب کنند، به کدام نمایندگان باید فشار اجتماعی بیشتری بیاورند و با آنها رایزنی بیشتری بکنند و هزینه اجتماعی رأی غیرمسئولانه کدام نمایندگان را بالا ببرند. عملکرد مؤثرتر نهادهای حمایت‌گری وفراخوان های جامعه‌ محور و شفاف هم به افزایش بنیه فشارهای اجتماعی بر مجلس می‌انجامد و مصوبات مجلس را به خیر همگانی نزدیک‌تر می‌کند

10- تجربه خوش‌فرجام سایر کشورها و شورای شهر تهران در زمینه شفافیت آرا:
در یک بررسی توسط سایت Legislative Openness Data Explorer از حدود 40کشور مورد بررسی، 30 کشور دارای قوانین و الزامات شفافیت آرا بوده‌اند (از جمله همه دموکراسی‌های پیشرو و همچنین تعدادی از جوامع در حال توسعه‌ مثل تونس، شیلی و آرژانتین) و همه‌ آنها در مجموع تجربه موفقی در این زمینه داشته‌اند.

علاوه بر تجربه کامیاب سایر کشورها، در ایران هم که شورای شهر تهران در یک‌سال و نیم گذشته پیشگام شفافیت آرا شده تجربه موفقی داشته است. امروز شاهد سطحی از نظارت عمومی و رسانه‌ای بر جزئیات عملکرد نمایندگان شورای تهران هستیم که با دوره‌های پیشین که آرا محرمانه بود فاصله زیادی دارد. کوچک‌ترین تصمیمات شورا زیر ذره‌بین شهروندان و رسانه‌هاست که انواع فساد سیاسی در شورا را کاهش می‌دهد.

** پیشنهادهایی برای ارتقای طرح شفافیت آرا در مجلس
اکنون که متأسفانه فوریت طرح شفافیت آرا در مجلس رأی نیاورد و دوباره به کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس ارجاع داده شده است، فرصتی برای اصلاح و ارتقای طرح برای پوشش دادن چند بعد دیگر از شفافیت پارلمانی هم فراهم شده است. در ادامه چهار پیشنهاد در این زمینه ارائه می‌شود:
اینکه صدا و سیما موظف شود با راه‌اندازی شبکه تلویزیونی اختصاصی مجلس ایران، نه فقط همه جلسات صحن علنی، بلکه همچنین همه جلسات کمیسیون‌های مجلس را به طور کامل پخش زنده کند و سایت اینترنتی مجلس هم موظف شود همه این جلسات را آنلاین و زنده پخش و برای همیشه آرشیو کند. پارلمان‌ها در اغلب دموکراسی‌های پیشرو چنین شبکه تلویزیونی و سایتی دارند و پخش زنده جلسات کمیسیون‌ها و صحن علنی به افزایش و سهولت نظارت عمومی بر نمایندگان کمک می‌کند. طبیعی‌است وقتی چشم‌های بیشتری صحبت‌‌ها و عملکرد نمایندگان در کمیسیون‌ها و صحن مجلس را می‌بینند و می‌پایند، ضعف عملکرد نمایندگان کاسته می‌شود. با پخش زنده و آرشیو همیشه‌ دردسترس جلسات مجلس، شهروندان علاوه بر آرای هر نماینده به استدلال‌‌های موافقان و مخالفان در هر موضوعی که به رأی گذاشته می‌شود هم دسترسی خواهند داشت. ارائه مناسب داده‌های آرا و فعالیت‌های نمایندگان هم به اندازه شفاف‌ شدن آرای شان اهمیت و ضرورت دارد. سایت open parliament پارلمان کانادا، سایت GovTrack امریکا و سایت پارلمان اروپا الگوهای خوبی برای بسته‌بندی سهل‌الوصول و کاربرپسند داده های آرای نمایندگان مجلس است. متأسفانه تاکنون حتی اطلاعاتی که در دسترس عمومی بوده‌اند (از جمله سابقه حضور و غیاب نمایندگان) هم بد بسته‌بندی و ارائه می‌شده‌اند و به‌سختی در دسترس بوده‌اند و در نتیجه هیچ نماینده‌ای چندان به خاطر غیبت در جلسات مجلس تحت فشار افکار عمومی قرار نمی‌گرفته است و نمایندگان کوشا و مسئول‌تر هم چندان تشویق نمی‌شده‌‌اند.

