خطر تهدید و فشار هنوز برای عربستان از بین نرفته است

"عربستان به دنبال آن است که به یکی از بزرگ‌ترین بحران‌هایش بر سر قتل جمال خاشقجی پایان دهد اما با تهدید امنیت بین‌المللی و فشار بزرگ‌تری روبه‌رو است."

به گزارش ایسنا، خبرگزاری فرانسه در گزارشی به تغییر وضعیت داخلی در نظام عربستان در ادامه پیامدهای بحران قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسولگری این کشور در استانبول پرداخته و نوشته است: ریاض هفته گذشته با صدور حکم اعدام علیه پنج تن از متهمان قتل جمال خاشقجی، محمد بن سلمان، ‌ولیعهد عربستان را از دست داشتن در این پرونده تبرئه کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

عربستان بارها روایت خود را از قتل خاشقجی تغییر داده است. سعودی‌ها ابتدا آگاهی از این مساله را تکذیب کرده و سپس گفتند خاشقجی در درگیری‌ای در کنسولگری استانبول کشته شده‌ است.

در تازه‌ترین نسخه سعودی‌ها از این ماجرا که پنجشنبه گذشته از سوی دادستان عربستانی مطرح شد، یک گروه ۱۵ نفره تشکیل شده بود که "از طریق متقاعد کردن "خاشقجی، او را از استانبول به عربستان بازگردانند اما کار به قتل ستون نویس واشنگتن ‌پست و جدا کردن اعضای بدن او کشید.

تنها چند ساعت بعد، وزارت خزانه‌داری آمریکا ۱۷ تن از جمله معاونان نزدیک بن سلمان را تحت تحریم‌های خود قرار داد و کنگره آمریکا پیشنهاد داد اقدامی مشترک میان ریاض و واشنگتن برای پیشگیری از تهدید اقداماتی خشن‌تر صورت گیرد.

گروه مشاوره‌ای اوراسیا در این باره می‌گوید: دولت عربستان رسیدگی به تحقیقات و پیگرد قانونی مظنونان در پرونده خاشقجی را سرعت بخشیده تا تشدید احتمالی تنش‌ها را (در این زمینه) از سوی ترکیه و کنگره آمریکا خنثی کند.

این گروه معتقد است که حکومت عربستان همچنان در "وضعیت بحران" قرار دارد.

این دادستان سعودی گفت، دستور قتل خاشقجی از سوی احمد عسیری، معاون سرویس امنیت و اطلاعات خارجی عربستان صادر شده و سعود القحطانی، مشاور حقوقی سابق دربار سعودی نیز در این باره به او مشاوره داده است. هر دوی این افراد از نزدیکان محمد بن سلمان بوده و اخراج شده‌اند.

گروه اوراسیا می‌گوید: با اینکه این تحقیقات تا حد زیادی مستقل نیست، ولیعهد عربستان را از کل این ماجرا جدا کرده اما همچنان چالش‌هایی را برای رهبری سعودی به همراه خواهد داشت.

سرپوش

هیئت تحریریه واشنگتن پست از تناقضات موجود در روایت سعودی‌ها از قتل ستون‌نویس خود انتقاد کرده و دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا را به مشارکت در "سرپوش گذاشتن سعودی‌ها" بر این پرونده متهم کرده است.

واشنگتن پست نوشته است: کنگره باید همه فروش‌های تسلیحاتی و همکاری‌های نظامی با عربستان را تا زمان تکمیل تحقیقات بین‌المللی معتبر درباره قتل خاشقجی متوقف کند.

یک منبع وابسته به ریاست جمهوری ترکیه پس از تماس تلفنی میان ترامپ و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه اظهار کرد، این دو رهبر به توافق رسیده‌اند که هرگونه سرپوش گذاشتن بر این جنایت نباید مجاز دانسته شود."

این در حالی است که عربستان درخواست‌ها برای تحقیقات بین‌المللی در این پرونده را نپذیرفته است.

استفن هرتوگ، دانشیار مدرسه اقتصاد لندن گفت: در حال حاضر به نظر می‌رسد که فشار آمریکا به زودی (از عربستان) برداشته نمی‌شود و این به آن معنا است که به جز تحریم قراردادهای تسلیحاتی-که ترامپ در برابر آن‌ها مقاوت خواهد کرد- روشن نیست که کنگره چه می‌تواند بکند. تحریم‌ مستقیم محمد بن سلمان همچون تحریم‌های مالی به نظر نامحتمل می‌آیند.

