افق فرهنگی فناوری
تاریخ انتشار: ۲۷ دی ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۴۰۵۷۵۷
صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، صنایع هستهای و موشکی را با دوچرخهسازی مقایسه کرده و گفته بود «ای کاش به جای صنایع هستهای، به جای ماهواره و به جای موشک، جمهوری اسلامی میتوانست یک دوچرخه بسازد که با دوچرخه ترکیه یا دوچرخه هند رقابت کند.» محمد فاضلی عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی
دو نوع مواجهه با این گفته میتوان داشت؛ اول، بحثی از منظر سیاستگذاری علم و فناوری و مقایسه کردن مزیتهای هر یک از انواع دانش و فناوری و ارائه آمار و ارقام درباره اینکه آیا واقعاً دوچرخههای ایرانی در بازار جهانی رقابتپذیر هستند یا نیستند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
من، هجده سال پیش، وقتی سالهای اولیه ورودم به عرصه علوم اجتماعی را طی میکردم، کتابی را با عنوان «راهبردهای عملی توسعه فرهنگی» (1379) از مجموعه متون یونسکو درباره دهه جهانی توسعه فرهنگی، ترجمه کردم که دفتر چهارم آن عنوان «افق فرهنگی طرحهای توسعه» را بر خود داشت و عنوان دومین بخش از این فصل بود: «شاخصهای توسعهای که از لحاظ فرهنگی مناسب است» (ص. 300-291). نویسنده درباره طرحهای توسعهای که تناسب فرهنگی دارند آورده است «طرح باید دارای چنان ماهیتی باشد که مردم بتوانند برایش جشن بگیرند، بتوانند اجزایش را به هم مربوط سازند، بتوانند دربارهاش آواز بخوانند، نمایشنامه بنویسند، شعر بسرایند و موسیقیای بسازند که لذت و شادیشان را از پیشرفت طرح نشان دهد.» (ص. 294) و در ادامه شش سؤال درباره نسبت طرحهای توسعه و فرهنگ طرح شده بود که چهار سؤال آن برای بحث حاضر اهمیت دارد:
- چه کسانی خالق و اجراکننده موسیقی، نقاشی، مجسمهسازی و صنایع دستی محلی هستند؟
- آیا آوازهای جدید و شیوههای هنری نو ابداع میشوند؟
- درباره چه چیزهایی آواز میخوانند؟ درباره چه چیزی حکاکی و نقاشی میکنند؟
- آیا طرح به همان اندازه که در خدمت افراد تحلیلگر، عقلانی و منطقی است در خدمت افراد معمولی، دارای علائق شهودی و اشخاص خلاق هم هست؟
در آن دهه در جهان توسعه فرهنگی به معنای تلاش برای توسعه صنایع فرهنگی نبود، بلکه منظور ترویج شکلی از توسعه بود که فرهنگها (به معنای شیوه زیست، الگوهای ترجیحات و ادراکات و معناها و نمادهای زندگی مردم) در آن مشارکت عمیق داشته باشند و توسعهای با مشارکت همه اقشار و گروهها باشد. چهار پرسش فوق در اصل میپرسند آیا همه مردم طرح توسعه را بخشی از زندگی خود تلقی میکنند و از آن به گونهای لذت میبرند که برایش شعر و موسیقی بسازند؟ و آیا همه اقشار، آنها که مردم خوانده میشوند، در این فرآیند آفرینش جمعی درباره توسعه مشارکت میکنند؟
این پرسشها ما را به جایی میبرند که از خود بپرسیم اگر جامعه به نقطهای رسیده است که یک نگاه و رویکرد غیرقابل انکار و دارای معنا و اثر اجتماعی، دوچرخه را با موشک و صنعت هستهای مقایسه میکند، چه معنایی دارد. آیا همه یا اکثریتی از جامعه، چنان به این شکل از توسعه دلبسته است و اثر آن بر کیفیت زندگی خود را درک میکند که این شور و اشتیاق سبب آفرینش هنری بر محور توسعه محققشده شود؟ آیا جامعه به وجه مثبت درگیری عاطفی خود با موضوع توسعه را بروز میدهد؟ یا بخشی از جامعه نیروی عاطفی و خلاقیت خود را صرف میکند تا آنچه را توسعه خوانده میشود بیمعنا و بیاثر جلوه دهد؟
بد نیست سری به تاریخ بزنیم و مصداقی از رویکرد تحلیلی این نوشتار را بازخوانی کنیم. تولید خودروی پیکان در سال 1346 آغاز شد و سه سال بعد در 1349 مراسمی در ورزشگاه آزادی برگزار شد و آهنگ «تولدت مبارک» که به سفارش شرکت ایران ناسیونال (ایران خودرو فعلی) توسط انوشیروان روحانی ساخته شده بود، رونمایی شد. شعر خیلی ساده بود: «مبارک، مبارک، تولدت مبارک/ لبت شاد و دلت خوش، چو گل پرخنده باشی/ بیا شمعها رو فوت کن، که صد سال زنده باشی/ مبارک، مبارک، تولدت مبارک.» آهنگ ماندگار شد و شاید اکثریت ایرانیان امروز اصلاً نمیدانند این آهنگ چگونه و چرا ساخته شده است، اما فراگیری و فرانسلی شدن آن نشان میدهد پیکان در عمق وجود فرهنگی ایرانیان رسوخ کرده بود و امروز نیز بخشی از خاطره جمعی است. پیکان اگر اهمیتی نداشت و با مقاومت فرهنگی ایرانیان مواجه شده بود، آهنگ تولدت مبارک نیز جایی در میان ایرانیان نمییافت و به احتمال قوی آهنگسازی نظیر انوشیروان روحانی نیز به ساختن آهنگی چنین ماندگار برای آن تن نمیداد.
