بحران‌های محیط‌زیستی ایران و نقش جریان روشنفکری
تاریخ انتشار: ۲۱ بهمن ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۶۹۴۶۱۳
اگر می‌خواهید درباره نقش و کارکرد روشنفکران در جامعه بدانید، خواندن این مقاله به شما توصیه می‌شود.
حسین جمالی بحران زیست‌محیطی که پدیده‌ای موردی و محدود در جامعه ایران بود، هم‌اکنون به موضوعی دائمی و فراگیر تبدیل‌شده است. امروزه، آلودگی‌های محیط‌زیست نه‌فقط در فصل زمستان و در قالب وارونگی در پایتخت و کلان‌شهرها که در بهار و تابستان و در قالب ریزگردها در مناطق مرزی، گسترش‌یافته و درواقع، به بحران عمومی تبدیل‌شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
روشنفکران با آشکار کردن وجوه مختلف بحران، این آگاهی عمومی را دامن می‌زنند که نخستین سرچشمه‌های بحران را در کجا باید جست و اولین راه برون‌رفت را چگونه باید پیمود. در این زمینه، بیان منظومه فکری متناسب با محیط‌زیست و نوع نگرش انسان به طبیعت و جهان، سبک و الگوی زندگی متناسب با این نظام فکری، نقد سیاست‌ها و برنامه‌هایی که منجر به این بحران شده است، جزو نخستین رسالت روشنفکران است. روشنفکران، البته، نمی‌توانند خود را مبرّا از مصائب تحمیل‌شده بر بشر امروز جلوه دهند. آغازگران این جریان فکری یا همان روشنگران، در طلیعه عصر مدرن، خود، منادی آن نظام فکری‌ای بودند که بر اساس آن، تسخیر و غلبه بر طبیعت و نیز بهره‌برداری حداکثری از آن و به‌تبع آن مصرف‌گرایی بی‌حدوحصر، به‌منزله مبنای زندگی فردی و اجتماعی مدرن، تبلیغ و ترویج می‌شد. ناگفته پیداست که از این منظر، آنان خود، یکی از عاملان بحران‌های زیست‌محیطی عصر ما محسوب می‌شوند. بیان این وجه خودانتقادی، زمینه اثربخشی آن‌ها را بیشتر می‌کند.
بیان مخاطرات بی‌اعتنایی به مسائل زیست‌محیطی، ضرورت حفاظت از زمین ایمن و سالم برای نسل‌های آینده، معرّفی الگو و سبک زندگی متناسب و متناظر با محیط‌زیست و تلاش برای یگانه و متّحد کردن عموم مردم در چاره‌جویی‌ها و تدابیر مربوطه، از وظایف اوّلیّه روشنفکران است. آن‌ها با اتّخاذ یک سبک زندگیِ زیست‌محیطی و تبلیغ و ترویج آن، به افزایش و ارتقای آگاهی عمومی، همت می‌گمارند. مؤلّفه‌های سازنده این الگو، شامل مصرف به میزان نیاز، رعایت حقوق همگانی، اصل قناعت، دقّت نظر در حفاظت از منابع طبیعی (شامل درختان، رودخانه‌ها، دریا،...)،... است. روشنفکر در تنویر افکار عمومی، مسئولیّت‌های افراد، نهادها، بخش‌ها و گروه‌ها را بیان می‌کند. او به صاحبان قدرت سیاسی و اقتصادی، یادآوری می‌کند که نوع قوانین، برنامه‌ها، اقدامات و فعّالیّت‌های آن‌ها، این شرایط را به مردم تحمیل کرده است. به طور مثال، آن شرکت اقتصادی که بی‌محابا از بستر رودخانه‌ها، شن و ماسه برداشت می‌کند و آن دیگری که به برداشت چوب از جنگل‌ها، اشتغال دارد، حسب تبیین روشنفکران، باید بدانند که آن‌ها یکی از عوامل بحران‌های مورد بحث‌اند. در تنویر افکار عمومی، شاید، مهم‌ترین نکته، آگاهی‌بخشی به عموم مردم است که چه نگاهی به طبیعت و جهان داشته باشند. آن‌ها با ریشه‌یابی بنیادین بحران، آشکار می‌کنند که نگرش مبتنی بر اینکه طبیعت، صرفاً منبع و استوکی برای بهره‌برداری حداکثری است و نه یک مجموعه اکوسیستمی، و نیز گزینش سبک الگوی مصرف‌گرایی بی‌حدوحصر در زندگی، خود، از عوامل اصلی این بحران به شمار می‌آید.