کارشناسان اما بر این باورند که اقدامات سعودی‌ها برای اعمال فشار بر مقامات وفادارشان که در این عملیات دست داشته‌اند، ممکن است نتیجه معکوس داشته باشد.

بسما مومانی، استاد دانشگاه واترلو کانادا می‌گوید: تهدید کردن آنان که به نظر می‌رسد از دستور پیروی کرده‌اند، برای بن سلمان بسیار خطرناک خواهد بود و همچنین می‌تواند عوامل سرکشی را در سرویس اطلاعاتی عربستان به وجود بیاورد.

نام عسیری که در ارتش عربستان همچون یک قهرمان جنگ است، در میان نام ۱۷ نفر سعودی که تحت تحریم‌های آمریکا قرار گرفته‌اند، وجود ندارد اما به نظر می‌رسد که از بازی کنار گذاشته شده باشد.

ملک سلمان در رویارویی با عواقب این بحران،  دستور احیای دستگاه اطلاعاتی کشور خود را به سرپرستی محمد بن سلمان صادر کرد؛ بن سلمانی که به طور موثر رقبای سیاسی خود را خنثی کرده و تسلط خود بر ارتش و نهادهای امنیتی را افزایش داده است.

حمایت از وفاداری

اردوغان گفته است، دستور قتل خاشقجی از سوی "بالاترین سطح دولت سعودی" صارد شده و احتمالا به محمد بن سلمان اشاره دارد.

آنکارا گفته است، تازه‌ترین توضیحات ارائه شده از سوی پادشاهی عربستان "ناکافی" بوده است.

رسانه‌های ترکیه نیز در راستای ادامه اعمال فشار خود بر عربستان به دنبال این پرونده، گزارش کرده‌اند که آنکارا مدارک بیشتری در دست دارد که با نسخه سعودی ها از روایت قتل این روزنامه‌نگار در تضاد است؛ از جمله یک فایل صورتی ضبط شده دیگر.

مومانی، استاد دانشگاه واترلو کانادا می‌گوید: سعودی‌ها فکر می‌کنند می‌توانند بازی را بدون دادن امتیاز به حریف کش دهند تا آب‌ها از آسیاب بیفتد. این صداهای ضبط شده آخرین اهرم فشاری هستند که ترکیه در دست دارد و طی چند روز گذشته روشن کرده‌اند که به طور گسترده آن را به اشتراک می‌گذارند.

به نظر می‌رسد اعضای ارشد خاندان سلطنتی عربستان در داخل کشور موضع متحدی در دفاع از پادشاهی سعودی دارند.

ملک سلمان و پسرش تور داخلی بی‌سابقه‌ای را برای استفاده از روابطشان با قبایل مختلف و رهبران دینی به راه انداختند تا حمایت از وفاداران به رهبری خود را افزایش دهند.

به گفته چندین تن از شهروندان عربستان، واعظان شهرهایی همچون جده و اما جمعه‌ها در هفته‌های اخیر از رهبران عربستان دفاع کرده و خواستار "وفاداری" محکم مردم به آنان شده‌اند اما به نظر می‌رسد این بحران در کنترل مطلق بن سلمان بر قدرت خللی ایجاد کرده است.

گروه اوراسیا می‌گوید: دوران تصمیم‌گیری بر مبنای اتفاق نظر اعضای ارشد خاندان سعودی به پایان رسیده بود اما محمد بن سلمان همچنان ناچار خواهد شد از  بخشی از قدرتی که طی چند سال گذشته اندوخته، صرف نظر کند. پدرش هم‌اکنون در تصمیم‌گیری‌ها بیشتر شرکت دارد و اعضای خاندان حاکم نیز احتمالا خواستار ورود بیشتر در مشاوره‌ها هستند.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: جمال خاشقجی عربستان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۵۶۰۶۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

معامله ریاض – واشنگتن به مویی بند است

سایت خبری – تحلیلی المانیتور در تازه‌ترین گزارش درباره معامله بزرگ جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده بین عربستان سعودی و اسرائیل نوشت: پس از جلوگیری از درگیری منطقه‌ای با جمهوری اسلامی ایران، دولت بایدن اکنون خود را وابسته به توافق آتش بس بین حماس و اسرائیل برای نجات استراتژی خود در خاورمیانه می‌بیند.

