بنادر ایران 80 درصد زیر ظرفیت
تاریخ انتشار: ۲۹ آبان ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۵۹۵۲۵۵
ظرفیت بالقوه بنادر ایران 80 درصد بیش از عملکرد فعلی است همچنین سهم اقتصاد بنادر از تولید ناخالص ایران فقط دو درصد است. این موضوع از این منظر دارای اهمیت است که کشورهای حاشیه خزر ظرفیت های بسیار بالایی برای تجارت با ایران دارند.
رابطه بین صادرات و رشد اقتصادی همواره مورد توجه اقتصاددانان بوده است. این موضوع تا آنجا اهمیت دارد که اقتصاددانان کلاسیک صادرات را «موتور محرک رشد و توسعه» میدانند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در این میان، توسعه صادرات به شرطی محقق خواهد شد که یک شبکه گسترده لجستیکی و کارآمد برای جابهجایی به همراه امکانات زیرساختی مناسب جهت توزیع کالا فراهم شده باشد. در این زمینه از آنجاکه در حال حاضر نزدیک به 80 درصد از حجم تجارت جهانی از طریق دریاها و اقیانوسها انجام میشود، میتوان گفت بنادر دروازههای اصلی تجارت خارجی و شاهرگ حیاتی اقتصاد هستند، از این منظر در سطح جهان شهرهای بندری یکی از آبادترین و توسعه یافته ترین شهرها هستند.
ایران نیز با برخورداری از موقعیت جغرافیایی مناسب، دارای مزیت ترانزیتی فوق العادهای است که ازجمله این مزیتها میتوان به همسایگی و همجواری آبی و خاکی با 15 کشور منطقه، قرار گرفتن در یکی از عظیمترین مناطق نفتی و گازی جهان، قرار گرفتن در یک موقعیت چهارراهی بین شرق و غرب و خط ساحلی 5800 کیلومتری در حاشیه خلیجفارس، دریای عمان و دریای خرز اشاره کرد.
برخلاف موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد کشور در منطقه، بنادر کشور نتوانسته است به عنوان یک پل ارتباطی بین کشورهای منطقه و کشورهای فرامنطقهای عملکنند، به طوری که بررسی های آماری «فرهیختگان» نشان میدهد حجم کالای جابهجا شده توسط یک بندر کشور امارات (بندر جبل علی) تقریبا پنج برابر کل کالای جابهجا شده توسط 20 بندر بازرگانی ایران است. ظرفیت بلااستفاده یا خالی بنادر کشور در حالی است که حجم کالاهای وارداتی 15 کشور همسایه ایران در سال 2017 حدود 1000 میلیارد دلار بوده که سهم ایران از این بازار تنها دو درصد است.
** سهم اقتصاد بنادر از تولید ناخالص ایران؛ فقط 2 درصد
ظرفیت های استفاده نشده یکی از ویژگی های عجینشده با اقتصاد ایران است، ازجمله اینکه هفت استان کشور شامل گلستان، گیلان، مازندران، خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستانوبلوچستان با برخورداری از 5800 کیلومتر خط ساحلی و دهها بنادر کوچک و بزرگ عمدتا جزء استانهای کمتر توسعه یافته کشور بوده و مزیتهای همجواری با دریا، بنادر و سواحل آن به توسعه اقتصادی این استان ها منجر نشده است.
ظرفیت های خالی و توسعه نیافته مناطق ساحلی و بنادر این استان ها از این منظر دارای اهمیت است که هفت استان مذکور بیش از 22 درصد جمعیت کشور (بیش از 18 میلیون نفر) را در خود جای دادهاند. بر این اساس، با وجود اینکه حجم اقتصاد بنادر در جهان طی سال های اخیر بیش از 1000 میلیارد دلار برآورد میشود، اما سهم اقتصاد بنادر در تولید ناخالص ملی ایران حدود دو درصد (کمتر از 13 هزار میلیارد تومان) است. بر اساس اظهار نظرهای کارشناسان اقتصاد بنادر، سهم درآمدهای ناشی از این حوزه در ایران تا چهاربرابر قابل افزایش است.
