به نقل از «ایکنا»

حیاى ممدوح و حیای مذموم در کلام امیر(ع)

تاریخ انتشار: ۷ آبان ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۲۸۸۶۶۰

به گزارش ایکنا از همدان، امام علی(ع) در حکمت هجدهم نهج‌البلاغه شرم و حیای بی جا را موجب محرومیت می‌دانند و می‌فرماید: « قُرِنَتِ الْهَيْبَةُ بِالْخَيْبَةِ، وَ الْحَيَاءُ بِالْحِرْمَانِ؛ وَ الْفُرْصَةُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ، فَانْتَهِزُوا فُرَصَ الْخَيْرِ. ترس قرين نوميدى است و شرم، موجب محرومى است و فرصت مى گذرد، چونان كه ابرها مى گذرند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

فرصتهاى نيكو را غنيمت شمريد.»
امام(ع) در این سخن پرمعناى خود به سه نکته مهم اشاره مى کند؛
نخست مى‌فرماید: «ترس (نابجا) با ناامیدى مقرون است». بدون شک ترس از عوامل و اشیاى خطرناک، حالتى است که خداوند در انسان براى حفظ او آفریده است. هنگامى که حادثه خطرناکى رخ مى‌دهد یا موجود خطرناکى به انسان حمله مى‌کند و خود را قادر بر دفاع نمى‌بیند ترس بر او غالب مى‌شود و خود را به سرعت از صحنه دور مى‌سازد این گونه ترس منطقى و موهبت الهى براى حفظ انسان از خطرات است. هرگاه سیلاب عظیمى حرکت کند و انسان خود را در مسیر آن ببیند و بترسد و با سرعت خود را کنار بکشد چه کسى مى‌گوید این صفت مذموم است؟ ترس بجا سپرى است در برابر این گونه حوادث.
ولى ترس نابجا که ناشى از توهم یا ضعف نفس یا عدم مقاومت در مقابل مشکلات باشد به یقین مذموم و نکوهیده است و این گونه ترس هاست که انسان را از رسیدن به مقاصد عالیه باز مى دارد. به همین دلیل از قدیم گفته اند« شجاعان به موفقیت‌هاى بزرگ دست مى‌یابند.»
کسى که ملاحظه سخنان این و آن کند (و از آن بترسد) از غصه مى میرد، ولى افراد جسور و شجاع به لذات و کامیابى‌ها مى‌رسند.

حیا دو گونه است حیاى عاقلانه و حیاى احمقانه
واژه «هیبه» گاه به معناى شکوه و جلال آمده که موجب خوف دیگران مى‌شود و گاه به معناى ترس است و در جمله بالا معناى دوم اراده شده است آن هم ترس بیجا، و واژه «خیبة» به معناى خسران و شکست و ناکامى و محرومیت است و این دو همواره با هم قرین اند و به این ترتیب امام مى‌خواهد پیروان خود را به شجاعت در تمام امور دعوت کند.
در جمله کوتاه و پرمعناى دوم مى‌فرماید «کم‌رویى با محرومیت همراه است».
حیاء مانند هیبت دو معناى باارزش و ضد ارزش دارد، حیاى ارزشمند آن است که انسان از هر کار زشت و گناه و آنچه مخالف عقل و شرع است بپرهیزد و حیاى ضد ارزش آن است که انسان از فراگرفتن علوم و دانش‌ها و یا سؤال کردن از چیزهایى که نمى‌داند یا احقاق حق در نزد قاضى و جز او اجتناب کند، همان چیزى که در عرف، از آن به کم رویىِ ناشى از ضعف نفس تعبیر مى‌شود.
منظور امام(ع) در گفتار بالا همان معناى دوم است که انسان را گرفتار محرومیت‌ها مى‌سازد.
در حدیثى از رسول خدا(ص) مى خوانیم «الْحَیَاءُ حَیَاءَانِ حَیَاءُ عَقْل وَحَیَاءُ حُمْق فَحَیَاءُ الْعَقْلِ هُوَ الْعِلْمُ وَحَیَاءُ الْحُمْقِ هُوَ الْجَهْلُ؛ شرم و حیا دو گونه است حیاى عاقلانه و حیاى احمقانه؛ حیاى عاقلانه از علم سرچشمه مى‌گیرد و حیاى احمقانه از جهل».
در حدیثى نیز از امام صادق(ع) آمده است «الْحَیَاءُ عَلَى وَجْهَیْنِ فَمِنْهُ ضَعْفٌ وَمِنْهُ قُوَّةٌ وَإِسْلاَمٌ وَإِیمَانٌ؛ حیا بر دو گونه است قسمى از آن ضعف و ناتوانى و قسمى دیگر، قوت و اسلام و ایمان است».
در حدیث دیگرى در غررالحکم از على(ع) آمده است «مَنِ اسْتَحیى مِنْ قَوْلِ الْحَقِّ فَهُوَ أَحْمَقٌ؛ کسى از گفتن حق شرم کند احمق است».
بعضى از علما در تعریف حیا چنین گفته‌اند که حیا ملکه‌اى نفسانى است که سبب انقباض و خوددارى نفس از انجام کارهاى قبیح و انزجار از اعمال خلاف آداب به سبب ترس از ملامت مى‌شود». البته این همان حیاى ممدوح و با ارزش است.
در تفسیر حیاى مذموم گفته اند «همان انقباض نفس و خوددارى از انجام کارهایى است که قبیح نیست، بلکه لازم است انسان بر اثر کم رویى آن را ترک مى کند».
در حدیثى از امام صادق(ع) در این باره مى‎خوانیم «مَنْ رَقَّ وَجْهُهُ رَقَّ عِلْمُهُ؛ افراد کم رو کم دانش اند».

