به نقل از «خبرگزاری صدا و سیما»

زیلوی میبد در مسیر جهانی شدن+آلبوم تصاویر

تاریخ انتشار: ۱۳ آبان ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۳۷۸۱۱۹

به گزارش خبرگزاری صداوسیما ،

 ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی، برای بررسی و ارزیابی ثبت میبد به عنوان شهر جهانی زیلوآبان ماه سالجاری  وارد این شهر شدند.  نتایج این سفر عالی بود.  رئیس منطقه ای شورای صنایع دستی آسیا واقیانوسیه پس از این بازدید گفت مراحل تولید زیلو را از صفر تا صد در این بازدید ها دیدم و بسیار لذت بردم .

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

خانم دکتر غدا افزود: در تمام مراحل اشتیاق به تولید این محصول وجود داشت وبافندگان واقعا از جان و دل مایه می گذاشتند که این موضوع از پویایی  وسازگاری این هنر صنعت با مردم بومی منطقه حکایت می کرد. او با اعلام نظر مثبت کارشناسان در مورد ثبت جهانی زیلوی میبد درباره مراحل کار ثبت پرونده نیز گفت: گزارش این بازدید به رئیس جهانی شورای صنایع دستی داده می شود که بعد از بررسی این گزارش با روسای منطقه ای به اشتراک گذاشته می شود و نهایتا خبر قطعی اینکه میبد شهر جهانی زیلو میشود یانه داده می شود.

 

شورای جهانی صنایع دستی را بهتر بشناسیم

شورای جهانی صنایع دستی به انگلیسی(World Crafts Council)  و به اختصار WCC سازمانی غیرانتفاعی  و جهانی است که با هدف ارتقای جایگاه صنایع دستی بنیان نهاده شده است.  شورای جهانی صنایع دستی در تاریخ دوازده ژوئن ۱۹۶۴ توسط آیلین آزبورن وب در نیویورک با هدف ارتقای جایگاه صنایع دستی، تقویت ارتباط میان هنرمندان صنایع دستی سراسر جهان، تشویق، یاری رسانی و ارائه مشاوره به آنان در حوزه شیوه‌های درآمدزایی، کاربردی و به روز کردن صنایع دستی در عین حفظ میراث گذشتگان و استفاده از فناوری‌های مدرن در راستای دستیابی به بازارهای جدید، بنیان نهاده شد.

 با راه‌اندازی شورای جهانی، صنایع دستی و سنتی به صورت بخشی از حیات فرهنگی و اقتصادی ملت‌ها، مورد توجه قرار گرفت. این شورا در ابتدا با شمار محدودی از اعضا کار خود را آغازکرد، اما هم‌اکنون، ۹۰ کشور جهان را تحت پوشش دارد و دبیرخانه آن در شهر آمستردام کشور هلند قرار دارد. کشور ایران، از سال ۱۳۴۷ شمسی از طریق سازمان صنایع دستی کشور به عضویت این شورا درآمد و در مجمع آسیا و اقیانوسیه آن، مشغول به فعالیت شد. مهمترین اهدافی که این شورا به عنوان یک ارگان غیرانتفاعی و غیردولتی به دنبال آن است، عبارتند از: تشویق، کمک و راهنمایی صنعتگران دستی و همچنین بالا بردن سطح اطلاعات تخصصی و حرفه ای آنها با توجه به زمینه‌های متفاوت فرهنگی موجود در هر یک از کشورهای عضو،حفظ و تقویت صنایع دستی و تجلی آن به صورت رکن عمده ای از حیات فرهنگی ملت ها وایجاد همبستگی میان صنعتگران دستی سراسر جهان است.

این شورا تا کنون شهرهای اصفهان و تبریز را به عنوان شهر جهانی صنایع دستی و شهر جهانی فرش دستباف معرفی کرده است. با ثبت میبد به عنوان شهر جهانی زیلو این شهر تاریخی سومین شهر تاریخی ایران به لحاظ اهمیت صنایع دستی خواهد شد.

 

ظرفیت ها و پتانسیل های میبد به عنوان شهر جهانی زیلو

مشاور معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور پس از بازدید از روند فعالیت‌های زیلوبافی در شهرستان و ارزیابی آن می گوید  شهرستان میبد از دو سال پیش به عنوان شهر ملی زیلو ثبت شده اما پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های موجود در این شهرستان موجب شد تا مجاب به معرفی این شهر به عنوان شهرجهانی زیلو به یونسکو شویم.

