Web Analytics Made Easy - Statcounter
به نقل از «شبستان»
2024-03-28@17:04:26 GMT

شکوه یلدا در کویر/ آتشونی با طعم «کف»

تاریخ انتشار: ۲۷ آذر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۰۰۴۶۱۹

شکوه یلدا در کویر/ آتشونی با طعم «کف»

مراسم شب نشینی شب یلدا یا به گویش محلی مردم خراسان جنوبی «شو چله» از آن دست رسومی است که حتی بعد از گذشت چند صد سال و در میان حرکت شتابان به سمت تجدد و دور شدن از سنت ها، با کمی تغییر جزئی هنوز به قوت خود باقی است.

خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی؛ وقتی صدای پای یلدا آرام آرام از پس آخرین روزهای پائیزی به گوش می‌رسد و صفحه آخرین دقایق فصل خزان ورق می‌خورد، در دل همه به نوعی شور و حال خاصی برپا می‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!



مادر بزرگ و پدر بزرگ و بزرگ‌ترهای فامیل خانه را برای استقبال از فرزندان و نوه‌ها آماده می‌کنند تا در طولانی‌ترین شب سال، فارغ از پیچ و خم های زندگی همدیگر را به شنیدن خاطرات خوب خویش میهمان کنند. فرزندان از یکی دو روز قبل، برنامه رفتن به خانه بزرگترها را می‌چینند، اما در این میان، این بچه‌ها هستند که از همه بی قرارترند.

 

یلدا مجالی است برای شاد کردن بزرگترها، چشاندن طعم مهربانی و خوب دور هم بودن به کوچکترها و بالاخره این شب طولانی، فرصتی است تا تجربه داشتن لحظه‌های شیرین را یک بار دیگر برای خود زنده کنیم.

 


مراسم شب نشینی شب یلدا یا به گویش محلی مردم خراسان جنوبی «شو چله» از آن دست رسومی است که حتی بعد از گذشت چند صد سال و در میان حرکت شتابان به سمت تجدد و دور شدن از سنت ها، با کمی تغییر جزئی هنوز به قوت خود باقی است.

 

 

در استان خراسان جنوبی در میان مردم کویرنشین این خطه، رسوم و آئین خاصی در طولانی ترین شب سال اجرا می‌شود. در چنین شبی مردم با حضور در شب نشینی‌های (آتشونی) طولانی در منزل بزرگترهایشان سعی دارند طولانی ترین شب سال را به بهترین نحو سپری کنند.

 

مردم تا آنجا که توان مالی داشته باشند انواع و اقسام میوه، آجیل و تنقلات را خریداری کرده و با برگزاری مراسمی خاص، به استقبال نخستین روز از سردترین فصل سال می روند.

 

«کف زنی‌» شب چله

کف زنی از آیین‌های ویژه شب چله در خراسان جنوبی است البته کف زنی به معنای دست زدن و شادی کردن نیست بلکه «کف» نوعی دسر شیرین است که از گیاهی به نام «پشمه شویه» تهیه می شود.

 

در چنین شبی اعضای خانواده شامل فرزندان و اقوام نزدیک دور هم جمع شده و ریشه گیاهی به نام چوبک که در گویش بیرجند «پشم‌شویه» یا « بیح» مى ‏نامند (که ریشه نوعی گیاه صحرایی است) را کوبیده و چند بار در آب مى ‏جوشانند و چون این آب تلخ است آن را عوض می‌ کنند و مجددا مى ‏جوشانند این کار را آنقدر تکرار مى ‏کنند که تلخی آب گرفته شود و هیچ طعمى نداشته باشد.

 

آب را مى‏ گذارند سرد شود آنگاه آن را در ظرف بزرگی که بهتر است تغار سفالی باشد، مى ‏ریزند و با «دسته‏ گز» که از ترکه‏‌های به هم بسته شده درخت گز یا انار است هم مى‏‌زنند و این زدن را آنقدر ادامه مى ‏دهند که آب چوبک «کف» کند و معمولا هم زدن با آهنگ خاصی ادامه می‌ یابد تا «کف» سفت شود.

