بنام خدایى که جان را فکرت آموخت

 صنعت نشر در ایران با مشکلات جدی روبهروست و باید برای رفع این مشکل، که بیشتر به بحران شبیه است، چارهای جدی و عمیق اندیشید.در کشور ما که به حق داعیه دار سیادت فرهنگى برپایه آموزه هاى دینى و انقلابى است ، توفیق هر برنامهای اعم از اقتصادی و صنعتی و فرهنگی منوط به فراگیر شدن کتاب و اقبال عمومی به این کلید خوشبختی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما توفیق در عرصه تولید کتاب خوب و رونق اندیشه بدون توجه به مشکلات عرصه نشر عموماً و نشر کتاب خصوصاً امکان پذیر نیست. اما مشکلات نشر در ایران مشکلاتی قدیمی و دیرپاست و ریشه در گذشته دارد. این موضوع امری نیست که با برنامهریزی کوتاهمدت بتوان یکسره بر آن غالب آمد. قبل از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، کتاب در ایران غریب بود و با استقبالی جدی روبهرو نمیشد. تنها در برههای از انقلاب و سالهای آغازین پیروزی انقلاب اسلامی نشر رونقی پیدا کرد.

البته این نکته شایان ذکر است که رونق مذکور شکفتگی جدی و اساسی نبود؛ پیامد حرکتی سترگ، ریشهدار و اسلامی بود که زندگی ملتی را دگرگون نمود و طبعاً پیامد این انقلاب بزرگ، ریشهدار و اصیل، به میدان آمدن اندیشههایی بود عموماً تا ان مقطع زمانی، مجال بروز و ظهور پیدا نکرده بودند و شکستن طلسم ظلمت به این اندیشهها و آثار مکتوم و محکوم فرصت بروز داد.

اما توجه داشته باشیم که رونق یکبارۀ نشر در مقطع زمانی یاد شده، تنها و تنها در عرصۀ مسائلی بود که به نحوی با انقلاب اسلامی و استبداد دیرپای آن سالیان رابطۀ مستقیم داشت و انگیزۀ مذکور همۀ بنیادهای فکری و فرهنگی ما را تحتالشعاع خود قرار داده بود. این رونق در همۀ عرصههای نشر نبود، تنها محدود به کتابها و مجلاتی میشد که به نحوی با انقلاب اسلامی و نظام فروپاشیدۀ ستمشاهی و مسائل سیاسی مرتبط بود؛ حتی به اعتباری میتوان گفت بعضی بخشهای صنعت نشر به صورت جدی دچار بحران شدند.

موقعیت مطلوب در صنعت زمانیست که در همۀ حوزهها رونق و حرکت باشد و نسبت بین جمعیت و عناوین و تیراژ کتابهای منتشر شده نسبتی معقول و منطقی باشد. کتابخوانی ریشه در مجموعهای درهمتنیده از ایستارهای فرهنگی دارد که باید به همۀ آنها به شکل معقول نگریست.

حقیقت امر این است که ساختار نوین جامعۀ ایران پس از پیدایش صنعت نفت و توجه جهانیان به این منطقه از کرۀ خاکی نتوانسته است در بطن خود توجه به کتاب و کتابخوانی را پرورش دهد. توجه عموم طبقات اجتماعی به نوعی زندگی منعطف گردیده که نیاز جدی و عمیقی به کتاب و کتابخوانی احساس نمیکند و بیشتر ناظر به گونهای فرهنگ مصرفی بدون پشتوانۀ فرهنگی است. این بیماری تنها اختصاص به جامعۀ ایران ندارد. همۀ کشورهایی که به نحوی در معرض این تحول اقتصادی دفعی و یکباره شدند با این بحران کمابیش روبهرو هستند. میزان کتابخوانی در کشورهای عربی که به لحاظ اقتصادی وضعیتی تقریباً مشابه با ایران دارند، گویای همین واقعیت است.

