به نقل از «ایکنا»

مهارت‌های ارتباطی از منظر قرآن کریم

تاریخ انتشار: ۱۱ آذر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۷۷۱۲۳۹

به گزارش ایکنا از اردبیل، گرچه روانشناسان و سازمان‌های جهانی همانند یونیسف و سازمان بهداشت جهانی با اتفاق نظر ۱۰ مهارت «تصمیم گیری، حل مسئله، تفکر خلاق، تفکر نقاد، ارتباط مؤثر، خود آگاهی، همدلی، مقابله با هیجان ها، ارتباط بین فردی و مقابله با استرس» را به عنوان مهارت‌های اساسی برای رفع پاره‌ای از مشکلات و گرفتاری جامعه بشری امروزی معرفی کرده اند، ولی به نظر می‌رسد مهارت‌هایی که قرآن کریم و در سیره و سنت پیشوایان معصوم برای زندگی انسان‌ها به کار رفته است، بیشتر از آن مواردی است که از سوی روان شناسان و سازمان‌های بین المللی به کار رفته، که یکی از این مهارت ها، مهارت‌های ارتباطی می‌باشد که این مهارت به عنوان یکی از مهارت‌های کلیدی در قرآن کریم مورد توجه قرار گرفته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مهارت‌های ارتباطی و رفتاری از منظر قرآن کریم
۱- اعتماد آفرینی:
از عوامل مهم ارتباط موثر و نفوذ در مخاطب، کسب اعتماد او به گفتار و انگیزه گوینده است که میان افزایش عناصر اعتمادآفرین با افزایش پذیرش مخاطب، رابطه مستقیمی وجود دارد. قرآن کریم در داستان ابراهیم، این واقعیت را بدین گونه بیان می‌کند که هنگامی که جمعی از فرشتگان برای نابودی قوم لوط به صورت ناشناس، نزد حضرت ابراهیم آمدند و از خوردن غذا پرهیز کردند، ابراهیم احساس بیگانگی و دلهره کرد و از گفتگو با آنان، خودداری نمود، ولی پس از شناسایی و دریافت بشارت از آنان، باب گفتگو را درباره مأموریت آنان و شفاعت از قوم لوط گشود(هود/۷۴). از این آیه برمی آید که پیش شرط گفتگو‌های موثر و سازنده، ایجاد فضایی امن همراه با اعتمادی متقابل است.
۲- تعاون و همدلی:
زیست اجتماعی از ضروریات زندگی بشری است که از فطرت او سرچشمه می‌گیرد. اسلام به عنوان یک آیین جامع که با فطرت انسان مطابقت دارد، رهبانیت و گوشه گیری را محکوم می‌کند و زندگی اجتماعی را بر پیروان خویش برگزیده، سپس به آنان دستور داده که در زندگی جمعی همواره یکدیگر را بر کار نیک و تقوا یاری دهند(المائده/ ۲).
در روایات نیز با عنوان‌های مختلفی، مسلمانان به تعاون و یاری فراخوانده شده اند که در بعضی از امور نیز واجب شده است. رسول خدا(ص) می‌فرماید: «رفع گرفتاری و همدلی با مردم، بهتر از روزه و اعتکاف یک ماه است» (حر عاملی، ۱۴۱۴ق، ج۱۱: ۵۶۶). علی(ع) می‌فرماید: «از پیامبر(ص) شنیدم که فرمود: کسی که مشکلی از مؤمن را رفع کند، مثل کسی است که تمام عمرش را عبادت کرده است» (همان: ۵۷۸). امام صادق(ع) نیز می‌فرماید: «مردم عیال خدا هستند. محبوب‌ترین مردم کسی است که به خانواده خدا نفع برسانند و خوشی وارد کنند» (همان: ۵۶۲).
۳- تواضع و فروتنی:
خدای تعالی تواضع و فروتنی را در قرآن از ویژگی‌های واقعی مؤمن خود می‌داند و می‌فرماید:
و بندگان خدای رحمان کسانی هستند که روی زمین به نرمی گام بر می‌دارند و آنگاه که نادانان ایشان را خطاب کنند، به ملایمت پاسخ می‌دهند(الفرقان/ ۶۳).
رمز موفقیت انسان‌های متواضع در ایجاد برقراری ارتباط با دیگران، به کارگیری مهارت‌هایی است که افراد متکبر از آن‌ها محروم هستند. از جمله این مهارت‌های پیش دستی در سلام کردن بر دیگران است. دیگر اینکه در مقابل رفتار‌ها و خصایص نیکوی خود، توقع ستایش از اطرافیان ندارند. امام صادق(ع) در این زمینه فرموده است: «از نشانه‌های تواضع است که دوست نداشته باشی به سبب تقوایی که داری، ستایش شوی»
۴- امانت داری:
یکی دیگر از مهارت‌های ارتباطی رفتاری، امانت داری است که در قرآن کریم بر آن تأکید شده است. در قرآن، چندین بار «امانت» به صورت مفرد و جمع به کار رفته است و در آیه ۱۲۵ سوره شعرا، از زبان شش نفر از پیامبران الهی(نوح، هود، صالح، لوط، شعیب و موسی) امانتداری به عنوان یکی از ویژگی‌های پیامبران نام برده شده است: مسلماً من برای شما پیامبری امین هستم.
همچنین در آیه ۸ سوره مؤمنون، امانتداری به عنوان یکی از صفات برجسته مؤمنان واقعی آورده شده است:
و آن‌ها که امانت‌ها و عهد خود را رعایت می‌کنند....
خدای تعالی در این آیه مؤمنان را به حفظ امانت و خیانت نکردن به آن و حفظ عهد و نشکستن آن توصیف می‌فرماید و حق ایمان هم همین است که مؤمن را به رعایت عهد و امانت وادار سازد، چون در ایمان معنای سکون، استقرار و اطمینان نهفته است و وقتی انسان کسی را امین دانست و یقین کرد که هرگز خیانت ننموده است، پیمان نمی‌شکند و قهر دلش بر آنچه یقین یافته، مستقر، ساکن و مطمئن می‌شود و دیگر تزلزلی به خود راه نمی‌دهد(ر. ک؛ طباطبائی، ۱۴۱۷ق، ج. ۱۱: ۱۵).
۵- وفای به عهد:
یکی از اساسی‌ترین ویژگی‌های زندگی جمعی، پایبندی به پیمان هاست که بدون آن زندگی دشوار و جامعه به هرج و مرج می‌گراید. وفای به عهد، یعنی حفاظت از پیمان و انجام بی کم و کاست آن که موجب گسترش اعتماد عمومی می‌شود و بستر تلاش‌های گوناگون در زمینه‌های روابط اجتماعی، خطوط اقتصادی و مسائل سیاسی را هموار می‌سازد.
ضرورت وفای به عهد ریشه فطری دارد و هر انسانی در سرشت پاک خود آن را فرامی گیرد. قرآن کریم و روایات اسلامی نیز به پایداری بر عهد تأکید می‌کنند:‌ای کسانی که ایمان آوردید! به قرارداد‌های خود وفا کنید(المائده/۱).
۶- نیکی در برابر بدی:
از بزرگ‌ترین موهبت‌های الهی و برترین ملکات انسانی، صفت برجسته نیکی در برابر بدی است. این صفت والا از مهم‌ترین ارکان دوستی و برادری و نیز مؤثرترین عامل در ایجاد انس و تداوم روابط به شمار می‌رود که در آیات قرآن کریم به آن سفارش شده است. خداوند متعال می‌فرماید:
هرگز نیکی و بدی یکسان نیست. بدی را با نیکی دفع کن. ناگاه(خواهی دید) همان کس که میان تو و او دشمنی است، گویی دوستی گرم و صمیمی است(فصلت/ ۳۴).

