به نقل از «ایسکانیوز»

بررسی چالش های رتبه بندی دانشگاه ها در کشور/موسسه ارزیابی کننده بی طرف باشد

تاریخ انتشار: ۶ آذر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۶۹۹۷۹۵

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، اگر کمی به حوزه آموزش عالی علاقه‌مند باشید، مشاهده می کنید هر از چند گاهی یکی از موسسات خارجی رتبه بندی هایی تحت عنوان تایمز، ISC،‌ شانگهای، نظام رتبه بندی بین المللی QS و غیره منتشر می کنند که بر اساس آن، دانشگاه های برتر جهان در حوزه های مختلف اعلام می شوند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

رتبه‌بندی موسسات آموزش عالی غیردولتی در کشور ما از سال 93 آغاز و در بهمن 94 به اتمام رسید، رتبه‌بندی دانشگاه‌های دولتی نیز از بهمن 94 به صورت آزمایشی آغاز و از اواخر سال 95 به صورت قطعی آغاز شد. این نظام سطح‌بندی دانشگاه‌ها «یونی‌ رنک» نام گرفته‌ است و بر اساس این نظام رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در دو بخش تخصصی و جامع سنجیده می‌شوند.

معمولا در خارج از کشور، یک نهاد بیرونی و بی طرف رتبه بندی دانشگاه ها را برعهده می گیرد؛ رتبه بندی دانشگاه ها در کشور ما نیز مطرح شده است اما شاید شباهت چندانی با رتبه بندی موسسات خارجی داشته باشد.

شاید تعدد مراکز آموزش عالی در کشور را بتوان دلیلی عدم شکل گیری رتبه بندی مشابه با موسسات خارجی دانست، طبیعتا هر نهادی که بخواهد رتبه بندی دانشگاه ها را برعهده بگیرد باید بی طرف بوده و هیچ سود و منفعتی از دانشگاه هایی که برتر اعلام می شود، عاید آن نهاد نشود.

از طرفی دیگر جهاد دانشگاهی مدعی شده بود که رتبه‌بندی کیفی از فعالیت‌های فرهنگی دانشگاه‌ها وجود ندارد و برای انجام این پروژه اعلام آمادگی کرده بود. به همین منظور با دکتر عیسی علیزاده معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی گفت و گویی داشته ایم که مشروح آن را در زیر می خوانید:

به نظر شما رتبه بندی فرهنگی تا چه اندازه ای می تواند در ارتقای فرهنگ در میان دانشجویان موثر باشد؟

در حال حاضر شاخص مشخصی برای سنجیدن وضعیت فرهنگی دانشگاه ها وجود ندارد، یعنی نمی توانیم بگوییم کدام دانشگاه از لحاظ فرهنگی در رتبه بالاتری قرار گرفته است، همچنین شاخص مشخصی را برای اسلامی شدن دانشگاه ها نداریم. در این زمینه راهکارهای متعددی وجود دارد، شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در همین راستا مصوبه هایی داشته است.

اقداماتی که برای رتبه بندی فرهنگی مد نظر دارید، باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟

با توجه به شرایطی که در حال حاضر فراهم شده است،‌ قاعدتا اگر قرار است اقدامات فرهنگی در دانشگاه ها صورت بگیرد،‌ باید بر متناسب با نیازهای روز باشد،‌ تا زمانی که ما نیازهای روز را نشناسیم و بر موضوعات تکراری تمرکز داشته باشیم، اقدامات فرهنگی مثمرثمر نخواهد بود. دانشگاه از جامعه تاثیر می گیرد و جامعه نیز در مقابل از دانشگاه، تاثیر خواهد گرفت، اگر در دانشگاه کار فرهنگی مناسبی انجام نشود، در جامعه تاثیر گذار خواهد بود و بلعکس. این بحث مستلزم این بود که بتوانیم نیازهای فرهنگی دانشگاه ها چیست. ممکن است دانشگاهی که در شهر مرزی واقع شده، یک نیاز داشته باشد و دانشگاهی در مرکز کشور دارای یک نیاز دیگر باشد، این موضوع رتبه بندی را به دنبال خود می آورد که دانشگاهی که از آن صحبت می شود، از لحاظ فرهنگی در چه سطحی قرار گرفته است. زمانی که بخواهید برنامه ریزی های لازم برای این دانشگاه را در نظر بگیرید، ابتدا باید سطح دانشگاه را مشخص کنید و تعیین کنید که قصد دارید به کجا برسید.