 

 

سپس مقدارى شیره انگور یا شیره شکر و یا پودر شکر را به بتدریج به آن اضافه می کنند و زدن کف را ادامه مى‏ دهند تا خوب مخلوط شود و «کف» شیرین شود. وقتى که «کف» از هر جهت آماده شد آن را در بشقاب و دیس ریخته و با مخلوط کردن مغز کوبیده گردو، بادام، پسته و تخم رازیانه و بادیان با آن از مهمانان پذیرایی می کنند، همچنین بخشی از کف تهیه شده را برای همسایگان، دوستان و آشنایان به عنوان هدیه ارسال می کنند.

 

«کف زدن» از سرگرمى‏‌هاى زمستان به خصوص شب چلّه یا یلدا است، در این میان گروهی از جوانان قبل از شیرین کردن کف‌‌ها با پرتاب آن به سوی همدیگر و مالیدن کف به سر و صورت یکدیگر شادی و نشاط را به جمع مهمانان می آورند و شبی بیاد ماندنی برای خود و دیگران به یادگار می گذارند.

 

شب چله ای نوعروسان
بردن هدیه به خانه عروس با عنوان «شب چله‌ ای» از مراسم شب یلدا در استان خراسان جنوبی است. در این شب برای دخترانی که به تازگی نامزد شده‌اند، از سوی خانواده داماد، هدایایی فرستاده می ‌شود و خانواده‌های عروس و داماد دور هم جمع می ‌شوند.

 

 

سینی بزرگ (مجمعه) تنقلات و انواع میوه و هدیه‌های مانند طلا، پارچه و لباس زمستانی از طرف داماد آینده به خانه عروس فرستاده می شود تا نویدی برای زندگی گرم و پر امید آنان باشد.

 

طعم لذیذ گوشت داغ شو چله

یکی دیگر از رسوم قدیم مردم بیرجند به خصوص در روستاها گوشت شب چله بود که همه خانواده برای تأمین گوشت گوسفند خود یک یا چند گوسفند را در منزل خود پروار کرده تا موقع نیاز گوشت آن را مصرف کنند اما یکی از این گوسفندها، گوسفند پروراری مخصوص شب چله بود که بعد از ذبح گوشت آن را ریز ریز کرده و در دیگ بزرگی چدنی به صورت داغ و سرخ شده استفاده می‌کردند و با نان‌های محلی که با روغن‌های داغ داخل دیگ گوشت چرب شده‌اند چکمال درست کرده که واقعاٌ غذای لذیذی است..

 

«اوسونه خوانی» مادربزرگ پای کرسی یلدا
برپا کردن کرسی‌های ذغالی که اکنون به کرسی برقی تبدیل شده است یکی دیگر از ویژگی‌های شب چله مردم خراسان جنوبی است که با آن به استقبال فصل سرد زمستان می‌‌روند.


در گذشته مرسوم بود یک سینی بزرگ به نام مجمعه (سینی مسی بزرگ) بر روی کرسی گذاشته می شد و انواع میوه های و تنقلات روی سینی چیده می شد همه فامیل گرد کرسی حلقه زده و تا نیمه های شب به فال حافظ  گوش داده و افسانه های قدیمی، به لهجه محلی «اوسونه» تعریف می کردند.

 

 

تب‌وتاب آمادگی برای شب یلدا و ساختن شبی خاطره‌انگیز اکثر مردم دیار کویر را در برگرفته است، این را می‌توان از گفتگوها مشاهده کرد، اما در این‌بین عده‌ای هم هستند که قشر آسیب‌پذیر جامعه را فراموش نکرده‌اند و تلاش می‌کنند شادی شب یلدای خود را با زنان و کودکان بی‌سرپرست و خانواده‌های کم‌بضاعت تقسیم کنند. برخی گروه‌های تلگرامی و مجازی با نشر احادیثی از پیامبر اکرم (ص) و دیگر ائمه اطهار تلاش می‌کنند حس اجتماعی اقشار جامعه را تحریک و آن‌ها را نسبت به برداشتن قدم‌هایی هرچند کوچک تشویق کنند.

