دفاع از تحول علوم‌انسانی
تاریخ انتشار: ۱۷ آذر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۸۵۶۶۳۹
«تحول در علوم‌انسانی» با «بومی‌سازی علوم‌انسانی» و «دینی‌سازی علوم‌انسانی»، سه مقوله متفاوت هستند نه سه عنوان برای یک هدف. هرچند که غالبا این سه مقوله، در عمل با هم خلط می‌شوند. بر این اساس، می‌توان و باید به دنبال تحول علوم‌انسانی و بومی‌سازی علم رفت بی‌آنکه قائل به «دینی‌سازی علم» باشیم؛ چراکه این سه مقوله از هم متمایزند و لازم و ملزوم یکدیگر نیستند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تحول در علوم‌انسانی به معنای رفع نقصان و خطاهای مبنایی در علوم‌انسانی رایج است. از این جهت، خطاها را مبنایی می‌دانم چون رفع نقص و خطاهای غیرمبنایی کاری است که توسط عالمان به شکلی مستمر انجام می‌گیرد. هر علمی به طور طبیعی به این رفع نقص‌ها مبادرت کرده است و تحولاتی که در علوم حاصل می‌شود، ناشی از همین تغییر و تحولات غیرمبنایی است.
اما رفع نقص و خطاهای مبنایی در علوم‌انسانی را می‌توان در سه دسته از هم تفکیک کرد؛ 1. خطای ناشی از نادیده گرفتن جنبه‌های بومی علوم‌انسانی. 2. خطا در مبانی فلسفی این علوم که از آنها تحت عنوان متافیزیک علوم یاد می‌شود 3. خطای ملاحظات ارزشی و ایدئولوژیک پنهان شده در پس علوم‌انسانی
خطای نخست، مربوط به بومی‌سازی است. در بحث از بومی‌سازی ابتدا باید ساحت‌های مختلف علم را از هم تفکیک کرد؛ چراکه نمی‌توان از همه ساحت‌ها توقع بومی‌سازی داشت؛ ساحت نخست، حیث روش و حجیت. ساحت دوم، حیث خاستگاه عالم و نظریه‌پرداز. ساحت سوم، حیث موضوع و مسأله‌شناسی و میدان مورد بررسی. ساحت چهار، حیث خاستگاه و منشاء نظریات. ساحت پنجم، حیث بکارگیری نظریات و مطالعات.
بومی‌سازی در ساحت نخست، اساسا بی‌معنا است و بعید است که کسی در ساحت روش و حجیت‌ها، توقع بومی‌سازی داشته باشد؛ چون امکان‌ناپذیر است. در ساحت دوم، بومی‌سازی بیشتر از آنکه به «علم» برگردد، به «عالم» برمی‌گردد و منظور از آن هم پرورش عالمان در یک سرزمین است و طبیعتا هیچ کسی با این ساحت مخالفتی نخواهد داشت؛ چراکه ایده‌آل هر جامعه‌ای داشتن عالمانی است که بتوانند به مسائل بومی بیاندیشند. بومی‌سازی در ساحات سوم تا پنجم هم بدیهی و هم ضروری است البته با نظر داشتن تفاوت‌های میان علوم و دانش‌ها. چراکه بومی‌سازی در برخی دانش‌ها همچون ادبیات، تاریخ و جغرافیا بلاموضوع است. این در حالی است که بعضی از دانش‌ها اساسا غیربومی هستند مثل فلسفه محض و علوم پایه. در این دانش‌ها بومی‌سازی، اساسا نقض غرض است. اما برخی از علوم مثل جامعه‌شناسی جز نوع بومی، نوع دیگری ندارند و از جامعه‌شناسی نمی‌توان توقع یک علم universal را داشت. باید به این نکته توجه داشت که خطای نساختن جامعه‌شناسی بومی بیشتر به گردن ما است نه غربی‌ها. اتفاقا آنان نوعی جامعه‌شناسی کاملا بومی برساخت کرده‌اند و این اشتباه ما است که فکر می‌کردیم می‌توانیم جامعه‌شناسی بومی آنان را به جامعه خود تعمیم داده و در موقعیت‌های متفاوت از آن استفاده کنیم.
خطا دوم، مربوط به متافیزیک و مبانی هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی علم است که آن هم ناشی از خطاها و نقصان‌های خود این دانش‌ها است؛ همچون غلبه رویکردهای ماتریالیستی، پوزیتیویستی و ایده‌آلیستی محض. رفع این خطاهای متافیزیک، مستلزم بازگشت به خانه فلسفه است؛ یعنی این نقایص را باید با مراجعه به عقل و منطق حل و فصل کرد.
خطای سوم، ملاحظات ارزشی و ایدئولوژیکی است که در پس علوم‌انسانی پنهان می‌شوند؛ یعنی علوم‌انسانی و اجتماعی رایج واجد برخی جهت‌گیری‌های دستوری و ارزشی است که باید آشکار و رفع شود. علوم و دانش‌های بشری همواره درگیر گرایش‌های ایدئولوژیک می‌شوند چون انسان مفری از ایدئولوژی ندارد. از این رو، راه‌حل امروز ما در مقابل علم سکولار، ایدئولوژی‌زدایی و بازگشت به علم است نه تغییر ایدئولوژی و رفتن به سمت یک ایدئولوژی دیگر.
بنابراین، هدف از تحول علوم‌انسانی نقد مبنایی آن در سه ساحت «موقعیتی بودن»، «مبانی معرفتی» و «آمیختگی‌های ایدئولوژیک» است.
منبع: ایران آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۸۵۶۶۳۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ویژه‌برنامه استاد مجتهدی با عنوان «یک‌عمر معلم» برگزار می‌شود
به گزارش خبرنگار مهر، به‌مناسبت روز معلم ویژه‌برنامه استاد فلسفه و غرب‌شناس برجسته، دکتر کریم مجتهدی با عنوان «یک‌عمر معلم» برگزار می‌شود.
در این مراسم از کتابخانه تخصصی فلسفه و غرب‌شناسی به همراه ۲۰ جلد از آثار انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی رونمایی به‌عمل می‌آید.
همچنین طبق برنامه در این مراسم محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سخنرانی خواهند کرد.
این همایش دوشنبه، ۱۰ اردیبهشت‌ماه ۴۰۳ از ساعت ۹ الی ۱۲ در تالار تمدن پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار خواهد شد.
کد خبر 6089680
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد