به نقل از «ایرنا»

وزن کشی دوحه و ریاض در ترازوی دو نشست- سید محمد باقر نوربخش*

تاریخ انتشار: ۲۵ آذر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۹۷۲۵۷۲

هجدهمین نشست بین‌المللی دوحه 2018 با عنوان 'دیپلماسی، گفت و گو و تنوع' روز شنبه آغاز بکار کرد و قطر تلاش کرد این نشست را به صحنه ی وزن کشی و به رخ کشیدن قدرت دیپلماسی در برابر نشست شورای همکاری خلیج فارس در ریاض تبدیل کند.

به چالش کشیدن شیخوخیت و رهبری ریاض در شورای همکاری خلیج فارس در سخنان 'محمد بن عبدالرحمن آل ثانی وزیر خارجه قطر در افتتاحیه نشست دوحه اشکار است آنجا که می گوید:' این شورا نیاز به اصلاح دارد و باید نظام جدیدی با ساز و کار الزام آور برای همه اعضا برقرار شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

'
سی و نهمین نشست شورای همکاری خلیج فارس در ریاض پایتخت عربستان هجدهم آذر درحالی برگزار شد که هیات های برخی کشورهای عضو سطح مشارکت خود را کاهش دادند و امیر قطر و سلطان قابوس شرکت نکردند.
در مقابل در نشست دوحه 2018 شخصیت هایی نظیر «آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل، «ماریا فرناندا اسپینوزا گارسز» رئیس مجمع عمومی سازمان ملل و وزرای خارجه ایران ، ترکیه، ژاپن و عمان و همچنین معاون وزیر خارجه بریتانیا در امور خاورمیانه و «نادیا مراد» برنده صلح نوبل حضور دارند.
نشست بین‌المللی دوحه در سال 2000 آغاز به کار کرد و روی مسائلی چون امنیت، صلح و میانجیگری، توسعه اقتصادی و روندهای بین‌المللی متمرکز بوده است و امسال قطر موضوع دیپلماسی ، گفت وگو و تنوع را در برابربحران دیپلماتیک ، جنگ طلبی و قدرت انحصاری عربستان برگزید.
تقابل و رقابت قطر با عربستان بر سر گسترش نفوذ منطقه ای و بین المللی از آنجا آغاز شد که ریاض در 6 ژوئن 2017 با متهم کردن دوحه به حمایت از تروریسم روابط سیاسی خود با این کشور را با همراهی مصر ، امارات متحده عربی و بحرین قطع کرد و در پی آن روابط تمامی راه‌های زمینی، دریایی و هوایی عربستان و کشورهای همسو با قطر بسته شد.
این نخستین بار نیست که روابط قطر و عربستان با بحران و تنش روبه رو می شود، در سپتامبر 1992 تنش روابط بین دو کشور به تجاوز نظامی ریاض به دوحه و تصرف بخش هایی از خاک این کشور منجر شد، سه نفر از نظامیان دو طرف کشته شدند و تاکنون نیز مرزهای بین آنها به طور نهایی تحدید نشده است. همچنین قطر در سال 2005 میلادی، تابعیت قطری حدود چهار هزار نفر از قبیله 'بنی مره' عربستان را لغو، تمامی دارایی‌هایشان را ضبط و آنها را از کشور اخراج کرد.
همسویی امارات متحده عربی با عربستان نیز ریشه در اختلافات ارضی دارد و این کشور امیر نشین نیز نسبت به اراضی جنوب شرقی قطر ادعاهایی دارد.
از سوی دیگر رقابت های اقتصادی را نیز نباید به عنوان یکی از علل بروز بحران از نظر دور داشت ، قطر زمانی یکی از فقیرترین کشورهای منطقه بود، امروز یکی از ثروتمندترین کشورهای خاورمیانه است. درآمد بالای گاز ، جمعیت کم و درآمد بالای سرانه این کشور ( بیش از 150 هزار دلار) تاثیر بسزایی در بالا رفتن سطح قدرت منطقه ای دوحه داشته و این امر در بطن و متن خود نگرانی های عربستان که خود را قدرت بلا منازع منطقه می داند، برانگیخته است و تلاش می کند تا با ایجاد بحران با همراهی متحدان خود روند توسعه اقتصادی و نفوذ قطر را کنترل کند.
همچنین در حوزه باورهای مذهبی دولت قطر، تنها حکومت غیر وهابی منطقه است و عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر را وا می دارد در تقابل با اخوان المسلمین دارای راهبرد مشترک علیه دوحه داشته باشند و تلاش می کنند بازوی قدرتمند کمک مالی به این گروه را از بین برود. در تابستان 2014 وقتی شیخ تمیم بن حمد آل ثانی جنبش اخوان المسلمین را سازمان آزادیبخش مشروع دانست، مصر موفق شد عربستان و سه کشور عربی حوزه خلیج فارس را راضی کند که سفرای خود را از دوحه فرا بخوانند و دیپلمات های قطری را از خاک خود بیرون کنند.
انچه که در این بحران بطور اشکارا می توان گفت این است که محمد بن سلمان ولیعهد جوان و کم تجربه عربستان یکی از ارکان اصلی شکل گیری بحران روابط با قطر بشمار می آید اما دیدگاه دیگری وجود دارد که می گوید ، عربستان طراح این بحران نیست بلکه تنها مجری آن است و لبه تیز اتهام امارات را نشانه گرفته و این کشور را در واقع طراح و هدایت کننده پشت پرده آن می داند.