در زمانی نه چندان دور، در همین جامعه، زمانی که نه دانشگاهی بود و نه وسیلۀ تبلیغی و ارتباط جمعی و نه مدرک و مزایایی، در دورافتادهترین ده خراسان از خانوادهای تنگدست مردی دانشمند ظهور میکرد که سلطان مستبد قاجار را به حجرۀ محقر خود میکشاند؛ و به نسبت وضع معیشتی مردم اقبال عمومی به کتاب و کتابخوانی بیشتر بود. آمار کتابهای موجود در بعضی کتابخانه ها حیرت آور است و جالب اینکه این کتابخانه ها از اطراف و اکناف عالم، وضیع و شریف را به سوی خود میکشاند و امکانات اولیه را برای آنان فراهم میکرد تا به تحقیق بپردازند، امری که در زمان حاضر با همۀ توان اقتصادی و امکانات فراهم امده به رؤیا شباهت دارد و در بعضی موارد کتابخانه ها به گونه ای با دوستداران کتاب برخورد میکنند که گویی کتابخوان به غارت کتاب میرود.

در تحول فرهنگی حادث شده امکان کتاب خواندن را در حد جامعۀ آن روز فراهم میآورد و امروز ما از آن محرومیم. مطالعه در این مقوله به واقع تنها بررسی مشکلات نشر نیست بلکه بسیاری از بحرانهای فرهنگی جامعۀ ما را ریشه یابی میکند. هرچند با روند جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى امید است کلاف در هم پیچیده نشر و کتاب هم گشوده شود، و گرنه برگزارى روزها و هفته هاى کتاب، و حتى نمایشگاههاى بین المللى کتاب تنها کارهاى نمایشى خواهند بود که نه به بالارفتن نرخ مطالعه کمک خواهند کرد و نه بهبودى در وضعیت تولید فکر و اندیشه و کتاب بوجود خواهد آورد.

 

روز کتاب و کتابخوانى فرصتی برای رونق اندیشه ها

 

سال هاست که روزی با عنوان «‌روز کتاب، کتابخوانى و کتابدار» ‌در تقویم ها به چشم میخورد، این سؤال اساسی به ذهن می رسد که دلیل و مبنای این نامگذارى  چیست؟ آیا جامعۀ ایران هنوز به اهمیت و جا یگاه کتاب پی نبرده است که فعالیتی خاص و فشرده برای متوجه کردن آحاد جامعه به این مقوله لازم می آید؟ آیا کتاب، به مثابه مخزن علوم و هنر و ‌ادبیات، جایگاه ویژه اجتماعی خود را نیافته است؟ و ایا فرهنگ کتاب خوانی به عنوان یکی از ویژگی های جامعه ای فرهیخته هنوز هم نیازمند تببین و توجیه است؟ این ها پرسش هایی است که پاسخ آن ها متضمن بازنگری مهمی در سطح فرهنگ جامعه است. 

‌حقیقت این است که امروزه برگزاری روز کتاب و کتابخوانى نه فقط برای یادآوری اهمیت کتاب و ترغیب مردم به کتاب خوانی، بلکه برای فراهم آوردن زمینه های تولید و بهره گیری بیش تر و بهتر از این مقوله سرنوشت ساز فرهنگی است. هم اکنون دیگر تمام احاد جامعه ‌ایران بر اهمیت کتاب و کتاب خوانی واقفند و تردیدی دراین نکته ندارند که بدون تعمیم کتاب خوانی، جامعه ما راه توسعه فرهنگی را نخواهد پیمود. دیگر سؤال اصلی این نیست که چرا باید کتاب بخوانیم. پاسخ این پرسش برای همگان ‌روشن است و جامعه ایران به آن حد از رشد فرهنگی دست یافته است، که دیگر بر ‌اهمیت کتاب آگاه باشد. در حال حاضر، مسئله اصلی این است که چگونه زمینه های تولید هرچه بیش تر کتاب ‌را فراهم کنیم و چگونه راه را برای تولید و ارائه کتاب های جدید، عمیق و پرمحتوایی که برآمده از اندیشۀ متفکران بزرگ جامعۀ اسلامی ایران است، فراهم آوریم و چگونه کتاب های گرانقدر تولید شده را به طور مناسب، در اختیار علاقه مندان وکتاب خوانان قرار دهیم.

