به نقل از «خبرگزاری صدا و سیما»

ايران، برزيل و چالش هاي مناسبات

تاریخ انتشار: ۲۳ آبان ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۵۱۷۶۶۱

به گزارش سرويس بين المللي خبرگزاري صدا وسيما،پیروزی ژائیر بولسونارو، راستگرای افراطی در برزیل با شعار، "برزیل قبل از همه چیز" و انتقاد از روابط با کشورهای اسلامی و وعده انتقال سفارت برزیل به بیت المقدس، اینده روابط این کشور بزرگ آمریکای لاتین با کشورهای مسلمان منطقه غرب آسیا را با ابهام مواجه کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

او در تبلیغات انتخاباتی خود همچنین بر لزوم فاصله گرفتن از ایران و نزدیک شدن به رژیم صهیونیستی تاکید کرد. برخی تحلیلگران معتقدند او در زمان انتخابات به دنبال جلب حمایت های مالی یهودیان ثروتمند برزیل بود و با آغاز ریاست جمهوری، شاهد تعدیل رفتار او خواهیم بود.
در این مقاله ضمن بررسی سابقه روابط ایران با برزیل به سناریوهای محتمل در روابط آینده این دو کشور پرداخته می شود.
سابقه روابط ایران و برزیل
سابقه روابط ایران و برزیل به سال 1903 باز میگردد. اما این روابط درسال 1957 و امضای یک توافق فرهنگی وارد مرحله جدیدی شد. این توافق در 28 دسامبر سال 1962 اجرایی شد در سال 1961، سفارت برزیل در تهران کارخود را آغاز کرد.
برزیل در زمان پیروزی انقلاب اسلامی تلاش کرد موضع بی طرفی داشته باشد و هیچ یک از اعضای خاندان پهلوی را حمایت نکرد. در زمان جنگ ایران و عراق با وجود روابط مستحکم اقتصادی با صدام حسین، موضع بی طرفی اتخاذ کرده و برای دو طرف، دوره های آموزشی برای استفاده از تجهیزات نظامی برگزار می کرد. با پایان یافتن جنگ ایران و عراق، برزیل تصمیم گرفت یادداشت تفاهمی با ایران امضا کند. اما تا دهه 1990 روابط دو کشور تحت الشعاع مسائل داخلی دو کشور بود و عملا دو کشور از هم فاصله گرفته بودند.

گسترش روابط
با روی کار آمدن لولا داسیلوا از حزب کارگر در سال 2003، روابط دو کشور گرم شد.
لولا داسیلوا در دوره ریاست جمهوری خود تلاش می کرد تا نفوذ خود در منطقه غرب آسیا را گسترش دهد و به همین دلیل به دنبال تعمیق روابط برزیل با کشورهای منطقه بود و رد این میان توجه خاصی نیز به ایران داشت و آن را یک شریک بسیار مهم در این منطقه می دانست. جمهوری اسلامی نیز روابط با آمریکای لاتین را در اولویت سیاست خارجی این کشور قرار داد.
از سال 2003، پتروبراس، شرکت نفت برزیل در گمانه زنی های مربوط به ذخایر نفتی ایران قراردادهای متعددی منعقد و در این حوزه با ایران همکاری می کرد. بین سال 2003 تا 2005، روابط تجاری برزیل با منطقه غرب آسیا تا چهلو هفت درصد افزایش یافت و ایران به دومین وارد کننده محصولات برزیلی در منطقه تبدیل شد.