هدف ما از مطرح کردن طرح رتبه بندی فرهنگی دانشگاه ها، در این زمینه نبود که بخواهیم جوایزی را برای دانشگاه های مختلف در نظر بگیریم و بررسی کنیم که در نظام فرهنگی کشور که باید یک نظام یک پارچه باشد،‌ دانشگاه مورد نظر از چه جایگاهی برخوردار باشد.

آیا این رتبه بندی مانند رتبه بندی هایی است که توسط موسسات خارجی اعلام می شود؟

موسسات خارجی در رتبه بندی های علمی خود اعلام می کنند در فلان دانشگاه خاص، طی سال گذشته 50 مقاله ISI نوشته شده یا 300 کتاب تالیف شده است، این موارد به صورت کمی سنجیده می شود و مسائلی مانند پژوهش مورد توجه قرار می گیرد.

در رتبه بندی فرهنگی چه معیاری در نظر دارید؟

در حوزه فرهنگی شاخص بندی ها کمی متفاوت و در عین حال دشوارتر است،‌ در حال حاضر که جهاد دانشگاهی در زمینه حوزه رتبه بندی فرهنگی دانشگاه ها اعلام آمادگی کرده است، در ابتدا باید بحث نیاز سنجی آن صورت بگیرد، در همین راستا مرکز ایسپای جهاد دانشگاهی در این زمینه می تواند امور مربوط به افکار سنجی و آماری این پروژه را انجام بدهد و بررسی کند معیار رتبه بندی فرهنگی دانشگاه ها شامل چه مواردی است.نمی توان رتبه بندی فرهنگی را بر اساس برنامه ای تعیین کرد که هر ساله در دانشگاه برگزار می کند،‌ به عنوان مثال دانشگاه ها در ایام مختلف سال برنامه هایی مانند اعتکاف، عزاداری ایام محرم و غیره برگزار می کند، طبیعتا برگزاری چنین برنامه هایی بد نیست اما باید به این نکته توجه داشت که برای رتبه بندی پژوهشی و آموزشی معیارها مشخص است اما در رتبه بندی فرهنگی معیار مشخصی ندارد.

باید در ابتدا معیارهای فرهنگی مشخص شود، آیا در رتبه بندی فرهنگی باید رشد فرهنگی مورد توجه قرار گیرد؟ در این صورت رشد فرهنگی با چه مواردی سنجیده و مقایسه می شود؟ می توان محصولات فرهنگی که در دانشگاه ها تولید می شود را به عنوان معیار رتبه بندی فرهنگی در نظر گرفت، شاید در دانشگاهی آسیب اجتماعی کاهش پیدا کرده باشد و آمار آن را بتوان به عنوان رتبه بندی فرهنگی دانشگاه ها در نظر گرفت، باید بررسی شود معیارهای سنجش رشد فرهنگی در دانشگاه‌ها دقیقا شامل چه مواردی است.

پس از اینکه معیارهای رتبه بندی به طور دقیق مشخص شد، باید بررسی شود که باید چه اقدامی انجام دهیم. در رتبه بندی پژوهشی،‌ اساتید دانشگاه در پی ارتقای سطح علمی خود هستند، به عنوان مثال یک استاد دانشگاه در صورتی که یک مقاله ISI ارائه کند، در رتبه بندی پژوهشی آن دانشگاه تاثیر گذار خواهد بود، یا اگر استادی در یک سمینار علمی برتر شناخته شود، چون استاد یک دانشگاه خاص جزوی از تیم آن دانشگاه محسوب می شود، نام دانشگاه مطرح می شود.

این وضعیت در حوزه فرهنگی چگونه است؟

در حوزه فرهنگی استاد کار فرهنگی جداگانه ای انجام نمی دهد یا امتیازی برای آن در نظر نمی گیریم که نسبت به حوزه فرهنگی ورود کند، به همین منظور این موضوع جای کار بسیاری دارد، و طرح بحث آن موجب شود شاخص هایی برای رتبه بندی فرهنگی دانشگاه ها در نظر گرفته شود.

