به نقل از «ایرنا»

تاریخ و فرهنگ ایران در آیینه اسناد

تاریخ انتشار: ۲۷ آذر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۰۱۱۲۸۷

تبریز - ایرنا - اسناد ملی و میراث مکتوب به عنوان حافظه تاریخی یک کشور، بیانگر اندیشه، فرهنگ و تجربه یک ملت به شمار می رود و آیینه تمام نمای اصالت تاریخی و بالندگی ملی است که باید در حفظ و نگهداری آن کوشید.

به گزارش ایرنا، اسناد ملی و میراث مکتوب، اندیشه، فرهنگ و تأثیرگذاری آنها در شیوه زندگی و تحول ملت ها را نشان می دهند که متأثر از رخدادهای فراگیر در جغرافیای زیستی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آثار مکتوب، منقوش و ابزارهای ساخته شده که در پی کاویدن های باستان شناسی به دست می آیند، هر یک سند چگونگی اندیشه و خط مشی مردمان دوران پیشین به شمار می رود که در حافظه تاریخ به نسل های بعدی رسیده است و به آیندگان نیز واگذار خواهد شد.
این آثار، پشتوانه اصالت تاریخ و بالندگی ملی به شمار می رود که به همین دلیل باید نسبت به پاسداری از آنها تلاش کرد.
با توجه به اهمیت اسناد و میراث مکتوب و ضرورت توجه به این مقوله مهم که نقشی انکار ناپذیر در شناسایی هویت ملی کشور دارد، «موسسه تاریخ و فرهنگ ایران دانشگاه تبریز» نشستی علمی و تخصصی به مناسبت هفته پژوهش برگزار کرد.

** کتابخانه تخصصی تاریخ با سه هزار جلد کتاب
رییس «موسسه فرهنگ و تاریخ ایران»، این موسسه را یکی از موسسه های علمی، پژوهشی و فرهنگی کشور معرفی کرد و گفت: این موسسه وابسته به دانشگاه تبریز است و سابقه آن به سال 1343 شمسی بازمی گردد.
دکتر محمدعلی پرغو، هدف از تاسیس این موسسه را پژوهش در تاریخ و فرهنگ ایران ذکر کرد و افزود: این موسسه در حقیقت یکی از موسسات بی همتایی است که برای پژوهش و تحقیق به وجود آمده است.
وی اهداف موسسه را متمرکز کردن همه فعالیت های تحقیقاتی درباره تاریخ و فرهنگ ایران و کمک به توسعه این فعالیت ها، کمک غیرمستقیم به تحقیقات ایران شناسی از راه تهیه طرح تحقیق و نشر آن برای استفاده اشخاص و موسسات دانشگاهی و تبادل نظر و اطلاعات درباره مسایل مورد علاقه مشترک دانشمندان ایرانی و خارجی برشمرد.
پرغو اظهار داشت: در مورد موسسه های مشابه وابسته به دانشگاه ها، این موسسه مرجع صالحی برای ارایه مسایل راجع به تاریخ فرهنگ ایران و مشاور رسمی دانشگاه می باشد.
رییس «موسسه تاریخ و فرهنگ ایران» دانشگاه تبریز با بیان اینکه نخستین رییس موسسه دکتر منوچهر مرتضوی، معاون وقت دانشکده ادبیات این مرکز دانشگاهی و رییس بعدی آن، بود، گفت: با تلاش های ایشان موسسه به یکی از مراکز معتبر علمی کشور تبدیل و با ایران شناسان بنام جهان ارتباط برقرار کرد.
وی تعداد کتاب های چاپ شده توسط موسسه تا اردیبهشت 1358 را 33 عنوان ذکر کرد و افزود: این موسسه علاوه بر داشتن انتشارات، دارای کتابخانه تخصصی با سه هزار جلد کتاب در زمینه تاریخ و فرهنگ است.
پرغو با بیان اینکه موسسه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به خاطر برخی مسایل از جمله جنگ مدتی تعطیل بود تا اینکه در سال 1389 احیا شد، اظهار داشت: بعد از احیا با تلاش همکاران، کتاب های موسسه از دانشکده ادبیات گردآوری و ده ها جلد کتاب نایاب به کتابخانه آن افزوده شد و نیز اسناد و مکاتبات با ارزش نیز به موسسه انتقال یافت.
وی راه اندازی «موزه تاریخ و فرهنگ» را نیز یکی دیگر از دستاوردهای موسسه ذکر کرد و افزود: در این موزه که از نظر قدمت دومین موزه کشور بعد از موزه ملی تهران است، 500 قطعه با ارزش تاریخی و هنری نفیس متعلق به دوره های مختلف در آن نگهداری می شود.