تجارت ايران و برزيل
در سال 2017، ایران دو مميز پنجاه وپنج درصد کل واردات برزیل را به خود اختصاص داد. تا سپتامبر سال 2018، حجم روابط تجاری ایران و برزیل به بالاترین حد خود یعنی به رقم چهار میلیارد و ششصد میلیون دلار رسید که در مقایسه با سال گذشته که 2 میلیارد و ششصد میلیون دلار بود، 77 درصد افزایش یافت. ذرت فله به عنوان نهاده دامی،هفتادو هشت درصد این صادرت را در برمی گیرد. سویا 11 درصد و گوشت گوساله پنج مميز هفت درصد از صادرات برزیل به ایران را تشکیل می دهند.
صادرات ایران به برزیل نیز به بیش از صد میلیون دلار رسیده است. در دوره ریاست جمهوری تمر در ماه آوریل 2018، برزیل از سرمایه گذاری یک میلیارد و دویست میلیون یورو در حوزه نفتی ایران خبر داد. همچنین دولت برزیل توافق کرده بود دو بانک بزرگ برزیلی با ایران همکاری کنند و حتی یک شعبه بانک ایرانی در برزیل تاسیس شود.
ژائیر بولسونارو قرار است در اول ماه ژانویه 2019 سکان ریاست جمهوری این کشور را به دست بگیرد. برخی مواضع افراطی او در سیاست خارجی، نگرانی هایی را درباره آینده همکاری های ایران و برزیل به وجود آورده است.
او مواضعی نزدیک به رئیس جمهوری آمریکا دارد و برخی حتی او را ترامپ برزیل می نامند. او همچنین گفته است که می خواهد برزیل را از توافقنامه تغییرات آب و هوایی پاریس خارج کند. وعده انتقال سفارت برزیل از تل آویو به بیت المقدس نیز با واکنش های شدیدی مواجه بود. او همچنین گفته است که مواضع سختگیرانه ای علیه نیکولاس مادورو، رئیس جمهوری ونزوئلا اتخاذ خواهد کرد.

برزیل و تحریم های ایران
در سال ها دوهزار و ده تا دوهزار و پانزده با وجود تحریم ایران، برزیل همواره مشتاق بود تا روابط دیپلماتیک خوبی با ایران داشته باشد. برزیل همواره بر حق ایران در برخورداری از دانش هسته ای تاکید می کرد و بر این اعتقاد بود که آژانس بین المللی انرژی اتمی باید مسئله ایران را حل و فصل کند و شورای امنیت سازمان ملل نباید در این زمینه مداخله کند. در سپتامبر 2007، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس جمهوری وقت برزیل تأکید کرد، ایران حق دارد تحقیقات مسالمت آمیز هسته ای انجام دهد و نباید فقط به این بهانه که غربی ها فکر می کنند ایران می خواهد بمب اتمی بسازد، مانع برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران شد. این دیدگاه برریل در نوامبر 2008 توسط سلسو آموریم، وزیر خارجه برزیل بار دیگر تکرار شد و وی در یک کنفرانس مطبوعاتی اظهار داشت، برزیل تحریم های یکجانبه اعمال شدهع علیه ایران را به رسمیت نمی شناسد، خواه این تحریم ها از سوی سازمان ملل باشد یا اتحادیه اروپا."
در 17 مه سال 2010، ایران، ترکیه و برزیل بیانیه مشترکی با عنوان"بیانیه هسته ای تهران" منتشر کردند که براساس آن تهران موافقت کرد تا اورانیوم با غنای پایین خود را به ترکیه بفرستد و در ازای آن سوخت غنی شده برای رآکتور تحقیقاتی دریافت کند. این طرح، آمریکا و رژیم صهیونیستی را به شدت عصبانی کرد و انتقادات آنها را علیه دولت برزیل برانگیخت. آمریکا ترکیه و برزیل را تهدید کرد که در صورت اجرایی شدن این طرح، تحریم های سخت تری علیه ایران اعمال خواهد شد. برزیل نیز در واکنش پاسخ داد با هر قطعنامه ای علیه ایران مخالفت خواهد کرد.
سیاست برزیل در قبال ایران در دوره ریاست جمهوری دیلما روسف به سردی گرایید. رئیس جمهوری جدید با وجود اینکه از حزب کارگر بود، همنوا با غربی ها از وضعیت حقوق بشر در ایران انتقاد و حتی از انتخاب گزارشگر ویژه حقوق بشر توسط سازمان ملل برای ایران حمایت کرد. با وجود این رویه برزیل در قبال برنامه هسته ایران، تغییر چندانی نداشت.

 

سناریوهای محتمل درباره آینده روابط ایران و برزیل

با توجه به پیشران های تحولات برزیل، سه سناریو برای آینده روابط دو کشور پیش بینی می شود:

الف سناریوی اول که محتمل ترین سناریو است، روابط اقتصادی دو کشور در همین سطح باقی خواهد ماند، اما روابط سیاسی به پایین ترین سطح خواهد رسید. بولسونارو به دنبال حامیان صهیونیستی خود و آمریکا است و دست کم برای رضایت آنها، سطح روابط را کاهش خواهد داد. در دوره ریاست جمهوری میشل تمر، با وجود اینکه او راستگرا بود، همکاری های ایران و برزیل نه تنها کاهش نیافت، بلکه تقویت هم شد. دلیل آن هم، اهمیت ژئوپلیتیک، فرهنگی و اقتصادی ایران در منطقه غرب آسیاست. به طوری که هزینه های کاهش ارتباط با ایران بیش از منافع آن است.

ب- سناریوی دوم که بدترین و نامطلوبترین سناریو است، احتمال انتقال سفارت برزیل از تل آویو به بیت المقدس است. این وضعیت نه تنها بر روابط برازیلیا با تهران بلکه بر روابط با دیگر کشورهای جهان اسلام و منطقه غرب آسیا نیز تاثیرگذار خواهد بود. برزیل در سال های گذشته با اتخاذ مواضع مثبت در قبال قضیه فلسطین توانسته بود در منطقه غرب آسیا هم از نظر سیاسی و هم از نظر اقتصادی فرصت های مطلوبی به دست آورد. از نظر سیاسی، برزیل به عنوان یکی از دولت های مورد اعتماد در مذاکرات اعراب ورژیم صهیونیستی محسوب می شد. از نظر اقتصادی نیز برزیل سالانه شانزده میلیارد دلار به منطقه غرب آسیا و ترکیه محصولات کشاورزی و دامی صادر می کند که فقط سه درصد آن برای فلسطین اشغالی است.

ج-سناریوی سوم این است که دولت راستگرای برزیل برای جلب توجه مسلمانان و اعراب ساکن برزیل، تلاش کند سیاست های مستقلی اتخاذ کرده و براین اساس نه تنها روابط ایران و برزیل، تغییر چندانی نخواهد کرد، احتمال گسترش روابط وجود دارد. این سناریو با توجه به روابط رئیس جمهوری جدید برزیل با آمریکا و رژیم صهیونیستی بعیدترین سناریو به نظر می رسد.

جمع بندي
هر چند، مقامات ایرانی پیروزی بولسونارو در انتخابات ریاست جمهوری را تبریک گفتند، اما به نظر می رسد روابط دو کشور به گرمی دوران ریاست جمهوری لولا داسیلوا نرسد. هر چند ممکن است روابط ایران و برزیل در سطح اقتصادی پابرجا بماند، اما در مسئله حمایت این کشور از برنامه هسته ای ایران و دیگر موضوعات مربوط به منطقه غرب آسیا احتمالا تفاوت هایی به وجود خواهد آمد.
انتقال احتمالی سفارت برزیل به بیت المقدس می تواند روابط دو کشور را به طور کامل تحت الشعاع قرار دهد. به طور کلی می توان گفت ساختار برزیل ممکن است بولسونارو را متعادل تر از آنچه وعده داده است، سازد. روبنس ریکوپرو ، وزیر سابق دارایی و محیط زیست برزیل معتقد است، اگر برزیل بخواهد آنچه می گوید را انجام دهد، برزیل به سرعت در جامعه بین المللی منفور خواهد شد.
برزیل پنجاه هزار مسئله برای حل و فصل کردن دارد و ظاهرا بولسونارو می خواهد برای ما مشکلات بیشتری به وجود آورد که ما به ازایی هم نخواهد داشت. این اظهارات یکی از مقامات سابق برزیل نشان می دهد که نخبگان برزیل تمایلی به تغییرات جدی در سیاست خارجی برزیل ندارند.
================
نویسنده: تهمینه بختیاری -کارشناس مسائل بین المللی.