شاخص های مدنظر شما کمی هستند یا کیفی؟

درصورتی که جهاد دانشگاهی بخواهد در این حوزه ورود پیدا کند، متولی تدوین شاخص های فرهنگی خواهد شد. به گونه ای دیگر می توان گفت جهاد دانشگاهی باید شاخص هایی را در حوزه فرهنگی در نظر بگیرد که قابلیت کمی شدن داشته باشد،‌ به عنوان مثال در صورتی که بخواهد نتایج این شاخص ها را در مکانی دیگر ارائه کند، نباید اختلافی پیش بیاید که چرا دانشگاه فردوسی نسبت به دانشگاه تهران رتبه بالاتری کسب کرده است.

ممکن است یک نمونه از این شاخص ها را به عنوان مثال ذکر کنید؟

یکی از این شاخص ها را می توان فضای فرهنگی حاکم در یک دانشگاه در نظر گرفت،‌ به عنوان مثال یک دانشگاه دارای سینما،‌ تئاتر، زمین ورزشی و غیره است اما مواردی که پیشتر به آن اشاره شد به عنوان ابزار در حوزه فرهنگی شناخته می شوند، نمی توان تمامی این موارد را در غالب شکلی در نظر گرفت. برای رتبه بندی فرهنگی باید شاخص های کیفی را مد نظر قرار دهیم که قابلیت کمی شدن دارند.

در زمینه شاخص های تعیین شده در اسلامی شدن دانشگاه ها وضعیت چگونه است؟

در حوزه رتبه بندی اسلامی شدن دانشگاه نیز دارای مشکل هستیم، از مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز چندین سال می گذرد، در این مصوبه بیان شده است برای این آیین نامه باید شاخص هایی تعیین شود،‌ یعنی باید از حیث مدیریتی شاخص های یک دانشگاه مشخص شود. جهاد دانشگاهی نیز عضو شورای اسلامی شدن دانشگاه ها است و در جریان دستور جلسات قرار دارد.

برای تعریف شاخص های اسلامی شدن دانشگاه ها چه مواردی مد نظر قرار می گیرد؟

در مرحله اول باید بررسی شود زمانی که می گوییم یک دانشگاه اسلامی است،‌ چه مواردی را باید در نظر بگیریم، شاخص ها کدام موارد هستند. به عنوان مثال می توان شرکت کردن 500 نفر دانشجویی که در نماز جماعت را می توان به عنوان شاخص در نظر گرفت یا اینکه نگارش دانشجویان در حوزه الهیات، معارف اسلامی و علوم قرآن بیشتر باشد، آن دانشگاه بیشتر اسلامی است.

یک نمونه مثال می زنید؟

به عنوان مثال دانشگاهی را اسلامی می دانند که اساتید آن متعهد باشد،‌ اما متعهد بودن را تعریف نکرده اند،‌ باید متعهد و متدین بودن دقیقا تعریف شود،‌ آیا برای متدین بوده فرد باید شیعه اسلام باشد یا می تواند شیعه اثنی عشری نیز باشد. زمانی که تعریف مشخصی از متدین بودن فرد وجود نداشته باشد، تصورهای متفاوتی از این موضوع وجود دارد،‌ ممکن است فردی مدعی شود این دانشگاه متدین نیست اما فردی دیگر خلاف آن را ادعا کند. اگر تمامی این موارد را کنار یکدیگر قرار دهیم مشاهده می کنیم منظور هر دو نفر یکی است اما زمانی که تعریف مشخصی وجود نداشته باشد، امکان ایجاد اختلاف نظر افزایش پیدا می کند. دانشگاهی که به ارزش های والای انسانی اهمیت دهد را اسلامی می دانند، اما در ابتدا باید بررسی شود ارزش های والای انسانی شامل چه مواردی می شود. به عنوان مثال دانشگاه باید صداقت را ترویج کند، یا به مسائل اخلاقی مانند امانتداری و غیره بپردازد.