** اهمیت آرشیو در تاریخ و اندیشه
عضو هیات علمی «موسسه تاریخ و فرهنگ ایران» نیز با بیان اینکه در اهمیت آرشیو جای انکاری وجود ندارد، اظهار داشت: آرشیو در زندگی انسانی و جوامع به قدری اهمیت دارد که برخی از ملت ها و انسان ها نسبت به جعل، مصادره و یا ایجاد آرشیوها مبادرت می ورزند.
دکتر رضا نصیری حامد، اهمیت آرشیو در اندیشه های سیاسی، اجتماعی و نظام های فکری را مهم توصیف کرد و افزود: در هر دو مورد آرشیو جایگاه خود را دارد اما در مورد نظام فکری اهمیت بیشتری دارد.
وی ابراز داشت: منظور از اندیشه، نظام فکری مدون و منسجم دارای ساختاری است که از طرف اندیشمندان ارایه شده و در کنار آن یک نظام فکری داریم که ممکن است لزوما به این درجه از انسجام نرسیده باشد، اما نمایانگر روح و اعتقادات یک دوره است.
نصیری حامد با بیان اینکه در بررسی و مطالعه دوره مشروطه و نظام فکری و خواسته های آن دوره آرشیوها خیلی به ما کمک می کنند، افزود: آرشیو به معنای صرف وجود اسناد نیست و اگر نتوان آنها را بازیابی کرد آرشیو معنادار نخواهد بود.
وی ادامه داد: اهمیت دیگر آرشیو، بودن و یا زمانی وجود داشتن منابع، نسخ و یا اسناد نیست، بلکه آرشیو به معنای واقعی آن توانایی دراختیار گرفتن، ثبت و ضبط و توان استفاده از آنهاست که اگر دچار خدشه و وقفه ای شده باشد، در عمل بودن چیزی در گذشته نه تنها مفید نیست، بلکه ممکن است به سوءفهم ها و کژی های متعددی هم بینجامد.
نصیری حامد اظهار داشت: ضمن آنکه در اصل آرشیو یعنی محل، سازمان، نهاد یا نهادهای متکفل و مسئول برای حفظ و نگهداری از اسناد و از این نظر صرف بودن اسناد به صورت پراکنده هم آرشیو مناسبی نبوده و شاید نتوان بر آن نام آرشیو اطلاق نمود.
عضو هیات علمی «موسسه تاریخ و فرهنگ ایران» گفت: اگر نسخه های خطی در کلکسیون های شخصی نگهداری شوند آن نیز به معنای آرشیو نیست.
نصیری حامد با بیان اینکه امروزه اهمیت آرشیو در مطالعات میدانی و موضوعاتی که شواهد و مدارک عینی دارند، آشکار و روشن است، افزود: با این وجود سوال و دغدغه آن است که آرشیو برای مقولات فکری و اندیشه‌ورزانه چه استفاده ها و کاربردهایی می‌تواند داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه اسناد و امور آرشیوی هم ممکن است در معرض قضاوت های مختلف تاریخی و فرهنگی و حتی سیاسی قرار گیرند، اظهار داشت: اما موجودیت بالعینه و مشخص آنها تا حدودی ماهیتی غیرارزش مدارانه به آنها می بخشد و سبب می شود آنها تا حدودی فارغ از ارزش ها بتوانند مورد قضاوت و ارزیابی قرار گیرند.
نصیری حامد افزود: ماهیت، ارزش، دلالت اسناد و مواد آرشیوی تنها یک بار و برای همیشه تعیین نمی شود و مطلق نیست، چون گذر زمان گاهی ارزش چیزی را روشن می کند که چه بسا در زمانه خودش چندان جدی و مهم انگاشته نمی شد.

