کمبود شدید اکسیژن از تنگه هرمز تا چابهار
تاریخ انتشار: ۲۶ آبان ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۵۶۲۷۰۰
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی؛ دکتر بهروز ابطحی با اعلام این خبر گفت: به دنبال سومین گشت دریایی «کاوشگر خلیج فارس» که در راستای برنامه بلند مدت پایش اقیانوس شناسی خلیج فارس و دریای عمان در ۲۶ شهریور ۱۳۹۷ به مدت دو هفته در محدوده دریای عمان، تنگه هرمز و خلیج فارس انجام شد، در دریای عمان از دهانه تنگه هرمز تا آبهای عمیق روبروی شهرستان چابهار در اعماق بیش از ۵۰ متر کمبود شدید اکسیژن ثبت و گزارش شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی با بیان این مطلب که اگر غلظت اکسیژن محلول در آب به مقادیر کمتر از ۲ میلی گرم بر لیتر (حدود ۶۰ میکرومول بر کیلوگرم) کاهش پیدا کند شرایط فقر اکسیژن به وجود میآید، افزود: این پدیده به طور طبیعی در اعماق ۲۰۰ تا هزار متری برخی مناطق اقیانوسی و نیز محیطهای ساحلی آلوده به فاضلاب و کودهای کشاورزی و در اثر تجزیه باکتریایی مواد آلی و بقایای اجساد موجودات زنده و مصرف اکسیژن ایجاد میشود.
ابطحی گرم شدن کره زمین (کاهش حلالیت اکسیژن در آب و تقویت لایه بندی در اقیانوسها و دریاها) و افزایش ورود فاضلابها و کود های شیمیایی حاوی فسفر و نیتروژن معدنی را از عوامل اصلی تشدید پدیده کاهش اکسیژن در محیطهای دریایی عنوان کرد و گفت: این عوامل باعث شده است تا حجم و مساحت قابل توجهی از محیطهای دریایی جهان به مناطق مرده (dead zone) تبدیل شوند.
وی افزود: پژوهشها نشان میدهد که وسعت و تعداد مناطق مرده دریایی با شرایط زیست محیطی فعلی حاکم بر کره زمین در حال افزایش است و «اقیانوسها در حال از دست دادن تنفس خود هستند»؛ از دهه ۱۹۶۰ تا کنون ۴ و نیم میلیون کیلومتر مربع بر مساحت مناطق مرده در دریاها و اقیانوسها اضافه شده است.
دکتر ابوالفضل صالح عضو هیأت علمی پژوهشگاه و مدیر سومین گشت دریایی «کاوشگر خلیج فارس» در تشریح جزئیات این گشت گفت: محققان پژوهشگاه با استفاده از تجهیزات نمونه برداری، نمونههای آب را از اعماق دریای عمان به روی شناور منتقل کرده و مورد بررسی قرار دادند، نتایج سنجش اکسیژن این نمونه برداریها نشان میدهد که در سراسر دریای عمان در اعماق بیش از ۴۰ متر تا بستر دریا در عمق هزار متر در زمان انجام این مطالعه شرایط فقر اکسیژن حاکم است.
صالح افزود: اگرچه آب شور و به نسبت گرم و اکسیژن دار خلیج فارس که از طریق تنگه هرمز وارد دریای عمان میشود در اعماق حدود ۲۰۰ تا ۴۰۰ متر باعث افزایش اندک غلظت اکسیژن در این لایه در دریای عمان میشود، ولی با این حال شرایط فقر اکسیژن در این لایه نیز همچنان حاکم است.
مسئول اجرای برنامه علمی «کاوشگر خلیج فارس» معتقد است که مصرف اکسیژن (بدون جایگزین شدن) همراه با تولید دی اکسید کربن در ستون آب باعث افزایش قابل توجه اسیدیته آب میشود، طوری که در اعماق حدود هزار متر در دریای عمان، pH آب حدود ۷ دهم اسیدیتر از آبهای سطحی به ثبت رسید، همچنین افزایش اسیدیته آب نیز یکی از عوامل محدود کننده زیست در محیطهای دریایی بویژه برای موجوداتی است که دارای اسکلت یا پوسته کربنات کلسیمی هستند. کاهش شدید غلظت اکسیژن همچنین شرایط مناسبی را برای تولید گازهای بسیار سمی مانند دی هیدورژن سولفید و گاز گلخانهای نیتروس اکسید در محیطهای دریایی فراهم می آورد.