در کنار اختلافات ارضی و مرزی و رقابت های اقتصادی ، مناقشات و سوگیری های سیاسی مانند گرایشات اخوانی ، حمایت از حزب الله لبنان و مواضع دوحه در رابطه با ایران از جمله دلایل بحران روابط و خشم عربستان سعودی در برابر قطر می باشد.
زمینه های اختلافات تاریخی ، سیاسی ، ارضی ، سیاسی و مذهبی و قدرت یابی اقتصادی و ضعف شدید دولت کنونی عربستان براثر فشار های افکار عمومی علیه این کشور موجب بروز زمینه ی صف آرایی و یارگیری جدید منطقه ای قطر شده که در این یارگیری از جمله می توان به دو کشور مهم و قدرتمند منطقه یعنی ایران و ترکیه اشاره کرد.
نمودار تاریخی روابط ایران و قطر بطور نسبی بیانگر یک رابطه پایدار ، با ثبات و گرم است. قطر در مقاطع مختلف پیش از توافق برجام ، در مجامع بین‌المللی کنار ایران بوده و افزایش فشارها و تحریم ها مخالفت می کرد و همچنین دو کشور در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد قرارداد افزایش همکاری‌های امنیتی و مبارزه با تروریسم امضا کردند همچنین قطر با سیاست های نف که با بروز بحران روابط عربستان و دوحه رشد وگسترش بیشتری پیدا کرد و این همکاری ها را می توان در بخش های مختلف سیاسی و اقتصادی مشاهده کرد.
تحریم‌های اقتصادی عربستان و متحدانش به گفته وزیر خارجه قطر ، دوحه را از نظر اقتصادی به تهران نزدیک‌تر کرده است است. در شرایطی که دوحه در محاصره قرار گرفته ، ایران نزدیک‌ترین کشوری است که می‌تواند با آن ارتباط لجستیکی داشته باشد و این وضعیت فرصتی برای هر دو کشور فراهم می‌آورد.
این درحالیست که واکنش کشورهای غربی در زمینه بحران روابط عربستان و قطر بسیار محتاطانه بوده و در محافل رسمی تلاش کردند با الفاظ دیپلماتیک به طور قاطع طرف هیچ کدام را نگیرند و این موضع گیری ناشی از منافع اقتصادی غربی ها در ریاض و دوحه است .
تحرکات دیپلماتیک عربستان برای همسو کردن امریکا و اروپا با خود بی نتیجه بوده چرا که مراکز اقتصادی غرب ، قطر را یک مقصد بکر و مهم سرمایه‌گذاری می دانند که میلیاردها دلار سود و منفعت برای آنان دارد. این کشور کوچک با ذخایر عمده گاز نقش مهمی در بازار انرژی آمریکا و اروپا بازی می‌کند.
آمریکا ده هزار نیرو در پایگاه هوایی العدید دارد و پیدا کردن مکان جدیدی برای سربازان و هواپیماهای آمریکایی در خاورمیانه دشوار وبسیار پرهزینه خواهد بود و به همین دلیل دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا در کنار قطر نمی خواهد متحد دیرین خود را از دست دهد و تلاش کرده تا سران دو کشور را به ارامش و حل بحران از طریق گفت و گو دعوت کند و بارها اعلام کرده است که تنش روابط بین دو کشور به نفع ایران است.
در برابر موقعیت و شرایط نسبتا آرام و با ثبات قطر ، اکنون عربستان سعودی با بحرانی دیپلماسی مواجه است؛ افکار عمومی، محافل بین المللی و نهادهای حقوق بشری جهان از یک سو به دلیل جنایت ریاض در جنگ یمن و از سوی دیگر قتل ' جمال خاشقچی ' با آمریت و دخالت مستقیم محمد بن سلمان ولیعهد خشمیگن بوده و خواستار برخورد ، فشار و تحریم ریاض از سوی کشورها هستند.
در چنین شرایطی ، قطر با تحرکات دیپلماتیک منطقه ای و بین المللی برگ برنده ای بدست آورده است که به راحتی از تحریم و قطع روابط کشورهای متحد عربستان عبور کند و نفوذ منطقه ای خود را گسترش دهد. در همین راستا دوحه نشست بین المللی دو روزه دوحه 2018 را به فرصتی برای رایزنی های منطقه ای و بین المللی در مقابله با محاصره عربستان و برخی کشورهای متحدش تبدیل کرده است.
تجربیات ایران در برابر تحریم های شدید امریکا می تواند برای قطر کار ساز باشد از همین رو محمد جواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی در حاشیه نشست بین المللی دوحه گفت که 'اگر هنری باشد که ایران بتواند به آن مسلط شود و آن را به دیگران آموزش دهد، آن هنر گریز از تحریم‌ها خواهد بود'.
قطر در این نشست نوک پیکان حمله خود را بسمت عربستان گرفته و تلاش دارد سیاست های ریاض را در منطقه از جمله در شورای همکاری خلیج فارس به چالش بکشد شیخ محمد بن عبدالرحمان الثانی درهمین پیوند گفت که شورای همکاری خلیج فارس قدرتی ندارد و نیازمند بحث بر سر مکانیسمی برای اصلاحات است.
این نشست که روز یکشنبه ادامه خواهد داشت، از منظری بیانگر اراده معطوف به چالش کشیدن توهم قدرت انحصاری عربستان بر کشورهای عربی و اسلامی منطقه است موضوعی که می تواند خواب نه چندان آرام ریاض را به دلیل سیاست های غلط محمد بن سلمان نا آرام تر کند.
کارشناس امور بین الملل