 

یلدا فقط به آجیل و انار و هندوانه و انواع و اقسام خوراکی‌هایش یلدا نیست، به دور هم جمع شدن و خلق لحظات شاد و به یادماندنی است که یلدا می‌شود. رسم زیبای دیدار یکدیگر در شب یلدا وقتی زیباتر می شود که با زیاده روی نکردن در مصرف خوراکی ها و تنقلات، بخشی از آنها را به مصرف یتیمان و افراد بی بضاعتی برسانیم که توانایی تهیه چنین اقلامی را در این شب ندارند.

 

اینکه سنت‌های زیبای ایرانی به واسطه گرانی و خرج تراشی‌ها و تجملات برای خانواده‌ها دشوار شود، زیبایی در بر نخواهد داشت و باید یاد بگیریم که شب‌ها و روزهای دور هم جمع شدن‌ها را با سادگی و قناعت و البته اندکی هنر و سلیقه به یاد ماندنی کنیم.

 

گزارش: زهرا مهرور

 

پایان پیام/375

منبع: شبستان

کلیدواژه: تجلیل از پژوهشگران پاییز وحدت حوزه و دانشگاه شب یلدا هرمزگان فصل پاییز عشایر استان لرستان ایران محسن هاشمی کف زنی شب چله آیین شب یلدا خراسان جنوبي

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۰۰۴۶۱۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ممنوعیت ورود گردشگران به کویر مرنجاب و سیازگه

به گزارش خبرگزاری صداوسیما،مرکزاصفهان؛ رییس اداره میراث فرهنگی آران و بیدگل گفت: ورود گردشگران به مناطق کویری از جمله مرنجاب و سیازگه از ۱۹ تا ۲۳ ماه مبارک رمضان با هدف حفظ حرمت شب های قدر و ماه مبارک رمضان ممنوع شد.
جواد عبدلی افزود: تنها برای گردشگرانی که قبلا اقامت در مجموعه های گردشگری در کویر را ذخیره کردند، ورود آزاد بوده و برای سایر گردشگران ورود به کویر ممنوع خواهد بود.
منطقه نمونه گردشگری مرنجاب در شمال شهرستان آران و بیدگل جزو بکرترین و زیباترین کویرهای کشور است که از شمال به دریاچه نمک، از غرب به کویر مسیله، دریاچه حوض سلطان و حوض مره و از شرق به پارک ملی کویر منتهی می شود.

مرنجاب با برخورداری از ظرفیت فعالیت هایی مانند کویرنوردی، آفرود، موتورسواری، سافاری، شترسواری و اسکی روی شن و ماسه، سالانه میزبان ده ها هزار نفر گردشگر داخلی و خارجی است.

کویر سیازگه هم پهنه‌ای گسترده در دامن ریگزارهای شمال ابوزیدآباد و دروازه ورود به پناهگاه حیات وحش یخاب که تا شهر ابوزیدآباد آران وبیدگل کمتر از ۱۰ کیلومتر فاصله دارد.

دیگر خبرها

  • بیستون، نگاره‌ای از غرور و شکوه ایران (فیلم)
  • ممنوعیت ورود گردشگران به کویر مرنجاب و سیازگه
  • شکوه بزرگ‌ترین آبشار خاورمیانه در نیریز پس از بارش
  • تالاب مره قم ثبت ملی شد
  • وجود ۱۹ شهید در بخش نگین کویر فهرج
  • نمایی از زیبایی و شکوه شهرک اکباتان | عکاسی از زاویه جدید +تصویر
  • «باغ تیتو» لکه‌ای سبز در دل کویر
  • بزرگترین مراسم محفل قرآنی کشور در ورزشگاه آزادی/ همه چیز آماده یک گردهمایی با شکوه +عکس و فیلم
  • روستای اصفهک طبس روستایی با قدمت 400 سال در دل کویر
  • شکوه تماشایی آبشار بیشه پس از بارش شدید باران