ویدا توحدی می افزاید ثبت جهانی میبد نیازمند عزم و اراده مسئولان، هنرمندان، صنعتگران و دست‌اندرکاران این منطقه است که بتوانند ارائه خوبی از فعالیت‌های هنری، کارگاه‌های تولیدی، مراکز آموزشی و عرضه و فروش محصولات ارزشمند خود به داوران و ارزیابان داشته باشند .  او می گوید زیلوی میبد  با توجه به شاخص‌های بین‌المللی، بافت و کیفیت خوب زیلوی میبد، قدمت آن، نقش و طراحی بسیار خوب آن در رتبه‌ی بالایی بسر می‌برد و از طرفی مصرف آن در مساجد، اماکن مذهبی، منازل، رستوران‌ها و مناطق بوم گردی می تواند این هنر صنعت را مورد وثوق ارزیابان بین‌المللی قرار دهد.

 

سابقه هنرصنعت زیلوبافی در ایران

زیلو نوعی زیرانداز و کف‌پوش دست‌بافت است که با نخ که معمولا از جنس پنبه باشد بافته می‌شود و شباهت زیادی به حصیر، اولین دستبافته بشر دارد . یکی از موارد استفاده زیلو مانند حصیر در مساجد و مصلاها و اماکن متبرکه است بنابر این می‌توان احتمال داد که زیلوبافی یا مرحله تکامل یافته حصیربافی است یا بافندگان آن از این صنعت الهام گرفته‌اند.

بافت  این هنر صنعت در شهرهای همسایه کویر مرکزی ایران  چون کاشان وبویژه در میبد یزد سابقه‌ای دیرینه دارد، برخی سابقه آن را به قرن هشتم هـ . ق و دوره مظفریان نسبت می‌دهند. قدیمی‌ترین و در عین حال نفیس‌ترین زیلوهای میبد، به قرن 12 هـ .ق تعلق دارد و بر روی آن بیست و چهار سجاده طراحی شده است و در حاشیه آن نام واقف و تاریخ هزار و 118 هجری قمری نقش بسته است. از سالیان دور، صدها خانوار میبدی از بافتن این هنر و صنعت امرار معاش می‌‌کردند تا این که رواج فرش های ماشینی این هنرصنعت را متروکه کرد. با این حال به همت میراث فرهنگی از سال 1388 این هنرصنعت دوباره در مرکز توجه قرار گرفت و رونقی دوباره یافت.

 

بسیج امکانات برای جهانی شدن زیلوی میبد

فرماندار میبد  در ارتباط با آمادگی برای میزبانی ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی می گوید: از مدت ها قبل برای میزبانی ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی و اخذ دیدگاه مثبت آن ها برنامه ریزی و هماهنگی کردیم.

 فلاح می افزاید براي تحقق اين امر، کارگاه بزرگ زيلوبافي با حداقل 30 دار زيلو در میبد برپاشد. او  از برگزاری بیش از 10 جلسه کارگروه زیلو و تشکیل کمیته های هماهنگی در این شهر خبر می دهد و می گوید شناسایی بیش از 300 کارگاه و دار زیلو، شناسایی و احیای کارگاهها و دارهای فعال تعطیل شده، متروکه و قدیمی و ساماندهی و نظافت آنها و مهیا شدن گذری به نام گذر زیلوبافان که شامل کارگاههای متعدد سنتی و جدید است از دیگر اقدامات انجام شده در راستای ثبت جهانی زیلو بوده است.

وی همچنین از اضافه شدن بیش از 50 دار جدید به دارهای موجود خبر می دهد و می گوید: مهیا نمودن سه واحد رنگرزی سنتی، آماده نمودن بیش از 5 مرکز آموزش تخصصی زیلو که هر کدام شامل چندین دار زیلو و بافنده هست، آماده کردن بیش از 100 کارگاه و دار خانگی برای بازدید و طراحی و ساخت و نصب المان زیلو از دیگر اقدامات انجام شده برای میزبانی از کارشناسان یونسکو دراین شهرستان بوده است.