صالح ضمن اشاره به مطالعات اقیانوس شناسی پیشین گفت: بر اساس مطالعات اقیانوس شناسی، دریای عمان و شمال دریای عرب (که در جنوب دریای عمان واقع شده است) به طور طبیعی در بردارنده توده عظیمی از آبهای کم اکسیژن و یا فاقد اکسیژن هستند.
وی افزود: در سال ۲۰۱۷ میلادی، یک تیم تحقیقاتی از دانشگاه آنگلیای شرقی در انگلستان با همکاری دانشگاه سلطان قابوس عمان با استفاده از از رباتهای سی گلایدر (seaglider) به پژوهش در دریای عرب و دریای عمان تا عمق هزار متری پرداختند و نتایج تحقیقات آنها نشان داد که این منطقه وسیعترین و ضخیمترین منطقه دریایی مرده روی زمین محسوب میشود. دکتر باستین کویست رهبر این تیم تحقیقاتی از این منطقه به عنوان یک منطقه مرده وسیع و روبه گسترش یاد میکند که به طور عمده از موجودات زنده عاری شده است.
دکتر ابطحی رئیس پژوهشگاه نیز گفت: بر اساس نتایج این گشت دریایی پیش بینی میشود برای بسیاری از موجودات زنده (بویژه ماهیان) در دریای عمان، زندگی، محدود به لایه بسیار نازکی از سطح آب (ضخامت چند ده متر) شده است، از آنجایی که احتمال به سطح رسیدن و انتشار آبهای کم اکسیژن در سراسر سواحل دریای عمان تحت تاثیر جریانهای عمودی و افقی که از ویژگیهای منطقه مذکور است وجود دارد، استقرار چنین توده عظیمی از آبهای کم اکسیژن و بسیار نزدیک به سطح در دریای عمان میتواند به عنوان یک عامل تهدید کننده برای منابع زیستی این منطقه به شمار آید.
وی افزود: نتایج اندازه گیریهای میدانی نشان میدهد در بیشتر نواحی خلیج فارس و تنگه هرمز، حتی در فصول گرم سال که شدیدترین شرایط لایه بندی در ستون آب برقرار است، غلظت اکسیژن محلول وارد محدوده هایپوکسیا نشده است، دلیل این پدیده را می توان به تهویه مناسب آبهای عمقی توسط جریان پایین رونده آبهای شور و چگال و اکسیژن دار بخشهای کم عمق جنوب خلیج فارس نسبت داد؛ با این حال، نتایج نشان میدهد در آبهای نزدیک به بستر در نقاط محدودی از خلیج فارس و تنگه هرمز احتمال بروز شرایط فقر اکسیژن در برخی فصول سال وجود دارد.
محققان پژوهشگاه خاطر نشان کردند: امروزه گسترش مناطق مرده دریایی و کاهش اکسیژن محلول در آب دریا که به طور عمده تحت تأثیر عوامل انسانی مانند مصرف سوختهای فسیلی و ورود فاضلابهای شهری و کشاورزی به محیطهای دریایی تشدید میشود، همراه با سایر استرسهای موجود محلی، منطقهای و جهانی مانند صید بی رویه، تخریب فیزیکی زیستگاه ها، ورود آلاینده ها، اسیدی شدن دریاها و گرمایش جهانی، تهدیدی جدی برای منابع زیستی دریایی محسوب میشوند.
اقدامهای مشترک در زمینه کاهش استرسهای محلی و منطقهای میتواند از تأثیرات منفی چنین پدیدههایی بر منابع زیستی دریایی بکاهد.
در این گشت دریایی که با حضور ۱۲ پژوهشگر و در ۲۷ ایستگاه نمونه برداری با موفقیت انجام شد، پژوهشگران با تمرکز بر چالشهای پیش روی خلیج فارس و دریای عمان درباره موضوع های: کاهش میزان اکسیژن در بخشهای عمیق خلیج فارس و دریای عمان و اثرات آن بر شناورزیان و کفزیان دریایی، میزان اسیدی شدن محیطهای دریایی کشور، تخمین عواقب ناشی از افزایش آلایندههای شهری و کشاورزی بر روی منابع زیستی خلیج فارس، آلایندههای نفتی و میکروپلاستیک ها، بازسازی شرایط محیطی در چند قرن اخیر در خلیج فارس و ...، مطالعه و بررسیهای لازم را انجام دادند.
