به نقل از «خبرگزاری آریا»
2024-05-04@05:56:29 GMT
فرقه استالين؛ از ظهور تا سقوط ياران اهريمن
تاریخ انتشار: ۲۴ آذر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۹۶۱۱۱۶
خبرگزاري آريا - تهران- ايرنا- آذرماه امسال و در سالگرد بازپس گيري آذربايجان از فرقه دموکرات، پرونده اين فرقه و تلاش هاي آنان براي جدايي آذربايجان، دوباره محور بحث هاي کارشناسان و مورخين قرار گرفت.
به گزارش گروه تحليل، تفسير و پژوهش هاي خبري ايرنا؛ بيش از 70 سال پيش و در آذر ماه 1325بود که پس از ختم غائله «فرقه دموکرات»، آذربايجان، قلب تپنده ايران زمين، دوباره به آغوش مام ميهن بازگشت و کشور از خطر تجزيه در امان ماند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
** دست فرقه دموکرات از آستين شوروي
پس از اشغال ايران به دست قواي متفقين، مقرر شد با پايان جنگ و ظرف شش ماه، قواي اشغالگر از ايران خارج شوند؛ اما با پايان جنگ، قواي شوروي، حاضر به ترک ايران نشدند و با حمايت از اعضاي گروهي کمونيستي به نام «فرقه دموکرات» و با رهبري «سيد جعفر پيشه وري» تلاش کردند تا آذربايجان را از ايران جدا کنند. اعضاي اين فرقه در آذرماه 1324 بيانيه اعلام خودمختاري آذربايجان را منتشر کرده و در تلگراف به مقامات شوروي و شخص «زوژف استالين» از او درخواست کردند که به شوروي بپيوندند. اعضاي فرقه دفاتر و مراکز دولتي را اشغال کردند و مدعي تملک اراضي خان هاي محلي و بازتوزيع ان در ميان مردم شدند.
هرچند برخي کارشناسان معتقدند که اقدامات رضاشاه در سرکوب مردم آذربايجان، از جمله دلايلي بود که اعضاي فرقه اعلام خودمختاري کردند؛ اما همانطور که «داوود دشتباني»، پژوهشگر تاريخ بيان مي دارد امروزه و با انتشار اسناد بايگاني دولت شوروي در آن زمان، جاي انکار نيست که دولت شوروي، پشتيبان اصلي و طراح ايجاد «فرقه دموکرات» براي جداسازي آذربايجان بوده است.
«کاوه بيات»، پژوهشگر برجسته تاريخ معاصر نيز در همين ارتباط مي گويد که توطئه جداسازي آذربايجان از فرداي شهريور 1320 و ورود متفقين به ايران آغاز شد. نيروهاي شوروي در آذربايجان به دستگيري گسترده مخالفين خود پرداختند و بسياري از ملاکين مناطق شمالي ايران از جمله خراسان، استان هاي شمالي و آذربايجان، به دليل نفوذ شوروي، با آنان همکاري کردند. در همين زمان برخي از وکلاي مجلس که با نفوذ شوروي به مجلس راه يافته بودند نيز در اين تلاش ها مشارکت داشتند.
بيات ضمن تاکيد بر نقش دولت روسيه تزاري و شوروي در گسترش باورهاي قوم گرايانه در منطقه آسياي ميانه و قفقاز، معتقد است که از زمان گسترش رويکرد استعماري روسيه تزاري در دوران قاجار، عوامل روس با همين ترفند، بخش هايي از ايران را جدا کردند و قصد آن ها اين بود که دوباره همين نقشه را در آذربايجان نيز پياده کنند.
دشتباني در همين ارتباط نکته ديگري را نيز بيان مي کند: فشارهاي حاصل از سياست فرهنگي حکومت رضاخان، باعث ايجاد بستري براي سوءاستفاده اعضاي فرقه شد. اعضاي فرقه بر استفاده از زبان ترکي در تمامي مکاتبات و رسانه ها تاکيد داشتند، در حالي که تا پيش از اين و در هيچکدام از جنبش هاي منطقه چنين چيزي ديده نشده بود. بطور مثال «شيخ محمد خياباني» روحاني مبارز ترک، به رغم مبارزه سرسختانه با يکجانبه گرايي دولت مرکزي به دليل احتمال نفوذ عثماني با چنين اقداماتي مخالف بود.
دشتباني تاکيد دارد که اگر نقش و نفوذ نيروهاي شوروي نبود، چنين فرقه اي هرگز بدين شکل ظهور نمي کرد و بايد اين نقش را بيش از پيش مورد بررسي قرار داد.