**اهمیت موزه در پژوهش های تاریخی و فرهنگی
رییس «موزه و استاد تاریخ دانشگاه تبریز» نیز با بیان اینکه در مطالعات تاریخی مهم ترین عنصر بحث منابع است، اظهار داشت: اگرچه منابع نوشتاری یکی از منابع مهم تاریخی محسوب می شوند، اما اینها کافی نبوده و گاهی یک نقاشی، سکه و یا نقشه، حرف های زیادی برای گفتن دارد و می تواند بسیاری از مسایل را کشف کند.
دکتر غفار عبداللهی مینق، منابع تاریخی را به دو دسته نوشتاری و غیرنوشتاری تقسیم کرد و افزود: منابع تحقیقی فقط کتب نوشتاری در کتابخانه نیست، بلکه اسناد و اشیای تاریخی نیز از جمله منابع ارزشمند تحقیق محسوب می شوند.
وی درباره اهمیت اشیای باستان شناسی در مطالعات تاریخی گفت: علم باستان شناسی نه تنها علم کلی برای شناخت تاریخ، بلکه گاه اصالت آن از همه اقران بیشتر است و تنها راه و طریق تحقیقات و پژوهش های تاریخی به شمار می آید.
عبداللهی، بازدید از محوطه های باستانی و اماکن تاریخی را یکی از منابع باارزش غیرنوشتاری در تحقیق و پژوهش دانست و افزود: دیدن یک میدان جنگ و یا موزه در کسب آمار و اطلاعات کمک زیادی به ما می کند که باید از این منابع بیشتر استفاده کنیم.
استاد تاریخ دانشگاه تبریز با بیان اینکه همه بناهای تاریخی راجع به معماری و سبک فرهنگ آن دوره حرف های زیادی برای گفتن دارند، اظهار داشت: گورستان عصر آهن تبریز به اندازه یک کتاب مطلب آموزشی دارد، زیرا نحوه خاکسپاری اجساد، اعتقادات و باورها و ابزار و آلات آن دوره را به خوبی به ما نشان می دهد.
عبداللهی همچنین دیدن تابلو های نقاشی و مینیاتورها را در کسب اطلاعات تاریخی موثر دانست و گفت: با نگاه به نقاشی های قرن شانزدهم ابعاد بسیاری از زندگی و آداب و رسوم آن دوره برای ما مکشوف می شود.
گزارش از: نعمت مرادپور
6132/518

منبع: ایرنا

کلیدواژه: فرهنگي تاريخ و فرهنگ اسناد تبريز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۰۱۱۲۸۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حشاشین؛ کینه صهیونیستی به روایت مصری

  حشاشین و خیام و ابن‌سینا و... برساخته‌هایی هستند علیه ایران اسلامی پیرو اسلام ناب محمدی. فکری که پشت اینهاست بسیار فراتر و بزرگ‌تر از چنین محصولات فرهنگی و داده‌هایی است. به عبارتی باز هم این موج یورش به اسلام سیاسی و ایرانیت شیعه و اسلام‌گرایی سلسله‌وار ادامه خواهد داشت و ضمن سنگربندی فرهنگی بایستی به «پدافند فرهنگی» هم بپردازیم. جریانات ضدایرانی و اسلامی یکی از جریاناتی است که یهودیان تندرو و اسلاف امروزی آنها صهیونیست‌ها قرن‌هاست که به آن می‌پردازند و تلاش می‌کنند تمدن ایرانی را که سایه سنگینی در منطقه دارد، تحریف یا پاک کنند. این جریان سال‌هاست همواره در تاریخ و مستندات دست برده و امروز نیز با رسانه‌های جدید اعم از سینما و تلویزیون تلاش خود را مضاعف کرده است. یکی از متاخرترین این عملیات ضدتمدنی پخش سریال حشاشین است که اگرچه به نظر می‌رسد از سوی مصر ساخته شده اما می‌توان ردپای ضدایرانی صهیونیست‌ها را در آن بازخوانی کرد. به همین بهانه نگاهی داریم به این سریال و در گفت‌وگو با تنی چند از ایران‌شناسان و اسلام‌شناسان به جریانات تحریفی آن نگاه می‌کنیم.