در سطح منطقه نیز بررسیهای آماری نشان میدهد در سال 2017 حجم درآمدهای ناشی از اقتصاد بنادر در خلیج فارس و دریای عمان بیش از 36 میلیارد دلار بوده که سهم ایران کمتر از دو میلیارد دلار برآورد شده است. درآمدهای ناشی از اقتصاد بنادر از این منظر قابل اهمیت است که در سالهای اخیر حجم سرمایه گذاری در بنادر منطقه بهطور بیسابقه ای افزایش یافته است که ازجمله میتوان به سرمایه گذاری اماراتیها در بنادر جبل علی، راس الخیمه و ابوظبی اشاره کرد که به دنبال رساندن ظرفیت سالانه این بنادر به 30 میلیون کانتینر هستند. همچنین عربستان، قطر، عراق (در بنادر فاو و امالقصر) و عمان نیز هرکدام سرمایه گذاریهای چشمگیری برای رساندن ظرفیت بنادر خود به بیش از 6 میلیون کانتینر در سال هستند.
** سهم بنادر ایران از تجارت جهانی، زیر 1.5 درصد
بر اساس داده های آماری وبسایت معتبر «استاتیک»، در سال 2017 حدود 7.10میلیارد تن کالا از طریق بنادر جهان بارگیری و تخلیه شده است که این میزان حدود 80 درصد از حجم کالاهای جا به جا شده در سطح جهان است. در ایران نیز داده های آماری سازمان بنادر و دریانوردی کشور نشان میدهد مجموع عملکرد تخلیه و بارگیری کالاهای غیرنفتی و نفتی در 20 بندر بازرگانی کشور از 130 میلیون تن در سال 88 به 139 میلیون تن در سال 92 رسیده که این میزان در سال 93 به 146 میلیون تن و در سال 96 به 156 میلیون تن رسیده است. بر این اساس با مبنا قرار دادن تخلیه و بارگیری 10.7 میلیارد تن کالا از طریق بنادر جهان، سهم بنادر ایران از جابهجایی کالا کمتر از 1.5 درصد (حدود 1.4 درصد) است.
همچنین نکته قابل تامل عملکرد بنادر ایران در زمینه بارگیری و تخلیه کالا این است که با کاهش میزان صادرات نفت و میزان واردات کالایی کشور در سالهای 89 تا 94، عملکرد بنادر نیز نزول پیدا کرده است و از این منظر بنادر ایران با وجود ظرفیت همسایگی آبی و خاکی با 15 کشور منطقه، نقشی در جابهجایی کالا و خدمات در منطقه بازی نکردهاند.
**بزرگ ترین بندر ایرانی در رتبه 76 جهان
در سال 2017 نزدیک به 700 میلیون کانتینر (معیار کانتینر 20فوت) کالا از طریق بنادر جهان جابهجا شده است. در ایران نیز دادههای آماری سازمان بنادر و دریانوردی کشور نشان میدهد در سال 1388 حدود 2.7 میلیون کانتینر تخلیه و بارگیری شده که این میزان در سال 90 به 3.1 میلیون کانتینر و طی سالهای اخیر نیز با کاهش قابل توجه تا سال 1395 به 2.6 میلیون کانتینر و در سال 96 به 3.07 میلیون کانتینر رسیده است. همچنین ردهبندی نشریه «لویدزلیست» نشان میدهد بین بنادر مطرح جهان، بندر شانگهای چین با جابهجایی 40.2 میلیون کانتینر در رتبه اول، بندر سنگاپور با 33.6 میلیون کانتینر در رتبه دوم، بندر شنزن چین با 25.2 میلیون کانتینر در رتبه سوم، بندر نینگبو ژوشان چین با 24.6 میلیون کانتینر در رتبه چهارم، بندر هنگکنگ با 20.7 میلیون کانتینر در رتبه پنجم، بندر بوسان کرهجنوبی با 20.4 میلیون کانتینر در رتبه ششم، بندر گوانگژو چین با 20.3 میلیون کانتینر در رتبه هفتم، بندر کینگدائو با 18.3 میلیون کانتینر در رتبه هشتم، بندر جبلعلی امارات با 15.3 میلیون کانتینر در رتبه نهم و تیانجین چین با 15.06 میلیون کانتینر در رتبه دهم قرار دارند.