«رحيم نيکبخت» پژوهشگر و مورخ نيز در همين ارتباط اشاره مي کند: نفوذ استالين بر فرقه دموکرات غيرقابل انکار است. اين نفوذ تا جايي پيش رفت که نيروهاي ملي در شهر «مرند» به استالين تلگراف زدند و گفتند که به هيچ وجه خواهان پيوستن به شوروي نيستند، استالين دستور قتل تمامي آنان را صادر کرد و حتي گفت که بايد تلگرافچي نيز کشته شود. پس از قتل عام اين افراد به دست اعضاي فرقه، تا چند روز اگر کسي به قصد دفن اجساد نيز نزديک محل حادثه مي شد نيز به قتل مي رسيد.
** شاهسون ها و مردم اردبيل، سردمداران مبارزه با فرقه دمکرات
در زماني که اعضاي فرقه در تلاش براي پيوستن به شوروي بودند و حکومت مرکزي نيز منفعلانه نظاره گر حوادث بود، شاهسون هاي دلير، به نبرد با عوامل شوروي و فرقه پرداختند. پيش از اين نيز شاهسون ها در جنگ هاي ايران و روسيه و نهضت مشروطه، نقشي فعال در نبرد با استعمار خارجي نشانه داده بودند. «ميرنبي عزيززاده» مدرس تاريخ و پژوهشگر تاريخ آذربايجان در همين ارتباط مي گويد: شاهسون ها به صورت تاريخي با روس ها دشمن بودند. خاطره تلخ جنگ هاي ايران و روس و حمله متفقين به ايران، بر ذهن اين ايل دلير سنگيني مي کرد. از همين رو آنان به هيچ وجه به انديشه اي که از پيوستن به شوروي طرفداري کند خوشبين نبودند. شاهسون ها نقشي جدي در مبارزه با نيروها و اعضاي فرقه و عوامل شوروي داشتند و توانستند بارها بر آنان پيروز شوند.
دشتباني نيز تاکيد مي کند که نقش مردم ارديبل در مبارزه با فرقه نيز بسيار مهم است. مردم اردبيل به هيچ وجه حاضر به پذيرش اقدامات فرقه نبودند و با آن مخالفت داشتند.
نيکبخت نيز مي افزايد که به دعوت علما در ارسباران نهضتي توسط شاهسون هاي ايل «محمدخان لو» عليه فرقه به راه مي افتد که به دليل عدم حمايت از اين ايل، مهمات آنان به پايان رسيده و همگي آنان توسط اعضاي فرقه به دار آويخته مي شوند و به شهات مي رسند.
** نقش علما در مبارزه با فرقه
علماي شيعه اغلب در بزنگاه هاي تاريخ معاصر ايران، نقشي بي بديل داشته و با دشمنان ايران به نبرد پرداخته اند. از فتواي تحريم تنباکو توسط «ميرزاي شيرازي» تا رهبري «امام خميني (ره)»، تاريخ معاصر ايران، علماي مبارز بسياري به خود ديده است. در ماجراي فرقه دموکرات نيز وضعيت به همين صورت بوده است. نيکبخت در همين ارتباط توضيح مي دهد که علما به صورت کلي مخالف کمونيسم بوده اند. بطور مثال «ميرزا علي اکبر مجتهد اردبيلي» حکم داد تا شاهسون ها در نبرد با بلشويک ها، آنان را متوقف کنند يا «آِيت الله يونس اردبيلي» يکي از مراجع تقليد زمان، عليه حزب توده فتوا صادر کرده و مردم را از پيوستن به آن منع مي کند.
نيکبخت مي افزايد: پس از آغاز گسترده فعاليت فرقه، «آيت الله شهيدي» گروهي از شاگردان خود را مسوول نفوذ به فرقه مي کند. همچنين اين مجاهد نستوه، با برگزاري مراسم هاي متعدد مذهبي در سوگ «آيت الله سيد ابوالحسن اصفهاني»، مرجع تقليد برجسته زمان، با تلاش هاي فرهنگي فرقه، مبارزه مي نمايد. مجموعه اين تلاش ها، يکي از عوامل رويگرداني مردم از فرقه بوده است.
** تبعيد خودخواسته اعضاي فرقه و رنج بي پايان در سرزمين موعود
با شکست اعضاي فرقه از نيروهاي ارتش و مردم مبارز، بسياري از شهروندان عادي، به دليل تبليغات اعضاي فرقه به شوروي مي گريزند. اعضاي فرقه اين گونه تبليغ کرده بودند که در صورت ورود قواي ارتش به آذربايجان، همه مردم قتل عام خواهند شد. همچنين تبليغات شوروي در آن زمان، تصوير يک سرزمين موعود از اين کشور ساخته بود و مردم گمان مي کردند که با پيوستن به شوروي، از رنج و گرسنگي و بي عدالتي در امان خواهند بود. همين تبليغات باعث شده بود تا پس از جنگ جهاني دوم، بسياري از کشورها خود داوطلبانه به شوروي بپيوندند؛ اما پس از مدتي اغلب اين کشورها همچون مجارستان، لهستان، يوگوسلاوي، روماني و مانند آن، تبديل به عرصه اي براي مبارزه با ستم شوروي گشتند.