مسلم است که بخشی از این امر، به انجام دادن حرکتی عمومی و بنیادین در جامعۀ فرهنگی کشور نیاز دارد. اگر می‌خواهیم متفکران و دانشمندان ما در عرصۀ اندیشه و ارائه آثار و کتاب های جدید دست به کار شوند، لازم است نحوۀ نگرش جامعه، بویژه مسئولان فرهنگی کشور نسبت به این مقوله ‌متکامل شود. بی گمان، حقوق مؤلفان و ‌پدیدآورندگان کتاب از مسائلی است که باید به آن توجه شود، زیرا امروزه هیچ صاحب اندیشه و قلمی نیست که بتواند از طریق تدوین کتاب زندگی خود را اداره کند. 

‌کتاب، حاصل عمر و عصاره سال ها تحقیق یا خلاقیت و هنر نویسنده‌ای است که از موهبت الهی تفکر و توان نویسندگی برخورد ار است. ‌هنگامی که کتابی تدوین و ارائه می شود، جهان اندیشه وسعت بیشتری می یابد و گامی در راه تعالی فرهنگی جامعه برداشته می شود. با توجه به این نکته، آیا نباید مؤلف ‌یک کتاب بتواند از طریق درآمد تالیف، مخارج درخور زندگی خود را تامین کند؟ این سؤالی است که سال هاست برای مؤلفان، نویسندگان و مترجمان جامعۀ ما مطرح بوده است. ایا در شرایط کنونی، که بسیاری از فعالیت های فرهنگی مانند سینما و تئاتر با ‌استفاده ازکمک و حمایت مالی دولت به حیات خود ادامه می دهنده نمی توان یارانۀ درخور توجهی را به تقویت و حمایت از پدیدآورندگان کتاب و اهل هنر و ادب و اندیشه اختصاص داد؟ این هم پرسشی است که به نظر می رسد لازم است برای تصمیم گیران فرهنگی کشور مطرح شود و در دستورکار شان قرار گیرد. زیرا تنها هنگامی که صاحبان قلم و اندیشه، جز به کار گرانقدر تهیۀ کتاب نیندیشند و از مشکلات طاقت فرسای روزمره رهایی نیابند، امکان گسترش امر تولید کتاب فراهم نخواهد شد. 

‌بدیهی است که در صورت وجود حمایت دولت، امکان هدایت نیز فراهم می شود و راه برای پویایی در عرصه های مؤثر اندیشه فراهم می گردد. همین امر در عرصۀ فراهم سازی امکانات فنی و مواد خام تولید کتاب، توزیع کتاب در سطح ملی و گسترش کتابخانه‌های عمومی نیز به چشم می خورد. 

در حال حاضر، به نظر می رسد که عزم ملی برای گسترش امکانات پیشرفتۀ سخت افزارى و نرم افزارى توسعه صنعت نشر و مطالعه و کتابخوانى در سرتاسر کشور باید جزم شود. همچنین ضروری است با ارادۀ ملی حرکتی گسترده برای ساخت و تجهیز کتابخانه ها و نظام‌های نوین اطلاع‌رسانی تدارک دیده شود. جامعۀ اسلامی ایران در شرایط کنونی، بیش از هر زمان، تشنۀ دانایی و آماده اندیشه آفرینی است و این جز با چند برابر کردن امکانات و لوازم تولیدی و بهره‌برداری از کتاب فراهم نمی‌شود. در ایران امروز همگان خواهان اعتلای فرهنگ اسلامی و زمینه سازی برای تشکیل مدنیت پیشرفتۀ اسلامی هستند. تردیدی نیست که در این مسیر باید حرکتی عمومی و گسترده صورت گیرد، حرکتی که جایگاه کتاب را که تبلور علم و اندیشه و محور و پایۀ توسعه فرهنگی کشور است، بیش از هر زمان، در جامعه مستحکم‌تر خواهد ساخت.