یعنی شما معتقدید آیین نامه اسلامی شدن دانشگاه ها نیاز به بازنگری دارد؟

من معتقدم این آیین نامه نیاز دارد که بررسی شود، برخی موارد ابلاغی هستند و به دانشگاه ها ابلاغ می شوند، روسای دانشگاه ها نیز بر اساس فهم خود به آن عمل می کند اما در برخی مواقع آیین نامه ها باید بر اساس معیارهای خاصی ارزیابی شوند، برای ارزیابی آن باید برای مخاطب مشخص کنید که این ارزیابی بر اساس چه شاخص هایی در نظر گرفته شده است. به گونه ای دیگر می توان گفت مواردی که در راستای اسلامی شدن دانشگاه ها مهم هستند را تعریف کرده و مشخص کنیم چنین مواردی برای ما مهم هستند تا دانشگاه ها بتوانند بر روی آن مانور دهند،‌ در صورتی که فاقد معیارهای خاص هستند باید آن را ایجاد هستند و اگر دارای معیارها بودند،‌ آن را تقویت کنند.

به عنوان مثال اگر بگوییم یک دانشگاه خاص در حوزه اسلامی شدن رتبه 7 را کسب کرده است، آن دانشگاه مد نظر می گیرد تا در سال آینده رتبه خود را افزایش دهد،‌ برای افزایش این رتبه مشکلات خود را بررسی می کند. این مسئله شبیه به وضعیت دانشجویی است که نتوانسته یک واحد درسی را پاس کند، این دانشجو می داند برای ترم آینده باید در آن واحد درسی خود را تقویت کند. نمی توان به او گفت در فلان واحد درس رد شده ای، طبیعتا دانشجو می پرسد علت رد شدن من چیست و ما نمی توانیم دلیلی برای او نیاوردیم و تنها بگوییم تو در این درس رد شده ای. در این زمینه باشد شاخص های اسلامی شدن دانشگاه ها به طور دقیق مشخص و تعریف شوند.

به نظر شما عملیاتی بودن شاخص ها تا چه اندازه ای اهمیت دارد؟

نهادهای بالادستی معتقدند که شاخص هایی که در زمینه اسلامی شدن دانشگاه ها مد نظر قرار می گیرد باید زمینی و قابلیت عملیاتی شدن داشته باشد، نباید مفاهیم را به طور کلی در نظر گرفت، به عنوان مثال می گویند اساتید باشد انقلابی باشند، برخی دانشگاه های می گویند ما این اساتید را ارزیابی کردیم و همگی انقلابی بودند، اما باید شاخص هایی برای این انقلابی بودن مد نظر قرار داد و هر شاخص باید قابلیت تبدیل به کمی شدن را داشته باشد،‌ یعنی بتوان گفت این دانشگاه بر اساس شاخص های خاص رتبه 2 را کسب کرده و دیگری بر اساس همان شاخص ها رتبه 7 را کسب کرده است،‌ نه اینکه رتبه بندی بر اساس شاخص های سلیقه ای انجام شده باشد.

مانند نوشتن و ثبت مقاله ISI که شاخص های مشخصی برای آن در نظر گرفته شده است.

دقیقا؛ در حوزه پژوهشی شاخص های مقاله ISI مشخص است و نمی توان گفت من نوعی تشخیص می دهم که مقاله فلان استاد در حد ISI نیست؛ در این زمینه یک لیست وجود دارد که اساتید بر اساس استانداردهای آن پیش می روند، ما نمی توانیم شاخص های ISI را تغییر دهیم.

شاخص های موسسات خارجی برای رتبه بندی دانشگاه ها را چطور ارزیابی می کنید؟

رتبه بندی هایی که توسط موسسات خارجی انجام می شود، بر اساس شاخص های معینی است. برخی از این موسسات تعداد دانشجویان دکتری را معیار ارزیابی دانشگاه می دانند، برخی معیار را تعداد اساتیدی می دانند که از مرحله استادیاری به مرحله استاد تمامی رسیده‌اند. برخی معیار را بر اساس تعداد و میزان رشته ای است که در آن دانشگاه ارتقا پیدا کرده است، معیار بر اساس دانشجویانی است که ثبت اختراع داشته باشند. تمامی آن ها معیارهای مشخصی را در نظر گرفته اند.

