نقش رسانه در کاهش فساد- سرهنگ کارآگاه غلامحسین بیابانی*
تاریخ انتشار: ۲۸ آذر ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۰۲۸۶۰۰
تهران- رسانه ها به عنوان یک نهاد نظارت و توازن، نقشی حیاتی در کاهش فساد دارند و از سوی دیگر ظهور شبکه های اجتماعی موجب شده تا رسانه ها با ابزاری قدرتمندتر از گذشته به جنگ فساد بروند.
دسترسی روزافزون به اینترنت و دولت الکترونیک، احتمال افشای فساد مسئولان را در هر جامعه ای افزایش داده است و از این رو می توان به تاثیر آزادی رسانه، دسترسی به اینترنت و ارائه خدمات آنلاین حکومتی بر کاهش فساد پی برد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
رسانه ها به عنوان چهارمین رکن حکومت (علاوه بر قوه مجریه، مقننه و اجرایی) بر همنوایی با قوانین، ارزش ها و هنجارهای دموکراتیک نظارت می کنند ولی در مقایسه با سه قدرت نهادی هیچ ابزار رسمی برای مجازات تخلفات مسئولان ندارند بنابراین آنها کنترل عمومی خود را به صورت غیرمستقیم اعمال می کنند.
رسانه ها این نقش را به شش شیوه انجام می دهند؛ اول اینکه رسانه ها به عنوان نگهبانانی هستند که تصمیم گیران سیاسی را در قبال اعمالشان مسئول نگه می دارند. با این کار رسانه ها 'می توانند با بررسی و گزارش دهی موارد فساد به نهادهای قضایی' کمک کنند و این نظارت به بررسی توسط نهادهای رسمی و محکومیت فعالان سیاسی فاسد منجر می شود.
زمانی که قدرتهای نظارتی به دنبال فساد می گردند و نمی توانند به طور موثری مجازات را اعمال کنند، رسانه های مستقل و منتقد اغلب نقش خود را به عنوان نهادی تنظیمی کارآمدتر از نهادهای قضایی، مقننه و اجرایی ایفا می کنند و با قرار دادن مقامات دولتی فساد در معرض نظارت، رسانه های جمعی در مسئولیت پذیری عمودی سهیم می شوند؛ اندیشمندان این امر را به عنوان یک مکانیزم کنترلی بین نقش آفرینان قدرتمند فرادست و نقش آفرینان فرودست با قدرت کمتر توصیف می کنند.
دوم اینکه رسانه های جمعی توازن و نظارت بین فعالان قدرتمند را تقویت می کنند؛ با افشای نواقص در نهادهای ضدفساد، روزنامه نگاران می توانند آن ها را به اصلاح این نهادها بخوانند و بدین وسیله موثر بودن رسانه ها را در مبارزه با فساد افزایش دهند. علاوه بر این افزایش آگاهی عمومی از طریق پوشش رسانه ای باعث تقویت کار و مشروعیت نهادهای ضدفساد می شود .
سوم اینکه رسانه های جمعی یک فضای مدنی برای بیان شکایات و مشارکت در ایجاد افکار عمومی فراهم می سازند؛ با 'برجسته ساختن قصور در سیاست ها، سوءمدیریت توسط مقامات، رسوایی ها در شرکت های بزرگ'، رسانه ها می توانند فشار عمومی ایجاد کنند تا سیاستمداران فاسد را مجبور به استعفا و ترک قدرت سیاسی کنند.
این کمپین ها با نام بردن و شرمگین ساختن افراد فاسد، بر شهرت نقش آفرینان فاسد تاثیر می گذارد و می تواند سازگاری با قانون را افزایش دهد؛ این اقدامات مخصوصا در مبارزه علیه فساد مجرمانه موثر هستند.
فساد مجرمانه مربوط به زمانی است که 'مقامی مسئول قدرت به تعویق انداختن یا امتناع از انجام یک خدمت را دارد... تا از عامل خصوصی به شکل رشوه، رانت استخراج کند'.
در این مورد، قربانی علاقه دارد تا مقام فاسد را رسوا کند اما زمانی که هم عوامل رشوه دهنده و هم عوامل رشوه گیرنده از معامله فاسد نفع ببرند، هیچ کدام از آن ها شکایتی نخواهند کرد که این امر نشان دهنده نیاز به رسانه های تحقیقی برای مشارکت فعال در تلاش های ضدفساد است.
چهارم اینکه با فراهم ساختن اطلاعات در مورد فساد، رسانه های جمعی در ایجاد فضای شفافیت در جامعه مشارکت می کنند و فساد را هم در سطح فردی و هم در سطح سیستماتیک کاهش می دهند؛ اما باید درنظر داشت که شفافیت به تنهایی در کاهش فساد کافی نیست و دسترسی گسترده به اصلاعات باید با 'توانایی پردازش اطلاعات و انگیزه‌هایی برای عمل بر اساس اطلاعات پردازش شده' همراه شود بنابراین برخی از محققان رویکردی انتقادی‌تر نسبت به رابطه بین رسانه‌های خبری و فساد دارند.