«علي درازي» محقق و پژوهشگر تاريخ که در زمينه بررسي مهاجرت پناهندگان فرقه دموکرات به شوروي، تحقيقات فراواني صورت داده است، در اين باره مي گويد: برآوردها نشان مي دهد که حدود 25 تا 30 هزار ايراني که اغلب آنان روستاييان ساده و فريب خورده بودند، از ترس انتقام گيري و به دليل تبليغات فرقه، به شوروي مي گريزند. درازي تاکيد مي کند که اغلب اين مهاجران، روستاييان فقيري بودند که فريب تبليغات فرقه را خورده و گمان مي کردند که شوروي بهشت موعودي است که با مهاجرت مي توان بر خان نعمت آنان نشست و در دنياي زيبا و عدالت محور زندگي کرد.
درازي مي افزايد: دولت شوروي اين مهاجرين را در اردوگاه هاي بسيار سخت و بدون امکانات همچون اردوگاه «شاماخير باکو» نگاهداري کردند و بعد از آن، اعضاي جوان و توانمند اين مهاجرين را به عنوان کارگر يدي مورد استثمار و بهره کشي قرار داده و از جسم آنان در معادن سيبري، قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان بهره بردند. درازي مي افزايد بسياري از مهاجرين شنيده بودند که قرار است ظرف چند روز به وطن بازگردند، اما نياز دولت شوروي به نيروي کار که در اثر تلفات سنگين جنگ جهاني دوم ايجاد شده بود، براي آنان تراژدي تلخي رغم زد.
هجرت اين جمعيت در برفي سهمگين و بدون سرپناه و آذوقه آغاز شد و کشور ميزبان هرگز با آنان به درستي برخورد نکرد. درازي مي افزايد که دولت پهلوي نيز هرگز تلاش نکرد اين مهاجرين را بازگرداند. اين در حالي است که اين مهاجرين هنوز خود را ايراني و شيعه مي دانند و به ايران علاقمند هستند.
بيات نيز در همين ارتباط مي گويد که متاسفانه جنگ سرد، سرنوشت مهاجرين را به نحو ديگري رقم زد و به دليل قرار گرفتن ايران در جبهه بلوک غرب، همواره به اين مهاجرين، به صورتي بدبينانه نگريسته مي شد. امري که باعث شد تا آنان نتوانند هرگز به وطن بازگردند.
** فرقه دموکرات و پرونده ناتمام
در رابطه با برخي مسائل فرقه، همچنان ابهامات فراواني وجود دارد. در همين ارتباط «احسان هوشمند» پژوهشگر و روزنامه نگار به نکته جالبي اشاره کرده و مي گويد: نواقص بسياري در اسناد مربوط به فرقه دموکرات وجود دارد. وي اعلام کرد که اسناد فرقه دموکرات در مجلس چهاردهم، متاسفانه مفقود شده است! وي ادامه مي دهد: نه اينکه اسناد وجود دارد و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي قصد نمايش آنان را نداشته باشد. ما دريافته ايم که کارتن اين اسناد خالي است و مشخص هم نيست اين اسناد اکنون کجا است.
بيات نيز اشاره مي کند که اکنون اسناد جديدي در حال تدوين و انتشار است. وي در همين مورد به يادداشت هاي «اسماعيل مجدي»، از اعضاي کنسولگري ايران در باکو، درباره تلاش هاي استالين در سال 1324 در حال بازخواني و بررسي است. اين اسناد مي تواند بخش هاي جديدي از نقش شوروي در ايجاد فرقه دموکرات را روشن و مشخص نمايد.
نشست يکروزه «نجات آذربايجان از چنگال اهريمن» که چهارشنبه، 21 آذر، در دانشکده ادبيات و علوم انساني و به همت گروهي از کارشناسان، پژوهشگران و مورخين همين مناسبت برگزار شد، نيز تلاشي بود در راستاي بازخواني اين پرونده ناتمام که نياز است همچنان اسناد و مدارک آن مورد بحث و بررسي قرار گيرد.
پژوهشم**ب-ا**1552
انتهاي پيام /*
منبع: خبرگزاری آریا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۹۶۱۱۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حادثه تلخ برای جوان معلول ساروی که نخبه دانشگاه بود