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

کلیدواژه: برزيل داسيلوا بولسونارو تهران عراق

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۵۱۷۶۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

غرب واقعیت تعمیق دوستی باکو با مسکو و تهران را نمی بیند/ جمهوری آذربایجان هر روز به روسیه نزدیک تر می شود

به گزارش جماران، دیوید آ. گریگوریان، اقتصاددان کهنه کار صندوق بین المللی پول مستقر در واشنگتن و جورج منشیان، تحلیلگر سیاست مستقر در آتن، متخصص در قفقاز و خاورمیانه و محقق در موسسه دفاع و امنیت واشنگتن در نوشتاری برایGeopoliticalfuture نوشتند:

در ژئوپلیتیک، همه چیز به ندرت در واقعیت همانطور است که به نظر می  رسد.  تعداد بسیار کمی از نقاط روی زمین این نکته را بهتر از جمهوری آذربایجان نشان می دهند، یک کشور مستبد نفت خیز که بین روسیه و ایران قرار گرفته و خود را به عنوان یک کشور مسلمان سکولار معرفی می کند.

از منظر سیاستمداران آمریکایی و اروپایی که اشتهای زیادی به خاویار سیاه دارند، آذربایجان یک متحد ارزشمند برای غرب است. ظاهراً این کشور اهرمی را علیه نفوذ روسیه و ایران در قفقاز فراهم می کند و اغلب به عنوان دوست اسرائیل نام برده می شود و تقریباً 60 درصد نفت مورد نیاز اسرائیل را در ازای خرید تسلیحاتی که در جنگ با ارامنه مصرف می شوند، تامین می کند.  اغلب در این محاسبات شبکه پیچیده ای از روابط بین رژیم آذربایجان در باکو و حاکمیت های  روسیه و ایران نادیده گرفته می شود.

رابطه آذربایجان با روسیه بارزترین و البته مخرب ترین بخش است. باکو وارد شراکت راهبردی با مسکو شد که با بیانیه «تعامل متفقین» در فوریه 2022 تثبیت شد، درست دو روز قبل از حمله روسیه به اوکراین. این اتحاد گسترش یافته و شامل تبادل اطلاعات و تجارت هیدروکربن می شود و به آذربایجان اجازه می دهد تا با ارسال نفت و گاز روسیه به اروپا تحریم های غرب را به سخره بگیرد.

در حالی که حمایت جمهوری آذربایجان از تمامیت ارضی اوکراین در برخی مواقع پر سر و صدا بوده اما تعاملات مالی و سیاسی رو به رشد با مسکو آشکار شده است. آذربایجان به روسیه برای دور زدن تحریم ها کمک می کند و یکی از چهار مقصد اصلی الیگارش های روسی در طول جنگ اوکراین بوده است.

 علاوه بر این، رژیم باکو از تلاش‌های میانجی‌گری روسیه بین ارمنستان و آذربایجان حمایت کرده و در عین حال ابتکارات ایالات متحده و اتحادیه اروپا را رد کرده است. باکو همچنین از میانجیگری ایران بر اساس موضع تهران مبنی بر اینکه مناقشات منطقه ای باید «بدون دخالت کشورهای غیرمنطقه ای و غربی» حل و فصل شود، استقبال کرده است.

 روابط آذربایجان با ایران در مقاطعی تیره شده است. تهران نسبت به موارد متعددی از جمله استفاده از پهپادهای ساخت اسرائیل توسط نیروهای مسلح آذربایجان در منطقه مورد مناقشه آرتساخ ابراز نگرانی کرده است.

 با این حال، تحولات اخیر نشان دهنده گرم شدن روابط بین آذربایجان و ایران است که باید سیاستگذاران در غرب و به ویژه آنها در اسرائیل را نگران کند. در 7 اکتبر 2023 مصادف با حمله حماس به جنوب سرزمینهای اشغالی، جمهوری آذربایجان و ایران توافقنامه‌ای را درباره کریدور ارس امضا کردند. این پروژه که شامل ساخت یک بزرگراه و یک پل راه آهن است، برای اتصال آذربایجان و منطقه آن نخجوان از طریق خاک ایران طراحی شده است.