به گفته وی آماده نمودن سیما و منظر شهر، متناسب با موضوع زیلو و نقوش آن، استفاده از طرحها و نقوش زیلو در مسیر خیابان و پلهای عابر، برپا نمودن چندین فروشگاه تخصصی زیلو و ادوات مرتبط با آن در چندین نقطه شهر، برپا نمودن نمایشگاهی با موضوع زیلو شامل مستندات و سوابق و مقالات و انتشارات و مفروش نمودن نارین قلعه به طرح سجاده زیلو از جنس کاشی در متراژ 380 متر مربع، طراحي ونصب انواع کتيبه هاي سفالي نقش برجسته زيلو،طراحي نقوش و ترسيم مراحل توليد زيلو روي کاشي و سراميک،طراحي المان هاي مرتبط دررشته زيلو بافي دردانشگاه ميبد،نام گذاري يکي از ميدان هاي شهرستان به نام زيلو وچاپ تمبربانقوش زيلو از دیگر اقدامات انجام شده در این راستا بوده است.

فلاح از کمک میراث فرهنگی برای  تجهیز کارگاه ها ،آموزش، پرداخت تسهیلات به زیلوبافان و در اختیار گذاشتن رایگان دار زیلوبافی به بافندگان  خبر می دهد و می گوید البته میبدی ها که که مردمانی سختکوش ومهربان هستند با راه اندازی گروه هایی متشکل از مردم ومسئولان شهر  در فضای مجازی به معرفی بیشتر زیلو پرداختند وبرای جهانی شدن شهرشان واقعا کمر همت را بستند .

 

گشتی در میبد دیار زیلو

شهر میبد، مرکز شهرستان ۱۰۰ هزار نفری میبد در ۵۰ کیلومتری شمال غرب شهر یزد قرار دارد.  با طی مسیر نیم ساعته ای از یزد به میبد رسیدیم  به داخل کوچه ای وارد شدم که صدای ادواتی که بعدا فهمیدم نام آن پنجه زن است گوشم را نوازش می کرد به یکی از این کارگاه ها وارد شدم چند دار زیلو دراین کارگاه با چند بافنده مشغول بودند به سراغ تک تک آنها رفتم .

حسن آقا که به گفته ی خودش 52 سال است کار او زیلوبافی است از این هنر صنعت با تعصب خاصی سخن می گفت و این برایش مهم بود که این هنر صنعت کار اجدادش بوده که او ادامه می دهد .

به سمت دار دیگری رفتم در پشت آن آقا محمد 60 ساله بود که بدون وجود هرگونه نقشی مشغول طرح زدن بر روی زیلو بود وی دوام ، زیبایی و اینکه در بافت زیلو 60 نقش وطرح وجود دارد را از نکات مثبت بافت این فرش سلامت دانست و گفت زیلوهای ما به رنگ های آبی سفید ،سبز نارنجی وسبز گلی تولید می شود .

در همان کارگاه لذت بافت این فرش را دست ندادم و خواستم پنجه ای  بر دار زنم ،وسیله ای چون شانه دندانه دار که با حرکت کوبه ای خود ردیف های زیلو را از هم جدا میکند البته  با آن که شاید در دید کار ساده ای بنظر آید اما در واقع کاری است با مهارت چرا که بافنده ها به من گفتند باید به نوعی با این وسیله بر دار بزنی که فقط مچ در حرکت باشد ودیگر نقاط بدن و  دست حرکت نکند با خود فکر کردم آنچه که زیلوی میبد را شایسته جهانی کردن می کند عشقی است که از مهارت بافت این فرش آنهم توسط زن ، مرد ، پیرو کودک وحتی مسئولان شهر در آن وجود دارد. چرا که  نقشی که از دل بر می آید لاجرم بر دل می نشیند.

 در ادامه در صحبت با بافندگان شنیدم که در میبد حتی پیرمردی نابینا وجود داردکه زیلوهای زیبایی را در کارگاه خود تولید می کند البته با نقوشی که بر صفحه ذهن خود حک کرده است با خود گفتم مردمان این دیارهنر بافت  زیلو را با جان وذهن خود عجین کرده اند.

طاهره کشتکار بانوی پژوهشگر  میبدی که سالیانی از مهجور ماندن زیلو رنج می برد از ویژگی تولید صفر تا صد تولید زیلو با مواد طبیعی وحافظ محیط زیست برخوردار است و طرحی نو در می اندازد.وی می گوید:  تلاش کردم با تولید مواد رنگی طبیعی زیلو را که با نخ پنبه تولید می شود به عنوان یک بافته تمام گیاهی به دنیا معرفی کنم. 

