به نقل از «ایکنا»

جدیدترین شماره فصلنامه «مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی» منتشر شد

تاریخ انتشار: ۵ آذر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۶۸۴۴۹۰

به گزارش ایکنا؛ در این شماره از فصلنامه علمی ـ پژوهشی «مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی» مقالاتی با عناوین «بررسی خاستگاه بومی لفظ جناح با رویکرد حذف شناسی» نوشته هادی جاهد، فیروز حریرچی و سیدابراهمی دیباجی؛ «بررسی وصایت مندی در خطبه غدیر از دیدگاه الگوی تحلیل گفتمان نورمن فرکلاف» به قلم ابوالفضل حری؛ «تطور معنایی واژه نفس و رویکرد علامه به این واژه در قرآن» تالیف سیدحمیدرضا رئوف و زهره قادری و «پرسش از معنای تفسیر در اخلاق تفسیر و سنجش کارآمدی تعریف تفسیرپژوهان مسلمان از پدیده تفسیر» نوشته هاجرخاتون قدمی‌جویباری و سیدهدایت جلیلی منتشر شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در چکیده مقاله «بررسی خاستگاه بومی لفظ جناح با رویکرد حذف شناسی» آمده است «الفاظ در زبان عربی و تمدن اسلامی در بستر زبان شناسی تولید شده اند و در قالب محتوای ارزشمند انسانی گسترش یافته اند.هر لفظ و اصطلاح، سرگذشت و خاستگاه متمایزی نسبت به دیگر الفاظ داشته است. الفاظ در بافت زبان شناختی فرهنگ و تمدن اسلامی، ریشه فرهنگی مستحکم دارند. بررسی خاستگاه بومی کلمه و اصطلاح بنیادین در فرهنگ اسلامی ـ ایرانی و پیش از اسلامی بر اساس فرایندهای واجی در «جناح» افزایش و یا کاهش واج ها مورد نظر است. در این مقاله به خاستگاه بومی لفظ بنیادین جناح، در زبان مفسران اسلامی و لغت شناسان قدیم و معاصر پرداخته شده است. ریشه‌های معناشناختی این لفظ با توجه به فرایند حذف، کاهش و افزایش معناشناختی در زبان شناسی مراحل انتقال معنایی از زبان هند و اروپایی به شاخه زبانی سامی را طی کرده است. این مقاله به فرایند حذف آواشناختی، صرفی، واجی، معناشناختی در لفظ قرآنی با توجه به اهمیت ماهیت و محدوده معنایی گناه دراعتقادات بنیادین اسلامی «جناح» به ایجاد مفهومی عمومی در میان تمامی انسان‌ها در هر نقطه «جناح» پرداخته است. لفظ از زمین در حرکت به سمت خوبی‌ها و دوری از تاریکی مطلق اشاره دارد. مفهوم گناه در ریشه‌های عقلی و نقلی با مشابهت میان الفاظ مختلف گناگ، گناه، جناح، سیر تحول معنایی و مفهومی را از شاخه زبانی هند و اروپایی به شاخه زبان‌های سامی طی کرده است».

نویسنده مقاله «بررسی وصایت مندی در خطبه غدیر از دیدگاه الگوی تحلیل گفتمان نورمن فرکلاف» در چیکده پژوهش خود آورده است «این جستار، مسأله وصایت‌مندی در خطبه غدیر را از منظر تحلیل متن و گفتمان پیشنهادی فرکلاف بررسی می‌کند. ابتدا این پرسش مطرح می‌شود که خطبه غدیر به مثابه گفتمان شفاهی چه ویژگی‌ها و کارکردهایی دارد و پیام اصلی خطبه را که اعلام وصایت و ولایت علی (ع) است، چگونه می‌توان از این منظر تبیین و توجیه کرد. پس از اشاره به پیشینه‌ای مختصر، از مبانی نظری بحث یعنی تحلیل متن و گفتمان سخن به میان می‌آید و روش‌شناسی مبتنی بر چارچوب سه لایه‌ای فرکلاف یعنی توصیف، تفسیر و تبیین، بحث و فحص می‌شود. از این حیث، خطبة غدیر به مثابه گفتمان شفاهی مذهبی و به تعبیر دقیق‌تر، گفتمان ترغیبی معرفی می‌شود. این گفتمان ویژگی‌های خاص خود را دارد که در پرتو چارچوب فرکلاف برآفتاب می‌شود. از جملة یافته‌ها، یکی این است که شیوه‌های تحلیل گفتمان و از جمله بینامتنیت آشکار و نهان، بیناگفتمانگی، و بازبافتمندسازی، بیش و کم مضمون اصلی خطبه را که وصایت و جانشینی علی (ع) است، نشان می‌دهد».