۷- تغافل:
تغافل که به معنای نادیده انگاری و چشم پوشی از خطای دیگران است، لازمه حفظ روابط به شمار می‌رود؛ چراکه انسان‌ها گاهی اوقات، گفتار و کرداری را مرتکب می‌شوند که زیبنده یک انسان کامل نیست. بنابراین، لازم است اطرافیان، با به کارگیری مهارت تغافل، از کنار این خطا‌ها بگذرند و خود را درگیر مسائل بی ارزش نکنند. همچون عباد الرحمن که وقتی با گفتار و کردار لغوی روبه رو می‌شوند، با کرامت از آن می‌گذرند و ارزش خود را حفظ می‌کنند(الفرقان/ ۷۲).
یا آن هنگام که از سوی جاهلان بدان‌ها خطاب می‌شود، به جای مقابله به مثل، با سلام و بزرگواری از کنارشان عبور می‌کنند و منزلت اجتماعی خود را نگه می‌دارند(الفرقان/ ۶۳).
بنابراین، انسان‌ها در معاشرت‌های اجتماعی، باید در مقابل گفتار و رفتار بیهوده دیگران، از مهارت نادیده انگاری بهره ببرند، به طوری که با همه دقت و هوشیاری، طوری وانمود کنند که گویی آن رفتار را ندیده یا آن سخن را نشنیده اند تا بتوانند به رابطه خود با آن‌ها ادامه دهند و آن را حفظ نمایند.
۸- رعایت عدالت و انصاف:
رعایت عدالت و انصاف یکی از مهم‌ترین مهارت‌های قرآنی است که ابعاد بینشی، گرایشی و رفتاری دارد.
یکی از ویژگی‌های حاکم و حکومت اسلامی، رعایت عدالت بین مردم است که قرآن در این مورد می‌فرماید:
خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانت‌ها را به صاحبان آن بدهید! و هنگامی که میان مردم داوری می‌کنید، به عدالت داوری کنید(النساء/۵۸) و در میان آن دو به عدالت صلح برقرار سازید(الحجرات/۹).
ثمرة انصاف و عدالت، چیزی جز اعتماد و محبت نیست؛ چراکه وقتی افراد در معاشرت با انسان به چنان اعتماد و باور قلبی برسند که از وی شر وضرری به ایشان نخواهد رسید(زیرا او هر آنچه برای خود می‌خواهد، برای دیگران نیز همان خواهد خواست، مطمئن می‌شوند و با فکری آسوده به ارتباط خود ادامه می‌دهند، اما اگر متوجه شوند که آن شخص تنها به فکر سود و منفعت خود است و از هر چیز، بهترین آن را فقط برای خود می‌خواهد، نسبت به او بی اعتماد می‌شوند تا جایی که حاضر نیستند به رابطه خود با وی ادامه دهند، بلکه در صدد هستند تا به نحوی معاشرت خود را با آن قطع کنند و از آسیب وی در امان باشند. به همین دلیل، لازم است انسان‌ها در هر شرایطی با رعایت انصاف و عدالت، از حقوق دوستان خود پاسداری کنند تا ارتباط آنان حفظ شده، به نابودی کشیده نشود.
۹- احسان:
واژه‌های «احسان» و «محسنین» در قرآن کریم فراوان به کار رفته است. کلمه «احسان» با مشتقات خود، ۳۴ بار و واژة «محسن» با مشتقات آن، ۳۹ بار در قرآن کریم آمده است.
قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید:
یاد کنید که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خداوند را نپرستید و به پدر و مادر و نیز خویشاوندان، یتیمان و بینوایان نیکی کنید و با مردم به زبان خوش سخن بگویید(البقره/ ۸۲). همچنین، در سورة الرحمن می‌فرماید: آیا جزای نیکوکاری، جز نیکوکاری است؟(الرحمن/۶۰).

