به جای «اقلیت دینی» چه واژه‌ای بنشانیم؟- فاطمه محمدی*
تاریخ انتشار: ۳ دی ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۰۹۰۸۶۲
تهران- ایرنا- در آستانه فرارسیدن سال نو میلادی و گرم شدن بازار شادباش به هموطنان مسیحی بهتر است به جای عبارت نازیبا و نارسای «اقلیت‌های دینی»، وازه تازه‌ای بنشانیم.
هر سال در آستانه فرارسیدن سال نو میلادی و همزمان با آن، در کشور ما بازار شادباش گفتن به هموطنان مسیحی داغ است. شخصیت‌های کشوری نیز در این ایام بیش از هر زمان دیگری بر همدلی و یکپارچگی همه ایرانیان فارغ از قومیت و دین مذهب آنان و آزادی پیروان ادیان دیگر در کشور در اجرای آیین‌های عبادی خویش تأکید می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
حق با آقای نیکنام است. مطابق با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، همه مردم از حقوق مساوی برخوردارند و هیچ کس را بر دیگران امتیازی نیست در حالی که در اصطلاح اقلیت دینی، حسی از تبعیض نهفته است و طبیعی است که مسیحیان، کلیمیان و زرتشتیان ایران که قانون صراحتا از حقوق آنان حمایت کرده است از اطلاق آن بر خود خرسند نباشند. از سوی دیگر، عبارت اقلیت دینی برای توصیف گروه‌های دینی به رسمیت شناخته شده و دارای نماینده در مجلس شورای اسلامی هم به اندازه کافی واضح نیست و نمی‌تواند فرقه‌هایی را که در سده‌های اخیر ابداع شده‌اند یا شاید در آینده اختراع شوند، از شمول خود خارج کند.
با این اوصاف به نظر می‌رسد جایگزین کردن عبارت «اقلیت دینی» با واژه یا عبارتی مناسب، امری ضروری است. برای ساخت واژه‌های مناسب معمولا ابتدا نگاه‌ها به گروه واژه گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی دوخته می‌شود اما شاید درست‌تر این باشد که تک تک ما فارسی زبانان در صورت توانایی، به توسعه زبان مادری کمک کنیم. با این نگاه است که نگارنده نیز به عنوان یک شهروند ایرانی فارسی زبان، واژه «هم‌ایزد» یا شکل خلاصه شده‌ی آن «همیزد» را برای جایگزینی عبارت اقلیت دینی پیشنهاد می‌کند.
در دفاع از این واژه پیشنهادی باید گفت به باور نگارنده، برای توصیف هموطنان غیرمسلمان در متون قانونی، حقوقی و رسمی باید شباهت‌ها مد نظر قرار گیرد نه تفاوت‌هایی که «اکثریت» و «اقلیت» می‌آفریند. حال اگر به وجه اشتراک هموطنان مسلمانان، یهودی، مسیحی و زرتشتی توجه کنیم خواهیم دید که آن وجه اشتراک و به تعبیر قرآن کریم، 'کلمه سواء'، چیزی نیست جز پرستش خدای یگانه‌ی بی‌شریک: «قُل یا أَهلَ الکِتابِ تَعالَوا إِلی کَلِمَةٍ سَواءٍ بَینَنا وَبَینَکُم أَلّا نَعبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلا نُشرِکَ بِهِ شَیئًا وَلا یَتَّخِذَ بَعضُنا بَعضًا أَربابًا مِن دونِ اللَّهِ ۚ فَإِن تَوَلَّوا فَقولُوا اشهَدوا بِأَنّا مُسلِمونَ (آیه 64 سوره مبارکه آل عمران).». این تأکید بر بزرگترین نقطه اشتراک ما، به خوبی در واژه هم‌ایزد (همیزد) پیداست.
اما در توصیف ساختار واژه هم‌ایزد نیز باید گفت چنان که آشکار است این واژه مشتق، از دو بخش «هم» و «ایزد» تشکیل شده است. در زبان فارسی در بسیاری از ترکیب‌ها برای نشان دادن اشتراک یا شباهت در داشتن یا به کار بردن چیزی، از پیشوند «هم» استفاده می‌کنیم مانند هموطن، همخانه، همسفره، همصدا، همسفر و .... در ساخت این ترکیب برای واژگانی که با حرف الف آغاز می‌شوند نیز برای آسان شدن نوشتن، «هم» با کلمه بعد از خود ترکیب می‌شده است مانند همین، همان، همایش هماورد و ..... واژه ایزد نیز اگرچه در اوستا (به صورت یزته به معنی درخور ستایش) به فرشتگانی اطلاق می‌شده که از جهت رتبه و منزلت دون امشاسپندان هستند اما این واژه همان‌گونه که استاد معین تأکید می‌کند «در ادبیات پارسی به هیچ وجه به معنی فرشته نیست بلکه فقط به معنی خدا و آفریدگار کل است و در حقیقت اطلاق خاص به عام شده است».