پنجم اینکه رسانه‌های ناظر دارای تاثیرات بازدارنده هستند؛ نظریه بازدارندگی سه نیرو را شناسایی می‌کند که انتظار می‌رود که دفعات و دامنه فساد را افزایش دهند:
(1) دامنه وسیع پاداش‌های خارجی (2) احتمال اندک کشف فساد (3) کم بودن شدت مجازات. اگر رسانه‌ها نقش نظارتی خود را ایفا کنند، احتمال اینکه خطاهای مسئولین افشا شوند و دچار پیگیری قضایی شوند و یا قدرت یا شهرت خود را از دست دهند، افزایش می‌یابد؛ بنابراین منافع شخصی فساد کاهش می‌یابد و مجرمان بالقوه قبل از مشارکت در فساد، از انجام این کار بازداشته می‌شوند.
همچنین برای اینکه مسئولان در هر کشوری با موفقیت از فساد برحذر شوند، قرار گرفتن در معرض رسانه‌ها، قوانین سخت ضدفساد و پیگیری کارآمد قضایی باید مکمل یکدیگر باشند چراکه اگر نهادهای قانونی ضعیف باشند یا خودشان فاسد باشند، مجرمان بالقوه نباید از مجازات بترسند.
ششم شیوه‌های ناملموسی است که رسانه‌ها می‌توانند در مبارزه با فساد همکاری کنند؛ این نظارت‌ها بر روی فساد از فضای اجتماعی وسیع‌تر پلورالیسم سیاسی بهتر، گفتگوی عمومی سرزنده و احساس مسئولیت بیشتر در بین مسئولین و نهادهای مختلف برمی‌خیزد که نتیجه فرعی رسانه‌های خبری مستقل قدرتمند است.
* رئیس مرکز تحقیقات کاربردی پلیس آگاهی ناجا و استاد دانشگاه
تهرام/9343//1348
منبع: ایرنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۰۲۸۶۰۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ساترا در حال بررسی وضعیت اقتصادی در شبکه نمایش خانگی | پوشش زنده بیش از ۱۴ ساعته عملیات «وعده صادق»
به گزارش جام جم آنلاین از روابط عمومی رسانه ملی، پیمان جبلی امروز و در حاشیه جلسه هیئت دولت در پاسخ به پرسش خبرنگاران مبنی بر برخی حواشی و اظهارات مطرح شده در روزهای اخیر پیرامون وضعیت پرداخت‌ها در حوزه نمایش خانگی اظهار کرد: به طور کلی تنظیم‌گری در این حوزه شامل اقتصاد و وضعیت مالی پروژه‌های تولیدی هم می‌شود.
وی افزود: سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر علاوه‌بر وظیفه نظارت بر محتوای تولیدات نمایش خانگی، وظیفه تنظیم‌گری و نظارت بر فرایندهای اقتصادی این حوزه را نیز برعهده دارد.
رئیس سازمان صداوسیما با اشاره به اینکه فرایندهای اقتصادی در حوزه نمایش خانگی باید به گونه‌ای باشد که فعالان خرد در این حوزه هم بتوانند فعالیت کنند گفت: ساترا در حال بررسی این موضوع است و نتایج بررسی‌های ساترا و برنامه‌هایش جهت اقدام لازم، ارائه خواهد شد. جبلی همچنین درباره نحوه نظارت بر محتوای تولیدات نمایش خانگی عنوان کرد: با ریل‌گذاری قانونی درستی که انجام شده سازمان صداوسیما از طریق ساترا موظف به نظارت بر محتوای صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی در حوزه نمایش خانگی است و فضای همکاری و تعامل نسبتا خوبی بین تهیه‌کنندگان، سکوها و ساترا وجود دارد.
وی تأکید کرد که البته برای جلوگیری از تخلفات احتمالی باید آیین‌نامه‌ها و قوانین تکمیلی به کمک حوزه تنظیم‌گری بیایند و پیگیری‌ها در این زمینه ادامه دارد.
رئیس رسانه ملی درخصوص عملکرد رسانه ملی در پوشش خبری عملیات وعده صادق گفت: از لحظات اولیه شروع این عملیات و براساس آمادگی‌های ایجاد شده و برنامه‌ریزی‌های قبلی و تقسیم وظایف میان حوزه‌های مختلف محتوایی سازمان، عملیات گسترده رسانهای پوشش جامع این عملیات غرورآفرین آغاز شد.
وی از پوشش زنده بیش از ۱۴ ساعته این عملیات سخن گفت و اظهار کرد: شبکه‌های مختلف صداوسیما، حوزه خبر و نیز شبکه‌های برون‌مرزی متناسب با وظایف تعریف‌شده به پوشش جامع تصویری، اطلاعاتی و تحلیلی این عملیات پرداختند که این روند تا کنون هم در برنامه‌های مختلف ادامه دارد.
جبلی پوشش عملیات وعده صادق و نیز اقدام فوری و مؤثر صداوسیما در پوشش حادثه صبح جمعه گذشته در اصفهان را مصداق روشن به دست گرفتن «روایت اول» در رویدادهای مهم دانست و گفت: آثار و نتایج این حضور فوری و مؤثر رسانه ملی مبتنی بر آمادگی‌های قبلی، در جریان‌سازی و تأثیر بر افکار عمومی داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی و در درون رژیم صهیونیستی مشهود است.
همسر شهید آیت الله سیدمصطفی خمینی دار فانی را وداع گفت