   امروز هفتهکتاب و کتابخوانى" آغاز مى شود، با همه تدابیرى که دست اندرکاران، مقوله کتاب و نشر و بویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى اندیشیده و به مرحلهٰ اجرا در آورده اند، اما این سؤال اساسى همچنان وجود دارد که آیا گره فروبسته کار نشر گشوده مى شود؟ آیا مؤلفان، مترجمان و سایر دست اندرکاران این عرصه مهم، شاهد رونق در کارشان خواهند بود؟

از زمانى که در حوزه نشر فعالیت داشته ام، موضوع رونق کتاب دغدغه اى مهم برایم بوده است، در زمان مسئولیت انتشارات بین المللى الهدى، علاوه بر ایجاد مؤسسات چاپ و نشر و توزیع کتاب، طرح ایجاد بازار بین المللى کتاب کشورمان را مطرح کردم. در دوران مسئولیت انتشارات سروش، علاوه بر ایجاد نمایشگاههاى هزارگانه کتاب که با همکارى شرکت پُست جمهورى اسلامى ایران در هفته هاى کتاب، نشر کتابهاى کم حجم و ارزان قیمت، همکارى موسسات انتشاراتى کشورهاى حوزه تمدن ایرانى را به مرحله اجرا در آوردیم و زمانیکه به عنوان نماینده مردم تبریز در مجلس شوراى اسلامى انتخاب شدم، موضوع معافیت ناشران ، نویسندگان و دست اندرکاران حوزه نشر را از پرداخت مالیات در کمیسیون فرهنگى مطرح کردم و... بعنوان یک مؤلف و ناشرى که الان با مسئولیت نشر"شهریاران" تجربیات گذشته را در بخش خصوصى بکار گرفته ام. کوتاه سخنى که بعنوان ره آورد تجربیاتم مى توانم بگویم اینست که برگزاری هفتۀ کتاب نه فقط برای یادآوری اهمیت کتاب و ترغیب مردم به کتاب خوانی، بلکه برای فراهم آوردن زمینه های تولید و بهره گیری بیش تر و بهتر از این مقوله سرنوشت ساز فرهنگی است.  در این مسیر باید اراده اى ملی و همگانى برای گسترش کتابخوانی وجود داشته باشد. بی تردید، حقوق مؤلفان و ‌پدیدآورندگان کتاب از مسائلی است که باید به آن توجه شود، امروزه هیچ صاحب اندیشه و قلمی نیست که بتواند از طریق تدوین کتاب زندگی خود را اداره کند.

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: پیروزی انقلاب اسلامی جامعه درآمد وزارت فرهنگ و ارشاد برنا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۵۱۳۹۴۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فیلم‌های سیاه ما با فیلم‌های سیاه آمریکایی تفاوت‌هایی دارد

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت‌الاسلام احمد اولیایی در نشست تحلیل و بررسی فیلم «و عدالت برای همه» از سلسله نشست‌های سینما اندیشه که در سالن نمایش فیلم معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد در بیان نقد فیلم از لحاظ محتوایی تصریح کرد: باید نگاه کنیم فیلم از نظر محتوایی چه پیامی را در خود دارد؟ و چه چیزی را می‌خواهد ثابت کند؟ و چه ظرفیتی را برای ما ایجاد می‌کند؟ این فیلم پیرامون عدالت می‌باشد و عدالت اجتماعی به عنوان یک فضیلت انسانی اجتماعی در تمام دنیا در تمام حکومت‌ها در تمام مکاتب فکری مورد توجه است.