۱۰- تشکر و ستایش در برابر کار نیک:
از دیگر فنون حفظ ارتباط، سپاسگزاری و قدردانی از زحمات و خوبی‌های دیگران است. به طوری که اگر از کسی نیکی دید، یا کمکی به او ارزانی داشت، اظهار ادب نموده، از او تشکر کند و در صدد جبران آن احسان بر آید و با این کار، موجب فزونی محبت و صمیمیت گردد. خداوند متعال می‌فرماید:
و زمانی که به شما تحیتی گفته شد، پاسخ آن را با بهتر از آن دهید یا(حداقل) با همانند آن پاسخ گویید که خداوند حساب همه چیز را دارد(النساء/۸۶). طبق این آیه، افراد نباید از کنار نیکی دیگران بی توجه بگذرند، بلکه یا بهتر از آن و یا همانند آن را پاسخ دهند. متأسفانه برخی افراد کار نیک دیگران را وظیفه و خدمت به خود می‌دانند و به همین دلیل، حتى از تشکر زبانی دریغ می‌ورزند و با این رفتار ناپسند، موجب سردی روابط می‌شوند، در حالی که باید متوجه باشند کمک دیگران تنها از سر لطف و بزرگواری و نه از باب انجام وظیفه است. پس باید با بهره گیری از این مهارت، پاسخ نیکی دیگران را بدهند و یا حتی اگر نمی‌توانند جبران خوبی او را کنند، حداقل از او تشکر کرده، در حقش دعا کنند و با این عمل رابطه بین خود و آن‌ها را حفظ نمایند.
یادداشت از رضا کانونی

منابع:
قرآن کریم
حرّعاملی، محمدبن الحسن(۱۴۱۴ ق) وسائل الشیعه، چ. ۲، قم: موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
طباطبایی، سیدمحمدحسین(۱۴۱۷ ق) المیزان فی تفسیرالقرآن، چ. ۵، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: خبرگزاری قرآن ایکنا فعالیت های قرآنی اردبیل قرآن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۷۷۱۲۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

سوئد مجددا برای هتک حرمت قرآن کریم مجوز صادر کرد

پلیس سوئد برای تجمعی در یکی از شهر‌های جنوبی این کشور که قرار است در آن به قرآن اهانت شود، مجوز صادر کرد.

به گزارش خبرگزاری آناتولی، این تجمع قرار است روز جمعه و در شهر جنوبی «مالمو» برگزار شود.

برگزاری تجمعاتی از این دست در سوئد که در آن به کتاب خداوند توهین می‌شود، انتقادات مسلمانان سراسر جهان را برانگیخته و روابط استکهلم با کشور‌های اسلامی را تیره کرده است. پیش از این و در پاییز سال گذشته، اداره مهاجرت سوئد اعلام کرد فردی به نام «سلوان مومیکا» را که چندین بار در این کشور دست به قرآن سوزی زده اخراج می‌کند و قصد تمدید پناهندگی او را ندارد.

در پی اعلام این تصمیم، فرد هتاک به قرآن فروردین ماه امسال اعلام کرد که از سوئد به نروژ پناهنده خواهد شد. هتاکی به قرآن سبب مشکلات متعدد در روابط بین‌المللی سوئد شده و عضویت آن در ائتلاف نظامی ناتو را مدت‌ها به تعویق انداخت.

کشور‌های عضو سازمان همکاری اسلامی پیش‌تر صدور مجوز برای تجمعاتی از این دست را «تاسف‌بار» و عامل نفرت‌پراکنی توصیف کردند.

باشگاه خبرنگاران جوان بین‌الملل اروپا و آمریکا