به نظر شما علت اینکه موسسه مشخصی برای رتبه بندی دانشگاه ها در عرصه جهان نداریم چیست؟

علت آن این است که برخی دانشگاه های ما زیر نظر وزارت علوم و برخی دیگر زیر نظر وزارت بهداشت هستند،‌ برخی دانشگاه ها ماندن دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه علوم قرآنی و غیره هستند، موسسات خارجی تمام دانشگاه ها را مشخص می کنند و به عنوان یک نهاد بیرونی آن دانشگاه ها را ارزیابی می کنم، اما اگر وزارت علوم بخواهد دانشگاه علوم پزشکی را ارزیابی کند، شاید برخی آن را نپذیرند.

به طور کلی می توان گفت موسسات خارجی به دلیلی اینکه یک مرجع ارزیابی و تصمیم گیری دارند، همه بر اساس آن پیش می روند،‌رتبه بندی موفقی دارند اما چون در کشور ما دانشگاه ها متناسب با هر سازمان و نهادی تشکیل شده است، در صورتی که یک سازمان بخواهد ارزیابی دانشگاه ها را بر عهده بگیرد سازمان دیگری ممکن است به ارزیابی آن نهاد اعتراض کند. به عنوان مثال در صورتی که دانشگاه دولتی بخواهند ارزیابی را بر عهده بگیرند، دانشگاه آزاد اسلامی می تواند نسبت به این موضوع اعتراض کند زیرا تعداد شعبه ها و دانشجویان این دانشگاه بیشتر است و می تواند ادعا کند از نظر زیر ساخت و امکانات از برخی دانشگاه ها برتر است. قصد من از مطرح کردن چنین مثالی این است که مرجعیت دقیقی برای این موضوع وجود ندارد. خود شما بگویید کدام مرجعی می تواند رتبه بندی دانشگاه ها را بر عهده بگیرد و بی طرف باشد؟طبیعی است اگر مسئولان یک دانشگاه یا نهاد خاص قضاوت موسسه دیگری را قبول نداشته باشند، چون نظام واحد و بی طرفی در این زمینه وجود ندارد.

در چنین شرایطی شما بحث رتبه بندی فرهنگی توسط جهاد دانشگاهی را مطرح کرده اید؛ آیا جهاد دانشگاهی بی طرف است؟

بله ما در زمینه رتبه بندی شاخص های فرهنگی اعلام آمادگی کرده ایم، زیرا جهاد دانشگاهی در عین اینکه دانشگاهی است و با دانشگاه ها مرتبط است اما خود سازمان ذی‌نفع نیست، یعنی نفعی از رتبه بندی فرهنگی دانشگاه ها نمی برد، به عنوان مثال اگر اعلام کند فلان دانشگاه برتر شناخته شده است، نمی توانند ادعا کنند که این برتری به علت این بوده که می خواستند دانشگاه خود را مطرح تر اعلام کنند و از آن سود ببرند.

به طور کلی می توان گفت دامنه کار جهاد دانشگاهی در دانشگاه ها است اما خودش ذی‌نغع نیست که بگویند این سازمان جانب دارانه از یک دانشگاه دفاع کرده است.

انتهای پیام/

31 / 31 عیسی علیزاده جهاد دانشگاهی رتبه بندی فرهنگی شاخص یونی رنک

منبع: ایسکانیوز

کلیدواژه: جهاد دانشگاهی رتبه بندی فرهنگی شاخص

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۶۹۹۷۹۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

برگزاری آیین بزرگداشت عطار نیشابوری در مشهد

  به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خراسان رضوی، رییس موسسه آموزش عالی عطار مشهد گفت: در این مراسم که در تالار ابن هیثم دانشگاه فرهنگیان مشهد برگزار شد، ضمن بزرگداشت مقام عطار نیشابوری، از «رضا اشرف زاده»، استاد و عطارپژوه هم کشور تجلیل به عمل آمد.   سیدحسین مجتبوی همچنین اعلام کرد: موسسه آموزش عالی عطار با هماهنگی انجمن آثار مفاخر فرهنگی ایران و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات عطارشناسی و عطارپژوهی کشور را در دانشگاه عطار خراسان راه اندازی می‌کند.   در بخشی از این برنامه، هنرمندان به خطاطی و نقاشی با موضوع عطار نیشابوری پرداختند.