در چکیده مقاله «تطور معنایی واژه نفس و رویکرد علامه به این واژه در قرآن» می‌خوانیم «مطالعه و بررسی معنا در واژگان کلیدی یک متن اولین قدم برای فهم جهان‌نگری حاکم بر آن متن است. اهمیت این نوع بررسی‌ها برای شناسایی جهان‌نگری، در مطالعات متن مقدس به خوبی آشکار می‌شود؛ زیرا آگاهی از جهان‌نگری دینی برای اخذ و انطباق با آن نزد دینداران امری مهم تلقی می‌شود. در این مقاله از طریق بررسی تطور معنایی واژه و کشف معنای این واژه در قرآن، کوشش شده است تا معنای دقیقی از این واژه از «نفس» حیث زبانی و کاربرد قرآنی بدست آید و این نتیجه در کنار رویکرد تفسیری علامه به آزمونی دو سویه گذارده شود. نتیجه این تحقیق ارائه یک تعریف واحد برای این واژه در بود که از حیث معنایی با رویکرد تفسیری علامه «‌تشخص و فردیت شیء/ فرد» معنای متفاوت است. رویکرد علامه در مواجهه با نفس در قرآن بیشتر مبتنی بر روش فلسفی ایشان (حکمت صدرایی) بوده و معنای لغوی دقیق و کاربرد قرآنی آن محور توجه در این رویکرد تفسیری نبوده است؛ زیرا تفسیر علامه ارائه رویکردی تبیینی برای فهم امروزیتر دغدغه پایبندی به معنای اصیل ، «‌نفس» از قرآن است و ضرورتاً در حوزه معنایابی واژه واژه را ندارد».

مولف مقاله «پرسش از معنای تفسیر در اخلاق تفسیر و سنجش کارآمدی تعریف تفسیرپژوهان مسلمان از پدیده تفسیر» نیز در طلیعه مقاله خود آورده است «میراث تفسیری مسلمانان ساحت متکثر، متنوع و سیالی است. شناخت و تبیین روشمند، عینی و آکادمیک از این ساحت متکثر و گونه‌گون بر عهده تفسیرپژوهی است. یکی از اضلاع و جنبه‌های تفسیرپژوهی، تبیین درست پدیده تفسیر است. مفسران و تفسیرپژوهان مسلمان در طول تاریخ تلقی‌های متنوع و متکثری از پدیده تفسیر داشته‌اند. اما آنچه به نظر می‌رسد این است که تلقی‌های تفسیرپژوهان از تفسیر با کاستی‌هایی مواجه است. مطالعه در غالب این تلقی‌ها از تفسیر نشان می‌دهد که آنان در بحث از چیستی تفسیر، به جای تبیین پدیده تفسیر، به تحلیل واژگانی تفسیر روی آورده‌اند و کوشش آنها در تمایزبخشی میان تفسیر و غیر تفسیر پاسخ‌گوی پرسش‌ها و نیازهای امروز نیست و این تعاریف در تبیین واقعیت تفسیر کامیاب و کارآمد نبوده است. در ساحت تفسیرپژوهی مسلمانان، واژه تفسیر به واسطه چندوجهی بودنش در معانی مختلف به کار رفته است. این در حالی است که غالبا این معانی در هم می‌آمیزد؛ یعنی در گفتمان تفسیرپژوهی مسلمانان این تفکیک‌ها چنانکه باید لحاظ نشده و کاربست واژه تفسیر در معانی گفته شده به درستی تمایز نمی‌یابد.