به گزارش جماران، اجزای لازم برای یک پیمان دفاعی تاریخی ایالات متحده با عربستان سعودی تقریبا فراهم شده است؛ توافقی که به عادی سازی روابط ریاض با دولت یهود کمک می‌کند و بنابراین، امکان جریان متقابل سرمایه و همکاری نظامی را فراهم می‌کند که می‌تواند ایران را بیشتر منزوی کند.

فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی روز دوشنبه در نشست مجمع جهانی اقتصاد در ریاض گفت: «در مورد توافقات دوجانبه بین پادشاهی سعودی و ایالات متحده، ما بسیار بسیار به پایان نزدیک هستیم و بیشتر کار‌ها قبلا انجام شده است.» آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده نیز آن را تکرار کرد.

جزییات پیمان مورد نظر آمریکا و عربستان سعودی علنی نشده است. آنچه که از طریق منابع دیپلماتیک به رسانه‌ها درز داده شده نشان می‌دهد که این توافق چیزی شبیه ماده ۵ معاهده ۱۹۶۰ ایالات متحده با ژاپن که ایالات متحده را متعهد می‌کند در صورت حمله به ژاپن از این کشور دفاع کند را در دل خود ندارد. اما احتمالاً فراتر از متن توافق‌های موجود میان واشنگتن و کشور‌های عربی خلیج فارس است که برخی از آن‌ها متحد اصلی غیرناتو واشنگتن محسوب می‌شوند است. در توافق‌های فعلی صرفا بندی درباره ضرورت مشورت در مورد گام‌های دفاعی به چشم می‌خورد.

با این حال، سنگ بنای مورد نیاز برای دستیابی به موافقت کنگره برای توافق پیشنهادی، عادی سازی عربستان با اسرائیل است که همچنان مبهم باقی مانده است. یکی از خواسته‌های کلیدی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، تعهد رهبران اسرائیل به برداشتن گام‌های برگشت ناپذیر به سوی تشکیل کشور فلسطین – است که هنوز برآورده نشده است. مقامات آمریکایی می‌گویند رسیدن به این هدف، مستلزم پایان جنگ در غزه است.

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، که با فشار داخلی شدید مواجه است، بیش از آنکه به فلسطینی‌ها امتیاز بزرگی بدهد، به دنبال پایان دادن به حیات حماس است. نتانیاهو این هفته وعده خود را برای اعزام ارتش اسرائیل به رفح "با یا بدون" توافق آتش بس تکرار کرد.

دولت بایدن همه راه‌ها را برای جلوگیری از آن انجام می‌دهد، در حالی که فشار بر حماس برای پذیرش فوری آخرین پیشنهاد آتش‌بس را مضاعف می‌کند.

جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید روز سه شنبه در پاسخ به این سوال که آیا دولت برنامه B دارد یا خیر، به خبرنگاران گفت: «فقط باید یک توافق وجود داشته باشد. اگر بتوانیم آتش‌بس به دست آوریم، می‌توانیم چیزی پایدارتر به دست آوریم، سپس شاید به درگیری پایان دهیم و با پروژه عادی‌سازی پیش برویم. اما همه این پروسه باید با یک معامله شروع شود.»

به نظر می‌رسد که دولت بایدن برای به نتیجه رساندن مذاکرات جاری و رسیدن به سنگ بنای معامله مدنظر، از هر گونه اقدام تنش آفرین و تحریک کننده اسرائیل خودداری می‌کند. اوایل این هفته، وزارت امور خارجه از تحریم چهار واحد امنیتی اسرائیل که به نظر می‌رسید قوانین بشردوستانه بین‌المللی را به شدت نقض کرده‌اند، خودداری کرد، چیزی که برخی آن را آخرین ژست آشتی‌جویانه در قبال دولت نتانیاهو تعبیر کردند.

بلینکن روز سه‌شنبه برای نزدیک به سه ساعت با نتانیاهو دیدار کرد تا برای ارسال کمک‌های بشردوستانه بیشتر به غزه و پرهیز از تهاجم ره رفح که رئیس پنتاگون می‌گوید اسرائیل به اندازه کافی برای آن آماده نیست به او هشدار داده باشد. یک منبع مطلع در مورد این دیدار گفت که این دیدار برای طرف آمریکایی خوب پیش نرفت، اما جزئیاتی ارائه نکرد.