پایش وضع اکسیژن محلول در دریای عمان و تغییرات فصلی و بلندمدت آن و تأثیر متقابل غلظت اکسیژن محلول بر موجودات زنده و رژیم بیوژئوشیمیایی ستون آب در این منطقه جزء اهداف برنامه پایش اقیانوس شناسی پژوهشگاه بوده و در مراحل آینده برنامه پایش با جزئیات بیشتری مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
کلیدواژه: اکسیژن تنگه هرمز چابهار اقیانوس شناسی علوم جوی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۵۶۲۷۰۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برای گردشگری سواحل جنوبی چه کردهایم؟
سواحل و مناطق جنوبی ایران با جذابیت و ویژگیهای بینظیر خود تاکنون بیش از آن که به چشم توریستی دیده شوند بیشتر به عنوان منبع انرژی دیده شدهاند؛ به همین دلیل هم در حوزه صنعت گردشگری مغفول ماندهاند.
به گزارش ایسنا، ایرنا نوشت: امروزه صنعت گردشگری (توریسم) پس از صنایع خودروسازی، ساختمان و مواد غذایی به عنوان چهارمین صنعت برتر جهان شناخته میشود که سهم آن در تولید ناخالص داخلی جهان بیش از بخشهایی مانند کشاورزی و مشارکتش در اشتغال از خودروسازی نیز بیشتر است. ارقامی همچون ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی (۱۰ تریلیون دلار)، تولید یک شغل از میان هر یازده شغل، صادرات ۱.۳ تریلیون دلاری، ۰.۰۶ درصد از صادرات جهان، رشد گردشگری بینالمللی به میزان ۱۰۳۵ میلیون نفر و پیشبینی رشد تعداد گردشگر به میزان ۱.۸ میلیارد نفر در سال ۲۰۳۰، نشان میدهد صنعت گردشگری به یکی از بزرگترین و پررونقترین بخشهای اقتصادی جهان تبدیل شده است. (۱)
یران با دارا بودن پنج هزار و ۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی برای هفت استان، یک کشور دریایی محسوب میشود و دارای ظرفیتهای بسیار برای گردشگری دریایی
با فروکش پاندمی کرونا و با وجود تداوم برخی چالشهای اقتصادی و ژئوپلیتیکی، بهبود بخش سفر و گردشگری طی سال ۲۰۲۲ با سرعت ۲۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل آن ادامه یافته و به ۷.۷ تریلیون دلار رسیده است؛ هرچند تولید ناخالص داخلی جهانی آن هنوز ۲۲.۹ درصد کمتر از اوج خود در سال ۲۰۱۹ است. گزارش شورای جهانی گردشگری با اشاره به عبور ارزش بخش گردشگری از ۹.۵ تریلیون دلار، افزوده است پس از احیای ۱۱ میلیون شغل در سال ۲۰۲۱، این بخش ۲۱.۶ میلیون شغل جدید در سال ۲۰۲۲ ایجاد کرد و عدد بیش از ۲۹۵ میلیون شغل در سراسر جهان محقق شد. (۲)
در این میان، گردشگری ساحلی و دریایی یکی از صنایع دریایی رو به رشد در جهان محسوب میشود که در بسیاری از کشورها مورد توجه ویژه قرار گرفته است؛ تورهای دریایی، ورزشها و تفریحات آبی، غواصی و سایر سرگرمیهای مرتبط با ساحل و فراساحل همگی در گردشگری دریایی قرار میگیرند. ایران نیز با دارا بودن پنج هزار و ۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی برای هفت استان، یک کشور دریایی محسوب میشود. به همین خاطر برای استفاده از صنعت گردشگری دریایی، فراهم کردن زیرساختها و امکانات مانند ساخت شناورها و قایقهای تفریحی، ساخت اسکلههای تفریحی، پارکهای دریایی و زیردریاییهای تفریحی در اولویت قرار دارد.
رشد شتابان همسایگان جنوبی ایران در توسعه گردشگری
در ضلع جنوبی فلات ایران و در کرانههای جنوبی خلیجفارس، کشور امارات متحده عربی و بهویژه بندر دوبی، امروز به یکی از جذابترین مقاصد گردشگران دنیا تبدیل شده است که در سال ۲۰۱۶ توانست به پربازدیدترین شهر توریستی دنیا تبدیل شود و در یک رقابت پرفشار، هنگ کنگ و پاریس را پشت سر بگذارد. ساخت هتلهای مجهز، توسعه اماکن تفریحی و توریستی، ایجاد خطوط هوایی پیشرفته و پروازهای منظم به سراسر دنیا، ساخت جزایر مصنوعی در سواحل و برگزاری نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ در سالهای اخیر دبی را به مقصد جذاب گردشگران جهانی تبدیل ساخته است.
کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس از عربستان و قطر با منابع عظیم ناشی از فروش نفت و گاز تا امارات که قطب مهمی در تجارت منطقه است و حتی بحرین و عمان حساب ویژهای روی درآمدهای حاصل از گردشگری دریایی باز کردهاند
به نظر می رسد سواحل عربی خلیج فارس با تعریف مناسب از موقعیت خود و نیز به کارگیری تکنولوژی و تجارت در امر گردشگری موفق عمل کردهاند. امارات متحده عربی با سرمایهگذاری در دوبی توانسته کشتیهای تفریحی و نیز مسافران زیادی جذب کند. امروز دبی در سواحل جنوبی خلیجفارس به کانون تعاملات جهانی در حوزه اقتصادی و فرهنگی تبدیل شده و نقش مهمی در هویتسازی و هویتدهی فرهنگی به این آبراهه بازی میکند.
کشوری چون بحرین نیز برای جذب گردشگران از خاورمیانه و اروپا در فصل کشتیرانی تلاش فراوان کرده است. این توسعه سرمایهگذاری در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس نشاندهنده میزان درآمدزایی گردشگری دریایی و ساحلی برای این دسته از کشورها است.
کشور قطر، مخزن بزرگ گازی جهان نیز با وجود درآمد ناخالص ملی بالایی که از محل اکتشاف و صدور گاز نصیبش میشود از حوزه گردشگری غافل نمانده و با برگزاری مسابقات بزرگی مثل جام جهانی فوتبال به دنبال معرفی خود و جذب گردشگران است تا ضمن هویتیابی در عرصه جهانی به تنوعبخشی اقتصاد خود یاری رساند.
در تازهترین تحولات سالهای اخیر، عربستان سعودی بزرگترین کشور منطقه خاورمیانه، با وجود اینکه بزرگترین صادرکننده نفت دنیا است، برنامه بلندپروازانه خود را با تمرکز بر حوزه گردشگری برای رهایی از اقتصاد نفتی تا سال ۲۰۳۰ آغاز کرده است. این کشور با اجرای ابر پروژه «نئوم» (NEOM) با بودجه کلان ۵۰۰ میلیارد دلاری، ساخت شهری هوشمند با کربن صفر و پیشرفته در حوزههای فناوری، صنعت، انرژی و گردشگری را آغاز کرده است که در نهایت به بزرگترین کانون گردشگران در جهان تبدیل شود. سعودیها قصد دارند تا سال ۲۰۳۰میلادی ۱۰۰ میلیون بازدیدکننده داشته باشند و حاضرند یک تریلیون دلار برای ایجاد یک مقصد جذاب گردشگری هزینه کنند و این پادشاهی تأمین بودجه هزاران اتاق هتل، خرید آثار هنری و تأمین مالی تولیدات سینمایی را تضمین کرده است. ساخت شهرهای جدید گردشگری ساحلی و تجهیز جزایر گردشگری ناشی از توجه جدی آنها به گردشگری به ویژه در سواحل است.
دریا و سواحل جنوبی ایران از دهانه اروندرود تا خلیج گواتر در چابهار در طول تاریخ بنا به شرایط و موقعیت طبیعی مناسب، کوههای مرتفع در نزدیک سواحل، وجود اقلیم بهتر همراه با بارندگی بیشتر نسبت به کرانههای جنوبی، بنادر آبادتر و جلگههای مناسب کشاورزی همواره پذیرای جمعیت و مهاجر بیشتری بوده است
سواحل ایران و ظرفیتهایی که باید بسیار جدی گرفت
کشورهای کرانه جنوبی خلیجفارس همچون امارات متحده عربی، قطر، عمان و عربستان در حالی در حوزه گردشگری چنین پروژههایی را دنبال میکنند که نسبت به ایران ظرفیت چندانی در زمینه تاریخی و طبیعی نداشته و ندارند. موقعیت جغرافیایی و اقلیمی ایران و سابقه تمدنی و تاریخی این سرزمین فرصتی کمنظیر را در سطح منطقه و جهان برای ایران رقم زده و زمینههای لازم برای رونق و توسعه گردشگری فراهم ساخته که اگر بهدرستی دریافته شود، توانایی قرارگیری در جایگاه مناسب پرجاذبه گردشگری در سطح آسیا و جهان را خواهد داشت.
ایران از لحاظ ابنیه و آثار تاریخی، جزو ۱۰ کشور نخست دنیا است که از این نظر هیچیک از همسایگان از چنین ویژگی برخوردار نیستند و از لحاظ جاذبههای اکوتوریستی نیز میان ۱۰ کشور برتر دنیا قرار دارد که جایگاه بسیار ممتازی است و از این لحاظ نیز موقعیت بینظیری در منطقه خاورمیانه دارد.