یک ضرب‌المثل قدیمی می‌گوید تاریخ را برندگان و فاتحان می‌نویسند و یک ضرب‌المثل هنری دیگر هم هست که می‌گوید کسانی که دوربین فیلمبرداری را در دو صنعت سینما و تلویزیون در دست دارند، روایت خودشان را از تاریخ تعریف و بیان می‌کنند. این گروه که سرمایه و فناوری پیشرفته تصویری را در اختیار دارند، تاریخ را آن‌گونه تعریف و تفسیر می‌کنند که خود دوست دارند و بیمی از آن ندارند اگر این نوع تعریف منجر به تحریف تاریخ و واقعیت‌ها شود. ژانر قدیمی و محبوب تاریخی یکی از گونه‌های شناخته‌شده تاریخ سینماست که از دیرباز فیلمسازان و تهیه‌کنندگان مختلفی از اقصی نقاط دنیا، با بهره‌گیری از این ژانر پرمخاطب گوشه‌هایی از تاریخ پرتلاطم و جنجالی دوران و اعصار گذشته را به تصویر کشیده و فیلم‌ها و سریال‌های پرخرجی را در معرض دید تماشاگران علاقه‌مند وکنجکاو قرار داده‌اند. سریال عربی«حشاشین/ قاتلان» یکی ازاین بی‌شمارسریال‌های تاریخی است که توسط دست‌اندرکاران صنعت تلویزیون مصر تهیه وپخش شده است.این سریال ۳۰قسمتی درباره ظهورحسن صباح وجنبش اسماعیلیه در قرن یازدهم هجری است.
 
ضدهالیوودی ارتجاعی
از مصر به‌عنوان مهم‌ترین کشور جهان عرب نام برده می‌شود که دو صنعت سینما و تلویزیون قوی دارد. در میان کشورهای عرب‌زبان منطقه خاورمیانه، خلیج‌فارس و شمال آفریقا، شاید نتوان کشور دیگری را پیدا کرد که دو صنعت فیلمسازی و مجموعه‌سازی در آن رونق فراوانی دارد و با جذب انبوه تماشاگران، داعیه مبارزه و مقابله با تولیدات دنیای غرب و در رأس آن هالیوود را دارد. سریال حشاشین که با سروصدا و جنجال زیاد در ایام ماه رمضان روی آنتن این کشور عرب‌زبان رفت (و خیلی زود مشتریان و تماشاگران زیادی در سایر کشورهای جهان عرب و حتی بین فارسی‌زبانان پیدا کرد) با هزینه‌ای ۱۲ میلیون دلاری تهیه شده که برای صنعت سرگرمی یک کشور در حال رشد، رقم کلانی به حساب می‌آید.برنامه‌سازان مصری از ماه رمضان به‌عنوان زمانی مناسب برای مقابله با تولیدات هالیوودی اسم می‌برند و عقیده دارند حال و هوای این ماه مبارک به‌گونه‌ای است که مردم روزه‌دار بیشتر به‌دنبال تماشای سریال‌هایی به زبان بومی با داستان‌هایی محلی هستند. با این حال، گمان بسیاری بر این است که ادعای مقابله با هالیوود، بهانه خوبی به دست سریال‌سازان مصری نمی‌دهد که دست به تحریف تاریخ بزنند و آن ‌را به شیوه موردپسند خود به نمایش بگذارند.
 
تحریف به نفع چه کسی؟
بنا به گفته سازندگان مجموعه، داستان حشاشین با در رأس قرار دادن زندگی و فعالیت‌های حسن صباح تلاش دارد نگاهی عمیق به گروه و جنبش حشاشین و توانمندی‌های استراتژیک آنها و همچنین راه و روش‌های پررمز و راز آن داشته باشد. پیتر میمی، کارگردان سریال آن را اثری جذاب و سرگرم‌کننده توصیف می‌کند که با خود آموزه‌های زیادی دارد و برای بینندگانش در حکم یک کلاس کامل تاریخی است! او و عبدالرحیم کمال، نویسنده فیلمنامه مدعی هستند که داستان‌شان برگرفته از رویدادهای تاریخی است که در قرن ۱۱ رخ داده و آنها با بهره‌گیری از این ماجراها، فیلمنامه‌شان را نوشته‌اند. این در حالی است که پس از پخش سریال در لبنان، بسیاری از آن به‌عنوان یک سرقت هنری اسم بردند و گفتند فیلمنامه حشاشین دقیقا برگرفته از داستان یک رمان پرخواننده لبنانی به نام «سمرقند» است که توسط امین معلوف، نویسنده فرانسوی لبنانی‌تبار نوشته شده است. رسانه‌های لبنانی حتی تا آنجا پیش رفتند که احتمال شکایت مالکان کتاب علیه سازندگان مجموعه را مطرح کردند. این همه در حالی اتفاق افتاد که سازندگان سریال در رابطه با انتقادهای دیگری که نسبت به عدم رعایت نکات تاریخی داستان مطرح شد، گفتند آنها خودشان را متعهد به رعایت جزئیات تاریخی ماجرا نکرده و فقط از آن تاریخ الهام گرفته‌اند! منتقدان هنری و ادبی با کنار هم گذاشتن این دو موضوع، صحبت از دوگانگی و تضاد گفتار سازندگان حشاشین کردند و نسبت به این عدم صداقت و دروغگویی موضع گرفتند.
 