مثال‌های فراوانی از این کاربرد را می‌توان در ادبیات کلاسیک ایران مشاهده کرد:
هر آن شمعی که ایزد برفروزد
هر آن کس پف کند سبلت بسوزد ( ابوشکور بلخی)
کز آن بوم خیزد سپهبد چو تو
فزون آفریناد ایزد چو تو (فردوسی توسی)
گر می‌فروش حاجت رندان روا کند
ایزد گنه ببخشد و دفع بلا کند (حافظ شیرازی)
تو نیکی می کن و در دجله انداز
که ایزد در بیابانت دهد باز (سعدی شیرازی)
مثال‌ها از این دست بسیار است و ذکر این چند بیت تنها برای تأکید بر این موضوع است که واژه ایزد در ادبیات فارسی و در نظم و نثر بزرگان شعر و ادب ما کاربرد غیرتوحیدی نداشته است.
همچنین چنان که گفته شد عبارت اقلیت دینی سوگیرانه و تبعیض آمیز است در حالی که واژه هم‌ایزد رابطه‌ای برابر و دوسویه می‌آفریند به طوری که هموطنان غیرمسلمان نیز می‌توانند آن را درباره ایرانیان مسلمان به کار برند. یعنی به عنوان مثال، یک شهروند ایرانی مسیحی نیز می‌تواند بگوید «هم‌ایزدان مسلمان ما در ایران....». نکته دیگر این که واژه پیشنهادی هم‌ایزد به پیروان فرقه‌هایی که در آن خدایی جز خدای یگانه پرستش می‌شود ارجاع ندارد زیرا شرط اطلاق این واژه بر فرد، یگانه‌پرستی او است.
تصمیم‌گیری درباره شکل نوشتاری این واژه پیشنهادی را باید به صاحبنظران و اهل فن سپرد اما در مجموع به باور نگارنده، این واژه اگر به دور از سخت‌گیری‌های غیرضروری مد نظر قرار گیرد، با توجه به فارسی و کوتاه بودنش می‌تواند جایگزین خوبی برای عبارت سنگین و جانبدارانه‌ی اقلیت دینی باشد و با تکیه بر مفهومی قرآنی، همدلی هموطنان ایرانی را فزونی بخشد. همچنین اگر این واژه «مقبول طبع مردم صاحب‌نظر» قرار نگیرد، دست‌کم می‌تواند به عنوان یکی از نخستین تلاش‌ها برای حذف عبارتی ناخوشایند از زبان فارسی، راه را برای ساختن واژه یا عبارتی مناسب‌تر و هم‌تراز باور عمیق ما به برابری هموطنان مسلمان و غیرمسلمان، هموار کند.
کارشناس ارتباطات و رسانه
فراهنگ** 9053
منبع: ایرنا
کلیدواژه: سياسي اديان توحيدي سال نو ميلادي
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۰۹۰۸۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
هشدار وزارت کار درباره پیامک‌های جعلی کالابرگ
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از مهر، به دنبال انتشار برخی پیام‌های جعلی به صورت پیامک و شبکه‌های مجازی در ارتباط با دریافت کالابرگ الکترونیکی به اطلاع هموطنان می‌رساند هر گونه خبر رسمی در این زمینه تنها از طریق مراجع رسمیو یا سامانه پیامکی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به اطلاع عموم مردم خواهد رسید.
نیت شر پشت یک پیامک | مراقب این نوع پیامک‌ها باشیدوزارت رفاه ضمن هشدار از هموطنان خواست به منظور جلوگیری از هر گونه کلاهبرداری به اخبار فاقد اعتبار در این حوزه توجهی نداشته باشند.
کد خبر 846837 برچسب‌ها وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی خبر مهم کالا برگ (کوپن)
اعلام زمان و مکان بررسی مدارک آزمون استخدامی آموزگاری در فارس