در ادامه مسیر به سمت موزه زیلوی میبد رفتم جایی که واقعا فرهنگ وتمدن مردمان این دیار به چشم می خورد در حین بازدید به یاد صحبت غدا هیجاوی ارزیاب شورای جهانی صنایع دستی  افتادم که می گفت موزه زیلو میبد می تواند الگویی برای سایر صنایع دستی باشد چرا که این موزه توالی زمان ها و داستان زیلو را بیان می کندو این تعریف واقعی موزه است.

در افکار خود غوطه ور بودم که ناگهان بابازدید کننده ای از پایتخت روبرو شدم جلو رفتم وضمن خوش آمد گویی از او علت بازدیدش را پرسیدم وی گفت برایم جالب بود که حسینیه امام خمینی ، همان حسینیه ای که سال هاست محل دیدار مردم با رهبر معظم انقلاب اسلامی است سال های سال است با زیلوی میبد مفروش شده و این زیر انداز علاوه بر دوام زیبایی خاصی دارد به این جا آمدم و ضمن بازدید از مراحل صفرتا صد تولید  آن تاریخچه اش را نیز بررسی کردم.  با یک توریست ژاپنی نیز همصحبت شدم.  برایش این هنر مردمان کویری تازگی و شگفتی داشت. 

 

وضعیت زیلو بافی در میبد

زیلوی میبد در گذر تاریخ دورانی از رونق و رکود را طی کرده و حال دوباره به عصر بالندگی و رونق خود رسیده است.  رئیس میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری میبد با اشاره به اینکه  هنرصنعت زیلوبافی از سال 88  دوباره    به چرخه تولید بازگشته می گوید: در حال حاضر بیش از 300دار  در کارگاههای خانگی و گروهی در میبد وجود دارد که زمینه اشتغال 500 نفر را فراهم کرده است..

مشتاقیان می گوید: سالانه بیش از صدهزار مترمربع انواع زیلو در شهرستان میبد تولید می شود که با ثبت جهانی شاهد رونق هرچه بیشتر این هنر صنعت در شهرستان میبد خواهیم بود. وی انواع نقوش بافته شده دراین شهرستان را شامل 70تا80 طرح می داند که عمده آنها عبارتند از گره بافی یا تنهابافی که به آن واگیره نیز می گویند .

وی می گوید بیشتر نقش های بافندگان میبدی  شامل زلفک ،پرت توره ،زنجیروگ ،رکن الدینی ،بافتوگ ،گره ،تالوگ ،بند رومی ،مهروگ ،اره ای و غیره را شامل می شود .

یک کارشناس صنایع دستی هم درباره نقش های زیلو می گوید نقش‌های هندسی در زیلو شامل لوزی، مثلث (کنگره)، مربع (آلوچه)، خطوط شکسته، چلیپا و شمسه هشت‌پر است. غلامی می افزاید نقش‌های به‌کار رفته در زیلو به دلیل نوع بافت آن بر اساس زمینه مربع کاملاً هندسی بوده و از ترکیب اشکال هندسی به وجود می‌آیند. این نقش‌ها از اشکالی مانند مربع، مثلث و لوزی تشکیل شده و هریک نیز شامل ترکیبات مختلف نقوش محلی و بومی هستند.

وی می گوید: نقوش گیاهی که شامل گل چند پر و اسلیمی است. یکی از نقوش به کار رفته نقوشی شبیه گل‌های پنج پر است که در زیلوبافی «چرخ دونه بری» گفته شده که در حاشیه به کار می‌رود. گل هشت‌پر نیز همچون شمسه هشت‌پر در زیلو بسیار کاربرد دارد. یکی از این نقوش «هشت‌پر بریده» نامیده شده و در حاشیه زیلو بیشتر بافته می‌شود. نقش اسلیمی نیز در زیلو بافی «مارپیچ» نامیده شده که این نقش نیز در حاشیه زیلوها بافته می‌شود.

وی با اشاره به اینکه مهم‌ترین ساختار طراحی زیلو، ساختارهای محرابی و گلدانی است ،گفت:زیلوها با ساختار محرابی برای فرش کردن مساجد بافته می‌شدند که از تکرار نقش محرابی با آهنگی یکسان در امتداد یکدیگر شکل می‌گرفت. اساس این طرح به صف نمازگذاران باز می‌گردد که نقوشی یکسان از این طرح در امتداد هم شکل می‌گرفت. این طرح در معماری محراب ایوان و طاق‌نماهای مکرر مساجد کاربرد داشته و ریشه در آیین کهن ایرانی دارد.