 قرارداد کریدور ارس بخشی از عادی سازی گسترده تر بین ایران و آذربایجان است، از جمله توافق نامه های مهمی که از سپتامبر 2023 امضا شده است. علاوه بر این، گزارش هایی وجود دارد که نشان می دهد ایران در سرزمین هایی که آذربایجان در طول جنگ 2020 و پس از آن با ارمنستان به تصرف خود درآورده است، سرمایه گذاری خواهد کرد. علاوه بر این، جهش قابل توجهی (33 درصد در 9 ماهه نخست سال 2023) در تجارت ریلی ایران و آذربایجان وجود داشته و کارشناسان رشد بیشتر تجارت دوجانبه را پس از تکمیل کریدور ارس پیش بینی می کنند.

اما این همه ماجرا نیست. در 7 ژانویه 2024، ایران و آذربایجان توافقنامه ای را در مورد ساخت راه آهن رشت - آستارا با هدف از بین بردن شکاف دیرینه در کریدور حمل و نقل بین المللی شمال - جنوب موسوم به INTSC نهایی کردند.   

کریدور حمل و نقل بین المللی شمالی – جنوب ، یک کریدور 7200 کیلومتری است که مسیرهای جاده ای، ریلی و دریایی را در بر می گیرد . این کریدور دومین شهر بزرگ روسیه، سنت پترزبورگ، را از طریق آذربایجان و ایران به بندر بمبئی، هند وصل می کند و کانال سوئز را دور می زند.

 این کریدور  به عنوان کانالی برای روسیه برای دور زدن تحریم‌های غرب، جایگزینی مسیرهای تجاری اروپا و گسترش نفوذ اقتصادی خود در جنوب آسیا پیش‌بینی شده بود. این کریدور حمایت مالی دولت پوتین را به‌ویژه در تأمین مالی پروژه راه‌آهن رشت-آستارا جلب کرده است.

 تکمیل قریب‌الوقوع راه‌آهن رشت-آستارا در آستانه افزایش تجارت بین روسیه، ایران و آذربایجان است. کارشناسان پیش بینی می کنند که حجم کل محموله های حمل و نقل ریلی به تنهایی تا قبل از سال 2030 به حداقل 15 میلیون تن در سال خواهد رسید.

 نقش آذربایجان به عنوان یک تسهیل کننده، موقعیت روسیه را در جنگ علیه اوکراین تقویت خواهد کرد.  این کریدور پتانسیل بسیار زیادی را برای اقتصاد روسیه ارائه می‌کند و امکان دسترسی مسکو را به شرکای تجاری مهم می‌دهد تا بودجه بیشتری را برای کمپین خود در اوکراین فراهم ‌کند.

 این ابتکار برای ایران نیز اهمیت قابل توجهی دارد و راهی برای دور زدن تحریم های غرب و ایجاد ارتباط مستقیم زمینی با روسیه، متحد اصلی، ارائه می دهد. تکمیل این کریدور می تواند ایران را از انزوا خارج کند و آن را به یک مرکز تجاری بزرگ در اوراسیا تبدیل کند.

تحت رهبری خانواده علی اف، آذربایجان از سال 1993 به عنوان یک رژیم استبدادی که به دلیل عدم برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه، سرکوب مخالفان سیاسی و زندانی کردن روزنامه نگاران و فعالان مشهور است، فعالیت می کند. تمایل باکو برای باقی ماندن به عنوان یک شریک انرژی برای اروپا و یک تامین کننده برای اسرائیل، بخش مهمی از تلاش این رژیم برای تضمین مشروعیت داخلی و خارجی است.

نویسندگان این مطلب در ادامه نوشتند؛ بنابراین، سیاستگذاران غربی با یک سوال مهم روبرو هستند: آیا صرفاً برای اطمینان از دسترسی به ذخایر نفتی رو به کاهش باکو، نادیده گرفتن روابط اقتصادی و مالی عمیق آذربایجان با روسیه و ایران، همراه با سابقه افتضاح حقوق بشری آن، موجه است؟

در پایان این مطلب آمده است: ادامه روابط با آذربایجان، علیرغم رویه های اقتدارگرایانه آن، می تواند برای اسرائیل نیز کوته بینانه باشد. زمان آن فرا رسیده است که رهبران اسرائیل نگرانی های اخلاقی مرتبط با حمایت از آذربایجان در برابر ارمنستان را بپذیرند.