جریان فکری روشنفکری، باید ضمن مشارکت در برنامه‌های عملی حفاظت از محیط‌زیست از طریق سازمان‌های مردم‌نهاد و شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی، اقدام به راه‌اندازی و رهبری جنبش‌های اجتماعی برای حفظ محیط‌زیست کند. تغذیه فکری این نهادها و جنبش‌ها، از رسالت‌های ذاتی روشنفکران است. آن‌ها حتّی در سطحی فراملّی، می‌توانند نظام سیاسی و دولت مستقر را متقاعد کنند که با پیوستن مردم کشورشان به جنبش‌های صلح و سبز در جهان، شاید روزنه‌ای برای عدم وقوع جنگ در برخی مناطق، پدید آید. همبستگی و اتّحاد و ائتلافِ جنبش‌های صلح و سبز در جهان، نه به‌مثابه تهدیدهای امنیّتی و نیروهای نفوذی، بل به عنوان نیروی بازدارنده‌ای که با فشار افکار عمومی جهانی، مانع از وقوع برخی جنگ‌ها می‌شود، خود زمینه‌ساز حفظ محیط‌زیست می‌گردد. در این زمینه، دولت، ملّت، روشنفکران، سازمان‌ها و جنبش‌ها، در چارچوب دولت‌های صلح‌طلب، حامی محیط‌زیست، مدافع حقوق شهروندی و نیز کشورهای دموکراتیک و مردم‌سالار می‌توانند جنبش جهانی زیست‌محیط‌گرایی را در سطح جهانی تقویت و تثبیت کنند.
راه برون‌رفت از معضل و بحران محیط‌زیست کنونی را باید در سطوح متفاوت جست‌وجو کرد. روشنفکران می‌توانند در تبیین و تحلیل این سطوح، نقش فزاینده‌ای ایفا کنند. آن‌ها نشان می‌دهند که در سطح داخلی، حل این بحران، در گرو اتّحاد و همبستگی ملّی، وضع قوانین و نظامات حقوقی زیست‌محیطی و تبلیغ و گزینش سبک زندگیِ متعهّد به حفاظت از محیط‌زیست است. همان طوری که در سطح منطقه‌ای، نیازمند دیپلماسی فعّال و فراگیر است. مذاکرات، اتّحاد و ائتلاف و حتّی همگرایی منطقه‌ای، گفت‌وگو و سازش و مصالحه، مواردی است که روشنفکران می‌توانند بر آن‌ها تمرکز کنند. به علاوه، در سطح جهانی نیز پیوستن به کنوانسیون‌های بین‌المللی، افزایش همکاری‌های بین‌المللی و احترام به قواعد آمره بین‌المللی، می‌تواند راهگشای حل مسئله باشد. در این زمینه، توافق‌نامه اقلیمی پاریس و تعهّد 19 کشور از گروه جی 20 به آن، قابل ذکر است.
در پایان، یادآوری این نکته ضروری است که لازمه پایان دادن به بحران زیست‌محیطی ایران در زمانه کنونی، پذیرش جهت‌گیری‌ها و شرایطی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از اصل مسئولیّت‌پذیری و پاسخ‌گویی دولت‌ها، تقویت جامعه مدنی از طریق سازمان‌یافتگی نیروهای اجتماعی و سیاسی، اتّحاد اراده عمومی و یگانه کردن مردم برای تحقّق اصول زیست‌محیطی، شکل‌گیری جنبش اجتماعی از طریق تظاهرات و گردهمایی‌ها برای الزام سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان به رعایت قوانین و اصول زیست‌محیطی، ارتباط مستقیم‌تر روشنفکران با مخاطبان به مدد فنّاوری‌های نوین و وسایل ارتباط جمعی، نزدیک شدن بخش علمی، حرفه‌ای و تخصّصی با بخش روشنفکری به دلیل عمومی و همگانی بودن بحران و نیز با عنایت به موضوع توسعه پایدار، بیان حقایق و کنار گذاشتن پنهان‌کاری‌ها و پرده‌پوشی‌ها و قبول مسئولیّت‌ها و حتّی اشتباهات و اعتراف به آن‌ها. این موارد، همگی، به دلیل صداقت و صراحت و شفّافیّت، به آسان‌تر شدن حل بحران کمک می‌کنند.
آینده نگر/ لینک کوتاه خبر: bzna.ir/000CLp برچسب ها: بحران ، محیط زیست ، ایران
منبع: بازار نیوز
کلیدواژه: بحران محیط زیست ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت bazarnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بازار نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۶۹۴۶۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شناسایی و دستگیری شکارچیان غیر مجاز
مجتبی استوار زاده گفت: طی اخبار واصله مبنی بر شکار غیرمجاز حیوانات وحشی در حوزه استحفاظی شهرستان راور، با تلاش شبانه روزی مامورین گشت یگان حفاظت از محیط زیست و پلیس اطلاعات و امنیت عمومی فرماندهی انتظامی، ۲ نفر شکارچی غیر مجاز و مسلح غیربومی شناسایی و دستگیر شدند.
وی با اشاره به اینکه پس از دستگیری شکارچیان توسط دوستداران محیط زیست، پرونده قضایی تشکیل و در این عملیات تعداد سه قبضه سلاح و همچنین لاشه چهار رأس جبیر نیز کشف و ضبط گردید، اظهار کرد: در حین بازپرسی از متهمین، شکارچیان به بزه ارتکابی خود اقرار نموده اند و در این خصوص قرار تامین کیفری متناسب صادر شد.
وی افزود: مطابق با ماده ۱۳ قانون صید و شکار و همچنین قانون مجازات اسلامی برای شکار حیوانات وحشی و اقدامات علیه محیط زیست مجازات حبس از نود و یکروز تا سه سال و همچنین جزای نقدی در نظر گرفته شده است.
فوری/ انفجار در مناطق مرکزی ایران / اسرائیل به ایران، عراق و سوریه حمله کرد