واقعیت کجاست؟
بنا بر روایات تاریخی، با زوال قدرت فاطمیون در مصر نهضت اسماعیلیون خاتمه نیافت و جنبشی که تحت رهبری حسن صباح شکل گرفت به مدت ۱۷۰سال دنیای اسلام را تحت تاثیر خود قرار داد و پس از حمله مغول‌ و سقوط قلعه الموت (به‌عنوان مرکز و پایگاه صباح و پیروانش) بود که این جنبش به آخر رسید. داستان سریال چهره‌ای منفی از صباح و پیروانش ارائه می‌دهد و حتی منتقدان تاریخی می‌گویند نوع گریم بازیگر نقش حسن صباح به‌گونه‌ای است که چهره رهبر داعش را به یاد می‌آورد. نوع روایت داستان هم به ‌گونه‌ای است که بیننده ناخودآگاه تشابهاتی بین آن و داستان جریانات ارتجاعی معاصر منطقه خاورمیانه و اطراف آن همچون افکار گروه داعش، طالبان افغانستان و حتی اخوان المسلمین مصر پیدا کند.  این موضوع حتی عمیق‌تر هم قابل بررسی است، زیرا تصویری که رسانه‌های غربی از داعش و گروه‌های تکفیری در ذهن مخاطبان خود ساخته‌اند، آنها را منتسب به فرهنگی ایرانی دانسته و حالا از این تصویر جعلی در صنعت سریال‌سازی و سینما بهره می‌برند. این موضوع را می‌‌توان در زمینه روایت داستانی که به تاریخ‌نگاری مارکوپولو، جهانگرد معروف هم نزدیک است، بررسی کرد. این سیاح در رابطه با حسن صباح و قلعه‌الموت ادعا کرده بود او در پشت قلعه‌اش باغی درست کرده بود که شبیه روایاتی است که از بهشت توصیف شده است. طبق این ادعا،صباح در این باغ ازدختران وزنانی نگهداری می‌کرد وبه پیروانش موادمخدر(حشیش) می‌داد(نام سریال هم با نگاهی به این موضوع انتخاب شده است) و پس از هوشیاری آنها، وعده بهشت به پیروانش می‌داد تاآنهابه عنوان فدایی، جان‌شان را نثار کنند.

تصویرسازی دروغین غرب

این مورخ مدخل‌هایی نیز دردایره‌المعارف بزرگ اسلامی،دانشنامه جهان اسلام،ایرانیکا ودانشنامه اسلام نوشته‌ است.او تاریخی‌بودن سریال «حشاشین» را زیر سؤال برده و درستی روایت آن‌ را به چالش کشیده است. دفتری همین دیدگاه را در رابطه با بازی ویدئویی مربوط به گروه اسماعیلیه (که طرفداران زیادی در کشورهای عربی دارد) نیز مطرح و تردیدهایش نسبت به اصالت این اظهارات را بیان می‌کند. به باور او، هم بازی ویدئویی و هم سریال تلویزیونی هیچ‌یک عدالت را نسبت به اصل ماجرا رعایت نکرده‌اند. به گفته او: «آنچه در سریال ارائه می‌شود توهمات و ذهنیات سازندگانش است که ریشه در دیدگاه‌های غلط و جاهلانه جنگجویان صلیبی و تاریخ‌نگاران غربی و مسیحی دارد که با جنگ و ویرانی خودشان را به سرزمین‌های مقدس رساندند و در سال ۱۰۹۹ اورشلیم را با شمشیرهای‌شان فتح کردند.»
 
استفاده صلیبیون از اختلافات شیعه و سنی
دفتری حتی برگزیدن نام حشاشین برای صباح و طرفدارانش را به صلیبیون نسبت می‌دهد که نخستین بار آنها از این واژه استفاده کردند. صلیبیون بعد از فتح شهر نیزاریس سوریه، درک غلط خود از این موضوع را عمومیت دادند: «در آن ایام، اهالی شهر که شیعه بودند دشمنانی در بین مسلمانان سنی داشتند.این گروه سنی از طرف مقابل خود با عنوان حشاشیون اسم می‌بردند. اگر به معنی این کلمه دقت کنید، به معنی کسی است که افیون مصرف می‌کند. بهره‌گیری از این کلمه کمک می‌کرد تا افرادی با روحیات اخلاقی سطح پایین که سابقه اجتماعی موجه و مناسبی نداشتند، نهایت سوءاستفاده را از این موضوع و نام داشته باشند.»
 