از آنجا که پیش از پرداختن به پژوهش‌های میان رشته‌ای مرتبط با تفسیر مانند اخلاق تفسیر باید تصور و درک درستی از پدیده تفسیر داشت، در این پژوهش با تلقی‌ها و تصوراتی که تفسیرپژوهان و مفسران مسلمان از مقوله تفسیر دارند آشنا می‌شویم و آنها را می‌سنجیم».

یادآور می‌شوند، علاقه‌مندان برای دریافت اصل مقالات می‌توانند به نشانی quranicstudies.ihcs.ac.ir مراجعه کنند.
انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: خبرگزاری قرآن اندیشه فصلنامه مقاله مطالعات قرآنی فرهنگ اسلامی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۶۸۴۴۹۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پرداختن به خاطرات مقام معظم رهبری؛ گام اول فصلنامه «ماجرا»

سردبیر فصلنامه تاریخی‌سیاسی «ماجرا» گفت: ما گام اول را برای پرداختن به خاطرات و کارنامه رهبر انقلاب در این فصلنامه برداشتیم.

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، آیین رونمایی از فصلنامه تاریخی‌سیاسی «ماجرا» با حضور علی باقری‌کنی معاون سیاسی وزارت امورخارجه، منوچهر متکی وزیر اسبق امور خارجه، محمدمهدی دادمان رییس حوزه هنری و جواد موگویی سردبیر فصلنامه روز یکشنبه ۹ اردیبهشت در خانه اندیشه‌ورزان جوان برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، جواد موگویی پژوهشگر تاریخ که سردبیری فصلنامه «ماجرا» را نیز برعهده دارد با بیان اینکه تصمیم چاپ فصلنامه «ماجرا» مربوط به سال ۱۴۰۰ بود، گفت: حوادث ۱۴۰۱ انتشار فصلنامه را تعویق انداخت. از طرفی اولین شماره را درباره دکترین نظام درحالی قبل از عملیات طوفان‌الاقصی شروع کردیم که واقعاً نمی‌دانستیم قرار است چه اتفاقاتی رقم بخورد که نکته قابل توجه اینجاست انتشار ماجرا به اتفاقات طوفان الاقصی برخورد. در محافل و فضای مجازی شنیده‌ایم که گفته شده ما این فصلنامه را بعد از حمله به اسراییل شروع کرده‌ایم که باید بگویم چنین چیزی نیست.

وی در ادامه به تشریح رویکرد فصلنامه ماجرا پرداخت و گفت: رویکرد فصلنامه حوادث بعد از انقلاب خواهد بود و علت آن این است که ما در تاریخ‌نگاری بعد از انقلاب غفلت عظیمی کرده‌ایم و تاریخ‌نگاری دهه ۶۰ را در افکار عمومی باخته‌ایم هرچند یک دهه بعد و در موضوع تاریخ‌نگاری دهه ۷۰ مسئله بکر است.

سردبیر فصلنامه ماجرا عدم دسترسی به اسناد را نقطه ضعف برای پرداختن به تاریخ دانست و افزود: وزارت خارجه هنوز اسناد مشروطه، مسئله ملی شدن صنعت نفت و حکومت پهلوی اول و دوم را آزاد نکرده است و دستگاه‌های سندی ما مثل مرکز اسناد خیلی سلیقه‌ای عمل می‌کنند. عدم بازگویی خاطرات از طرف رجال سیاسی نیز یک مساله مهم است که متاسفانه در کشورمان پابندی به جلسات خاطره‌گویی نیستند و افراد براساس سلیقه خاطرات را می‌گویند و همین باعث می‌شود ما افکار عمومی را از دست بدهیم.