اما از میان 20 بندر یا منطقه بندری ایران، تنها بندر شهیدرجایی بندرعباس بین 100 بندر پرتردد جهان جای دارد که با جابهجایی سالانه 2.6 میلیون کانتینر در رتبه 76 جهان قرار دارد. نکته قابلتامل در ردهبندی بنادر پرتردد (از لحاظ کالایی) اینکه اغلب بنادر مطرح جهان در کشورهای جنوب شرق آسیا به ویژه در چین قرار دارند و بین کشورهای منطقه نیز امارات با دو بندر جبلعلی دبی که در رتبه 9 و بندر خورفکان در رتبه 34 قرار دارد، پیشتاز توسعه بنادر است. پس از امارات، کشورهای عربستان، ترکیه و عمان نیز در وضعیت بهتری نسبت به بنادر ایران قرار دارند، بهطوری که بندر جده عربستان در رتبه 37 جهان، بندر صلاله عمان در رتبه 44، بندر پورتسعید مصر در رتبه 49 و بندر امبارلی ترکیه در رتبه 54 همگی فعالتر و پررونقتر از بنادر ایران ازجمله بندر شهیدرجایی ایران قرار دارند.
** بنادر ایران؛ 80 درصد زیر ظرفیت
همان طور که گفته شد، بنادر ایران در سال 96 حدود 156 میلیون تن کالای نفتی و غیرنفتی بارگیری و تخلیه کردهاند؛ این در حالی است که در حال حاضر ظرفیت اسمی بنادر کشور حدود 227 میلیون تن بوده و همچنین براساس رهنمودهای برنامه ششم توسعه نیز این ظرفیت در سال 1400 باید به 270 میلیون تن برسد. بر این اساس، در سال 96 حدود 31 درصد از ظرفیت توسعه یافته بنادر کشور خالی است. البته ذکر این نکته الزامی است که ظرفیت خالی 31 درصدی فعلی فقط مربوط به میزان سرمایه گذاری اندک دولت یا بخش خصوصی در شرایط فعلی است و ظرفیت بالقوه بنادر ایران در برخی پژوهش ها بیش از 80 درصد شرایط مورد استفاده فعلی برآورد شده است.
** 55 درصد فعالیت بنادر کشور فقط در یک بندر!
بر اساس داده های آمارنامه سازمان بنادر کشور، 156 میلیون و 305 هزار و 159 تن کالا تخلیه و بارگیری شده در 20 بندر و منطقه بندری کشور بیش از 87 میلیون تن آن در بندر شهیدرجایی بندرعباس تخلیه و بارگیری شده که این میزان 55.68 درصد حجم کالای نفتی و غیرنفتی جابه جا شده در 20بندر کشور است. پس از بندر شهیدرجایی، بندر امام خمینی(ره) با تخلیه و بارگیری 45.3 میلیون تن در رتبه دوم قرار دارد که سهمش از مجموع جابهجایی کالا حدود 29درصد است. همچنین بندر قشم با جابه جایی 6.9 میلیون تن کالا در رتبه سوم (با سهم 4.5 درصد) و بندر امیرآباد با جابهجایی 3.1 میلیون تن در رتبه چهارم (با سهم دو درصد) قرار دارند. همچنین سهم بنادر بوشهر، خرمشهر، انزلی و شهیدباهنر نیز هرکدام کمتر از دو درصد بوده و مابقی 12 بندر نیز هرکدام سهمی کمتر از یکدرصد از مجموع کالاهای بارگیری یا تخلیهشده را دارند. بر این اساس، مشاهده میشود با وجود موقعیت جغرافیایی چهارراهی کشور و وجود 15 کشور همسایه در مرزهای آبی و خاکی کشور در چهار جهت جغرافیایی، نزدیک به 85 درصد از فعالیت صادرات و واردات کالای کشور فقط در دو بندر شهیدرجایی و بندر امامخمینی(ره) متمرکز شده و سهم 18بندر دیگر تنها 15 درصد است.