حجت‌الاسلام احمد اولیایی تصریح کرد: عدالت اجتماعی موضوع بسیار جذاب برای کار هنری چه در برنامه‌های تلویزیونی چه در سینما و چه در تمام قالب‌های هنری می‌باشد و این موضوع می‌تواند موضوع به شدت جذابی باشد چرا که فارغ از مکتب و ایدئولوژی و جامعه و جغرافیا است و همه انسان‌ها به این موضوع علاقه مند هستند و اینگونه محتواها می‌توانند همانند مسائل انسانی آغاز یک گفتگو باشد.

وی گفت: ما در تمام فیلم شاهد تضادهایی هستیم که آلپاچینو باید در بازی خود تضاد بین اخلاق و عدالت در تضاد بین فساد و عدالت در تضاد بین منافع شخصی و عدالت اجتماعی همه را نشان دهد و همچنین کارگردان به شکل بسیار رادیکال در صدد نقد سیستم قضائی آمریکا است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان داشت: البته شرایط زمینه‌ای تولید این فیلم خیلی حائز اهمیت است یعنی حد فاصل بین ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۰ یک زمینه‌ای در ایالات متحده وجود دارد و ما آن را پیروزی جنبش سیاه پوستان را داریم که بعد از سال‌ها شاید در حدود صد سال مبارزه حقوقی موفق می‌شوند تا لایحه برابری سیاه پوست-سفید پوست را در سال ۱۹۶۸ به تصویب برساند.

وی ادامه داد: کل فیلم درون سیستم قضائی اتفاق می‌افتد یعنی شما لوکیشن خیابان خانه و کلاً جامعه را کمتر می‌بینیم و سیستم قضائی که در این فیلم نشان داده می‌شود یک بروکراسی مداری محض را اشاره می‌کند بطوری که بروکراسی اداری در سیستم قضائی آمریکا در این فیلم به عنوان یک مانع بزرگ نشان داده می‌شود.

حجت‌الاسلام اولیایی گفت: امروزه در عمده کشورهای جهان در ایران ما همین معضل را داریم که مقام معظم رهبری بارها فرمودند که ما باید وارد مرحله دولت سازی بشویم چرا که ما در دولت مدرن زیست می‌کنیم. دولت مدرن یعنی مبتنی بر بروکراسی، مبتنی بر عقلانیت ابزاری و در زندگی مدرن، انسان‌ها بر اساس منافعی که به دست می‌آورند عقل خود را به کار می‌گیرند و این عقل ابزاری عقل به مثابه ابزاری برای تأمین منفعت می‌شود و این عقلانیت ابزاری نیز در سیستم قضائی به تصویر کشیده می‌شود.

وی بیان داشت: در برخی از فیلم‌های سیاه ما با فیلم‌های سیاه آمریکایی تفاوت‌هایی وجود دارد. بازیگر در این فیلم با یک بازی بی نظیر با یک کنشگری‌های قشنگ در صدد این است که به مخاطب خود بفهماند اصلاح سیستم امکان دارد و امید را در فیلم تزریق می‌کند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اضافه کرد: یعنی به جایی آنکه سیستم فاسد قضائی در ذهن شما و مخاطب بماند، اصلاح و امیدی در ذهن‌ها خواهد ماند اما در سیاه نمایی‌های برخی فیلم‌های ایرانی کارگردان و تهیه کننده سیستم را فاسد نشان می‌دهد که یک نفر بیاید و اصلاحش کند و نیت کارگردان و تهیه کننده بولد کردن آن سیاهی بوده ولی این فیلم با نقد سیستم قضائی آمریکا یک خوبی هم که دارد این است که یک سری عدالت‌هایی هم اجرا شده است و عده‌ای به حق و حقوق خودشان رسیده‌اند و در تیتراژ به ذهن مخاطب القا می‌شود که این امکان هست که سیستم رو به بهبودی برود و این با تزریق این نگاه به مخاطب آمریکایی بد در ذهن نمی‌ماند و ما در انتهای فیلم احساس می‌کنیم که با آمریکایی در چند سال آینده روبرو خواهیم شد که قوی‌ترین و پاک‌ترین سیستم قضائی دنیا را دارد اما ما در ایران برعکس عمل می‌کنیم.