فناوری، چیزی فراتر از انتخابی راهبردی، ابزاری برای قدرت یا تأمینکننده کیفیت زندگی است؛ همه اینها هست و از همه آنها فراتر میرود. اگر مردم، خودجوش و از همه اقشار، برای چیزی شعر نمیسرایند، آهنگ نمیسازند و پرسشهایی میپرسند که استراتژیستها یا تحلیلگران را خوش نمیآید، مسأله فراتر از نفهمیدن یا تحت تأثیر بیگانه بودن است. چیزی در نظام اقتصادی و سیاسی هست که از پیوند اجتماعی و فرهنگی میان مردم و فناوری، جلوگیری میکند.
یونسکو. (1379) راهبردهای عملی توسعه فرهنگی. ترجمه محمد فاضلی. مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان.
منبع: ایران آنلاین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۴۰۵۷۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بهرهبرداری از نخستین نیروگاه خورشیدی فضا در یک قدمی واقعیت
به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل از اسپیس، خلاف پنلهای خورشیدی روی زمین، یک نیروگاه خورشیدی در فضا منبع تغذیه ثابت ۲۴/۷ را فراهم میکند و نخستین نمایش آزمایشگاهی در نوع خود، نشان میدهد که چگونه انتقال انرژی خورشیدی از فضا میتواند شکل واقعیت به خود بگیرد.
در این نمایش که توسط استارتآپ «اسپیسسولار» (Space Solar) مستقر در انگلیس انجام شد، دستگاه پرتوی ویژهای آزمایش شد که میتواند به صورت بیسیم انرژی را ۳۶۰ درجه به اطراف منتقل کند. این میزان از آنجایی برای نیروگاه فضایی مهم میشود که موقعیت آن نسبت به خورشید و زمین در طول هر روز به دلیل چرخش سیاره ما تغییر میکند.
مارتین سولتائو، مدیر این طرح، در جریان کنفرانسی که در ۲۷ آوریل گذشته در لندن برگزار شد اعلام کرد که تمام فناوریهای مورد نیاز برای ساخت و راه اندازی این نیروگاه فضایی که «CASSIOPeiA» نام گرفته، هم اکنون وجود دارد و چالش اصلی در این پروژه، تعیین انداز بزرگی آن است، اما در حال حاضر این چالش نیز برطرف شده و توسعه آن به واقعیت نزدیک شده است.
این شرکت پیشبینی میکند که نیروگاه فضایی مذکور میتواند ظرف یک دهه در فضا باشد و گیگاوات انرژی پاک را بسیار کارآمدتر از نیروگاههای خورشیدی روی زمین ارائه کند.
سولتاو در بیانیهای ایمیلی گفت: ما از اینکه میتوانیم مرحله بعدی توسعه فناوری خود را به نمایش بگذاریم، هیجان زده هستیم و آزمایش موفقیتآمیز این پروژه (فناوری تابش انرژی ۳۶۰ درجه)، لحظهای مهم در مأموریت ما برای ایجاد انقلابی در انرژی خورشیدی مبتنی بر فضا است.
این نیروگاه خورشیدی درنهایت در مدار۲۲۰۰۰ مایلی بالای سیاره ما (۳۶۰۰۰ کیلومتری) قرار میگیرد و حرکت آن در این مدار نیز بگونهای طراحی شده است که همواره رو به خورشید باشد؛ که در آن سرعت مداری یک ماهواره با سرعت چرخش زمین مطابقت دارد. در نتیجه، یک فضاپیما در این ارتفاع به نظر میرسد که در بالای یک منطقه ثابت روی زمین معلق است.
این آزمایش با استفاده از تکنولوژیهای پیشرفته، توانست به صورت موفقیتآمیز انرژی خورشیدی را از فضا به زمین منتقل کند و نشان دهد که این فناوری قابلیت اجرا دارد.
این پیشرفت مهم میتواند راهی برای تولید انرژی پاک و پایدار در زمین باز کند و به کاهش وابستگی به منابع انرژی فسیلی کمک کند. توسعه این نیروگاه یک گام مهم در راه بهبود محیط زیست و کاهش گازهای گلخانهای است و نشان میدهد که تکنولوژی فضایی میتواند نقش مهمی در تأمین انرژی برق پایدار در آینده ایفا کند.
انتهای پیام/