منظور از فرصت، آماده شدن کامل اسباب کار خوب است
آن گاه امام در سومین جمله حکمت آمیز به اهمیت استفاده از فرصت‌ها پرداخته و مى‌فرماید «فرصت ها همچون ابر در گذرند، ازاین رو فرصت هاى نیک را غنیمت بشمارید (و پیش از آن که از دست برود از آنها استفاده کن).
منظور از فرصت، آماده شدن کامل اسباب کار خوب است مثل این که تمام مقدمات جهت تحصیل علم براى کسى فراهم شود؛ هم تن سالم دارد، هم هوش و استعداد، هم استاد لایقى آماده تدریس او و هم فضاى آموزشى خوبى در اختیار اوست که در عرف نام آن را فرصت مى‌گذارند و از آنجایى که فرصت ها ترکیبى از عوامل متعددى است و هر کدام از این عوامل ممکن است بر اثر تغییراتى زایل شود از این رو فرصت‌ها زودگذرند.
امیرمؤمنان على(ع) در نامه 31 نهج البلاغه در ضمن وصایایى که به فرزند دلبندش امام مجتبى(ع) مى‌کند مى‌فرماید «بَادِرِ الْفُرْصَةَ قَبْلَ أَنْ تَکُونَ غُصَّةً؛ به سراغ استفاده از فرصت برو (پیش از آنکه از دست برود و) مایه اندوه گردد.»
به هر حال تمام مواهب الهى که در دنیا نصیب انسان مى‌شود فرصت‌هاى زودگذرند، جوانى، تندرستى، امنیت، آمادگى روح و فکر، بلکه عمر و حیات انسان همگى فرصت هاى زودگذرى هستند که اگر آنها را غنیمت نشمریم و بهره کافى نگیریم نتیجه اى اندوهبار خواهد داشت.
انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: ایکنا همدان نهج البلاغه حکمت 21 نهج البلاغه حیا شرم و حیا استفاده از فرصت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۲۸۸۶۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شهادت هزاران نفر از مردم فلسطین، دستاورد غرب وحشی و مدعی دموکراسی است

امام جمعه شهر یاسوج گفت: شهادت و زخمی شدن بیش از ۱۰۰۰۰۰ نفر در فلسطین از دستاورد کشورهای غربی مدعی دموکراسی است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از کهگیلویه و بویراحمد، آیت‌الله سید نصیر حسینی، ظهر امروز _جمعه، هفتم اردیبهشت_ در خطبه‌های نماز جمعه این هفته شهر یاسوج، با اشاره به روز حمل و نقل و ایمنی، اظهار کرد: باید همه مردم قوانین را رعایت کنند و مسئولان نیز توجه داشته باشند که زیرساخت‌ها را فراهم کنند.

وی با اشاره به جولان و خطرساز بودن فعالیت خودروهای شوتی، افزود: این افراد علاوه بر جان خود، جان انسان‌های دیگر را نیز به خطر می‌اندازند.

خطیب نماز جمعه یاسوج با اشاره به اینکه خودروهای فرسوده نیز باید از رده خارج شوند، گفت: جاده‌ها نیز باید علاوه بر داشتن ایمنی لازم، علائم راهنمایی و رانندگی در کنار آنها پیش‌بینی شود.

وی ضمن گرامی‌داشت سالروز شهادت آیت‌الله مطهری و هفته بزرگداشت مقام معلم، تصریح کرد: شهید مطهری شخصیتی جامع در فقه، ادبیات، اصول، کلام، استادی برجسته، متفکر، انسانی شایسته، انقلابی، شاگرد امام و شخصیت برجسته‌ای بود.

آیت‌الله حسینی با اشاره به اینکه شهادت فیض عظیم الهی است، خاطرنشان کرد: فقدان این عالم برای جامعه، دانشگاه و کشور خسارت بار بود.

وی با بیان اینکه معلم جایگاه رفیعی در جامعه دارد، افزود: تعلیم و تربیت جامعه رسالت عظیمی است که بر عهده معلمان قرار دارد.

امام جمعه یاسوج با اشاره به اینکه تطهیر افکار، فکر و تزکیه بر عهده معلمان است، گفت: امروز علم تبدیل به یک جریان نگران کننده شده و در قالب بمب بر سر مردم مظلوم غزه فرود می‌آید.

وی ضمن تاکید بر اینکه علم امروز باید مهد آرامش بشریت باشد، تصریح کرد: متأسفانه استفاده نادرست از علم باعث شده تا علم امروز تبدیل به کشتار و ناامنی بشر شود.

آیت‌الله حسینی با اشاره به اینکه باید در کنار علم تزکیه باشد تا انسان‌ها را به قتلگاه نبرد، خاطرنشان کرد: امروز بیش از ۳۴۰۰۰ انسان بی‌گناه در غزه شهید، حدود ۸۰۰۰۰ نفر زخمی و چند میلیون انسان دیگر نیز آواره شدند که همه این‌ها دستاورد غرب وحشی و مدعی دموکراسی است.

وی روز کار و کارگر را تبریک گفت و از همه زحمات، تلاش‌ها و رنج‌های کارگران که باعث رونق چرخ اقتصاد و تولید می‌شوند، تقدیر و تشکر کرد و ادامه داد: اگر کار نباشد جامعه تعطیل خواهد شد؛ کارگران امروز شرایط خاصی دارند و باید نسبت به بیمه، رفاه، آسایش و بازنشستگی آنها توجه و حقوق آنها نیز به موقع پرداخت شود.

کد خبر 748089