دریا و سواحل جنوبی ایران از دهانه اروندرود تا خلیج گواتر در چابهار در طول تاریخ بنا به شرایط و موقعیت طبیعی مناسب، کوههای مرتفع در نزدیک سواحل، وجود اقلیم بهتر همراه با بارندگی بیشتر نسبت به کرانههای جنوبی و جلگههای مناسب کشاورزی همواره پذیرای جمعیت و مهاجر بیشتری بوده است و بنادر و جزایر ایرانی در طول تاریخ معمورتر و معروفتر بودهاند و همواره کانون تمرکز و تجمع بازرگانان و مسافران.
برای گردشگری دریایی چه کردهایم؟
کشورهای جنوبی خلیجفارس در حال حاضر از موقعیت جغرافیایی خود استفاده بهتری میکنند و با توسعه زیرساختهای لازم، سواحلشان را بهطور گستردهای در خدمت صنعت گردشگری درآوردهاند و سالیانه میزبان میلیونها گردشگری هستند که مبلغ بالایی از درآمد ارزی را عاید این کشورها ساخته است؛ درحالیکه در طول سواحل طولانی و بسیار دیدنی ایران بهجرات میتوان گفت که هیچ پروژه بزرگ گردشگری وجود ندارد و بهغیراز جزیره زیبای کیش و تا حدودی جزیره قشم و هرمز، در دیگر مناطق ساحلی هیچ کار بزرگ و در سطح ملی و جهانی دیده نمیشود.
با مقایسه زیرساختها و امکانات دو سوی کرانه خلیجفارس، تفاوت مشهودی دیده میشود. درحالیکه دبی، دوحه و دیگر شهرهای ساحل جنوبی، هتلها، امکانات، جزایر مصنوعی و سایر خدمات رفاهی هر گردشگری را مجذوب و مسحور خودش میکند، در سواحل ما امکانات چندانی دیده نمیشود و انبوه گردشگران داخلی نیز که به دیدن سواحل و مناطق دیدنی جنوب میروند، سرپناهی جز چادرهای مسافرتی و احیانا پارکهای ساحلی ناموزون و بی امکانات ندارند.
فراهم شدن زیرساختهای گردشگری و اقامتی سواحل و جزایر و گسترش و توسعه اقامتگاههای بومگردی و ایجاد هتلها، باعث شکلگیری یک حوزه اشتغال ارزشمند و پایدار در منطقه خواهد بود و از پدیده گسترده قاچاق در این مناطق هم جلوگیری خواهد کرد
هر ساله و در فصول زمستان و اوایل بهار میلیونها گردشگر داخلی عازم شهرهای ساحلی جنوب میشوند در حالیکه کمترین امکانات رفاهی و تفریحی موجود نیست و تنها دلخوشی آنان آبتنی در آبهای مواج و آبی خلیج نیلگون فارس و خرید برخی اجناس قاچاق خارجی است.
چه باید کرد؟
سواحل و مناطق جنوبی ایران با جذابیت و ویژگیهای بینظیر خود تاکنون بیش از اینکه به چشم توریستی دیده شوند بهعنوان منبع انرژی دیده شدهاند و توانهای محیطی و تاریخی آن در توسعه گردشگری جز در موارد محدودی دیده نشده است؛ بنابراین لازم است مسئولان با اجرای پروژههای بزرگ توریستی در طول سواحل، هم به گسترش و توسعه امکانات در این مناطق یاری رسانند و هم با جذب گردشگران، رونق و توسعه درآمدهای غیرنفتی کشور را تحقق بخشند.
فراهم شدن زیرساختهای گردشگری و اقامتی سواحل و جزایر و گسترش و توسعه اقامتگاههای بومگردی و ایجاد هتلها، هم باعث شکلگیری یک حوزه اشتغال ارزشمند و پایدار در منطقه خواهد بود که از پدیده گسترده قاچاق در این مناطق جلوگیری خواهد کرد و همزمان با ایجاد زیرساختهای مختلف، نظیر جاده و شبکه حمل و نقل و ایجاد تسهیلات برای گردشگران، رشد اقتصادی کشور افزایش و کیفیت زندگی سکنه بومی ارتقا خواهد یافت و از سوی دیگر، رشد و شکوفایی گردشگری، زمینه افزایش اطلاعات و آگاهی اجتماعی ساکنان، حفظ محیط زیست و میراث طبیعی کشور و همچنین ارزآوری و اشتغالزایی را فراهم میآورد.
انتهای پیام