شفافیت مرکز پژوهش‌های مجلس و سازمان اداری مجلس (از جمله اطلاعات کارمندان و مدیران‌شان و حقوق دریافتی‌شان) هم می‌تواند در این طرح پوشش داده شود. از طریق سایت مجلس می‌توان از ظرفیت‌های دموکراسی سایبری برای جلب مشارکت شهروندان در فرآیندهای پارلمانی بهتر بهره جست. مثلاً می‌توان مجلس را موظف کرد مثل پارلمان بریتانیا اگر یک طرح پیشنهادی توسط شهروندان در سایت پارلمان بیش از 100هزار امضای شهروندان عادی را جمع‌آوری کرد آن را در دستور کار مجلس قرار دهد و به رأی نمایندگان بگذارد.

** پاسخ به نقدهای مطهری، پزشکیان و صادقی
متأسفانه پاره‌ای از نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس علیه طرح شفافیت آرا موضع گرفته‌اند. دلایل ضعیفی که ذکر کرده‌اند، در برابر آثار نیکوی شفافیت آرا و دلایل دهگانه‌ای که ذکر شد وزنی ندارد. ضمن بی‌توجهی به برخی از آثار مثبت شفافیت آرا و هزینه‌های بالای محرمانگی آرا، خودِ دلایلی که آورده‌اند هم قابل خدشه است:
عده‌ای از نمایندگان اصلاح‌طلب به اینکه این طرح اکنون بیشتر توسط اصولگرایان مجلس و رسانه‌های نزدیک به اصولگرایان حمایت می‌شود حساس بوده‌اند. این نمایندگان توجه نداشته‌اند که اولاً طرح شفافیت آرا اولین بار دو سال پیش توسط محمدجواد فتحی و با امضای جمعی از نمایندگان اصلاح‌طلب در مجلس مطرح شد و متأسفانه رأی نیاورد. ثانیاً تصویب این طرح نمونه‌ای از اقدامات دوجناحی (bipartisan) مجلس می‌تواند باشد که همراهی کنونی بخشی از اصولگرایان با آن شایسته استقبال و افزاینده احتمال تصویب آن در مجلس است. اتفاقی مبارک است که از حاجی‌دلیگانی اصولگرا تا میرزایی نیکوی اصلاح‌طلب از حامیان این طرحند و ائتلاف حامیان آن شایسته گسترده و قوی‌تر شدن است. بدون حمایت طیف وسیعی از نمایندگان تصویب این طرح که با مقاومت الیگارشی مجلس مواجه شده است ناممکن است.

بیم رد صلاحیت توسط شورای نگهبان و فشارهای ناروای نیروهای امنیتی و بخش‌هایی از رأی‌دهندگانِ حوزه انتخابیه یا دولت بر نمایندگان بر اساس آرای شفاف نمایندگان از دیگران نگرانی‌های تعدادی از نمایندگان اصلاح‌طلب بوده است. در پاسخ توجه این نمایندگان را به این چند نکته جلب می‌کنم: اولاً نماینده‌ای که از بیم رد صلاحیت یا فشار نهادها مسئولانه رأی ندهد چندان نماینده صالحی نیست. ثانیاً نهادهای امنیتی و شورای نگهبان همین حالا هم به لاگ الکترونیک آرای مخفی نمایندگان، شنودهای مکالمات و نطق‌ها و تذکرات علنی و امضای طرح‌های آنها دسترسی دارند و اگر بخواهند نمایندگان پیشروی اصلاح‌طلب را رد صلاحیت کنند یا تحت فشار قرار دهند بدون شفاف شدن آرای نمایندگان هم چنین می‌کنند. ثالثاً فشار اجتماعی شهروندان و احزاب و رسانه‌های مسئول‌ به نمایندگان و بیم نمایندگان از کاهش اقبال عمومی و رأی مردم کمتر از بیم آنها از نهادهای امنیتی و شورای نگهبان نیست. شفافیت آرا امکان و احتمال هر دو را افزایش می‌دهد و با افزایش آگاهی‌های عمومی و مشارکت شهروندان فشار جامعه‌محور برای حُسن عملکرد نمایندگان می‌تواند بیشتر از سایر فشارها برای سوءعملکرد نمایندگان شود.