وی می افزاید: در زیلو به دلیل نوع بافت و نقوش هندسی آن طرح محرابی به صورت هندسی بوده و تنوع چندانی ندارد. در این ساختار از نقوش چلیپا، لوزی، مربع، لچک و گل‌های هشت پر و فرم‌های پیچشی استفاده می‌شود.

وی اضافه می کند:در زیلو با ساختار گلدانی، نقوش گل چند پر و طوق در زمینه بافته می‌شود. ساختار گلدانی معمولاً با طرح‌های مربع، خطوط شکسته حاشیه، لچک، لوزی و قندیل پر می‌شود.

غلامی با اشاره به اینکه یکی از ویژگی های مهم و منحصر به فرد زیلو وجود کتیبه در آنست می گوید:این کتیبه ها همانند نقش زیلو نشان دهنده گونه‌ای از فرهنگ خاص مردم یزد است و از دیگر فواید زیلو این است که به طبیعت باز می‌گردد.

 

 رشد و رونق اقتصادی، آینده امیدبخش میبد

تا سه ماه دیگر نتیجه ارزیابی شورای جهانی صنایع دستی از شهر زیلو مشخص می شود. میبدی های خوش ذوق البته این روزها تامشخص شدن نتیجه ثبت جهانی شهرشان بعنوان شهر ملی زیلو بیکار ننشسته اند و در حال آماده شدن برای حضور تخصصی در نمایشگاه صنایع دستی یزد با برند زیلوی میبد هستند. اما زیلوی میبد که با زندگی مردمان این دیار عجین شده ودارای پویایی خاصی است در نخستین همایش ثبت نشان جغرافیایی صنایع‌دستی،  نشان جغرافیایی ملی را  گرفته و اکنون در حال زمینه‌سازی برای حضور پررنگ‌تر آن در عرصه‌های بین‌المللی و توسعه گردشگری فرهنگی است. این امر به افزایش اشتیاق گردشگران به بازدید از میبد به‌عنوان شهری که دارای این صنایع‌دستی‌ منحصر به فرد است، کمک می‌نماید. برای رونق این هنر نوآوری‌هایی نیز صورت گرفته و از آن در تولید انواع کیف، پشتی و سایر وسایل تزئینی و کاربردی نیز استفاده می‌شود.  در چنین حالی انتظار می‌رود در سالهای آینده شاهد درخشش بیشتر زیلوی میبد باشیم.

نویسنده :طیبه رجبی

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

کلیدواژه: صداوسیما یزد موزه میبد زیلو

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۳۷۸۱۱۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

معرفی ریسباف محور طرح های سرمایه گذاری گردشگری اصفهان

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز اصفهان؛ به گفته مدیر کل میراث فرهنگی اصفهان، فرصت‌های سرمایه‌گذاری استان اصفهان با محوریت کارخانه عظیم و تاریخی ریسباف در سه حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در نمایشگاه ایران اکسپو به سرمایه‌گذاران خارجی معرفی شد.
امیر کرم‌زاده، مجموعه تاریخی کارخانه ریسباف را یکی از مهمترین و زیباترین بنا‌های صنعتی و تاریخی کشور معرفی کرد وافزود: مقرر است این کارخانه به موزه بزرگ اصفهان تبدیل شود.
نمایشگاه ایران اکسپو ۱۴۰۳ درتهران بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رویداد تجاری به‌منظور نمایش توانمندی‌های صادراتی با بازار‌های بین‌المللی است که در این دوره از نمایشگاه، غرفه اصفهان به معرفی توانمندی‌های صادراتی استان با رویکرد و ارائه زنجیره ارزش‌های راهبردی به‌ویژه در بخش گردشگری و صنایع دستی و ارائه فرصت‌های سرمایه‌گذاری پرداخت.
دراین رویداد همچنین بیش از ۱۰۰ فرصت سرمایه‌گذاری گردشگری به‌ویژه ۱۲ طرح برتر گردشگری در غرفه اصفهان معرفی شد.
روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان اعلام کرد: تفاهم‌نامه‌های توسعه گردشگری با ۶ استان تهران، یزد، فارس، کرمان، قم و خراسان رضوی به‌منظور تعامل و همفکری بیشتر و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های استان‌ها در این نمایشگاه منعقد شد.