** 85 درصد ظرفیت بنادر شمال بلااستفاده
بندر انزلی، بندر نوشهر، بندر ترکمن، بندر امیرآباد، بندر گز، بندر آستارا، بندر فریدون کنار و بندر نکا ازجمله بنادر شمال کشور هستند که براساس برآوردهای کارشناسان بنادر، ظرفیت اسمی این هشت بندر به حدود 40 میلیون تن در سال میرسد. با این حال، در حال حاضر 6 بندر امیرآباد، نکا، فریدونکنار، نوشهر، انزلی و آستارا فعالیت بازرگانی انجام میشود که مجموع تخلیه و بارگیری این بنادر در سال 96 حدود 6.2 میلیون تن است. از مجموع ظرفیت اسمی بنادر شمال، در حال حاضر فقط از 15 درصد ظرفیت استفاده میشود و 85 درصد ظرفیت این بنادر بلااستفاده است.
منبع: روزنامه فرهیختگان،1397.8.27
گروه اطلاع رسانی**9117**2002
منبع: ایرنا
کلیدواژه: اقتصاد تجارت بنادر كيش
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۵۹۵۲۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بوشهر برای ایجاد انبار لجستیکی تاجیکستان دارد
احمد محمدیزاده در نشست مسئولان استان بوشهر با سفیر تاجیکستان با اشاره به ظرفیتهای مهم استان بوشهر اظهار داشت: این استان طولانیترین مرز دریایی و ساحل با خلیجفارس دارد و با ۵ کشور حاشیه خلیجفارس همسایه است.
وی تولید ۷۴ درصد گاز مصرفی کشور، فعالیت ۲۳ مجتمع پتروشیمی و تولید ۵۰ درصد محصولات صنایع پتروشیمی را از دیگر ویژگیهای استان بوشهر برشمرد و بیان کرد: ۹۳ درصد نفت خام کشور از استان بوشهر صادر میشود و در کنار صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، ظرفیتهای مهمی در عرصه تولیدات محصولات کشاورزی از جمله خرما، میگو وجود دارد.
استاندار بوشهر وجود ۶ میلیون اصله نخل و ۵۰ درصد محصول میگو پرورشی را از دیگر توانمندیهای استان برشمرد و بیان کرد: استان بوشهر دارای ۱۶ بندر در بخشهای مختلف است که ظرفیت قابل توجهی برای ایجاد انبار لجستیکی تاجیکستان برای معادلات تجاری با کشورهای جنوبی خلیجفارس دارد.
محمدیزاده بندر دیر را یکی از قطبهای تجارت دریایی با کشور قطر نام برد و افزود: استان بوشهر با این ظرفیتها آمادگی توسعه روابط با تاجیکستان را دارد.
وی خواستار بررسی تعیین خواهرخواندگی یکی از شهرهای استان بوشهر با یکی از شهرهای تاجیکستان شد و گفت: تاجیکستان میتواند در امر صادرات محصولات مختلف از استان بوشهر اقدام کند.
استاندار بوشهر همچنین خواستار راهاندازی نمایشگاه مشترک محصولات استان بوشهر با تاجیکستان و اعزام هیئتهای تجاری دو کشور برای آشنایی با محصولات در امر توسعه مبادلات اقتصادی و تجاری شد.
محمدیزاده پیشنهاد کرد: باتوجه به اینکه تاجیکستان مرز دریایی ندارد از ظرفیت بنادر استان بوشهر در ساخت انبار پشتیبانی برای صادرات به کشورهای جنوبی حاشیه خلیج فارس استفاده کنند.
باشگاه خبرنگاران جوان بوشهر بوشهر