اکنون همه چیز به دستیابی حماس و اسراییل به یک توافق آتش بس بستگی دارد تا فشار بر دولت اسرائیل را به امید سازش در آینده کاهش دهند.

مقامات پیشین امنیت ملی آمریکا به المانیتور گفتند که به نظر می‌رسد پیشنهاد بلینکن در اوایل این هفته مبنی بر اینکه ایالات متحده و عربستان سعودی در حال آماده کردن توافقنامه دفاعی دوجانبه خود هستند، با هدف جلب نظر رهبران اسرائیلی بوده است، نه نشان‌دهنده هرگونه پیروزی قریب‌الوقوع برای واشنگتن.

عربستان سعودی مدتهاست که به دنبال دسترسی بیشتر به تسلیحات پیشرفته ایالات متحده، از جمله دفاع هوایی و موشکی، و کاهش کنترل صادرات ایالات متحده بر روی تراشه‌های پیشرفته مورد استفاده برای توسعه سیستم‌های هوش مصنوعی بوده است. ممکن است یک توافق دوجانبه موقت به عنوان یکی از راه‌های محدود کردن نفوذ استراتژیک چین بر ریاض تا زمانی که دولت آینده اسرائیل آماده ارائه امتیازاتی به فلسطینیان باشد، تلقی شود.

یکی از مقامات ارشد سابق آمریکایی می‌گوید که راه‌هایی وجود دارد که می‌توان چنین توافقی را بدون نیاز به تصویب سنا پیش برد. دولت بایدن در سال ۲۰۲۱ به قطر موقعیت متحد اصلی غیر ناتو اعطا کرد و سال گذشته یک توافق راهبردی گسترده با بحرین امضا کرد که به منامه اجازه دسترسی ممتاز به اشتراک اطلاعات، دفاع موشکی و همکاری در زمینه هوش مصنوعی را داد. یکی از مقامات ارشد کاخ سفید در آن زمان از توافق اخیر به عنوان «الگو» یی برای منطقه یاد کرد.

اما دیگر مقامات سابق امنیت ملی در مورد این گزینه تردید دارند. هر پیمانی که متضمن تضمین‌های دفاعی ایالات متحده و انتقال تسلیحات عمده برای عربستان سعودی باشد، مستلزم کسب مجوز از جانب کنگره است. از سوی دیگر تحقق درخواست محمد بن سلمان برای برخورداری عربستان از پروسه غنی‌سازی کامل هسته‌ای، نگرانی‌های آمریکا در مورد اشاعه تسلیحات هسته‌ای را به همره دارد. در غیاب عادی سازی رابطه عربستان با اسرائیل، جمهوری خواهان سنا احتمالاً این توافق را برای ایالات متحده ناکافی می‌دانند.

جاناتان لرد، مدیر برنامه امنیتی خاورمیانه در مرکز امنیت جدید آمریکا در واشنگتن می‌گوید: بخش بزرگی از این توافق میان عربستان و آمریکا از لحاظ سیاسی و استراتژیک مربوط به عادی سازی رابطه ریاض با اسرائیل بود. بدون آن، دولت بایدن احتمالاً باید عربستان سعودی را متقاعد کند که با واگذاری امتیازات اضافی موافقت کند تا شاید بایدن بتواند با دست پرتر اعضای کنگره را با خود همراه سازد. یکی از این امتیاز‌ها می‌تواند محدودیت‌های گسترده‌تر بر همکاری امنیتی عربستان و چین و تعهد عمیق مقامات سعودی برای ادغام نظامی با دیگر شرکای آمریکایی در منطقه باشد.

مقامات سعودی حداقل به طور علنی هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه ولیعهد مایل است به چیزی کمتر از تضمین‌های کامل دفاعی ایالات متحده و راهی برای تشکیل کشور مستقل برای فلسطینیان رضایت دهد، بروز نداده اند. یک مقام منطقه‌ای آشنا به مذاکرات به المانیتور گفت که پذیرش هر چیزی جز این «برای ریاض بسیار دشوار خواهد بود».