وی با تاکید براینکه دنبال دیده شدن فصلنامه «ماجرا» نیستیم، گفت: ما گام اول را برای پرداختن به خاطرات و کارنامه رهبر معظم انقلاب برداشته‌ایم و امیدوارم ابعاد این مسئله به بحث و گفتگو گذاشته شود.

در ادامه، علی باقری‌کنی معاون سیاسی وزارت خارجه ابتکار و شجاعت را ویژگی مهم فصلنامه «ماجرا» دانست و با تاکید براینکه ورود به پژوهش درباره امنیت ملی جسارت و شهامت و فکر می‌خواهد، گفت: مجموعه مصاحبه‌ها و تصاویر جمع‌آوری شده در این فصلنامه ارزشمند است که نشان می‌دهد در آینده با سلسله مطالبی روبرو خواهیم بود که می‌تواند نیاز‌های نسل کنونی و آینده کشورمان و دیگر کشور‌ها را که دغدغه فرایند انقلاب دارند را از دل پژوهش بشناسند.

وی پژوهش تاریخ را یک میدان خطیر دانست و افزود: پرداختن به پژوهش تاریخ یک میدان بسیار خطیر است که فعالیت در آن آسان نیست، چون چندگانگی نگاه و ایده و تفکر در آن جولان پیدا می‌کند و طبیعی است که تلاقی نگاه‌ها در این میدان وجود دارد.

معاون سیاسی وزارت خارجه در ادامه گفت: جای چنین پدیده‌ای در میان منشورات انقلاب اسلامی خالی بود که امیدواریم با ارتقا کیفی مجموعه به محصولات و تولیدات معتبرتر و مستحکم‌تر و قابل اعتنا بیشتری دست پیدا کنیم. آن چیزی که به‌نظرم مهم می‌آید، این است که آن کاری که نتیجه این زحمت و تلاش خودش را نشان دهد، این است که ما به یک الگو و الگو‌هایی در عرصه حکمرانی جمهوری اسلامی با نگاه رهبر مقام معظم رهبری برسیم تا زمینه ارتقا حکمرانی دینی در کشور صورت گیرد. باقری هدف از پرداختن به تاریخ پژوهشی انقلاب را الگوسازی دانست و گفت: علوم انسانی مثل ریاضی نیست که رابطه علی و معلولی قطعی مشخص را نشان دهد لذا علوم انسانی پیچیدگی و شیرینی خاص خودش را دارد پس ما باید با این نگاه این کار را روشمند ببینیم.

او به تشریح خطرات جدی انقلاب اسلامی در چهار دهه گذشته اشاره کرد و گفت: کارکرد و نتیجه این مجله باید روشن شدن فرایند و ساز و کاری باشد که کشورمان را به این نتیجه رساند که در بیش از سه دهه گذشته از خطرات جدی که می‌توانست کشور را در عرصه دیگری وارد کند، چیست و چه ویژگی‌هایی وجود داشت که ما توانسته این این موفقیت را کسب کنیم.

معاون سیاسی وزارت خارجه با بیان اینکه روایت‌ها معمولاً از تنگناهاست، گفت: فهم من این است که رمز اصلی این موفقیت و کلید واژه اصلی آن حکمت است حکمتی که رهبری و شالوده حکمرانی جمهوری اسلامی در دوره امام (ره) و رهبر انقلاب از آن بهره داشته است.

حکمت علاوه‌بر اینکه دانش و اطلاعات دارد، نور دارد که ناشی از ایمان شخصی و تقوای حاکمیت (سیاسی) است. این تقوا یعنی اینکه به الزامات یک حکومت دینی پایبند باشید.

در ادامه مراسم، منوچهر متکی وزیر اسبق خارجه کشورمان به ذکر خاطراتی از دوران مسوولیت در وزارت خارجه پرداخت و نگاه مردم نسبت به مجلس شورای اسلامی و دشواری‌های فعالیت در آن را تشریح کرد. در بخش پایانی این مراسم، فصلنامه تاریخی‌سیاسی «ماجرا» با حضور میهانان ویژه رونمایی شد