منبع: ایرنا

کلیدواژه: سياسي نشست دوحه شوراي همكاري خليج فارس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۹۷۲۵۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

وزارت خارجه قطر: دلیلی برای تعطیلی دفتر حماس در دوحه وجود ندارد

سخنگوی وزارت خارجه قطر، امروز (سه شنبه) تاکید کرد: تا زمانی که میانجیگری قطر در مساله غزه ادامه دارد، دلیلی برای بسته شدن دفتر حماس در دوحه وجود ندارد.

به گزارش ایرنا، «ماجد محمد الانصاری» افزود: سران حماس در دوحه حضور دارند و محدودیتی برای ورود و خروج آن‌ها از قطر وجود ندارد.

وی با بیان اینکه هیات‌های مذاکره کننده اکنون در قطر حضور ندارند، گفت: تلاش می‌کنیم با کمک همه طرف‌ها به راه حلی که مورد قبول همه باشد، دست یابیم.

الانصاری تصریح کرد: میانجی‌ها از اینکه پیش از ماه رمضان به توافق آتش بس دست نیافتند، احساس سرخوردگی می‌کنند. چالش نخست ما این است که طرف‌های درگیر، جدیت لازم برای دستیابی به نتیجه داشته باشند.

وی اظهار داشت: برخی وزیران کابینه نتانیاهو، تلاش‌های مثبت قطر را زیر سوال می‌برند و ما ناخرسندی خود را از زیر سوال بردن تلاش‌های میانجی‌ها به ویژه تلاش‌های قطر اعلام کردیم.

سخنگوی وزارت خارجه قطر افزود: هیچ طرفی در جامعه جهانی، حمله به «رفح» را نمی‌پذیرد، زیرا این منطقه، بدون حمله زمینی نیز با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند.

الانصاری با بیان اینکه در این مرحله نیازمند ارزیابی تلاش‌های انجام گرفته برای میانجیگری هستیم، اضافه کرد: همه باید برای توقف جنگ و حمله به رفح تلاش کنند.

جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) روز یکشنبه اخبار منتشر شده مبنی بر انتقال دفتر سیاسی این جنبش به خارج از قطر را تکذیب کرد.

شبکه روسیا الیوم به نقل از دو مقام حماس اعلام کرد که این جنبش قصد ندارد دفتر سیاسی خود را به خارج از دوحه منتقل کند.

بر اساس این گزارش، این دو مقام حماس، گزارش‌ها مبنی بر اینکه رهبری این جنبش در نظر دارد قطر را ترک کند و کشور دیگری را به عنوان میزبان انتخاب کند، رد کردند.

این دو مقام افزودند که این جنبش خواهان تقویت روابط با ترکیه از جمله دریافت کمک مستقیم از این کشور است.

روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» نیز روز شنبه ادعا کرد که جنبش حماس حداقل با دو کشور منطقه برای انتقال دفتر سیاسی این جنبش از دوحه گفتگو کرده است.

این روزنامه آمریکایی به نقل از منابع دیپلماتیک ادعا کرده بود که اقدام حماس برای انتقال دفتر سیاسی این جنبش به خارج از دوحه در نتیجه فشار مصر و قطر بر این جنبش با هدف کاهش شروط مذاکره با رژیم اسرائیل انجام می‌شود.

وال استریت ژورنال نوشته بود که اگر حماس قطر را ترک کند مذاکرات دستیابی به آتش‌بس در نوار غزه و آزادی ده‌ها اسیر صهیونیست در غزه، ممکن است به شکست منجر شود.