به‌ دلایل بالا شایسته‌ است هم احزاب و هم شهروندان مسئول در شبکه‌های اجتماعی آنلاین و سمن‌ها در ماه های پیش رو تلاش کنند طرح شفافیت آرا در مجلس ایران تصویب شود. متأسفانه تاکنون احزاب و چهره های شاخص اصلاح‌طلب، انجمن‌های دانشجویی، سمن‌ها و رسانه‌ها چندان در دفاع از این طرح فعال نبوده‌اند و وارد گود حمایت از آن نشده‌اند. در حالی که با توجه به اهمیت و تأثیر شفافیت آرا بر شفافیت و کارایی پارلمان شایسته است نیروهای اصلاح گر بکوشند در هر قالب در دسترس (صدور بیانیه، برگزاری نشست، رایزنی با نمایندگان، انتشار پرونده‌های رسانه‌ای، موج‌های آنلاین و آگاهی‌افزایی عمومی) دستور کار مجلس را در این زمینه تغییر بدهند.

منبع: روزنامه ایران؛ 1397،7،28
گروه اطلاع رسانی**1699**2002

منبع: ایرنا

کلیدواژه: سياسي ايران طرح شفافيت ارا در مجلس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۱۴۱۱۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ارتقای حمل‌ونقل عمومی در پرند ضروری است

مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری تهران، گفت: باید حمل‌ونقل پرند به‌واسطه هم‌جواری با کلان‌شهر تهران ارتقا پیدا کند و حمل‌ونقل اتوبوس‌رانی درون‌شهری نیز برنامه‌ریزی شود تا مردم در فازهای مختلف این شهر بتوانند از آن استفاده کنند. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از رباط کریم، هادی رحمتی، صبح امروز در آیین معارفه شهردار پرند، اظهار داشت: طولانی شدن فرآیند انتخاب شهردار برای ما معمولی است اما برای مردم جای سؤال است که باید در این رابطه از آن‌ها عذرخواهی کنیم.

وی موفقیت در حوزه مدیریت شهر را در سایه تعامل با دستگاه‌های مختلف عنوان کرد و افزود: جز در سایه تعامل و داشتن گوش شنوا در چهارچوب ضابطه و قوانین حرکت نکنید، نقش و مأموریت قبلی شما در شورای شهر، راهبردی و هدایتی بوده و در حوزه اجرا دخالت نداشته‌اید، انتظار می‌رود اعضای شورای شهر هم در حوزه اجرا دخالتی نداشته باشند.

مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری تهران در ادامه با بیان اینکه شهر پرند 33 درصد جمعیت شهرستان را در خود جای داده است گفت: در تمامی حوزه‌ها بر اساس سندهای توسعه‌ای شهر از جمله طرح‌های جامع، طرح تفصیلی و در چهارچوب بودجه مصوب شورا حرکت کنید.

رحمتی با اشاره به بودجه مصوب 1116 میلیاردی برای پرند گفت: بر اساس قانون معمولاً 60 درصد از بودجه اختصاص به هزینه‌های پرسنلی و جاری دارد و 40 درصد آن عمرانی است اما شورای شهر پرند تصمیم گرفته که 72 درصد بودجه در حوزه عمرانی و 28 درصد در حوزه جاری و پرسنلی هزینه شود.

وی افزود: بخش عمده‌ای از درآمدهای مردم در حوزه حمل‌ونقل مصرف می‌شود، لذا باید حمل‌ونقل به‌واسطه هم‌جواری این شهر با کلان‌شهر تهران ارتقا پیدا کند و همچنین بر اساس طرح جامع حمل‌ونقل اتوبوس‌رانی درون‌شهری نیز برنامه‌ریزی شود تا مردم در فازهای مختلف این شهر بتوانند از آن استفاده کنند.

مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری تهران در پایان خاطرنشان کرد: افزایش تعداد بوستان‌های شهر در دستور کار قرار گیرد و در پروژه‌های عمرانی و خدماتی حتماً به دسترسی‌های معلولین توجه شود و پیوست‌های فرهنگی و ایجاد فضاها و المان‌های اسلامی و ایرانی مورد توجه باشد.

گفتنی است، آیین معارفه رحمت‌اله پایدار شهردار جدید پرند در سالن اجتماعات دانشگاه آزاد اسلامی شهر پرند برگزار شد.

انتهای پیام/