وی ابراز داشت: ما به جای عدالت کیفری باید به سمت عدالت ترمیمی برویم و عدالت ترمیم به چه معناست؟ در عدالت کیفری چه سوال‌هایی مطرح می‌شود؟ سوال این است که چه قوانینی شکسته شده؟ مجرم کیست؟ و مجرم چه مجازاتی باید ببیند؟ اما در عدالت ترمیمی سوال نمی‌شود بلکه توضیحات سوال می‌شود که چه کسی آسیب دیده؟ چند نفر دخیل بودند؟ در آسیب دیدن این شخص چه کسانی در این وضعیت سهیم بودند؟ چه نیازهایی باعث شده است که اینها به سمت این کار بروند؟ عدالت ترمیمی دنبال آن است که بخواهد بزه را از بین ببرد لذا ما در ایران به سبب وجود اندیشه اسلامی این ظرفیت را داریم که متأسفانه به آنها پرداخته نمی‌شود.

حجت‌الاسلام احمد اولیایی ادامه داد: سینمای ما در ادبیات عدالت ترمیمی از حیث ادبیات علمی دانشگاهی و آکادمیک در ایران تکمیل نشده است ولی در اندیشه اسلامی ظرفیت‌هایی وجود دارد که ما بتوانیم در این ادبیات تولید فیلم کنیم. امروزه فیلم‌هایی که در حوزه دادگاهی و حوزه حقوقی در ایران تولید و پخش شده اینها همگی در بحث عدالت حقوقی عدالت کیفری همچون فیلم «علفزار» یا فیلم «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» زیاد داریم که سیستم را خشک نشان می‌دهند.

وی تصریح کرد: امروزه برخی از رویه‌هایی که در دادگاه ایران وجود دارد مثل بحث مشاوره، بحث تغییر مجازات‌ها توسط قاضی مثل کتاب خواندن یا مانند اینها یا حتی ایجاد چرخه تقصیر ترک فعل چند سالی در ایران باب شده است. در پارادایم عدالت تربیتی اندیشه اسلامی، اندیشه دینی منطبق با حقوق اسلامی و علوم انسانی اسلامی می‌باشد نه حقوق که از غرب وارد ایران شده باشد و لذا ما این ظرفیت را داریم که در این فضا تولید اندیشه کنیم و ما در اندیشه اسلامی دینی و بومی خودمان حرف داریم یعنی مردمی سازی که رهبری تاکید می‌کنند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: برگزاری این سلسله جلسات برای این است که ببینیم ما ظرفیت‌های اندیشه‌ای و علم انسانی خودمان را چگونه می‌توانیم از مسیر سینما و تولید آثار هنری به مخاطب منتقل کنیم و حداقل یک سری گره‌های ذهنی ایجاد کنیم، حداقل پرسش‌هایی را خلق کنیم این حلقه مفقوده فقط با گفتگو ایجاد می‌شود یعنی اندیشمندان باید بنشینند گفتگو کنند تا این رابطه برقرار شود تا هنرمند با یک نگاه اندیشه‌ای به سمت تولید حرکت کند.

سلسله نشست‌های اکران و تحلیل و بررسی و ایده پردازی تولید فیلم از دیدگاه اندیشه اسلامی از سوی میز اسلامی سازی علوم انسانی و معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی برگزار می‌شود.

کد خبر 6098144 فاطمه علی آبادی