تحریف مبارزه با اشغالگر به تروریسم 
اما این تاریخ‌شناس و عضو تیم مشورتی دانشنامه اسلام، موضوع را از منظر دیگری مورد بحث و مطالعه قرار می‌دهد، جنبه‌ای که کاملا در تضاد با داستان ادعایی سریال حشاشین است. دفتری این طور ادامه می‌دهد: «برای درک درست تاریخی و تحلیل درست، باید به دورنما و چشم‌انداز سیاسی و مذهبی موجود در قرن یازدهم نگاه کرد و آن‌را مورد توجه قرار داد. در آن زمان، آنچه که امروز آن‌را کشور ایران می‌نامیم تحت کنترل ترک‌های سلجوقی بود و حسن صباح انقلابی را علیه آن رژیم سنی مذهب آغاز کرد. این یک واقعیت است که بنیان و اساس سیاست حسن قلعه بر پایه ترور بنا شد، اما آن‌را باید در چارچوب مبارزه با اشغالگر تعریف و بررسی کرد و امروزی‌کردن آن شخصیت و دوران زندگی‌اش به‌عنوان منبع و منشا ظهور تروریسم اساسا غلط است. این یعنی تحریف تاریخ و واقعیت‌ها. حسن الموت را در کوه‌های شمال محدوده پرسیا در شرایطی بنا کرد که یک ارتش بسیار پرقدرت و مجهز سلجوقی مقابلش قرار داشت. او می‌دانست که نمی‌تواند با چنین ارتشی رودررو شود، زیرا سپاهی در آن حد و اندازه نداشت. به‌جای آن، او چهره‌های اصلی دولت سلجوقی را نشانه گرفت، امیر به امیر و محل به محل.»
 
غرب چگونه رد پای تروریستی خود را پاک می‌کند
برخلاف آنچه داستان سریال به‌دنبال القای آن است، طرفداران حسن پیشروان تروریست‌های معاصر نیستند و دفتری در توضیح آن چنین می‌گوید: «آنها هیچ وجه اشتراکی با تروریست‌های امروزی ندارند. در وهله نخست، دلیل این دو در رابطه با اقدامات‌شان یکی و همسان نیست. آنچه باعث شد تا اسماعیلیون دست به اسلحه ببرند، هیچ تناسب و سنخیتی با دست به اسلحه‌ای که تروریست‌های امروزی منطقه برده‌اند ندارد و یکی نیست. ترورهای آنها کاملا هدفمند و گلچین‌شده بود، با قصد به‌وحشت‌انداختن عموم نبود و به مردم بی‌گناه آسیبی نمی‌رساند. حتی آنها مخترعان موضوع ترور نبودند. قبل از آنها از یک‌سو صلیبیون و از سوی دیگر خود سلجوقی‌ها گسترش‌دهنده این حرکت بودند. طرفداران حسن طی ۳۴ سال فعالیت او، در کل فقط ۵۰ ترور انجام دادند. شمار ترورهای طرف‌های مقابل، بسیار بیش از اینهاست.»
 
آدرس غلط صلیبیون
این مورخ همچنین به این نکته مهم اشاره می‌کند که جنگجویان صلیبی هیچ وقت نتوانستند ماهیت ایثارهای طرفداران حسن را به درستی درک کنند. به همین دلیل، برای توضیح این امر سراغ ساخت روایت‌های دروغین و غلط پیرامون وعده‌های مقبول و دوست‌داشتنی حسن به آنها برای قربانی کردن جان‌شان رفته است.  دفتری در پایان به تماشاگران سریال حشاشین توصیه می‌کند: «فقط این نگاه را باید به یاد داشته باشند که اکثر داستان‌هایی که درباره آن دوره تاریخی تعریف می‌شود، توسط صلیبیون بازگو شده که از خاورمیانه به خانه‌های‌شان در اروپا برگشتند. تا زمانی که این افسانه‌ها فقط از جانب یک طرف ماجرا بیان شود که هیچ تناسبی با آدم‌ها و داستان واقعی ندارند، نمی‌توان از یک روایت خوب، معقول، درست و واقعی صحبت کرد.»